1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong đời sống chính trị hiện đại, tính tích cực chính trị của công dân có vai
trò to lớn, nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dân chủ hoá đời sống chính trị, đến
sự vận hành của thể chế chính trị pháp quyền dân chủ nên việc nghiên cứu vấn đề
này có ý nghĩa quan trọng, luôn được sự quan tâm của Đảng, nhà nước ta và của
giới nghiên cứu khoa học.
Ở Việt Nam, trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, nông dân
vẫn là lực lượng đông đảo nhất, đã có những đóng góp rất lớn trong suốt chiều
dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, là một trong các lực lượng
chủ lực trong phát triển đất nước. Nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ trong thời gian
qua luôn đoàn kết, phát huy tiềm năng thế mạnh của Vùng trong phát triển kinh tế,
chính trị, xã hội, thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới, cải
thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, từng bước phát huy vị trí địa chiến
lược là cửa ngõ ra biển của các tỉnh, thành phố miền Bắc nước ta và là huyết mạch
chính giao thương với Trung Quốc cả trên bộ và trên biển. Tuy nhiên, hiện nay còn
nhiều khó khăn, nhiều nông dân chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của mình trong
phát triển kinh tế - xã hội, chưa tích cực tham gia các hoạt động chính trị, chưa chuẩn
bị tốt các điều kiện để hội nhập quốc tế,. trong khi đó hội nhập với Trung Quốc
đang diễn ra sôi động, nhanh chóng và quyết liệt, đòi hỏi sự vào cuộc tích cực của
người dân. Đến nay có nhiều nghiên cứu về nông dân nhưng chưa có công trình
nghiên cứu khung lý thuyết về tính tích cực chính trị của nông dân và tính tích cực
chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Tính
tích cực chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ Việt Nam hiện nay” là
nhiệm vụ quan trọng, góp phần xây dựng lý thuyết về tính tích cực chính trị của
nông dân Việt Nam nói chung và các giải pháp để nâng cao tính tích cực chính trị của
trên 5 triệu nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ, tạo ra nguồn lực nói chung và nguồn
lực con người nói riêng để phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, bảo vệ vững
chắc Tổ quốc.
27 trang |
Chia sẻ: tranhieu.10 | Lượt xem: 1081 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Tính tích cực chính trị của nông dân vùng duyên hải bắc bộ Việt Nam hiện nay, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
ĐÀO HUY TOÀN
TÍNH TÍCH CỰC CHÍNH TRỊ CỦA NÔNG DÂN
VÙNG DUYÊN HẢI BẮC BỘ VIỆT NAM HIỆN NAY
Chuyên ngành: Chính trị học
Mã số: 62 31 02 01
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
HÀ NỘI - 2017
CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH
TẠI HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. Lại Quốc Khánh
2. TS. Tống Đức Thảo
Phản biện 1: .................................................................................................
Phản biện 2: .................................................................................................
Phản biện 3: .................................................................................................
Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi .. giờ , ngày .. tháng năm 2017
Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia.
- Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Trong đời sống chính trị hiện đại, tính tích cực chính trị của công dân có vai
trò to lớn, nó ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình dân chủ hoá đời sống chính trị, đến
sự vận hành của thể chế chính trị pháp quyền dân chủ nên việc nghiên cứu vấn đề
này có ý nghĩa quan trọng, luôn được sự quan tâm của Đảng, nhà nước ta và của
giới nghiên cứu khoa học.
Ở Việt Nam, trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước, nông dân
vẫn là lực lượng đông đảo nhất, đã có những đóng góp rất lớn trong suốt chiều
dài lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta, là một trong các lực lượng
chủ lực trong phát triển đất nước. Nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ trong thời gian
qua luôn đoàn kết, phát huy tiềm năng thế mạnh của Vùng trong phát triển kinh tế,
chính trị, xã hội, thực hiện có hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới, cải
thiện đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân, từng bước phát huy vị trí địa chiến
lược là cửa ngõ ra biển của các tỉnh, thành phố miền Bắc nước ta và là huyết mạch
chính giao thương với Trung Quốc cả trên bộ và trên biển. Tuy nhiên, hiện nay còn
nhiều khó khăn, nhiều nông dân chưa nhận thức đầy đủ về vai trò của mình trong
phát triển kinh tế - xã hội, chưa tích cực tham gia các hoạt động chính trị, chưa chuẩn
bị tốt các điều kiện để hội nhập quốc tế,.. trong khi đó hội nhập với Trung Quốc
đang diễn ra sôi động, nhanh chóng và quyết liệt, đòi hỏi sự vào cuộc tích cực của
người dân. Đến nay có nhiều nghiên cứu về nông dân nhưng chưa có công trình
nghiên cứu khung lý thuyết về tính tích cực chính trị của nông dân và tính tích cực
chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Tính
tích cực chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ Việt Nam hiện nay” là
nhiệm vụ quan trọng, góp phần xây dựng lý thuyết về tính tích cực chính trị của
nông dân Việt Nam nói chung và các giải pháp để nâng cao tính tích cực chính trị của
trên 5 triệu nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ, tạo ra nguồn lực nói chung và nguồn
lực con người nói riêng để phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế, bảo vệ vững
chắc Tổ quốc.
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận về tính tích cực chính trị của nông dân Việt Nam; khái
niệm, đặc điểm, vai trò, hình thức thể hiện tính tích cực chính trị của nông dân.
Tập trung vào các nhiệm vụ chủ yếu là: (1)- Xây dựng khái niệm tính tích cực
chính trị của nông dân; làm rõ đặc điểm, vai trò, hình thức thể hiện tính tích cực
2
chính trị của nông dân. (2)- Xác định những yếu tố chủ yếu tác động đến tính
tích cực chính trị của nông dân (3)- Xây dựng tiêu chí cơ bản để đánh giá tính
tích cực chính trị của nông dân. (4)- Điều tra, khảo sát, đánh giá thực trạng tính
tích cực chính trị của nông dân trong đời sống chính trị vùng duyên hải Bắc Bộ
Việt Nam. (5)-Đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao tính tích cực
chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ hiện nay.
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
1.1. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT TÍNH TÍCH CỰC
CHÍNH TRỊ CỦA NÔNG DÂN
- Thời gian qua, đã có nhiều nghiên cứu về nông dân nhưng hiện nay chưa
có công trình nghiên cứu khung lý thuyết về tính tích cực chính trị của nông dân.
- Công trình nghiên cứu về tính tích cực chính trị nói chung (trong đó có
nông dân), đã đề cập, làm rõ khung lý thuyết về tính tích cực chính trị, điển hình
là tác giả Chu Khắc về tính tích cực chính trị - xã hội, tác giả Nguyễn Thị Kim Hoa
về “Tính tích cực chính trị của công dân Việt Nam trong xu thế hội nhập quốc tế hiện
nay” đã định nghĩa về tính tích cực chính trị của công dân “Tính tích cực chính
trị của công dân là toàn bộ những biểu hiện của sự tự giác, chủ động, sáng
tạo trong hoạt động của công dân tham gia vào quá trình chính trị, trên những
cơ sở, điều kiện xác định, nhằm hiện thực hóa mục tiêu chính trị tiến bộ, thúc
đẩy sự phát triển của cá nhân công dân và của cộng đồng” đã tạo cơ sở quan
trọng để tiếp tục nghiên cứu sâu về nông dân.
- Các công trình nghiên cứu có đề cập về nội hàm khái niệm tính tích cực
chính trị như: Chính sách kinh tế mới qua lăng kính của thời đại hiện nay (1990) của
tác giả Epghênhi Ambaraxumốp; Participation of Women in Political Life, Inter -
Parliamentary Union – Geneva, Nền dân trị Mỹ của Alexis De Tocqueville,
Báo cáo tổng quan Việt Nam 2035 - Hướng tới thịnh vượng, sáng tạo, công
bằng và dân chủ của Ngân hàng thế giới; Báo cáo năm 2012 của Tổ chức Oxfam
tại Việt Nam về Vun trồng một tương lai no đủ,.. Tuy không nghiên cứu trực tiếp
về tính tích cực chính trị của nông dân, nhưng những kết quả nghiên cứu này là
gợi mở rất lớn để xây dựng lý thuyết về tính tích cực chính trị của nông dân.
3
1.2. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ THỰC TRẠNG, QUAN ĐIỂM
VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO TÍNH TÍCH CỰC CHÍNH TRỊ CỦA
NÔNG DÂN
- Các cuốn sách “Làng xã Việt Nam - Một vấn đề kinh tế - văn hóa - xã hội”,
“Mấy vấn đề văn hóa làng xã Việt Nam trong lịch sử” của tác giả Phan Đại Doãn;
“Xã thôn Việt Nam” của tác giả Nguyễn Hồng Phong; “Cơ cấu tổ chức của làng Việt
cổ Bắc bộ” của tác giả Nguyễn Từ Chi đã khắc họa rõ đặc điểm kinh tế, chính trị,
văn hóa, xã hội của làng xã Việt Nam truyền thống; cuốn sách “Người nông dân
châu thổ Bắc Kỳ”của Pierre Gourou - nhà nghiên cứu địa lý học người Pháp đã khắc
họa hình ảnh nông dân vùng đồng bằng Bắc Bộ tham gia vào đời sống chính trị - xã
hội; nhà nghiên cứu nhân học Hà Lan là Jonh Keinen đã nghiên cứu rất sâu sắc về sự
vận động, biến đổi của làng Việt và sự tham gia tích cực của người nông dân thể hiện
qua cuốn sách “Làng Việt đối diện với tương lai, hồi sinh quá khứ”. Tính tích cực
của nông dân Việt Nam không chỉ thể hiện qua đấu tranh cách mạng, qua duy trì hoạt
động của làng xã, mà còn thể hiện sự nghiệp đổi mới, phát triển kinh tế qua cuốn sách
“Phá rào trong kinh tế vào đêm trước đổi mới” của tác giả Đặng Phong.
Nghiên cứu sự biến đổi vị thế chính trị, xã hội của người nông dân Việt Nam đã
được tác giả Hoàng Chí Bảo khái quát trong cuốn sách “Hệ thống chính trị ở cơ
sở nông thôn nước ta hiện nay”, với 4 lần biến đổi,.. đã khái quát thực trạng tính
tích cực chính trị nông dân qua các thời kỳ lịch sử.
- Trong 5 năm qua, trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, xây dựng nông thôn mới và hội nhập quốc tế, có
nhiều nghiên cứu về nông dân và đời sống chính trị nông thôn với những kết quả đạt
được, đồng thời nêu lên nhiều khó khăn, thách thức đang đặt ra và quan điểm, giải
pháp đối với việc phát huy tính tích cực của nông dân như: Luận án tiến sĩ kinh tế
của tác giả Nguyễn Văn Đại (2012) về “Đào tạo nghề cho lao động nông thôn
vùng đồng bằng sông Hồng trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa”, nhóm
tác giả Nguyễn Thị Lệ Thủy, Bùi Hồng Việt, Mai Thị Ánh với đề tài “Thu nhập của
nông dân bị tách biệt xã hội về kinh tế - thực trạng và khuyến nghị”, tác giả Đỗ Thị
Hải Hà với nghiên cứu về “ Việc làm của nông dân ở nước ta hiện nay - Thách thức
và giải pháp”; cuốn sách “Xu hướng biến đổi cơ cấu xã hội Việt Nam” do tác
giả Tạ Ngọc Tấn chủ biên đã mô tả, phân tích thực trạng biến đổi cơ cấu
xã hội Việt Nam từ năm 1945 đến năm 2010 trong đó đưa ra một số quan
điểm, dự báo đối với sự biến đổi của nông dân; cuốn sách: “Kinh nghiệm
quốc tế về nông nghiệp, nông thôn, nông dân trong quá trình công nghiệp hóa”
4
của tác giả Đặng Kim Sơn đã làm rõ các quan niệm về nông nghiệp, nông dân,
nông thôn ở các nước, chỉ rõ kinh nghiệm và giải pháp của Nhật Bản, Hàn
Quốc, Mỹ, Trung Quốc, Thái Lan trong công nghiệp hóa nông nghiệp, nông
thôn; cuốn sách “Những vấn đề lý luận và thực tiễn về nông nghiệp, nông dân,
nông thôn - Kinh nghiệm Việt Nam, kinh nghiệm Trung Quốc”; cuốn sách
“Trung Quốc đối mặt với những điểm nóng lý luận” do Cục Lý luận - Ban
Tuyên truyền Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc phát hành năm 2013, đã
đề cập và luận giải những vấn đề nóng bỏng đặt ra trong quá trình phát triển của
Trung Quốc, trong đó đề cập sâu sắc thực trạng và một số quan điểm, giải pháp
nâng cao tính tích cực chính trị của nông dân,..
1.3. THÀNH TỰU NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN
ĐƢỢC TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU
Qua tổng quan tình hình nghiên cứu, có thể thấy, các nghiên cứu hiện có
đã làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về tính tích cực chính trị nhất là khái niệm
và nhiều nội dung về tính tích cực chính trị của công dân, cơ sở và điều hiện
hình thành tính tích cực chính trị của công dân,.. là cơ sở quan trọng về lý luận
và thực tiễn để tiếp tục nghiên cứu các vấn đề về nông dân và tính tích cực
chính trị của nông dân
Nhiều nghiên cứu đã nêu bật đặc điểm môi trường chính trị, kinh tế, văn
hóa, xã hội nông thôn; khẳng định trong lịch sử hàng nghìn năm qua cũng như
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội đều thể hiện lịch sử tính tích cực
chính trị của nông dân; chỉ rõ xu thế trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, đô thị hóa ở các quốc gia, đất sản xuất nông nghiệp bị thu hẹp, hướng tới
nông nghiệp công nghệ cao,.. việc chuyển dịch lao động nông nghiệp sang các
ngành khác là một tất yếu, làm cho số lượng nông dân giảm, vai trò, vị trí của
nông dân sẽ có những thay đổi đáng kể, xuất hiện thêm nhiều vấn đề xã hội
như: Di cư, thiếu việc làm, phân hóa thu nhập, ô nhiễm môi trường,.. Đồng thời
các nghiên cứu đã chỉ rõ những mâu thuẫn, nghịch lý về nông nghiệp, nông
dân, nông thôn Việt Nam hiện nay như: Mâu thuẫn giữa yêu cầu rất cao và cấp
bách của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế với sự trì
trệ, thờ ơ của nông dân đang chiếm tỷ lệ cao trong lao động xã hội hiện nay;
mâu thuẫn giữa yêu cầu phát huy vai trò chủ thể của nông dân trong phát triển
nông nghiệp, nông thôn với những bất cập của những thiết chế xã hội bảo đảm
tăng cường năng lực chủ thể của nông dân,..
5
Bên cạnh những thành tựu nghiên cứu đạt được, cho ta thấy còn thiếu các
nghiên cứu sâu về nông dân nói chung và nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ nói
riêng, nhất là chưa làm rõ được khái niệm tính tích cực chính trị của nông dân.
Thực tiễn đang đặt ra nhiều yêu cầu mới, cần nghiên cứu sâu sắc hơn về tính
tích cực chính trị của nông, làm cơ sở để xây dựng các giải pháp nâng cao tính
tích cực chính trị của nông nói chung và vùng duyên hải Bắc Bộ nói riêng, phục
vụ kịp thời sự nghiệp đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc
tế. Xây dựng khái niệm tính tích cực chính trị của nông dân, xác định những
yếu tố chủ yếu tác động đến tính tích cực chính trị của nông dân, lấy đó làm cơ
sở phân tích nguyên nhân, đề xuất các giải pháp nâng cao tính tích cực chính trị
của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ Việt Nam hiện nay; xây dựng tiêu chí cơ
bản để đánh giá tính tích cực chính trị của nông dân; điều tra, khảo sát, đánh giá
thực trạng tính tích cực chính trị của nông dân trong đời sống chính trị vùng
duyên hải Bắc Bộ Việt Nam; đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao
tính tích cực chính trị của nông dân vùng duyên hải Bắc Bộ hiện nay.
Chƣơng 2
LÝ LUẬN CHUNG VỀ TÍNH TÍCH CỰC CHÍNH TRỊ
CỦA NÔNG DÂN
2.1. KHÁI NIỆM TÍNH TÍCH CỰC CHÍNH TRỊ CỦA NÔNG DÂN
2.1.1. Các khái niệm
2.1.1.1. Nông dân
Nông dân là người cư trú ở nông thôn, tham gia lao động sản xuất trong lĩnh
vực nông nghiệp (bao gồm cả lâm nghiệp, ngư nghiệp và diêm nghiệp) trực tiếp sử
dụng tư liệu sản xuất cơ bản gắn với đất, rừng và biển để sản xuất ra sản phẩm nông
nghiệp.
2.1.1.2. Tính tích cực
Về mặt thuật ngữ, theo tiếng Latinh, tích cực là “actives”, tiếng Anh là
“activity”, dùng để chỉ trạng thái hoạt động, khi tính tích cực gắn liền với hoạt
động, tính tích cực bao hàm tính chủ động, tính chủ định có ý thức của chủ thể.
Theo từ điển Tiếng Việt, tích cực là có ý nghĩa, có tác dụng khẳng định thúc
đẩy sự phát triển. Người tích cực là người tỏ ra chủ động có những hành động
nhằm tạo ra sự biến đổi theo hướng phát triển. Theo GS.TSKH Thái Duy Tiên,
tính tích cực biểu hiện sự nỗ lực của chủ thể khi tương tác với đối tượng trong
6
quá trình học tập, nghiên cứu,.. như vậy, tính tích cực là trạng thái chủ động và
có ý thức trong hoạt động của chủ thể nhằm tạo ra sự biến đổi theo hướng phát
triển.
2.1.1.3. Chính trị
Chính trị là một phạm trù rộng lớn, có tính bao quát của một loại hoạt động
phổ biến trong xã hội loài người, ra đời gắn liền với sự ra đời của giai cấp và nhà
nước. Có thể quan niệm: Chính trị là hoạt động trong lĩnh vực quan hệ giữa các giai
cấp, cũng như các dân tộc và các quốc gia với vấn đề giành, giữ, tổ chức và sử dụng
quyền lực nhà nước; là sự tham gia của người dân vào công việc của nhà nước và xã
hội, là hoạt động chính trị thực tiễn của giai cấp, các đảng phái chính trị, nhà nước,
tìm kiếm những khả năng thực hiện đường lối và những mục tiêu đã đề ra nhằm thỏa
mãn lợi ích.
2.1.1.4. Tính tích cực chính trị của nông dân
Tính tích cực chính trị của nông dân là khái niệm dùng để chỉ tính chất chủ
động, tự giác và có ý thức trách nhiệm của người nông dân nhằm tiến hành có hiệu
quả các hoạt động chính trị hợp hiến, hợp pháp trên địa bàn nông thôn, qua đó thực
hiện quyền và nghĩa vụ công dân, góp phần bảo đảm sự ổn định và phát triển của chế
độ chính trị, của đất nước
2.1.2. Đặc điểm tính tích cực chính trị của nông dân
2.1.2.1. Tính tích cực chính trị của nông dân mang tính giai cấp, tính lịch
sử
Tích tích cực chính trị của nông dân góp phần thực hiện mục tiêu của quá trình
chính trị vì sự phát triển của cá nhân, của cộng đồng, giai cấp, mang lý tưởng, niềm
tin, ý thức giai cấp, phục vụ lợi ích trực tiếp của giai cấp, vì vậy nó mang tính giai cấp
sâu sắc. Tính tích cực chính trị luôn gắn với các điều kiện lịch sử xác định, với mục
tiêu chính trị trước mắt và mục tiêu lâu dài, khi tình hình và điều kiện lịch sử thay đổi
thì nội dung, tính chất, hình thức tính tích cực chính trị cũng khác nhau. Tính tích cực
chính trị của nông dân mang yếu tố động, luôn biến đổi, nảy sinh, phát triển cùng với
giai cấp và nhà nước, chuyển hóa theo đời sống chính trị, theo yêu cầu, nhận thức và
trình độ của nông dân. Khi chế độ, thể chế chính trị thay đổi thì nội dung, tính chất,
hình thức tính tích cực chính trị cũng thay đổi.
2.1.2.2. Tính tích cực chính trị của nông dân vừa mang yếu tố tự thân của
người nông dân, vừa mang yếu tố cộng đồng
Tính tích cực chính trị là sự chủ động, tự giác, trách nhiệm của người nông dân
trong nhận thức và tiến hành hoạt động chính trị, đó là sự tự nguyện, nỗ lực tự thân
của người nông dân. Không thể áp đặt được việc chủ động, tự giác, áp đặt niềm tin,
7
lý tưởng chính trị đối với mọi người dân vì vậy cũng không thể áp đặt được tính tích
cực chính trị, chỉ có thể tác động vào các yếu tố, điều kiện hình thành để làm thay đổi
nó. Mặt khác, tính tích cực chính trị của nông dân còn mang tính cộng đồng dựa trên
khối cộng cư, cộng lợi, cộng cảm, cộng mệnh gắn bó truyền thống từ bao đời của
làng, xã.
2.1.2.3. Tính tích cực chính trị của nông dân có tính không loại trừ và tính
dùng chung
Tính tích cực chính trị của nông dân có tính không loại trừ và tính dùng chung,
nhất là lợi ích đem lại từ tính tích cực thì mọi người trong cộng đồng đều được hưởng
lợi mặc dù nhiều người không tích cực tham gia, không chi phí cho sự tham gia. Mặt
khác mọi nông dân đều có thể tham gia vào quá trình chính trị với các mức độ khác
nhau. Vì vậy, tính dùng chung và tính không thể loại trừ có thể dẫn tới tính phi hiệu
quả bởi các lý do như: Cá nhân tích cực thì phải chịu các chi phí cao về nguồn lực,
thời gian, trong khi kết quả đạt được thì mọi người cùng hưởng,.. dẫn tới tính cào
bằng, ỷ lại vào tập thể, vào cộng đồng.
2.1.3. Vai trò tính tích cực chính trị của nông dân
2.1.3.1. Hiện thực hóa vai trò làm chủ của nông dân trong đời sống chính trị
Tích cực chính trị của nông dân giúp cho người nông dân chủ động, hăng hái
tham gia vào đời sống chính trị, tham gia vào các hoạt động của nhà nước; nông dân
chủ động, tự giác tiếp cận các tri thức chính trị, chính sách pháp luật, từ đó ý thức được
vai trò chính trị của mình, ý thức được “quyền làm chủ” của mình và có điều kiện,
năng lực để tự mình thực hiện quyền làm chủ đó. Ngược lại, nếu nông dân trông chờ,
thụ động, không thể hiện được tiếng nói và hành động của mình, sẽ không thực hiện
được vai trò làm chủ, không hoàn thành vai trò chính trị của nông dân và giai cấp nông
dân.
2.1.3.2. Nâng cao vị thế chính trị của nông dân, giai cấp nông dân
Nông dân tích cực chính trị, nhờ đó tập hợp đông đảo nông dân thực hiện các
mục tiêu chính trị của giai cấp nông dân, tham gia mạnh mẽ vào đời sống chính trị,
người nông dân trưởng thành hơn về nhận thức và hành vi chính trị, tin tưởng hơn, tham
gia tích cực hơn vào các hoạt động kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội; tiếng nói, hành
động của nông dân trong đời sống chính trị thể hiện rõ hơn và vị thế của giai cấp nông
dân được khẳng định. Ở nước ta, liên minh giai cấp công nhân, nông dân và đội ngũ trí
thức là nền tảng lãnh đạo xã hội, vị thế của giai cấp nông dân được nâng cao giúp cho
liên minh giai cấp bền chặt hơn và vị thế của liên minh giai cấp được nâng cao, là cơ sở
8
để phát huy đại đoàn kết toàn dân tộc, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế
- xã hội và hội nhập quốc tế.
2.1.3.3. Thúc đẩy quá trình nhận thức và điều chỉnh hành vi vì sự phát triển
của cá nhân và cộng đồng
Tính tích cực chính trị thúc đẩy chủ thể chính trị tự giác nhận thức toàn diện nội
dung, hình thức, mối quan hệ, tác động của quá trình chính trị đến đời sống chính trị,
nhờ đó giúp cho chủ thể có thêm hiểu biết và tri thức chính trị, biến các các tri thức
thành hành vi chính trị một cách tự giác, chủ động và được điều chỉnh vì lợi ích của cá
nhân và cộng động. Tính tích cực chính trị không dừng lại ở việc biến nhận thức thành
hành động tự giác, mà sau hành động chủ thể chính trị tiếp tục nhận thức lại hành
động, nhận thức kết quả đạt được và những thiếu sót, lệch lạc, đề xuất sáng tạo những
nội dung mới để thực hiện các quá trình chính trị với mục đích và hiệu quả cao hơn vì
sự phát triển của cá nhân và cộng đồng. Nhờ tự giác, chủ động thực hiện các quá
trình chính trị nhân văn, tiến bộ với mục tiêu thúc đẩy sự phát triển của cá nhân và
cộng đồng, giúp cho cá nhân trưởng thành từ nhận thức đến hành động, không chỉ
vì lợi ích của cá nhân mà còn gắn với lợi ích của cộng đồng, nhờ đó thúc đẩy cộng
đồng phát triển.
2.2. NỘI DUNG TÍNH TÍCH CỰC CHÍNH TRỊ CỦA NÔNG DÂN
2.2.1. Cơ sở hình thành tính tích cực chính trị của nông dân
2.2.1.1. Kinh tế
Mối quan hệ giữa kinh tế và tính tích cực chính trị của nông dân thực chất
là mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức, giữa cơ sở hạ tầng và kiến
trúc thượng tầng. Với tư cách thuộc kiến trúc thường tầng thì tính tích cực
chính trị không thể tách rời cơ s