Luận án Vai trò của nhà nước trong việc phát triển thị trường tài chính ở Việt Nam
Từ sau ðại hội ðảng toàn quốc lần thứ VI ñến nay, Việt Nam ñược xem là một trong những quốc gia chuyển ñổi thành công và sau hơn 2 thập kỷ ñổi mới ñã ñạt ñược nhiều thành tựu quan trọng trong phát triển nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, trong ñó có thị trường tài chính (TTTC). ðến nay TTTC Việt Nam ñã ñược hình thành về cơ bản và có thể khẳng ñịnh sự phát triển của TTTC là ñộng lực quan trọng góp phần phát triển các loại thị trường khác trong nền kinh tế như thị trường hàng hoá, dịch vụ; thị trường sức lao ñộng; thị trường bất ñộng sản; thị trường khoa học, công nghệ, Thực tiễn quá trình hình thành các thị trường trên thế giới và ở nước ta cho thấy TTTC là một trong những yếu tố cấu thành không thể thiếu ñược trong nền kinh tế thị trường, có vai trò ñặc biệt quan trọng ñối với việc huy ñộng tiết kiệm và phân bổ các nguồn vốn. TTTC phát triển lành mạnh là nhân tố thiết yếu ñảm bảo ổn ñịnh kinh tế vĩ mô, nâng cao khả năng cạnh tranh của nền kinh tế và thúc ñẩy kinh tế phát triển bền vững. Tuy nhiên, nhìn một cách tổng thể và nghiêm túc về quá trình hình thành và sự phát triển nhanh chóng vừa qua của TTTC Việt Nam, chúng tôi cho rằng còn có nhiều vấn ñề tồn tại, hạn chế. TTTC Việt Nam ñặt trong tổng thể phát triển các loại thị trường trong nền kinh tế, vẫn chưa ñáp ứng ñượcyêu cầu phát triển nhanh và bền vững của nền kinh tế Việt Nam, ñặc biệt là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Trong các thị trường bộ phận của TTTC, ñặc biệt là TTCK, các yếu tố cấu thành thị trường (cung, cầu, hàng hoá, giá cả, cơ chế thanh toán - giao dịch, môi trường thế chế.) cũng chưa ñược hình thành và vận hành một cách ñồng bộ. Vì vậy, sự phát triển nhanh chóng về quy mô của TTCK Việt Nam trongvài năm trở lại ñây ñã và ñang có nhiều mâu thuẫn với cơ chế ñiều hành còn nhiều bất cập, nặng về hành chính của các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Có thể khẳng ñịnh, sự hình thành và phát triển của TTTC cần có sự tác ñộng củanhiều nhân tố, nhất là vai trò ñặc biệt quan trọng của Nhà nước ñể từng bước thiếtlập và vận hành thị trường theo ñúng nghĩa của nó, nhằm khai thác tính ưu việt của TTTC phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện ñại hoá ñất nước. 2 Lý thuyết kinh tế và kinh nghiệm của các nước, nhấtlà các nước có nền kinh tế chuyển ñổi, cho thấy phát triển TTTC là một côngviệc rất phức tạp và ẩn chứa nhiều rủi ro. Vì vậy, nhà nước phải nỗ lực ñể thường xuyên hoàn chỉnh khuôn khổ pháp lý và cơ chế quản lý; tổ chức bộ máy ñiều hànhhoạt ñộng, quản lý thị trường ñể ñiều chỉnh và tạo ñiều kiện thúc ñẩy sự vận hành thông thoáng của thị trường, ñáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế ñất nước trong từng thời kỳ theo mục tiêu ñã ñề ra. Xuất phát từ những lý do trên tác giả ñã chọn vấn ñề: "Vai trò của nhà nước trong việc phát triển thị trường tài chính ở Việt Nam"làm ñề tài nghiên cứu luận án tiến sĩ.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận án Vai trò của nhà nước trong việc phát triển thị trường tài chính ở Việt Nam, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan b n lu n án này là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n án là trung th c và có
ngu n g c rõ ràng.
TÁC GI LU N ÁN
Bùi Văn Th ch
M C L C
Trang
Trang ph bìa
L i cam ñoan
M c l c
Danh m c các ch vi t t t
Danh m c các b ng
Danh m c các bi u ñ
Danh m c các sơ ñ
L I M ð U 1
CHƯƠNG I: NH NG V N ð CƠ B N V TH TRƯ NG TÀI CHÍNH 7
VÀ VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG PHÁT TRI N TH TRƯ NG
TÀI CHÍNH TRONG N N KINH T TH TRƯ NG
1.1. T ng quan v th trư ng tài chính 7
1.1.1. Khái ni m th trư ng tài chính 7
1.1.2. Ch c năng c a th trư ng tài chính 9
1.1.3. Phân lo i th trư ng tài chính 12
1.1.4. Các công c c a th trư ng tài chính 17
1.1.5. Các ch th tham gia th trư ng tài chính 23
1.1.6 Nh ng ñi u ki n c n thi t ñ phát tri n th trư ng tài chính 26
1.2. Vai trò c a nhà nư c trong phát tri n th trư ng tài chính 31
1.2.1 Cơ s lý lu n v vai trò c a Nhà nư c trong n n kinh t th trư ng 31
1.2.2 Cơ s lý lu n v vai trò c a Nhà nư c trong phát tri n TTTC 36
1.2.3 Vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng ti n t 44
1.2.4 Vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng ch ng khoán 48
1.2.5 Các nhân t nh hư ng ñ n ho t ñ ng qu n lý Nhà nư c ñ i v i TTTC 52
1.3 Kinh nghi m v qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC 54
c a m t s nư c trên th gi i
1.3.1 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC Trung Qu c 54
1.3.2 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC Nh t B n 62
1.3.3 Vai trò qu n lý nhà nư c ñ i v i s phát tri n TTTC các nư c 66
trong khu v c ðông Nam Á
1.3.4 M t s bài h c rút ra t vi c nghiên c u kinh nghi m v qu n lý 71
nhà nư c trong phát tri n TTTC c a m t s nư c trên th gi i
CHƯƠNG 2: TH C TR NG VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C TRONG 75
PHÁT TRI N TH TRƯ NG TÀI CHÍNH VI T NAM
2.1. Khái quát chung v th trư ng tài chính Vi t Nam 75
2.1.1. Th trư ng ti n t c a Vi t Nam 75
2.1.2. Th trư ng v n Vi t Nam 88
2.2 Vai trò c a Nhà nư c trong quá trình hình thành và phát tri n 95
c a th trư ng tài chính Vi t Nam
2.2.1 Vai trò c a Nhà nư c trong vi c hình thành và phát tri n th 95
trư ng ti n t Vi t Nam
2.2.2 Vai trò c a Nhà nư c trong vi c hình thành và phát tri n th 122
trư ng v n Vi t Nam
CHƯƠNG 3: GI I PHÁP NÂNG CAO VAI TRÒ C A NHÀ NƯ C 160
TRONG PHÁT TRI N TH TRƯ NG TÀI CHÍNH VI T NAM TH I
GIAN T I
3.1 Quan ñi m và phương hư ng phát tri n th trư ng tài chính 160
Vi t Nam
3.1.1 Quan ñi m phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam 160
3.1.2 Phương hư ng phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam 162
3.1.3 Cơ h i và thách th c ñ i v i th trư ng tài chính Vi t Nam 164
3.2 Gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong vi c phát 166
tri n th trư ng tài chính Vi t Nam
3.2.1. Nh ng gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong phát 166
tri n th trư ng ti n t
3.2.2 Nh ng gi i pháp nh m nâng cao vai trò c a Nhà nư c trong phát 181
tri n th trư ng ch ng khoán
3.2.3 Gi i pháp t o s g n k t, ñ ng b gi a TTTT và TTCK 195
K T LU N 197
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH C A TÁC GI
TÀI LI U THAM KH O
DANH M C CH VI T T T
CBTT Công b thông tin
CCQðT Ch ng ch qu ñ u tư
CK&TTCK Ch ng khoán và th trư ng ch ng khoán
CPH C ph n hoá
CSTT Chính sách ti n t
CtyCK Công ty ch ng khoán
CtyCP Công ty c ph n
CtyNY Công ty niêm y t
CtyQLQ Công ty qu n lý qu
DNNN Doanh nghi p Nhà nư c
ðKGD ðăng kí giao ñ ch
ðTCK ð u tư ch ng khoán
ðTNN ð u tư nư c ngoài
GDCK Giao d ch ch ng khoán
GTCG Gi y t có giá
HðQT H i ñ ng Qu n tr
LNH Liên ngân hàng
NHTW Ngân hàng Trung ương
NHNN Ngân hàng Nhà nư c
NHTM Ngân hàng thương m i
NHTM NN Ngân hàng thương m i nhà nư c
NHTMCP Ngân hàng thương m i c ph n
NSNN Ngân sách nhà nư c
PHCK Phát hành ch ng khoán
QLNN Qu n lý Nhà nư c
TCNY T ch c niêm y t
TCPH T ch c phát hành
TCTD T ch c tín d ng
TNHH Trách nhi m h u h n
TPCP Trái phi u Chính ph
TPKB Tín phi u kho b c
TPCQðP Trái phi u chính quy n ñ a phương
TTCK Th trư ng ch ng khoán
TTGDCK Trung tâm giao d ch ch ng khoán
TTGDCK HN Trung tâm giao d ch ch ng khoán Hà N i
TTGDCK Tp.HCM Trung tâm giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh
TTTC Th trư ng tài chính
TTTT Th trư ng ti n t
TTLKCK Trung tâm lưu kí ch ng khoán
SGDCK S giao d ch ch ng khoán
SGDCK.HN S giao d ch ch ng khoán Hà N i
SGDCK Tp.HCM S giao d ch ch ng khoán thành ph H Chí Minh
UBCKNN U ban ch ng khoán Nhà nư c
DANH M C CÁC B NG
S HI U TÊN B NG Trang
1.1 T l ti t ki m m t s nư c ðông Nam Á 67
T ng giá tr trái phi u trong nư c b ng n i t năm
1.2 68
2001 (% GDP)
2.1 Ngu n v n huy ñ ng c a các NHTM giai ño n 2004 2007 76
2.2 T ng s phiên và doanh s giao d ch trên th trư ng m 87
t 2000 2008
2.3 Quy mô kh i lư ng niêm y t và giá tr giao d ch ch ng 90
khoán niêm y t trên toàn th trư ng năm 2007
2.4 T ng h p k t qu trúng th u tín phi u Kho b c t 2000 100
2009
2.5 Danh m c gi y t có giá ñư c giao d ch trên th trư ng 103
m
2.6 S lư ng các thành viên tham gia th trư ng m 105
2.7 M t s ch tiêu ñánh giá hi u qu ho t ñ ng c a các 119
NHTMNN giai ño n 2000 2008
DANH M C CÁC BI U ð
S HI U TÊN BI U ð Trang
2.1 Tình hình huy ñ ng v n c a các NHTM t năm 2004 2009 77
2.2 Tăng trư ng tín d ng c a các NHTM t năm 2004 2009 78
2.3 Tăng trư ng c a doanh s giao d ch ngo i t trên TTLNH 81
2.4 Bi n ñ ng c a t giá USD/USD trong 2 năm 2008 2009 82
2.5 T ng h p k t qu trúng th u tín phi u Kho b c t 2001 2009 85
2.6 Di n bi n ch s VN Index t ngày 03/01/2006 ñ n 6/8/2008 91
2.7 Di n bi n lãi su t c a NHNN Vi t Nam th i gian qua (2002 109
2009)
2.8 T ng giá tr ch ng khoán ñăng ký theo m nh giá t i 138
TTLKCK t năm 2006 2009
DANH M C CÁC SƠ ð
S HI U TÊN SƠ ð Trang
1.1 Ch c năng d n chuy n v n c a TTTC 10
Mô hình ban ñ u v t ch c b máy QLNN và t ch c
2.1 124
TTCK
2.2 Mô hình hi n nay v t ch c b máy QLNN và t ch c
126
TTCK.
1
L I M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
T sau ð i h i ð ng toàn qu c l n th VI ñ n nay, Vi t Nam ñư c xem là
m t trong nh ng qu c gia chuy n ñ i thành công và sau hơn 2 th p k ñ i m i ñã
ñ t ñư c nhi u thành t u quan tr ng trong phát tri n n n kinh t th trư ng ñ nh hư ng
xã h i ch nghĩa, trong ñó có th trư ng tài chính (TTTC). ð n nay TTTC Vi t Nam ñã
ñư c hình thành v cơ b n và có th kh ng ñ nh s phát tri n c a TTTC là ñ ng l c
quan tr ng góp ph n phát tri n các lo i th trư ng khác trong n n kinh t như th
trư ng hàng hoá, d ch v ; th trư ng s c lao ñ ng; th trư ng b t ñ ng s n; th
trư ng khoa h c, công ngh ,…Th c ti n quá trình hình thành các th trư ng trên th
gi i và nư c ta cho th y TTTC là m t trong nh ng y u t c u thành không th thi u
ñư c trong n n kinh t th trư ng, có vai trò ñ c bi t quan tr ng ñ i v i vi c huy
ñ ng ti t ki m và phân b các ngu n v n. TTTC phát tri n lành m nh là nhân t thi t
y u ñ m b o n ñ nh kinh t vĩ mô, nâng cao kh năng c nh tranh c a n n kinh t và
thúc ñ y kinh t phát tri n b n v ng.
Tuy nhiên, nhìn m t cách t ng th và nghiêm túc v quá trình hình thành và s
phát tri n nhanh chóng v a qua c a TTTC Vi t Nam, chúng tôi cho r ng còn có
nhi u v n ñ t n t i, h n ch . TTTC Vi t Nam ñ t trong t ng th phát tri n các lo i
th trư ng trong n n kinh t , v n chưa ñáp ng ñư c yêu c u phát tri n nhanh và b n
v ng c a n n kinh t Vi t Nam, ñ c bi t là trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t .
Trong các th trư ng b ph n c a TTTC, ñ c bi t là TTCK, các y u t c u thành th
trư ng (cung, c u, hàng hoá, giá c , cơ ch thanh toán giao d ch, môi trư ng th
ch ..) cũng chưa ñư c hình thành và v n hành m t cách ñ ng b . Vì v y, s phát
tri n nhanh chóng v quy mô c a TTCK Vi t Nam trong vài năm tr l i ñây ñã và
ñang có nhi u mâu thu n v i cơ ch ñi u hành còn nhi u b t c p, n ng v hành chính
c a các cơ quan qu n lý nhà nư c trong lĩnh v c này. Có th kh ng ñ nh, s hình
thành và phát tri n c a TTTC c n có s tác ñ ng c a nhi u nhân t , nh t là vai trò
ñ c bi t quan tr ng c a Nhà nư c ñ t ng bư c thi t l p và v n hành th trư ng theo
ñúng nghĩa c a nó, nh m khai thác tính ưu vi t c a TTTC ph c v s nghi p công
nghi p hoá, hi n ñ i hoá ñ t nư c.
2
Lý thuy t kinh t và kinh nghi m c a các nư c, nh t là các nư c có n n kinh
t chuy n ñ i, cho th y phát tri n TTTC là m t công vi c r t ph c t p và n ch a
nhi u r i ro. Vì v y, nhà nư c ph i n l c ñ thư ng xuyên hoàn ch nh khuôn kh
pháp lý và cơ ch qu n lý; t ch c b máy ñi u hành ho t ñ ng, qu n lý th trư ng ñ
ñi u ch nh và t o ñi u ki n thúc ñ y s v n hành thông thoáng c a th trư ng, ñáp
ng yêu c u phát tri n kinh t ñ t nư c trong t ng th i kỳ theo m c tiêu ñã ñ ra.
Xu t phát t nh ng lý do trên tác gi ñã ch n v n ñ : "Vai trò c a nhà nư c
trong vi c phát tri n th trư ng tài chính Vi t Nam" làm ñ tài nghiên c u lu n
án ti n sĩ.
2. M c ñích nghiên c u
Lu n án t p trung nghiên c u nh ng v n ñ sau :
Nghiên c u nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v TTTC và vai trò c a nhà nư c
ñ i v i s phát tri n c a TTTC.
ðánh giá ñúng nh ng k t qu ñ t ñư c, phân tích và làm rõ nh ng h n ch ,
b t c p c a các cơ quan nhà nư c trong vi c th c hi n ch c năng qu n lý nhà nư c
ñ i v i TTTC nư c ta.
ð xu t, ki n ngh các chính sách, gi i pháp ñ xây d ng cơ ch qu n lý
thông thoáng, lu t pháp ñ ng b , liên k t ch t ch b o ñ m nhà nư c th c hi n t t
vai trò c a mình t o ñi u ki n cho TTTC nư c ta phát tri n ngày càng hoàn thi n.
3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
Lu n án t p trung nghiên c u vai trò c a nhà nư c ñ i v i th trư ng tài
chính Vi t Nam nói chung và các th trư ng b ph n bao g m: th trư ng ti n t
(TTTT) và th trư ng ch ng khoán (TTCK ) nói riêng trong giai ño n t năm 2000
(th i ñi m TTCK Vi t Nam chính th c ñi vào ho t ñ ng) ñ n năm 2009.
Lu n án ch bàn v nh ng v n ñ chung, mang tính vĩ mô mà không ñi sâu
vào các v n ñ có tính ch t k thu t.
4. Phương pháp nghiên c u
ð nghiên c u vai trò c a nhà nư c trong vi c phát tri n TTTC Vi t Nam,
tác gi s d ng nh ng phương pháp nghiên c u sau:
3
Phương pháp k th a : trong quá trình nghiên c u, tác gi s khai thác s
li u t nhi u ngu n như: các Báo cáo thư ng niên c a NHNN, UBCKNN; các k
ho ch phát tri n kinh t xã h i c a Chính ph và Niên giám th ng kê hàng năm
c a T ng c c Th ng kê. Ngoài ra, tác gi cũng khai thác và s d ng thêm các k t
qu nghiên c u, ñánh giá trong và ngoài nư c v phát tri n th trư ng tài chính c a
Vi t Nam trong th i gian qua ñ ñ i chi u, so sánh... ph c v cho m c tiêu nghiên
c u c a lu n án.
Phương pháp nghiên c u ñ nh lư ng : ñư c s d ng ñ ñánh giá quy mô c a
TTTT và TTCK. Cơ s d li u ch y u thu th p t k t qu ho t ñ ng giao d ch c a
các th trư ng t năm 2000 ñ n năm 2009.
Phương pháp phân tích, t ng h p: s d ng trong quá trình nghiên c u lý
thuy t và hoàn thi n lu n án. K t qu t vi c thu th p thông tin, t các mô hình x
lý s li u s ñư c di n gi i và phân tích th c tr ng TTTT và TTCK; ñánh giá vai trò
nhà nư c trong phát tri n TTTC nói chung TTTT và TTCK nói riêng. D a trên
nh ng k t qu phân tích, t ng h p ñ ñ xu t phương hư ng, m c tiêu, cơ ch , gi i
pháp nh m b o ñ m nhà nư c th c hi n t t vai trò c a mình trong phát tri n TTTC
Vi t nam trong th i gian t i.
5. Tình hình nghiên c u
Phát tri n TTTC là v n ñ s ng còn ñ i v i s phát tri n kinh t , xã h i m i
qu c gia, nhưng ñây là v n ñ h t s c nh y c m, ph c t p, do ñó ñã thu hút ñư c s
quan tâm nghiên c u c a nhi u nhà qu n lý, nhà khoa h c trong và ngoài nư c.
5.1. Tình hình nghiên c u ngoài nư c
Trong tác ph m Financial markets and institutions , tác gi Anthony Saunders ñã
phân tích nh ng b ph n c u thành c a TTTC và m i quan h gi a các b ph n.
Anthony cho r ng các trung gian tài chính (g m ngân hàng và các ñ nh ch tài chính
khác) có vai trò r t quan tr ng ñ i v i s phát tri n c a TTTC. Tuy v y TTTC cũng
không th thi u s tham gia c a các ch th khác như nhà ñ u tư, ngư i ti t ki m.
ð c bi t, ông nh n m nh vai trò quan tr ng c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a
th trư ng, nh t là trong giai ño n ñ u. Tuy nhiên, Anthony l i không ñ c p ñ n
m t cách c th các phương th c ñi u ch nh và tác ñ ng th trư ng c a Nhà nư c.
4
Tác gi c a lu n án ti n s Engstrom, Eric Capen v i ñ tài “Essays on
financial market risk premiums” t i ñ i h c COLUMBIA, M l i ñ c p ñ n vai trò
c a nhà nư c trong vi c ñi u ti t và h n ch nh ng r i ro chính tr , r i ro ñ o ñ c và
r i ro thông tin có nguy cơ làm s p ñ TTTC, ñ c bi t là các qu c gia có n n kinh
t chuy n ñ i như Mexico, Brazil, Hungary…vv. Tác gi Terada, Akiko trong lu n
án ti n s b o v t i ð i h c GEORGE WASHINGTON v i tiêu ñ Imperfect
financial market, macroeconomic volatility, and 'sudden stop' of capitalinflows l i
cho r ng s thi u hoàn thi n c a TTTC là nguyên nhân ch y u d n ñ n s d ch
chuy n ñ t ng t c a các dòng v n luân chuy n ra vào n n kinh t , t ñó gây nên
nh ng kh ng hoàng nghiêm tr ng v s n xu t, ñ u tư và xu t nh p kh u. Trong ph n
khuy n ngh , tác gi cũng cho r ng n u Chính ph các nư c ðông Nam Á có m t h
th ng “c nh báo s m” thì cu c kh ng hoàng tài chính ti n t năm 1997 ñã không ñ
l i nh ng di ch ng n ng n ñ i v i n n kinh t .
Nikiforos T. Laopodis trong bài báo Financial market liberalization and
stock market efficiency: the case of Greece ñăng trên t p chí Managerial Finance
(s 29 kỳ 4 năm 2003) l i cho r ng, s cam k t c a Chính ph v m c ñ t do
hoá c a TTTC là nhân t quan tr ng quy t ñ nh hi u qu c a th trư ng c phi u.
Nó không nh ng làm tăng tính thanh kho n cho các c phi u giao d ch trên th
trư ng mà còn giúp cho các dòng v n qu c t luân chuy n, kích thích s phát tri n
c a các n n kinh t .
Nhìn chung, các công trình nghiên c u nư c ngoài, dư i nhi u giác ñ
khác nhau ñ u nh n m nh vai trò quan tr ng c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a
TTTC. Tuy nhiên, ña ph n các nghiên c u k trên là nghiên c u ñ nh lư ng nên các
khuy n ngh và ñ xu t chính sách không nhi u. Trong b i c nh Vi t Nam, TTTC
ñang trong giai ño n ñ u hình thành và phát tri n, cơ s d li u chưa ñ m b o ñ tin
c y ñ có th ñưa ra nh ng b ng ch ng ñ nh lư ng thì vi c áp d ng nh ng k t qu
nghiên c u trên t ra không phù h p.
5.2. V tình hình nghiên c u trong nư c
TTTC ñã thu hút ñư c s quan tâm c a không ch các nhà qu n lý, nhà ñ u tư
mà k c các nhà nghiên c u trong nư c. Không k nh ng bài vi t t n m n trên các
báo và t p chí, ñã có khá nhi u công trình nghiên c u công phu v n ñ này ví d :
5
ð tài khoa h c c p nhà nư c KX01.07 thu c chương trình khoa h c c p nhà
nư c giai ño n 2001 2005 KX.01 “ Phát tri n ñ ng b các lo i th trư ng trong n n
kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i ch nghĩa ” do GS.TS. Nguy n ðình Hương ch
nhi m ñã nghiên c u khá sâu v TTTC như là m t b ph n c u thành h th ng các
lo i th trư ng Vi t Nam. TTTC Vi t Nam ñư c ñánh giá là còn khá sơ khai và
nhi u khi m khuy t. Các tác gi cho r ng s can thi p c a Nhà nư c là nhân t quy t
ñ nh s ra ñ i c a TTCK Vi t Nam năm 2000. Tuy nhiên s can thi p c a Nhà nư c
trong th i gian qua l i t ra không hi u qu ñ i v i s phát tri n c a th trư ng.
ð tài khoa h c c p B năm 2001, mã s B2001.38.17 do PGS.TS Lê ð c
L ch nhi m “ Gi i pháp phát tri n ñ ng b th trư ng tài chính Vi t Nam hi n
nay ” l i cho r ng vi c ra ñ i c a TTCK năm 2000 là quá s m. Các ñi u ki n c n
thi t cho th trư ng ho t ñ ng là chưa ñ , trong khi ñó các cơ quan qu n lý th
trư ng l i thi u kinh nghi m và y u trong công tác ñi u hành, s d ng quá nhi u
các bi n pháp hành chính ñ can thi p và th trư ng. Chính vì v y, TTCK Vi t
Nam có d u hi u không n ñ nh và thi u minh b ch.
Trong cu n sách “ Th trư ng tài chính Vi t Nam Th c tr ng, v n ñ và gi i
pháp chính sách” xu t b n năm 2004 do TS Võ Trí Thành ch biên ñã khái quát
nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v TTTC; trình bày nh ng m u hình c u trúc tài chính
trên th gi i, kinh nghi m phát tri n TTTC c a m t s nư c ñang phát tri n và
chuy n ñ i. Các tác gi ñã mô t b c tranh t ng th v TTTC Vi t Nam, ñ c trưng
c a s phát tri n các th trư ng c u thành c a TTTC g m: th trư ng ti n t , th
trư ng c phi u, th trư ng trái phi u, th trư ng tín d ng ngân hàng, t ñó ch ra
nh ng b t c p, y u kém c a TTTC Vi t Nam. ð ng th i, ñưa ra m t s quan ñi m
và gi i pháp chính sách nh m phát tri n và hoàn thi n TTTC Vi t Nam.
ð tài Khoa h c C p b " Th c tr ng và gi i pháp hoàn thi n h th ng pháp
lu t cho s phát tri n c a th trư ng tài chính và d ch v tài chính " do tác gi Nguy n
Tr ng Nghĩa làm ch nhi m ñã ñ c p m t s gi i pháp xây d ng h th ng pháp lu t
ñ thúc ñ y s phát tri n c a TTTC Vi t Nam. Tuy nhiên chưa ñ c p nhi u v
vai trò c a Nhà nư c ñ i v i s phát tri n c a TTTC. Can thi p ñ n m c ñ nào và
như th nào v n ñang là m t câu h i chưa có l i gi i ñáp.
6
ð tài Khoa h c C p b " Gi i pháp phát tri n d ch v tài chính k toán
trong ñi u ki n h i nh p kinh t qu c t " c a tác gi TS ð ng Thái Hùng và
Nguy n Th Mùi làm ch nhi m ñã nghiên c u ñư c m t khía c nh c a phát tri n
TTTC, ñó là phát tri n s n ph m d ch v tài chính.
Các công trình nghiên c u trên, ho c nghiên c u m t cách toàn di n v chi n
lư c phát tri n TTTC c a Vi t Nam, ho c nghiên c u sâu v các thành t khác nhau
c a TTTC như: TTTT và ngân hàng, TTCK... Tuy nhiên, chưa th y ñ tài nào nghiên
c u chuyên sâu v vai trò c a Nhà nư c trong vi c phát tri n TTTC, v n ñ này ch
ñư c ñ c p như là m t ph n không th thi u ñư c c a các ñ tài nghiên c u.
6. Ý nghĩa c a vi c nghiên c u
Thông qua vi c nghiên c u, Lu n án góp ph n làm sáng t m t s v n ñ
cơ b n v TTTC và nh t là vai trò c a nhà nư c trong phát tri n TTTC.
T s phân tích có h th ng th c tr ng vai trò c a nhà nư c trong phát tri n
TTTC Vi t Nam th i gian qua, Lu n án s ñưa ra nh ng ñánh giá khách quan v
nh ng k t qu ñã ñ t ñư c cũng như nh ng h n ch , t n t i và nguyên nhân c a
nh ng h n ch , t n t i c n kh c ph c ñ phát huy vai trò c a nhà nư c trong phát
tri n TTTC Vi t Nam th i gian t i.
Xu t phát t th c ti n vai trò c a nhà nư c trong phát tri n TTTC Vi t
Nam trong th i gian qua, Lu n án ñã ñ xu t các gi i pháp g n v i quan ñi m, ñ nh
hư ng và chi n lư c phát tri n TTTC Vi t Nam ñ n năm 2015, t m nhìn 2020,
nh m góp ph n nâng cao vai trò và hoàn thi n cơ ch qu n lý, ñi u hành c a nhà
