Luận án Vận dụng một số phương pháp thống kê nghiên cứu tình hình phân phối thu nhập trong các doanh nghiệp ngành công nghiệp Việt Nam

BGIÁODCVÀðOTO TRƯNGðIHCKINHTQUCDÂN



 PHMðĂNGQUYT VNDNGMTSPHƯƠNGPHÁPTHNGKÊ NGHIÊNCUTÌNHHÌNHPHÂNPHITHUNHPTRONG CÁCDOANHNGHIPNGÀNHCÔNGNGHIPVITNAM Chuyênngành: Kinhthc(Thngkê) Mãs:62.31.03.01 LUNÁNTINSĨKINHT Ngưihưngdnkhoahc: 1.PGS.TS.NGUYNCÔNGNH 2.PGS.TS.PHANCÔNGNGHĨA HàNi2007 2 LICAMðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các tài liu s dng cho lun án trích dntcácngunñãñưccôngb.Ktqunêutrong lunánlàtrungthcvàcónguntríchdnrõràng. Tácgilunán PhmðăngQuyt 3 MCLC Trang Trangphbìa Licamñoan .........................................................................................................2 Mclc .....................................................................................................................3 Danhmccácchvittt .........................................................................4 Danhmccácbng .............................................................................................5 Danhmccáchình .............................................................................................9 Mñu ........................................................................................................................10 Chương1:Nhngvnñlýluncơbnvphânphithu nhp và phương pháp nghiên cu thng kê phân phithunhptrongdoanhnghip .................................15 1.1.Nhngvnñlýluncơbnvphânphithunhp .....................................15 1.2.Xácñnhhthngchtiêuvàmtsphươngphápthngkênghiêncu phânphithunhptrongcácdoanhnghip ..................................................38 Chương2:Nghiêncuthngkêtìnhhìnhphânphithu nhptrongcácdoanhnghipcôngnghipVit Nam ......................................................................................................81 2.1.TìnhhìnhcácdoanhnghipcôngnghipVitNamnhngnămgnñây .....81 2.2. Phân tích tình hình phân phi thu nhp trong các doanh nghip công nghipVitNam........................................................................................86 2.3.Phântíchcácnhântnhhưngñntìnhhìnhbinñngthunhptrong cácdoanhnghip .........................................................................................113 2.4.Môhìnhhiquybiuhinmiliênhtươngquangiagiátrtăngthêm (VA)vàcácbphncuthànhcanóvicácyutñuvàolàvnvà laoñng........................................................................................................119 2.5. Phân tích tình hình thu nhp ca lao ñng trong các loi hình doanh nghipcôngnghip.....................................................................................137 Chương 3: Quan ñim và gii pháp hoàn thin ch ñ phân phi thu nhp trong các loi hình doanh nghipcôngnghipVitNam ...........................................148 3.1.Quanñimvphânphithunhp................................................................148 3.2.Phươnghưnghoànthinphânphithunhptrongcácloihìnhdoanh nghipVitNam......................................................................................153 3.3.Cácgiipháphoànthinchñphânphithunhptrongcácloihình doanhnghipcôngnghipVitNam ......................................................159 Ktlun ..............................................................................................................178 Danhmccôngtrìnhcatácgi .......................................................184 Tàiliuthamkho ......................................................................................186 Phlc 4 DANHMCCÁCCHVITTT Vittt VitñyñtingVit VitñyñtingAnh ASEAN HiphicácnưcðôngNamÁ AssociationofSouthEast AsianNations CNTB Chnghĩatưbn Capitalism CNXH Chnghĩaxãhi Socialism DN Doanhnghip Enterprise DNNN Doanhnghipnhànưc StateEnterprise ðTNN ðutưnưcngoài ForeignInvestment FDI Vnñutrctipnưcngoài ForeignDirectInvestment GDP Tngsnphmtrongnưc GrossDomesticProduct GNI Tngthunhpqucgia GrossNationalIncome MPS Hthngsnxutvtcht MaterialProductionSystem NNI Thunhpqucgiathun NetNationalIncome NVA Giátrtăngthêmthun NetValueAdded SNA Hthngtàikhonqucgia SystemofNationalAccount SXKD Snxutkinhdoanh BussinesProduction TBCN Tưbnchnghĩa Capitalist TNCC Thunhpcuicùng FinalIncome TSCð Tàisncñnh FixedAssets UNDP ChươngtrìnhPháttrinLiên UnitedNationsDevelopment HpQuc Progammes VA Giátrtăngthêm ValueAdded WTO Tchcthươngmithgii WorldTradeOrganization XHCN Xãhichnghĩa Socialist 5 DANHMCCÁCBNG Trang Bng1.1 MctiêuvàlýdocanthipcaNhànưc........................................34 Bng1.2 Thunhpcadâncưtrong2vùng...................................................76 Bng1.3 BngtínhhsGINI .......................................................................78 Bng2.1 Sdoanhnghipcôngnghiptithiñim31/12năm20002005 phântheongànhcpI ......................................................................81 Bng 2.2 Tngs lao ñng trong các doanh nghip công nghipti thi ñim31/12năm20002005phântheongànhcpI.........................83 Bng2.3Ngunvncóñn31/12năm20002005cacácdoanhnghip côngnghipphântheongànhcpI .................................................84 Bng2.4 Sdoanhnghipcôngnghipsnxutkinhdoanhcólãivàl năm2000và2005phântheongànhcpI .......................................85 Bng2.5 PhânbsdoanhnghipcôngnghipñiutratheongànhcpIvà loihìnhkinht ..............................................................................88 Bng2.6 Slaoñngvàtcñtănglaoñngbìnhquânca1DNcông nghiptheongànhcpInăm20012003.......................................89 Bng2.7 Slaoñngvàtcñtănglaoñngbìnhquânca1DNcông nghipnhànưctheongànhcpInăm20012003.......................89 Bng2.8 Slaoñngvàtcñtănglaoñngbìnhquânca1DNcông nghipngoàinhànưctheongànhcpInăm20012003............90 Bng2.9 Slaoñngvàtcñtănglaoñngbìnhquânca1DNcôngnghip cóvnñutưnưcngoàitheongànhcpInăm20012003.................91 6 Bng2.10 Vnvàtcñtăngvnbìnhquânca1DNcôngnghiptheo ngànhcpInăm20012003 ........................................................92 Bng2.11 Vnvàtcñtăngvnbìnhquânca1DNcôngnghipnhà nưctheongànhcpInăm20012003 .......................................93 Bng2.12 Vnvàtcñtăngvnbìnhquânca1DNcôngnghipngoài nhànưctheongànhcpInăm20012003..................................93 Bng2.13 Vnvàtcñtăngvnbìnhquânca1DNcôngnghipcóvn ñutưnưcngoàitheongànhcpInăm20012003 ..................94 Bng2.14 Phânbsdoanhnghipcôngnghipvàslaoñngñiutra theoloihìnhkinht .....................................................................95 Bng2.15 Phânbslaoñngñiutratheoloilaoñngvàloihìnhkinht.....96 Bng 2.16 Giá tr sn xut và giá tr tăng thêm bình quân ca 1 doanh nghipcôngnghipnăm20012003(theogiáhinhành) ............98 Bng 2.17 Giá tr sn xut và giá tr tăng thêm bình quân ca 1 doanh nghipkhuvcnhànưcnăm20012003 ....................................98 Bng2.17.1 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNngành côngnghipkhaithácmkhuvcnhànưcnăm20012003 ....99 Bng2.17.2 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNngành chbinkhuvcnhànưcnăm20012003.............................100 Bng2.17.3 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNngành snxutvàcungcpñin,nưcvàkhíñtkhuvcnhànưc năm20012003 .......................................................................100 Bng2.18 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNkhuvc ngoàinhànưcnăm20012003 ...............................................101 7 Bng2.18.1 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNngànhcông nghipkhaithácmkhuvcngoàinhànưcnăm20012003..........102 Bng2.18.2 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNngành côngnghipchbinkhuvcngoàinhànưcnăm20012003....102 Bng2.18.3 Giátrsnxutvàgiátrtăngthêmbìnhquânca1DNcó vnñutưnưcngoàinăm20012003 ....................................103 Bng2.19 Cơcugiátrtăngthêmthunbìnhquân1DNcôngnghiptheo ngànhcpInăm20012003.........................................................105 Bng2.20 Mtschtiêuhiuqusnxutkinhdoanhbìnhquân1DN côngnghiptheongànhcpInăm20012003...........................108 Bng2.21 Cơcugiátrtăngthêmthunbìnhquân1doanhnghiptheo loihìnhkinhtnăm20012003 ................................................110 Bng2.22 Mtschtiêuhiuqusnxutkinhdoanhbìnhquânca1 doanhnghiptheoloihìnhkinhtnăm20012003..................111 Bng2.23 Binñngcagiátrtăngthêmthuntheonăngsutlaoñng, slaoñngphântheongànhcôngnghipcpI.........................114 Bng2.24 Binñngcagiátrtăngthêmthuntheonăngsutlaoñng, slaoñngphântheoloihìnhkinht ......................................116 Bng2.25 Binñngthunhpròngcadoanhnghipcôngnghiptheot sutlinhun,thunhplnñucalaoñngphântheongành cpI............................................................................................117 Bng2.26 Binñngthunhpròngcadoanhnghiptheotsutlinhun, thunhplnñucalaoñngphântheoloihìnhkinht.............118 Bng2.27 HstươngquangiacácliíchvàcácyutsnxutcaDN khuvcnhànưc........................................................................121 8 Bng2.28 HstươngquangiacácliíchvàcácyutsnxutcaDN khuvcngoàinhànưc..............................................................122 Bng2.29 HstươngquangiacácliíchvàcácyutsnxutcaDN khuvccóvnñutưnưcngoài..............................................123 Bng2.30 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môlaoñngcaDNkhuvcNhànưc.....................................124 Bng2.31 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môvncaDNkhuvcNhànưc ............................................125 Bng2.32 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môlaoñngcaDNkhuvcngoàinhànưc............................125 Bng2.33 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môvncaDNkhuvcngoàinhànưc ...................................126 Bng2.34 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môlaoñngcaDNkhuvccóvnñutưnưcngoài ...........126 Bng2.35 Hstươngquanriênggiacácliíchvivnkhicñnhqui môvncaDNkhuvccóvnñutưnưcngoài ..................127 Bng2.36 Cơcuthunhpbìnhquânca1laoñngtrongcácDNcông nghipphântheoloihìnhkinhtnăm2005..............................138 Bng2.37 Tinlươngbìnhquântháng ca1laoñngtrongcác DNcông nghipphântheoloilaoñngvàloihìnhkinhtnăm2005......139 Bng2.38 Phânblaoñngtheomcthunhpcangưilaoñngvàtheo loihìnhkinhtnăm2005 ..........................................................140 Bng2.39 TínhhsGiniñividoanhnghipcôngnghipnhànưc....141 Bng2.40 TínhhsGiniñividoanhnghipcôngnghipngoàinhà nưc .............................................................................................141 Bng2.41 TínhhsGiniñividoanhnghipcôngnghipcóvnñutư nưcngoài ...................................................................................142 Bng2.42 TínhhsGiniñivicácdoanhnghipcôngnghipnóichung ...143 9 DANHMCCÁCHÌNH Trang Hình1.1 MiquanhgiaDoanhnghipvàHgiañìnhtrênthtrưng .....17 Hình1.2 Cânbngcungcuyutsnxut ................................................25 Hình1.3 Giáccânbng.................................................................................26 Hình1.4 ðưngcongLorenzcahaivùng....................................................77 10 MðU 1.Tínhcpthitcalunán Ngàynay,nưctañãchuynsangthikỳmi,thikỳñymnhcông nghiphoá,hinñihoá,xâydngnnkinhtthtrưngñnhhưngxãhi chnghĩa(XHCN).Tronggiaiñonnày,dưngnhưhthngxãhicũgn vinnkinhtkhochhoátptrungvnsongsongtnti.Trongñó,còn rtnhiuvicphilàmñhoànthinhthngphânphisaochophùhpvi môhìnhkinhtthtrưngmi. Trong nn kinh t th trưng, công c ñ thc hin phân phi thu nhp là cung cu và giá c hàng hoá, dch v trên các th trưng. Các doanhnghipchpnhncnhtranhcakinhtthtrưng,chpnhnsc lao ñng là hàng hoá và chp nhn thc hin phân phi thu nhp chưa côngbngtheocácquylutcakinhtthtrưng.Songtrongnnkinht thtrưngñnhhưngXHCN,Nhànưcviquynñiuhànhnnkinht camìnhcóthcócácchínhsáchkinhtxãhiphùhpnhmhnch mcñchênhlchvthunhpvàsbócltlaoñngnhmñmbovà duy trì trong công bng 3 loi li ích ca 3 ch th: ngưi lao ñng, doanhnghipvàNhànưc. ðãcónhiunghiêncuvñtàiphânphithunhp.Chnghn,nưc ngoài, các tác gi D. Acemoglu và J. Ventura trưng ði hc công ngh MassachusettsM,nghiêncubctranhphânphithunhpcathgiicho thycóschênhlchlnvthunhpgiacácnưc.Víd,cácnưcnhư Hoa Kỳ hay Canada giàu gp hơn 30 ln so vi các nưc như Mali hay Uganda.Mcdùñãcónhngpháttrindiukỳnhưngphânphithunhp cathgiitươngñinñnhtnăm1960,ñchênhlchthunhpkhông thayñinhiutrongthigianqua[58]. 11 XimingWuvàJeffreyM.Perloff,trưngðihcCalifornia,Berkeley nghiêncu“PhânphithunhpcaTrungQucthikỳ1985–2001”cho bit,cùngvistăngtrưngkinhtgâyntưngbtbìnhñngvthunhp caTrungQuccũngtănglêndobtbìnhñngtrongcáckhuvcthànhth vànôngthôntănglênvàkhongcáchvthunhpgiathànhthvànôngthôn rngra[64]. HafizA.PashavàT.Palanivel(ChươngtrìnhPháttrinLiênHpQuc) nghiêncu“Chínhsáchvàtăngtrưngvìngưinghèo,kinhnghimChâu Á”,ñãtphpmtcáchcóhthngsliusncócacácnưcChâuÁ ,sau ñóphântíchquanhgiatăngtrưngvànghèoñóitrongmtkhongthi giandài.Nghiêncunàyñưaramtskhuynnghvchínhsáchtàikhóacó lichongưinghèo,hiuqucañutưcông,pháttrinkhuvctưnhânbao gm c các doanh nghip va và nh, cicáchhànhchínhnhm ñt ñưc tăngtrưngnhanh,bnvngvàcólichongưinghèo,giúpngưinghèo thamgiamnhmhơnvàoquátrìnhpháttrin[17]. trongnưc,cáctácgiJohnWeeks,NguynThng,RathinRoyvà JosephLim(ChươngtrìnhPháttrinLiênHpQuc)trongBáocáo“Kinht vĩmôcagimnghèo:NghiêncutrưnghpVitNam,tìmkimbìnhñng trongtăngtrưng” nghiêncucácchínhsáchvĩmôcóthdntimôhình tăngtrưng“vìngưinghèo”,viýnghĩacthlàliíchcatăngtrưng ñưcphânphiñuhơntrưckia(tclàgimbtbìnhñngtrongthunhp). ThôngñipchínhcabáocáonàylàchínhsgiatăngbtbìnhñngVit Namlàtrngilnnhtchotintrìnhxoáñóigimnghèobnvng,vàcól cũngkìmhãmsnñnhchínhtrxãhi[20]. Cácnghiêncutrênchyunghiêncumiquanhgiatăngtrưng kinhtviphânphithunhp,thunhpcadâncưvàbtbìnhñngtrong phânphithunhp.Hoctrongcun“Phânphithunhptrongnnkinht 12 thtrưng:Lýlun,thctin,vndngVitNam”PTS.MaiNgcCương vàððcBình(TrungtâmKinhtChâuÁTháibìnhDương)ñãnghiên cunhngvnñchungvphânphithunhptrongnnkinhtthtrưng vàphânphithunhpVitNam.Tuynhiên,cáctácgimichdngli vicnghiêncunhngvnñvtinlương,linhunvàñatôVitNam nhngnămñuñimi(19891993)[10]. Mi ñây (2003), Tin s Nguyn Công Nh cùng tp th tác gi ca TrưngðihckinhtqucdânHàniñãnghiêncu“Vnñphânphi thunhptrongcácloihìnhdoanhnghipVitNam”,phântíchthctrng, nêu ra mt s quanñim và gii pháp hoàn thin vic phân phi thu nhp trongcácloihìnhdoanhnghipVitNam.Song,nghiêncunàychưacó ñiukinñisâuphântíchcácnhântnhhưngtithunhpvàphânphi thunhpcacácdoanhnghip,cũngnhưnhngbinñngcachúngtheo thigian[36].Lunán “Vndngmtsphươngphápthngkênghiên cu tình hình phân phi thu nhp trong các doanh nghip ngành công nghipVitNam” ,ngoàivicnghiêncunhngvnñlýluncơbnv phânphithunhp,ssdngmtsphươngphápthngkê(truynthng vàhinñi)ñphântíchcácmiquanhvàcácnhântnhhưngñnphân phithunhpcacácdoanhnghipcôngnghipVitNamtrongnhngnăm gnñây.Lunánñãhthnghoálýlunvphânphithunhp,chrah thngcácchtiêuvàphươngphápthngkêñmôt,phântíchvnñthu nhpvàphânphithunhptrongdoanhnghip.Thôngquavicphântíchs liu t mu ñiu tra (20012003) ca Tng cc Thng kê và mu ñiu tra (2005)caBLaoñng–ThươngbinhvàXãhilunánchothytìnhhình phânphithunhpcacácdoanhnghipcôngnghiptheoloihìnhkinht vàngànhcôngnghipcpI,nhhưngcacácnhântlaoñng,vn,li nhunvàthunhplnñucalaoñngñnbinñngthunhp,ñcñim 13 phânblaoñngtheomcthunhpvàsbtbìnhñngtrongphânphithu nhptheoloihìnhdoanhnghip.Lunánnêukinnghvquanñimvàgii phápcgócñvĩmôvàvimôtiptchoànthinchínhsáchphânphithu