Luận án Thu hút ñầu tư trực tiếp nước ngoài vào Cộng hoà Dân chủ Nhân dân Lào

i LICAMðOAN Tôixincamñoanñâylàcôngtrìnhnghiêncucacánhântôi.Cács liuvàktqunêutronglunánlàtrungthc. Nhngktlun,giiphápvàkinnghcalunánchưatngñưcai côngbtrongbtkỳcôngtrìnhkhoahcnào. Tácgilunán PHONESAYVILAYSACK ii LICMƠN Trong quátrình thc hinlun án tin s kinhtti trưng ði hc KinhtQucdân,tôiñãnhnñưcsquantâm,giúpñtntìnhvàtoñiu kincartnhiungưi,sauñâylàlicmơnchânthànhcatôi: Trưcht,xincmơnsâuscthygiáohưngdn:GS.TS.PhanCông Nghĩa Phó Hiu trưng trưng ði hc Kinh t Quc dân và thy giáo hưng dn: PGS.TS. T Quang Phương Phó trưng Khoa ðu tư v s hưngdnnhittìnhvànhngýkinñónggópquýbáoñlunánñưchoàn thànhtt. XinchânthànhcmơnVinSauñihctrưngðihcKinhtQuc dânñãtoñiukinthunlichotôitrongquátrìnhlàmlunán,cmơncác giáosư,phógiáosư,tins,cácthycôgiáotrongtrưngnóichungvàtrong Khoa ðu tưnói riêng. Cm ơn ñngnghip,bnbèñcbit Cc khuyn khích ñu tư, B K hoch và ðu tư Lào ñã to ñiu kin v thi gian, hưngdnnidungvàcungcpnhngthôngtin,tàiliucnthitchovic phântíchtronglunán,cũngnhưnhnggópýñhoànthànhlunán. Cuicùng,ñcbitxinchânthànhcmơntigiañình,vconñãñng viêntôi,toñiukinvthigian,kinhphí,giúpñcôngvicgiañìnhcho tôitrongsutthigianvitlunántinskinhtnàyñưchoànthành. Kính PHONESAYVILAYSACK iii MCLC Trangphbìa LICAMðOAN..................................................................................................................i MCLC ...........................................................................................................................iii DANHMCCÁCTVITTT...................................................................................vii DANHMCBNGBIU.................................................................................................ix MðU...............................................................................................................................1 Chương1.NHNGVNðLÝLUNCƠBNVTHUHÚTFDICAMT QUCGIA...........................................................................................................................6 1.1.BNCHTCAFDI ..............................................................................................6 1.1.1.KháinimvàñcñimcaFDI ..................................................... 6 1.1.1.1.KháinimvFDI..................................................................... 6 1.1.1.2.ðcñimcaFDI ..................................................................11 1.1.2.CáchìnhthcñutưFDI.............................................................. 13 1.1.2.1. Hp ñng hp tác kinh doanh (Business Cooperation by ContractBCC) ..................................................................................14 1.1.2.2.Doanhnghipliêndoanh(JointVenturesCompanyJVC) .14 1.1.2.3.Doanhnghip100%vnnưcngoài(100%ForeignOwned EnterprisesFOE)................................................................................15 1.1.2.4.CáchìnhthcBOT,BTO,BT ...............................................16 1.1.2.5.Mualivàsápnhp(M&A) .................................................17 1.2.TÁCðNGCAFDI ............................................................................................17 1.2.1.TácñngtíchcccaFDIñivinưcnhnñutư .................. 17 1.2.2.TácñngtiêucccaFDIñivinưcnhnñutư .................. 25 1.3.MTSLÝTHUYTVðUTƯTRCTIPNƯCNGOÀI .....................31 1.3.1.Cáclýthuytkinhtvĩmô ........................................................... 31 1.3.2.Cáclýthuytkinhtvimô ........................................................... 33 1.4.CÁCNHÂNTNHHƯNGTHUHÚTFDI ...................................................36 1.4.1.NhngnhântthucnưcnhnFDI ........................................... 36 iv 1.4.1.1.Miquanhkinhtquctcaqucgiatipnhn .............36 1.4.1.2.Snñnhvchínhtr,kinhtxãhi.................................37 1.4.1.3.Hthnglutphápvàchínhsách ..........................................38 1.4.1.4.Spháttrincơshtng.....................................................40 1.4.1.5.Spháttrinñingũlaoñng...............................................41 1.4.1.6.Shoànthincácthtchànhchính ....................................42 1.4.1.7.Côngtácxúctinñutư ........................................................43 1.4.2.Nhngnhântthucbênngoài. ................................................... 44 1.4.2.1.Môitrưngkinhtthgii....................................................44 1.4.2.2.Xuhưngcnhtranhvàhptácquct. ..............................45 1.4.2.3.Xuhưngtdohoáthươngmivàñutưquct. ..............46 1.4.2.4.Cáchmngkhoahcvàcôngnghthúcñyñutưquct.47 1.4.2.5.Vaitròcacáccôngtyxuyênqucgia(TNCs)....................48 1.4.2.6.Nhngnhântphthucnhàñutư.....................................49 1.5. S VN ðNG CA DÒNG FDI TRÊN TH GII VÀ KINH NGHIM CAMTSNƯCASEAN .....................................................................................49 1.5.1.SvnñngcaFDItrênthgii................................................ 49 1.5.2.KinhnghimthuhútFDIcamtsnưcASEAN.................... 53 1.5.2.1.KinhnghimcaTháiLan ....................................................53 1.5.2.2.KinhnghipcaMalaysia .....................................................55 1.5.2.3.KinhnghimcaVitNam ...................................................56 1.5.2.4.BàihckinhnghimchovicthuhútFDIcaLào..............60 Ktlunchương1: .......................................................................................................62 Chương 2. THC TRNG THU HÚT FDI VÀO CNG HOÀ DÂN CH NHÂNDÂNLÀOTHIKỲ1988–2008.......................................................................63 2.1.TNGQUANCHUNGVðIUKINTNHIÊN,KINHT,XÃHI CHDCNDLÀOCÓNHHƯNGðNVICTHUHÚTFDI .................................63 2.1.1.ðiukintnhiên......................................................................... 63 2.1.2.Tìnhhìnhkinhtxãhi.............................................................. 64 2.1.3.Nhngthunlivàkhókhăn........................................................ 71 v 2.2.HTHNGLUTPHÁP,CHÍNHSÁCHðIVIFDITICHDCNDLÀO..76 2.2.1.KhuônkhpháplýchohotñngFDIcaCHDCNDLào......... 76 2.2.2.ChínhsáchthuhútFDItiCHDCNDLào................................... 78 2.2.3.HotñngxúctinñutưhinnaytiCHDCNDLào................ 79 2.3.THCTRNGTHUHÚTFDIVÀOCHDCNDLÀOTHIKỲ19882008......81 2.3.1.TngquantìnhhìnhthuhútFDIvàoCHDCNDLào .................. 81 2.3.2.CáchìnhthcFDIthchinCHDCNDLào ............................ 86 2.3.3.FDItheongànhthchinCHDCNDLào ................................. 91 2.3.4.FDIthchintheocơcuvùngcaCHDCNDLào .................... 93 2.3.5.FDItheocơcuñitácnưcngoài .............................................. 96 2.4.ðÁNHGIÁVICTHUHÚTFDIVÀOCHDCNDLÀO .....................................98 2.4.1.Nhngktquñtñưc................................................................ 98 2.4.1.1.FDIbsungngunvnquantrngchoñutưpháttrin.....98 2.4.1.2.FDIthúcñytăngtrưngvàchuyndchcơcukinhtca CHDCNDLào...................................................................................100 2.4.1.3. FDI góp phn nâng cao kim ngch xut khu, m rng th trưngquct,tăngngunthungoit. ..........................................102 2.4.1.4.FDItongunthungânsáchNhànưc ..............................106 2.4.1.5. FDI to thêm vic làm, tăng thu nhp và phát trin ngun nhânlc.............................................................................................108 2.4.2.NhưcñimcavicthuhútFDI............................................... 111 2.4.2.1.FDIvàocácvùngvàcácngànhmtcânñi .......................111 2.4.2.2.FDIgâyratácñngtiêucctrongcơculaoñng............112 2.4.2.3.FDIgâyônhimmôitrưng ...............................................113 2.4.3.Mtshnch ............................................................................ 114 2.4.4.NguyênnhâncácymkémtrongvicthuhútFDILào.......... 119 Ktlunchương2: ..........................................................................................................133 Chương3.GIIPHÁPTĂNGCƯNGTHUHÚTFDICHDCNDLÀO ...........135 3.1.QUANðIMVÀðNHHƯNGTHUHÚTFDICHDCNDLÀOTRONG BICNHMI...........................................................................................................135 vi 3.1.1.Cácbicnhpháttrinquctvàtrongnưc ........................... 135 3.1.1.1.Bicnhquct...................................................................135 3.1.1.2.Bicnhtrongnưc.............................................................137 3.1.2.MctiêupháttrinkinhtcaLàoñnnăm2020 .................... 138 3.1.3.NhucuvnpháttrinkinhtcaLào ...................................... 140 3.1.4.QuanñimthuhútFDILào..................................................... 142 3.1.5.ðnhhưngthuhútFDIñnnăm2020...................................... 144 3.2.CÁCGIIPHÁPTĂNGCƯNGTHUHÚTFDICHDCNDLÀO ..............147 3.2.1.Tiptccngcvànñnhchínhtrxãhi ............................ 148 3.2.2.HoànthinhthngpháplutvFDI........................................ 149 3.2.3.TiptchoànthinchínhsáchthuhútFDI................................ 151 3.2.4.NângcaohiuququnlýNhànưcñivivnFDI .............. 159 3.2.5.Nângcaochtlưngcánbvàlaoñngchocácdoanhnghip cóvnñutưnưcngoài...................................................................... 161 3.2.6.Htrgiúpñsaukhidánñưccpgiyphépvàñãtrin khai........................................................................................................ 162 3.2.7.Tăngcưngñutưxâydnghthngcơshtng................. 163 3.2.8.XâydngchinlưcthuhútFDI ............................................... 165 3.2.9.Tăngcưnghotñngxúctinñutư........................................ 166 3.3.ðIUKINðTHCHINGIIPHÁP..........................................................168 3.3.1.KinnghviChínhph............................................................. 168 3.3.2.KinnghviBKhochvàðutư........................................ 169 3.3.3.KinnghvicácB,Ngànhcóliênquan ................................. 170 Ktlunchương3: ..........................................................................................................171 KTLUN.......................................................................................................................172 DANHMCCÔNGTRÌNHCATÁCGI ..............................................................175 TÀILIUTHAMKHO...............................................................................................176 vii DANHMCCÁCTVITTT Vittt TingVit TingAnh ADB NganhàngChâuÁ AseanDevelopmentBank AFTA KhuvcmudchtdoASEAN AseanFreeTradeArea APEC DinñànhptácKinhtchâuÁ AsiaPacificEconomicCooperation TháiBìnhDương ASEAN HiphicácqucgiaðôngNamÁ AssociationofSouthEastAsianNations ASEM DinñànhptáckinhtÁÂu AseanEuropeanMeeting CEPT Chươngtrìnhthuquanưuñãicó CommonEffectivePreferentialTariffs hiulcchung Scheme CHDCND CnghoàDânchNhândân CNHHðH Côngnghiphoáhinñihoá IndustrialisationMordernisation EU LiênminhchâuÂu EuropeanUnion FDI ðutưtrctipnưcngoài ForeignDirectInvestment GDP Tngsnphmqucni GrossDomesticProduction GNP Tngsnphmqucgia GrossNationalProduction GSP Hthnghưngưuñãithuquan GeneralisedSystemofPreference IMF Qutintquct InternationalMonetaryFund M&A Mualivàsápnhp Merger&Acquitition MFN Quychtihuquc MostFavoredNation MIDA CcpháttrincôngnghipMalaixia MalaysianIndustrialDevelopment Authority MNCs Côngtyñaqucgia MultinationalCorporations NAFTA HipñnhthươngmitdoBcM NorthAmericanFreeTradeAgrreement NEP Chínhsáchkinhtmi NewEconomicPolicy NICs Cácnưccôngnghipmi NewlyIndustrializedCountries NTR Quychthươngmibìnhthương NormalTradeRelations viii ODA Vintrpháttrinchínhthc OfficialDevelopmentAssistance OECD TchcHptácvàPháttrinKinh OrganizationforEconomicCooperation t andDevelopment R&D NghiêncuvàPháttrin ResearchandDevelopment RM ðngRingítMalaixia RingitMalaysia TNCs Côngtyxuyênqucgia TransnationalCorperations UNCTAD TchcLiênHipqucvthương UnitedNationsConferenceonTradeand mivàPháttrin Development UNIDO TchcPháttrinCôngnghipLi ênUnitedNationsIndustrialDevelopment Hipquc Organisation USD ðôlaM UnitedStatesDollar WB Ngânhàngthgii WorldBank WTO Tchcthươngmithgii WorldTradeOrganization XHCN Xãhichnghĩa Socialist ix DANHMCBNGBIU Danhmcbng Bng1.1:SvnFDI10nưcnhnnhiunhtNam,BcvàNamBc ChâuÁ (TUSD) ............................................................................ 52 Bng2.1.TìnhhìnhthuhútñutưtrctipnưcngoàicaLàotronggiai ñon1988–2008............................................................................ 82 Bng2.2:SvnvàdánFDItheongànhvàlĩnhvcLào....................... 91 Bng2.3:FDIvàoLàophântheocácvùnggiaiñon19882008 ............... 94 Bng2.4:TngktngunFDIvàoLàotheoqucgia................................... 97 Bng2.5:VnñutưpháttrinkinhtxãhcaLàothikỳ20012008 . 98 Bng2.6:SbinñicơcungànhkinhtLào .......................................... 101 Bng2.7:XutkhucacácdoanhnghipFDItnăm(20002008)....... 104 Bng2.8:thtxphàng178nưctrênthgiivcácthtuccpgiy phépñutư.................................................................................... 130 Bng3.1:Cânñingunvntheophươngánpháttrincơbn ................. 141 Danhmcbiuñ MôhìnhMacDougallKemp(1964) .............................................................31 Biuñ1.1:VnFDIhotñngtrênthgiitnăm1980–2007...............50 Biuñ1.2:VnFDIvàocáckhuvcvàcácnưctrênthgii..................51 Biuñ2.1:TcñtăngtrưngGDPcaLào(19812009) .......................67 Biuñ2.2:TllmphátLào(19962008) ...........................................68 Biuñ2.3:Tgiáhiñoáiñngtinkíp(19852008) ..............................69 Biuñ2.4:GDPtrungbìnhñungưigiaiñon20002008.....................71 Biuñ2.5:QuymôbìnhquânmtdáncácgiaiñonLào ....................84 Biuñ2.6:Svnthchinvàvnñăngkýnăm2000–2008 ..................85 x Biuñ2.7:SvntheohìnhthcFDInăm19882008.............................86 Biuñ2.8:SdántheocáchìnhthcFDInăm19882008....................87 Biuñ2.9:SvnñăngkýtheocáchìnhthcFDIchyuthikỳ2000 2008 ..........................................................................................88 Biuñ2.10:TlvnñăngkýcáchìnhthcFDIchyuthikỳ2000 2008.............................................................................................88 Biuñ2.11:SdưántheocáchìnhthcFDIchyuthikỳ2000 2008.............................................................................................89 Biuñ2.12:TldáncáchìnhthcFDIchyuthikỳ20002008 .....90 Biuñ2.13:Tlsdántheocơcungành(%)......................................92 Biuñ2.14:Tlsvnñutưtheocơcungành(%)..............................92 Biuñ2.15:Suttăngtrưngcácngànhkinht........................................102 Biuñ2.16:TìnhhìnhxutnhpkhucaLàogiaiñon20002008.....105 Biuñ2.17:NgunthungânsáchNhànưc .............................................107 Biuñ2.18:SviclàmtrctiptrongkhuvcFDItnăm(2000– 2007) .........................................................................................109 Biuñ2.19:Tlngưilaoñngtheongành2005–2008 ......................111 1 MðU 1.Tínhcpthitcañtàinghiêncu Trongthiñingàynay,xuhưnghinhpkinhtkhuvcvàtoàncu ñangdinramnhm.ðiunàyñãlàmchonnkinhtthgiingàycàngtr thànhmtchnhththngnht,ñòihicácqucgiamcannkinht,tham giamtcáchtíchccvàocácmiquanhkinhtquct. Cùngvixuhưngtăngcưnghptácquct,toàncuhoánnkinh t,ñutưtrctipnưcngoài(ForeignDirectInvestmentFDI)ñanglàñ tàinóngvàngàycàngñưcquantâmtrênthgii.ðcbit,vihuhtcác nưcñangpháttrin,FDIcóvaitròrtquantrngñiviquátrìnhpháttrin kinhtñtnưc,binhngnưcnàyluôncónhucurtlnvvn.Vnlà chicchìakhoákhôngththiucamtquátrìnhpháttrinkinhtxãhi camtqucgia.ThôngquaFDI,cácnưcnhnñutư,cóthtipthuñưc vn,côngnghvàkthuttiêntin,kinhnghimqunlývàtìmhiuñưc thtrưngbênngoài.Chínhvìvy,FDIñãtrthànhbphnquantrngtrong quanhkinhtquct.Dovy,trênthgiiñãvàñangdinramtcuc cnhtranhgiacácqucgiavinhauñthuhúttiñangunvnFDI. ðphùhpvixuhưngñó,nưcCnghoàDânchNhândânLào (CHDCNDLào)ñãvàñangcónhnghotñngtíchccthamgiavàoquá trìnhnóitrên.Victhuhútñutưtrctipnưcngoàilàmttrongnhng chínhsáchhàngñucaðngNhândâncchmngLàovàNhànưcLào. Thuhútvnñutưtrctipnưcngoàikhôngnhngñgiiquyttìnhtrng khanhimvnchoñutưpháttrinkinhtxãhimàcònñtothêmcông ănviclàmchongưilaoñng.Trongnhngnămqua,hotñngñutưtrc tipnưcngoàiñãñónggópchoñtnư