Luận án Tác động của đầu tư tư nhân tới việc làm có năng suất tại các tỉnh vùng trung du và miền núi phía Bắc

Việc làm có ý nghĩa trung tâm đổi với sinh kế của gia đình và cải thiện năng lực của con người, theo đó các cơ hội việc làm cần được tạo ra cho tất cả mợi người trong xã hội. Điều quan trọng là theo thời gian, công việc phải có hiệu quả hơn và tạo thu nhập cao hơn, đồng thời việc làm kém hiệu quả dần mất đi (WB, 2012). Tại Việt Nam, tỷ trọng lao động làm công hướng lương có xu hướng tăng nhưng thị trường lao động Việt Nam còn khá lạc hậu. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức còn cao. Tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức trong khu vực kinh tế chính thức cũng cao và gần như không đỗi trong những năm gắn đây. Thực tế này cho thấy việc chỉ tăng tỷ lệ lao động làm công hướng lương thôi là chưa đủ mà vấn để quan trọng hơn là phái nỗ lực phát triển việc lảm có năng suất cao và bên vững. Hoạt động đầu tư theo nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng có tác động tích cực đến tạo việc làm tuy nhiên tác động sẽ là khác nhau trong ngắn hạn và dài hạn. John Maynard Keynes (1936) đã chỉ ra rằng tăng tông câu thông qua tiêu đùng và đầu tư tư nhân cao hơn (bằng cách giảm thuế hoặc hạ lãi suất) hay thông qua tăng chỉ tiêu chính phủ sẽ làm giảm thất nghiệp, tạo công ăn việc làm cho nên kinh tế. Sonne (201 1) cho răng các chính sách của chính phủ các nước nên tập trung vào nhóm các doanh nhân năng động và các công ty trong khu vực phi chính thức có tiểm năng mở rộng việc làm nhanh chóng và tham gia vào sự đôi mới vì người nghèo. Khu vực kinh tế phi chính thức ở Việt Nam là rất lớn trong khi NSLĐ thấp nên mọi người dễ đảng kiếm được việc làm (dủ việc làm thu nhập thấp và không ôn định) nên tý lệ thất nghiệp ở Việt Nam rất thấp, chỉ là 2,26% (ILO, ILSSA, 2018). Các cơ sở kinh tế tư nhân trong nước là nguồn cung cấp việc làm chính cho người lao động phi chính thức. Các cơ sở này sử dụng một số lượng lớn lao động tạo ra ít giá trị gia tăng. Vì lý do này, một só việc làm mới tạo ra không có năng suất cao và một số học giả gọi đây là hiện tượng “chia sẻ việc làm” (Islam, 201 1). Điền này cho thấy cần phân biệt tạo việc làm có năng suất với hiện tượng “chia sẻ việc làm”, hiện tượng này có thê được định nghĩa là một nhóm lớn người lao động tạo ra sản lượng bằng sản lượng của nhóm người nhỏ hơn và điều này có thể là một trong những lí do lý giải vì sao năng suất trong các nên kinh tế phi chính thức lại bị trì trệ (ILO, 2010).