Trải qua hơn 20 năm đổi mới, ngành ngân hàng Việt Nam đã hoàn thành
xuất sắc nhiệm vụcủa mình, luôn giữvai trò quan trọng là huyết mạch của nền kinh
tế, là hơi thởtrong mọi hoạt động của đời sống xã hội, là nhân tốkhông thểthiếu để
tập trung nguồn lực vốn cho phát triển đất nước. Những thành tựu kinh tếxã hội rực
rỡmà Việt Nam đạt được trong công cuộc đổi mới, vai trò, vịthếcủa Việt Nam
ngày càng được khẳng định trên trường quốc tếlà có sự đóng góp rất lớn của ngành
ngân hàng. Cũng vì lẽ đó mà hoạt động ngân hàng rất nhạy cảm, nếu không tạo điều
kiện đảm bảo an toàn thì dễgây tổn thương nặng nềcho nền kinh tế.
Việc mởcửa thịtrường ngân hàng, tài chính là xu thếtất yếu trong bối cảnh
hội nhập quốc tế, nhất là kểtừkhi Việt Nam gia nhập WTO đã mang lại rất nhiều
cơhội cũng nhưthách thức cho hệthống NHTM Việt Nam. Các NHTM Việt Nam
phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt hơn từcác ngân hàng nước ngoài đến từcác
khu vực tài chính phát triển nhưMỹ, Châu Âu, Singapore, Nhật Bản,. và chịu tác
động của những biến động trên thịtrường tài chính quốc tếnhiều hơn. Cuộc khủng
hoảng tài chính và suy giảm kinh tếtoàn cầu kéo dài từnăm 2008 và đến nay vẫn
còn đểlại hậu quảnặng nề ởnhiều nước, đặc biệt là ởMỹmà nguyên nhân chính là
sựyếu kém của hệthống NHTM. Điều đó buộc các quốc gia phải quan tâm, đánh
giá lại toàn bộhoạt động của các NHTM. Việc tái cấu trúc hệthống NHTM đã trở
nên phổbiến và cấp thiết ởmỗi quốc gia để đảm bảo cho các NHTM thích nghi
được với nhu cầu phát triển mới trong bối cảnh nền kinh tếthếgiới đầy biến động.
ỞViệt Nam, khi mà thịtrường chứng khoán chưa phát triển, gánh nặng vềvốn còn
dồn lên vai các NHTM thì việc giữcho hệthống NHTM ổn định và lành mạnh càng
cần phải đặc biệt quan tâm.
Đến nay, có thểnói nền kinh tếcũng nhưhệthống NHTM Việt Nam đã cơ
bản vượt qua cơn khủng hoảng tài chính. Tuy nhiên, những hệlụy của nó đã bộc lộ
nhiều vấn đềbất ổn trong lĩnh vực ngân hàng, đó là: thanh khoản khó khăn, nợxấu
có dấu hiệu tăng cao, năng lực quản trị điều hành hạn chế, sản phẩm dịch vụnghèo
12 12
nàn, lợi nhuận chủyếu từhoạt động tín dụng, rủi ro cao ảnh hưởng đến an toàn hệ
thống, Bên cạnh đó, vấn đềsởhữu chéo; hệthống mạng lưới các NHTM phát
triển với tốc độquá nhanh, sốlượng nhiều, chất lượng hoạt động chưa cao, không ít
NHTM hoạt động vì lợi ích cục bộ, chạy đua lãi suất gây ảnh hưởng lớn đến hệ
thống ngân hàng và thịtrường tiền tệ. Do đó, nếu không có biện pháp can thiệp kịp
thời sẽcó nguy cơxảy ra rủi ro gây mất an toàn hệthống.
Để ổn định và phát triển nền kinh tếhiệu quả, bền vững, Hội nghịtrung ương
3, khóa 11 (tháng 10 năm 2011) đã nhấn mạnh sựcần thiết tái cấu trúc nền kinh tế,
trong đó tái cấu trúc hệthống NHTM và các tổchức tài chính là một trong ba lĩnh
vực chủ đạo, quan trọng nhất. Đây là chủtrương lớn thểhiện quyết tâm của Đảng
nhằm cải tổnền kinh tếcùng với đẩy lùi tác động, ảnh hưởng tiêu cực của khủng
hoảng kinh tếthếgiới.
Xuất phát từnhận thức vềtầm quan trọng của tái cấu trúc hệthống NHTM
và với mong muốn đềra các giải pháp hữu ích nhằm đóng góp cho quá trình tái cấu
trúc hệthống NHTM Việt Nam thành công, tác giảchọn đềtài: “Tái cấu trúc hệ
thống ngân hàng thương mại Việt Nam” làm đềtài luận án nghiên cứu sinh kinh
tếtài chính, ngân hàng của mình.
215 trang |
Chia sẻ: oanh_nt | Lượt xem: 1821 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Tái cấu trúc hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
1
B GIÁO D C VÀ ÀO T O NGÂN HÀNG NHÀ N C VI T NAM
TR NG I H C NGÂN HÀNG TP. H CHÍ MINH
NGUY N QU NH HOA
TÁI C U TRÚC H TH NG
NGÂN HÀNG TH Ơ NG M I VI T NAM
LU N ÁN TI N S KINH T
TP. H CHÍ MINH - N M 2014
2
B GIÁO D C VÀ ÀO T O NGÂN HÀNG NHÀ N C VI T NAM
TR NG I H C NGÂN HÀNG TP. H CHÍ MINH
NGUY N QU NH HOA
TÁI C U TRÚC H TH NG
NGÂN HÀNG TH Ơ NG M I VI T NAM
LU N ÁN TI N S KINH T
CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S : 62.34.02.01
NG I H NG D N KHOA H C:
1. PGS.,TS. OÀN THANH HÀ
2. TS. HOÀNG NG C TI N
TP. H CHÍ MINH - N M 2014
3
L I CAM OAN
Tôi tên là: Nguy ễn Qu ỳnh Hoa
Sinh ngày: 07/012/1974 Nơi sinh: Ba Vì, Hà Tây
Quê quán: Xã Ph ước Long, huy ện Tuy Ph ước, t ỉnh Bình Định
Hi ện đang công tác t ại: Tr ường Đạ i h ọc Ngân hàng Tp. HCM, s ố 36 Tôn
Th ất Đạ m, Qu ận 1, Tp. HCM
Là Nghiên c ứu sinh khóa 14 c ủa Tr ường Đạ i h ọc Ngân hàng Tp. HCM
Mã nghiên c ứu sinh: 010114090004
Tên lu ận án: “Tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam”
Ng ười h ướng d ẫn khoa h ọc:
1. PGS., TS. Đoàn Thanh Hà
2. TS. Hoàng Ng ọc Ti ến
Lu ận án được th ực hi ện t ại Tr ường Đạ i h ọc Ngân hàng thành ph ố H ồ Chí
Minh
Tôi xin cam đoan lu ận án này là kết qu ả c ủa quá trình h ọc t ập, nghiên c ứu khoa h ọc
độc l ập và làm vi ệc v ới tinh th ần nghiêm túc. S ố li ệu trong chuyên đề có ngu ồn g ốc
rõ ràng và đáng tin c ậy. K ết qu ả nghiên c ứu trong lu ận án là trung th ực và ch ưa
được công b ố toàn b ộ n ội dung trong b ất k ỳ công trình nghiên c ứu nào khác.
Tôi hoàn toàn ch ịu trách nhi ệm v ề l ời cam đoan c ủa mình.
Tp. H ồ Chí Minh, ngày 10 tháng 02 n ăm 2014
Tác gi ả
NGUY ỄN QU ỲNH HOA
4
DANH M C CÁC T VI T T T
T vi t
T ti ng Anh Ngh a ti ng Vi t
t t
ACB Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Á Châu
Ngân hàng nông nghi ệp và phát tri ển nông thôn
Agribank
Vi ệt Nam
ATM Máy rút ti ền t ự độ ng
Bao Viet bank Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần B ảo Vi ệt
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Đầ u t ư và Phát tri ển
BIDV
Vi ệt Nam
Capital
CAR Hệ s ố an toàn v ốn
Adequacy Ratio
DNNN Doanh nghi ệp Nhà n ước
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Xu ất nh ập kh ẩu
Eximbank
Vi ệt Nam
Gross Domestic
GDP Tổng s ản ph ẩm qu ốc n ội
Product
Mergers and
M&A Sáp nh ập và mua l ại
Acquisitions
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần phát tri ển nhà đồng
MHB
bằng sông C ửu Long
NHNN Ngân hàng Nhà n ước
NHNNg Ngân hàng n ước ngoài
NHTM Ngân hàng th ươ ng m ại
NHTMNN Ngân hàng th ươ ng m ại Nhà n ước
NHTMCP Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần
NHTW Ngân hàng Trung ươ ng
Maritime bank Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Hàng h ải
MB Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần quân độ i
Ocean bank Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Đạ i D ươ ng
ROA Return On Asset Tỷ su ất sinh l ời trên t ổng tài s ản
5
Return On
ROE Tỷ su ất sinh l ời trên v ốn ch ủ s ở h ữu
Equity
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Sài Gòn Th ươ ng
Sacombank
Tín
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Sài Gòn Công
Saigonbank
th ươ ng
STT Số th ứ t ự
TCTD Tổ ch ức tín d ụng
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần K ỹ th ươ ng Vi ệt
Techcombank
Nam
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Công th ươ ng Vi ệt
Vietinbank
Nam
Ngân hàng th ươ ng m ại c ổ ph ần Ngo ại th ươ ng Vi ệt
VCB Vietcombank
Nam
Worrld Trade
WTO Tổ ch ức th ươ ng m ại th ế gi ới
Organnization
6
DANH M C CÁC B NG
B ng Tên b ng Trang
2.1 Số l ượng các NHTM Vi ệt Nam giai đoạn 1991 - 2012 66
Quy mô v ốn điều l ệ c ủa các NHTM Vi ệt Nam giai đoạn 2008 - 67
2.2
2012
Tỷ l ệ an toàn v ốn t ối thi ểu c ủa m ột s ố NHTM Vi ệt Nam giai đoạn 69
2.3
2008 - 2012
2.4 Huy động v ốn c ủa m ột s ố NHTM Vi ệt Nam n ăm 2012 71
Tăng tr ưởng tín d ụng c ủa h ệ th ống ngân hàng Vi ệt Nam trong m ối 75
2.5
quan hệ v ới t ăng tr ưởng GDP giai đoạn 2008 - 2012
Tỷ l ệ n ợ x ấu của m ột s ố ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam giai đoạn 78
2.6
2008 - 2012
2.7 Lợi nhu ận tr ước thu ế các NHTM Vi ệt Nam giai đoạn 2008 - 2012 82
2.8 Lợi nhu ận tr ước thu ế m ột s ố NHTM Vi ệt Nam n ăm 2012 83
Tỷ su ất sinh l ời c ủa m ột s ố NHTM Vi ệt Nam giai đoạn 2008 - 84
2.9
2012
Cổ đông chi ến l ược n ước ngoài c ủa các NHTM Vi ệt Nam đế n 95
2.10
31/12/2012
Vốn điều l ệ c ủa m ột s ố ngân hàng khu v ực Đông Nam Á 97
2.11
31/12/2012
Hệ s ố CAR c ủa m ột s ố ngân hàng khu v ực Đông Nam Á 97
2.12
31/12/2012
Tỷ tr ọng nhân s ự có trình độ t ừ đạ i h ọc tr ở lên t ại m ột s ố NHTM 102
2.13
Vi ệt Nam giai đoạn 2008 - 2012
7
DANH M C CÁC BI U
Bi u
Tên bi u Trang
Tốc độ t ăng tr ưởng huy độ ng v ốn c ủa h ệ th ống ngân hàng Vi ệt 70
2.1
Nam giai đoạn 2008 - 2012
Tốc độ t ăng tr ưởng tín d ụng c ủa h ệ th ống ngân hàng Vi ệt Nam giai 74
2.2
đoạn 2008 - 2012
2.3 Tỷ l ệ n ợ x ấu c ủa h ệ th ống ngân Vi ệt Nam giai đoạn 2008 - 2012 77
Cơ c ấu thu nh ập ho ạt độ ng các ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam 86
2.4
giai đoạn 2008 – 2012
Tốc độ t ăng tr ưởng nhân s ự c ủa h ệ th ống ngân Vi ệt Nam giai đoạn 101
2.5
2008 - 2012
8
M C L C
M C L C .............................................................................................................. 8
M U .............................................................................................................. 11
1. Tính c ấp thi ết và ý ngh ĩa c ủa đề tài ................................................................ 11
2. T ổng quan v ề công trình nghiên c ứu .............................................................. 12
3. M ục tiêu nghiên c ứu ...................................................................................... 14
4. Đối t ượng và ph ạm vi nghiên c ứu c ủa đề tài .................................................. 14
5. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu ............................................................................... 15
6. Nh ững đóng góp c ủa lu ận án ......................................................................... 15
7. K ết c ấu c ủa lu ận án ........................................................................................ 16
CH Ơ NG 1: CƠ S LÝ LU N V TÁI C U TRÚC H TH NG NGÂN
HÀNG TH Ơ NG M I ....................................................................................... 17
1.1. HO ẠT ĐỘ NG C ỦA NGÂN HÀNG TH ƯƠ NG M ẠI ................................. 17
1.1.1. Khái ni ệm ngân hàng th ươ ng m ại ...................................................... 17
1.1.2. Ch ức n ăng c ủa ngân hàng th ươ ng m ại ............................................... 18
1.1.3. Các ho ạt độ ng c ơ b ản c ủa ngân hàng th ươ ng m ại .............................. 19
1.1.4. Các nhân t ố ảnh h ưởng đế n ho ạt độ ng c ủa ngân hàng th ươ ng m ại ..... 27
1.2. CƠ S Ở LÝ LU ẬN VỀ TÁI C ẤU TRÚC H Ệ TH ỐNG NGÂN HÀNG
THƯƠ NG MẠI ................................................................................................. 28
1.2.1. Khái ni ệm tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại ..................... 28
1.2.2. Lý do tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại ............................ 30
1.2.3. N ội dung tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại ....................... 31
1.2.4. Vai trò c ủa ngân hàng trung ươ ng trong quá trình tái c ấu trúc h ệ th ống
ngân hàng th ươ ng m ại ........................................................................................... 41
1.2.5. Nh ững khó kh ăn và r ủi ro c ủa quá trình th ực hi ện tái c ấu trúc h ệ th ống
ngân hàng th ươ ng m ại ........................................................................................... 45
1.3. KINH NGHI ỆM QU ỐC T Ế V Ề TÁI C ẤU TRÚC H Ệ TH ỐNG NGÂN
HÀNG TH ƯƠ NG M ẠI VÀ BÀI H ỌC CHO VI ỆT NAM ................................. 46
1.3.1. Kinh nghi ệm qu ốc t ế v ề tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại 46
1.3.2. Nh ững bài h ọc rút ra cho Vi ệt Nam ................................................... 58
KẾT LU ẬN CH ƯƠ NG 1 ...................................................................................... 60
9
CH Ơ NG 2: TH C TR NG TÁI C U TRÚC H TH NG NGÂN HÀNG
TH Ơ NG M I VI T NAM ............................................................................... 61
2.1. KHÁI QUÁT QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI ỂN H Ệ TH ỐNG
NGÂN HÀNG VI ỆT NAM ............................................................................... 61
2.1.1. Th ời k ỳ 1951 – 1954 ......................................................................... 61
2.1.2. Th ời k ỳ 1955 – 1975 ......................................................................... 61
2.1.3. Th ời k ỳ 1975 – 1985 ......................................................................... 62
2.1.4. Th ời k ỳ 1986 đế n nay ........................................................................ 62
2.2. TH ỰC TR ẠNG HO ẠT ĐỘ NG C ỦA H Ệ TH ỐNG NGÂN HÀNG
TH ƯƠ NG M ẠI VI ỆT NAM ............................................................................. 65
2.2.1. V ốn điều l ệ và t ỷ l ệ an toàn v ốn t ối thi ểu ........................................... 66
2.2.2. Tình hình ho ạt độ ng kinh doanh ........................................................ 69
2.2.3. K ết qu ả ho ạt độ ng kinh doanh ........................................................... 81
2.3. TH ỰC TR ẠNG TÁI C ẤU TRÚC H Ệ TH ỐNG NGÂN HÀNG TH ƯƠ NG
MẠI VI ỆT NAM ............................................................................................... 86
2.3.1. Tái c ấu trúc tài chính ......................................................................... 88
2.3.2. Tái c ấu trúc ho ạt độ ng kinh doanh ..................................................... 97
2.3.3. Tái c ấu trúc h ệ th ống qu ản tr ị .......................................................... 110
2.3.4. Tái c ấu trúc s ở h ữu .......................................................................... 113
2.4.2. H ạn ch ế trong quá trình tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại
............................................................................................................................ 121
2.4.3. Các nguyên nhân ch ủ y ếu c ủa nh ững h ạn ch ế .................................. 122
KẾT LU ẬN CH ƯƠ NG 2 .................................................................................... 125
CH Ơ NG 3: GI I PHÁP TÁI C U TRÚC H TH NG NGÂN HÀNG
TH Ơ NG M I VI T NAM ............................................................................. 127
3.1. CHI ẾN L ƯỢC VÀ ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRI ỂN NGÀNH NGÂN HÀNG
VI ỆT NAM ĐẾ N N ĂM 2020 .......................................................................... 127
3.1.1 Chi ến l ược và định h ướng phát tri ển kinh t ế xã h ội Vi ệt Nam đế n n ăm
2020 .................................................................................................................... 128
3.1.2. Chi ến l ược, đị nh h ướng phát tri ển ngành Ngân hàng Vi ệt Nam đế n
năm 2020 ............................................................................................................. 129
10
3.2. ĐỊNH H ƯỚNG, L Ộ TRÌNH TÁI C ẤU TRÚC H Ệ TH ỐNG NGÂN HÀNG
TH ƯƠ NG M ẠI VI ỆT NAM ........................................................................... 132
3.2.1. M ục tiêu tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam...... 132
3.2.2. Định h ướng tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam . 132
3.2.3. L ộ trình tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam ....... 133
3.3. GI ẢI PHÁP TÁI C ẤU TRÚC H Ệ TH ỐNG NGÂN HÀNG TH ƯƠ NG M ẠI
VI ỆT NAM ..................................................................................................... 134
3.3.1. Nhóm gi ải pháp v ĩ mô ..................................................................... 135
3.3.2. Nhóm gi ải pháp t ừ phía các ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam ......... 145
KẾT LU ẬN CH ƯƠ NG 3 .................................................................................... 162
KẾT LU ẬN ......................................................................................................... 162
11
M U
1. Tính c p thi t và ý ngh a c a tài
Tr ải qua h ơn 20 n ăm đổi m ới, ngành ngân hàng Vi ệt Nam đã hoàn thành
xu ất s ắc nhi ệm v ụ của mình, luôn gi ữ vai trò quan tr ọng là huy ết m ạch của n ền kinh
tế, là h ơi th ở trong m ọi ho ạt độ ng c ủa đờ i s ống xã h ội, là nhân t ố không th ể thi ếu để
tập trung ngu ồn l ực v ốn cho phát tri ển đấ t n ước. Nh ững thành t ựu kinh t ế xã h ội r ực
rỡ mà Vi ệt Nam đạ t được trong công cu ộc đổ i m ới, vai trò, v ị th ế c ủa Vi ệt Nam
ngày càng được kh ẳng đị nh trên tr ường qu ốc t ế là có s ự đóng góp r ất l ớn c ủa ngành
ngân hàng. C ũng vì l ẽ đó mà ho ạt độ ng ngân hàng rất nh ạy c ảm, n ếu không t ạo điều
ki ện đả m b ảo an toàn thì d ễ gây t ổn th ươ ng n ặng n ề cho n ền kinh t ế.
Vi ệc m ở c ửa th ị tr ường ngân hàng, tài chính là xu th ế tất y ếu trong b ối c ảnh
hội nh ập qu ốc t ế, nh ất là k ể t ừ khi Vi ệt Nam gia nh ập WTO đã mang l ại r ất nhi ều
cơ h ội c ũng nh ư thách th ức cho h ệ th ống NHTM Vi ệt Nam. Các NHTM Vi ệt Nam
ph ải đố i m ặt v ới c ạnh tranh gay g ắt h ơn t ừ các ngân hàng n ước ngoài đến t ừ các
khu v ực tài chính phát tri ển nh ư M ỹ, Châu Âu, Singapore, Nh ật B ản,... và ch ịu tác
động c ủa nh ững bi ến độ ng trên th ị tr ường tài chính qu ốc t ế nhi ều h ơn. Cu ộc kh ủng
ho ảng tài chính và suy gi ảm kinh t ế toàn c ầu kéo dài t ừ n ăm 2008 và đến nay v ẫn
còn để l ại h ậu qu ả n ặng n ề ở nhi ều n ước, đặ c bi ệt là ở M ỹ mà nguyên nhân chính là
sự y ếu kém c ủa h ệ th ống NHTM. Điều đó bu ộc các qu ốc gia ph ải quan tâm, đánh
giá l ại toàn b ộ ho ạt độ ng của các NHTM. Vi ệc tái c ấu trúc h ệ th ống NHTM đã tr ở
nên ph ổ bi ến và c ấp thi ết ở m ỗi qu ốc gia để đảm b ảo cho các NHTM thích nghi
được v ới nhu c ầu phát tri ển m ới trong b ối c ảnh n ền kinh t ế th ế gi ới đầ y bi ến độ ng.
Ở Vi ệt Nam, khi mà th ị tr ường ch ứng khoán chưa phát tri ển, gánh n ặng v ề v ốn còn
dồn lên vai các NHTM thì vi ệc gi ữ cho h ệ th ống NHTM ổn đị nh và lành m ạnh càng
cần ph ải đặ c bi ệt quan tâm.
Đến nay, có th ể nói nền kinh t ế c ũng nh ư h ệ th ống NHTM Vi ệt Nam đã c ơ
bản v ượt qua c ơn kh ủng ho ảng tài chính. Tuy nhiên, nh ững h ệ l ụy c ủa nó đã b ộc l ộ
nhi ều v ấn đề b ất ổn trong l ĩnh v ực ngân hàng, đó là: thanh kho ản khó kh ăn, n ợ x ấu
có d ấu hi ệu t ăng cao, năng l ực qu ản tr ị điều hành h ạn ch ế, s ản ph ẩm d ịch v ụ nghèo
12
nàn, l ợi nhu ận ch ủ y ếu t ừ ho ạt độ ng tín d ụng, r ủi ro cao ảnh h ưởng đế n an toàn h ệ
th ống, … Bên c ạnh đó, vấn đề s ở h ữu chéo; hệ th ống m ạng l ưới các NHTM phát
tri ển v ới t ốc độ quá nhanh, s ố l ượng nhi ều, ch ất l ượng ho ạt độ ng ch ưa cao, không ít
NHTM ho ạt độ ng vì l ợi ích c ục b ộ, ch ạy đua lãi su ất gây ảnh h ưởng l ớn đến h ệ
th ống ngân hàng và th ị tr ường ti ền t ệ. Do đó, n ếu không có bi ện pháp can thi ệp k ịp
th ời s ẽ có nguy c ơ x ảy ra r ủi ro gây m ất an toàn h ệ th ống.
Để ổn đị nh và phát tri ển n ền kinh t ế hi ệu qu ả, b ền v ững, Hội ngh ị trung ươ ng
3, khóa 11 (tháng 10 n ăm 2011) đã nh ấn m ạnh s ự c ần thi ết tái c ấu trúc n ền kinh t ế,
trong đó tái c ấu trúc h ệ th ống NHTM và các t ổ ch ức tài chính là m ột trong ba l ĩnh
vực ch ủ đạ o, quan tr ọng nh ất. Đây là ch ủ tr ươ ng l ớn th ể hi ện quy ết tâm c ủa Đả ng
nh ằm c ải t ổ n ền kinh t ế cùng v ới đẩ y lùi tác động, ảnh h ưởng tiêu c ực c ủa kh ủng
ho ảng kinh t ế th ế gi ới.
Xu ất phát t ừ nh ận th ức v ề t ầm quan tr ọng c ủa tái c ấu trúc h ệ th ống NHTM
và với mong mu ốn đề ra các gi ải pháp h ữu ích nh ằm đóng góp cho quá trình tái c ấu
trúc h ệ th ống NHTM Vi ệt Nam thành công, tác gi ả ch ọn đề tài: “ Tái c ấu trúc h ệ
th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam” làm đề tài lu ận án nghiên c ứu sinh kinh
tế tài chính, ngân hàng c ủa mình.
2. T ng quan v công trình nghiên c u
Liên quan đến n ội dung “Tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt
Nam” đã có m ột s ố công trình nghiên c ứu tiêu bi ểu nh ư sau:
- Cao Th ị Ý Nhi: “ C ơ c ấu l ại các ngân hàng th ươ ng m ại Nhà n ước Vi ệt Nam
trong giai đoạn hi ện nay”, lu ận án ti ến s ĩ kinh t ế. Luận án đã đánh giá th ực tr ạng và
tìm ra nh ững nguyên nhân d ẫn đế n vi ệc c ơ c ấu l ại các NHTM Nhà n ước kém hi ệu
qu ả trong giai đoạn 2000 – 2005, t ừ đó xây d ựng các đị nh h ướng và đề xu ất các gi ải
pháp h ữu hi ệu nh ằm c ơ c ấu l ại NHTM Nhà n ước Vi ệt Nam đế n n ăm 2010. Lu ận án
được gi ới h ạn trong vi ệc c ơ c ấu l ại b ốn NHTM Nhà n ước trong giai đoạn 2000 –
2005. Ph ạm vi nghiên c ứu ch ỉ d ừng l ại ở 4 NHTM Nhà n ước nên ch ưa ph ản ánh
được th ực tr ạng tái c ấu trúc một cách toàn di ện hệ th ống NHTM Vi ệt Nam, c ũng
chính vì v ậy các gi ải pháp đề xu ất tính ứng d ụng còn gi ới h ạn.
13
- Phan Th ị H ồng Lê: “Tái c ơ c ấu ngân hàng th ươ ng m ại Vi ệt Nam”, lu ận v ăn
th ạc s ĩ. Lu ận v ăn đánh giá được một s ố vấn đề còn t ồn t ại trong quá trình tái c ơ c ấu
các NHTM Vi ệt Nam và đề xu ất nh ững gi ải pháp nh ằm tái c ơ c ấu các NHTM Vi ệt
Nam đến n ăm 2015, tuy nhiên nội dung còn h ạn h ẹp trong khuôn kh ổ lu ận v ăn cao
học nên còn thi ếu tính h ệ th ống.
- Tác gi ả Nguy ễn H ồng S ơn, bài vi ết “Tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng: kinh
nghi ệm qu ốc t ế và m ột s ố hàm ý v ề t ư duy cho Vi ệt Nam” tại H ội th ảo qu ốc t ế “Tái
cấu trúc h ệ th ống ngân hàng” ngày 21 tháng 11 n ăm 2011, trình bày các v ấn đề sau:
(i) Lý do tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng là h ệ th ống ngân hàng r ơi vào kh ủng
ho ảng ho ặc m ột ngân hàng l ớn b ị r ơi vào kh ủng ho ảng; (ii) vì sao c ần th ực hi ện tái
cấu trúc h ệ th ống ngân hàng; (iii) Nh ững nguyên t ắc c ần đả m b ảo trong quá trình tái
cấu trúc; (iv) NHTW độ c l ập và t ăng c ường n ăng l ực. Nh ư v ậy bài vi ết trên ch ỉ
trình bày được lý do tái c ấu trúc ngân hàng ch ủ y ếu là do kh ủng ho ảng kinh t ế, mà
ch ưa coi tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng là công vi ệc c ần th ực hi ện th ường xuyên,
liên t ục để duy trì s ự ổ đị nh và phát tri ển. Bài vi ết c ũng ch ưa đánh giá được th ực
tr ạng tái c ơ c ấu h ệ th ống NHTM và c ũng ch ưa đề c ập đế n gi ải pháp tái c ấu trúc h ệ
th ống NHTM Vi ệt Nam.
- Tác gi ả Sameer Goyal , bài vi ết “Tái c ấu trúc h ệ th ống ngân hàng có v ấn đề ,
các bài h ọc t ừ kinh nghi ệm toàn c ầu” tại H ội th ảo qu ốc t ế “Tái c ấu trúc h ệ th ống
ngân hàng” ngày 21 tháng 11 năm 2011, đề c ập đế n: (i) Động c ơ tái c ấu trúc; (ii)
Mục tiêu tái c ấu trúc (duy trì s ự ổn đị nh c ủa h ệ th ống ngân hàng, ng ăn ng ừa s ự lây
lan, khôi ph ục ni ềm tin vào h ệ th ống ngân hàng); (ii) Nh ững thách th ức đố i v ới
ngành ngân hàng Vi ệt Nam, d ẫn ch ứng nh ững b ất ổn c ủa h ệ th ống ngân hàng Vi ệt
Nam và (iii) Gợi ý giải pháp tái c ấu trúc. Bài vi ết trên nh ấn m ạnh nh ững d ấu hi ệu
cho th ấy b ất ổn c ủa ngành ngân hàng Vi ệt Nam và ch ỉ d ẫn nh ững kinh nghi ệm tái
cấu trúc ngân hàng. Tuy nhiên bài vi ết c ũng ch ỉ nêu được nh ững v ấn đề t ổng quát
và các gi ải pháp ch ỉ d ừng l ại ở kinh nghi ệm.
Nhìn chung, trong t ất c ả các nghiên c ứu mà tác gi ả có điều ki ện tham kh ảo
về các n ội dung liên quan đến tái c ấu trúc NHTM Vi ệt Nam, cho t ới th ời điểm hi ện
nay ch ưa có m ột công trình khoa h ọc nào nghiên c ứu sâu v ề tái c ấu trúc h ệ th ống
14
NHTM Vi ệt Nam trong b ối c ảnh từ 2008 đế n 2012 và đề xu ất các gi