Luận văn Ảnh hưởng của phương pháp phun mưa và tiêm kích dục tố đến sinh sản của cá vàng (carassius auratus)

1 TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY ĐÔ KHOA SINH HỌC ỨNG DỤNG LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC CHUYÊN NGÀNH NUÔI TRỒNG THỦY SẢN MÃ SỐ: 304 ẢNH HƯỞNG CỦA PHƯƠNG PHÁP PHUN MƯA VÀ TIÊM KÍCH DỤC TỐ ĐẾN SINH SẢN CỦA CÁ VÀNG (Carassius auratus) Cán bộ hướng dẫn Sinh viên thực hiện ThS. NGUYỄN MINH TUẤN NGUYỄN HOÀNG TÂM KS. NGUYỄN THÀNH TÂM MSSV: 06803035 LỚP: NTTS K1 Cần Thơ, 2010 2 XÁC NHẬN CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC Luận văn: Ảnh hưởng của phương pháp phun mưa và tiêm kích dục tố đến sinh sản của cá Vàng Sinh viên thực hiện: NGUYỄN HOÀNG TÂM Lớp: Nuôi trồng thủy sản K1 Đề tài đã được hoàn thành theo yêu cầu của cán bộ hướng dẫn và hội đồng bảo vệ luận văn đại học Khoa Sinh Học Ứng Dụng - Đại Học Tây Đô Cần Thơ, ngày 28 tháng 07 năm 2010 Cán bộ hướng dẫn Sinh viên thực hiện ……………………….. ……………………….. ThS. NGUYỄN MINH TUẤN NGUYỄN HOÀNG TÂM ……………………….. KS. NGUYỄN THÀNH TÂM CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG ……………………….. ThS. TẠ VĂN PHƯƠNG 3 LỜI CẢM TẠ Sau 03 tháng thực tập từ tháng 03 năm 2010 đến tháng 06 năm 2010 tại trại cá cảnh Minh Hiếu, QL91B, khu vực 3, Phường An Khánh – Quận Ninh Kiều – TP. Cần Thơ, áp dụng những kiến thức đã học kết hợp với kinh nghiệm thực tế. Nay luận văn đã được chỉnh sửa và hoàn thành. Trước hết em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy Nguyễn Minh Tuấn – Chi Cục Thủy Sản – TP. Cần Thơ và Thầy Nguyễn Thành Tâm – Khoa Sinh Học Ứng Dụng Trường Đại Học Tây Đô đã tận lòng hướng dẫn, giúp đỡ và tạo điều kiện cho em trong suốt thời gian làm đề tài. Em xin chân thành cảm ơn quý Thầy Cô – Khoa Sinh Học Ứng Dụng – Trường Đại Học Tây Đô đã tận tình dạy bảo, truyền đạt cho em những kiến thức quý báu trong những năm học vừa qua, tạo dựng hành trang để em bước vào cuộc sống sau này. Em xin cảm ơn anh Dương Minh Hiếu chủ trại cá cảnh QL91B đã nhiệt tình chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến bổ ích để em hoàn thành thực tập tốt nghiệp. Trong quá trình làm luận văn mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng với sự hiểu biết còn hạn hẹp và thu thập tài liệu còn hạn chế nên báo cáo tốt nghiệp chắc chắn sẽ không tránh khỏi những sai sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến quý báu của quý Thầy Cô và các bạn để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn và ghi nhớ! NGUYỄN HOÀNG TÂM 4 TÓM TẮT Cá Vàng (Carassius auratus) là một trong những loài cá cảnh được nuôi phổ biến nhất hiện nay, ngoài nhu cầu giải trí nó còn góp phần làm cho không gian sống trở nên đẹp, sống động hơn và có giá trị kinh tế khá cao trên thị trường. Tuy nhiên, việc sinh sản của chúng còn nhiều vấn đề hạn chế. Trên cơ sở đó, đề tài đã được thực hiện nhằm xác định ảnh hưởng của phương pháp phun mưa, tiêm LHRH_a + Motilium và não thùy đến tỷ lệ sinh sản của cá Vàng. Đề tài tiến hành gồm 3 thí nghiệm. Thí nghiệm 1, kích thích cá Vàng sinh sản bằng phun mưa gồm 4 nghiệm thức, thời gian phun mưa của các nghiệm thức 1, 2, 3 lần lượt là 1, 2, 3 giờ/lần, nghiệm thức 4 không phun mưa được dùng làm đối chứng. Kết quả cho thấy cá Vàng hoàn toàn có khả năng sinh sản bằng hình thức phun mưa. Tỷ lệ cá tham gia sinh sản gia tăng theo thời gian phun mưa, sau 1 giờ đạt 33,33%, sau 2 giờ đạt 66,66%, sau 3 giờ đạt 100%. Thí nghiệm 2, tiêm LHRH_a + Motilium với các liều lượng tương ứng là 50, 100, 150 µg LHRH_a và 1 viên Motilium. Cả 3 nghiệm thức cá đều sinh sản với tỷ lệ đạt là 66,66 – 100%. Trong đó liều lượng 150 µg cho kết quả cao nhất với sức sinh sản là 81.165 trứng/kg , tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở đạt 99,70%, thời gian hiệu ứng thuốc cũng ngắn nhất là 8,20 giờ. Thời gian phát triển phôi là 32 – 36 giờ ở nhiệt độ 27 – 28,5 oC. Thí nghiệm 3, cá đẻ khá tốt với kích dục tố não thùy (1, 2, 3 mg/kg), tỷ lệ cá đẻ đạt 66,66 – 100%. Trong đó liều tiêm 2 mg/kg cá cái cho kết quả cao hơn hẳn về tỷ lệ đẻ, sức sinh sản, tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở. Sức sinh sản là 14.016 – 66.025 trứng/kg. Tỷ lệ thụ tinh đạt 98,70 – 99,62%. Tỷ lệ nở dao động từ 99,05 – 99,78%. Tuy nhiên, thời gian hiệu ứng thuốc lại kéo dài đến 55,18 giờ. Từ khóa: Cá Vàng, phun mưa, sinh sản nhân tạo, kích dục tố, thành thục sinh dục 5 MỤC LỤC Trang LỜI CẢM TẠ..................................................................................................................i TÓM TẮT ......................................................................................................................ii MỤC LỤC .....................................................................................................................iii DANH SÁCH BẢNG....................................................................................................vi DANH SÁCH HÌNH....................................................................................................vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.....................................................................................viii CHƯƠNG 1....................................................................................................................1 ĐẶT VẤN ĐỀ ...............................................................................................................1 1.1 Giới thiệu...............................................................................................................1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................1 1.3 Nội dung nghiên cứu .............................................................................................1 CHƯƠNG 2....................................................................................................................2 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU .............................................................................................2 2.1 Nguồn gốc và hình thái phân loại cá Vàng ...........................................................2 2.1.1 Nguồn gốc .....................................................................................................2 2.1.2 Hình thái phân loại ........................................................................................2 2.2 Đặc điểm sinh học cá Vàng...................................................................................3 2.2.1 Đặc điểm phân bố ..........................................................................................3 2.2.2 Đặc điểm dinh dưỡng ....................................................................................3 2.2.3 Đặc điểm sinh trưởng ....................................................................................3 2.2.4 Đặc điểm sinh sản..........................................................................................3 2.3 Một số kích dục tố và chất kích thích sinh sản ở cá ..............................................4 2.3.1 LHRH_a (Luteotropin Hormon Realeasing Hormon_analog)......................4 6 2.3.2 Não thùy thể (Hypophysis – tuyến yên)........................................................4 2.4 Cơ sở khoa học của việc kích thích cá đẻ bằng phương pháp sinh thái ................6 2.5 Kỹ thuật ấp trứng dính...........................................................................................6 2.6 Một số kết quả nghiên cứu sử dụng kích dục tố trong sinh sản cá........................7 CHƯƠNG 3....................................................................................................................9 VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....................................................9 3.1 Vật liệu nghiên cứu ...............................................................................................9 3.1.1 Thời gian và địa điểm nghiên cứu..................................................................9 3.1.2 Trang thiết bị phục vụ sinh sản ......................................................................9 3.1.3 Một số loại kích dục tố sử dụng trong sinh sản..............................................9 3.2 Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................9 3.2.1 Chọn cá bố mẹ ................................................................................................9 3.2.2 Bố trí thí nghiệm...........................................................................................10 3.2.3 Khảo sát các chỉ tiêu môi trường..................................................................12 3.2.4 Theo dõi các chỉ tiêu sinh sản ......................................................................12 3.3 Phương pháp xử lý số liệu...................................................................................12 CHƯƠNG 4..................................................................................................................13 KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ....................................................................................13 4.1 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 1 ..................................13 4.1.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................13 4.1.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng phun mưa kết hợp thay nước...............13 4.2 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 2 ..................................15 4.2.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................15 4.2.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng LHRH_a + Motilium...........................16 4.3 Kết quả các chỉ tiêu môi trường và sinh sản thí nghiệm 3 ..................................17 4.3.1 Kết quả khảo sát các chỉ tiêu môi trường .................................................17 4.3.2 Kết quả kích thích sinh sản bằng não thùy...............................................18 4.4 So sánh kết quả sinh sản giữa 3 thí nghiệm ........................................................19 4.5 Kết quả theo dõi sự phát triển phôi cá Vàng .......................................................20 7 CHƯƠNG 5..................................................................................................................22 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT .........................................................................................22 5.1 Kết luận ...............................................................................................................22 5.2 Đề xuất.................................................................................................................22 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................23 PHỤ LỤC ...................................................................................................................A1 8 DANH SÁCH BẢNG Trang Bảng 2.1: Tác dụng cuả một số loại kích dục tố .........................................................5 Bảng 2.2: Liều lượng hormon kích thích cá sinh sản.................................................5 Bảng 4.1: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 4 NT thí nghiệm 1..................13 Bảng 4.2: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 4 NT thí nghiệm 1...........................14 Bảng 4.3: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 NT thí nghiệm 2..................15 Bảng 4.4: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 NT thí nghiệm 2...........................16 Bảng 4.5: Biến động các chỉ tiêu môi trường trong 3 NT thí nghiệm 3..................17 Bảng 4.6: Kết quả các chỉ tiêu sinh sản trong 3 NT thí nghiệm 3...........................18 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 1............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 2............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu môi trường thí nghiệm 3............................................................A1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 1 ................................................................. B1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 2 ................................................................. B1 Bảng: Các chỉ tiêu sinh sản thí nghiệm 3 ................................................................. B1 Bảng: Thời gian phát triển phôi cá Vàng.................................................................C1 Bảng: Một số chỉ tiêu sinh sản khác .........................................................................C1 9 DANH SÁCH HÌNH Trang Hình 2.1: Hình dạng bên ngoài cá Vàng .....................................................................2 Hình 3.1: Cá Vàng cái .................................................................................................10 Hình 3.2: Cá Vàng đực................................................................................................10 Hình 3.3: Tiêm kích dục tố .........................................................................................11 Hình 3.4: Kích dục tố ..................................................................................................11 Hình 3.5: Hệ thống thí nghiệm 1 ................................................................................11 Hình 3.6: Hệ thống thí nghiệm 2 ................................................................................11 Hình 3.7: Hệ thống thí nghiệm 3 ................................................................................11 Hình 4.1: Sức sinh sản ở 3 mức thời gian phun mưa ...............................................14 Hình 4.2: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức thời gian phun mưa ..........................15 Hình 4.3: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng LHRH_a...............................................16 Hình 4.4: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng LHRH_a ..........................17 Hình 4.5: Sức sinh sản ở 3 mức liều lượng não thùy................................................19 Hình 4.6: Tỷ lệ thụ tinh và tỷ lệ nở ở 3 mức liều lượng não thùy ...........................19 Hình: Qúa trình phân cắt và phát triển phôi cá Vàng............................................C2 10 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT NT: Nghiệm thức TGHƯT: Thời gian hiệu ứng thuốc TLĐ: Tỷ lệ đẻ SSSTT: Sức sinh sản thực tế TLTT: Tỷ lệ thụ tinh TLN: Tỷ lệ nở LHRH_a: Luteotropin Hormon Releasing Hormon_analog DOM: Domperidon (Motilium) HCG: Human Chorionic Gonadotropin GnRH: Gonadotropin Releasing Hormon GTH: Gonadotropin hormon FSH: Follicle Stimulating Hormon LH: Luteinizing Hormon l: Lít ppt: Phần ngàn QL: Quốc lộ TP: Thành phố 11 CHƯƠNG 1 ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1 Giới thiệu Ngày nay, do đời sống vật chất con người phát triển dẫn đến nhu cầu giải trí và thưởng thức cái đẹp ngày càng phong phú đa dạng, việc nuôi cá cảnh đã trở thành thú vui và là niềm đam mê phổ biến của nhiều người trong xã hội. Trong thế giới cá cảnh muôn màu muôn vẽ, ngoài những loài cá có hình dáng đẹp, giá trị kinh tế cao như: cá Dĩa, La Hán, Neon, cá Rồng,…thì cá Vàng là loài cá được nuôi phổ biến nhất. Cá Vàng được nuôi đầu tiên ở Trung Quốc, trải qua hàng ngàn năm, đến nay cá Vàng đã có mặt khắp nơi trên thế giới. Với hơn 125 chủng loại, đa dạng về hình dáng, màu sắc đã góp phần làm cho không gian sống trở nên đẹp, tinh tế và sống động hơn. Hiện nay, cá Vàng tuy được nuôi phổ biến, rộng rãi nhưng việc sinh sản của chúng còn nhiều vấn đề hạn chế, chưa chủ động được nguồn giống cả về số lượng và chất lượng. Trong khi đó, tại thị trường trong nước và thế giới cá Vàng đã phát triển thành một mặt hàng xuất khẩu ngày càng có nhu cầu lớn về số lượng, chất lượng và chủng loại mới. Trên cơ sở đó, đề tài: “Ảnh hưởng của phương pháp phun mưa và tiêm kích dục tố đến sinh sản của cá Vàng” được thực hiện nhằm có thêm thông tin đáp ứng nhu cầu sản xuất giống cá Vàng, chủ động tạo ra được đàn cá con khỏe mạnh và góp phần về con giống trên thị trường. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Xác định được phương pháp kích thích sinh sản phù hợp làm cơ sở xây dựng qui trình kỹ thuật sản xuất giống cá Vàng, góp phần chủ động về con giống cho nghề nuôi cá Vàng đang phát triển. 1.3 Nội dung nghiên cứu
Kích thích cá Vàng sinh sản bằng phương pháp phun mưa ở các thời gian khác nhau.
Kích thích cá Vàng sinh sản bằng tiêm LHRH_a + Motilium, não thùy ở các liều lượng khác nhau.
Tìm hiểu một số chỉ tiêu sinh sản như: Thời gian hiệu ứng thuốc, tỷ lệ đẻ, sức sinh sản thực tế, tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở, theo dõi quá trình phát triển phôi. CHƯƠNG 2 12 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 2.1 Nguồn gốc và hình thái phân loại cá Vàng 2.1.1 Nguồn gốc Cá Vàng có nguồn gốc từ họ cá chép - Cyprinidae là kết quả của quá trình lai tạo và chọn lọc giống, theo Mai Đình Yên (1992), cá Vàng có hệ thống phân loại như sau: Ngành: Chordata Lớp: Actinopterygii Bộ: Cypriniformes Họ: Cyprinidae Giống: Carassius Loài: Carassius auratus (Linnaeus, 1758) Tên tiếng Anh : Goldfish Tên tiếng Việt : Cá Vàng Theo Đoàn Khắc Độ (2008), cá Vàng là một dạng đột biến của cá Diếc bạc. Trong tự nhiên, cá Diếc có màu trắng bạc. Do kết quả chọn lọc lai tạo, nuôi dưỡng, thuần hóa trong những điều kiện khác nhau. Cá Diếc bạc ban đầu đã biến đổi dần về hình thái và màu sắc thành nhiều chủng loại rất đa dạng khoảng 300 loài. 2.1.2 Hình thái phân loại Cá Vàng có thân hình tròn và ngắn. Đa số cá có màu đỏ cam hoặc vàng nghệ, đôi khi pha đốm đen hoặc đỏ sẫm. Đặc điểm chung của loài này là trên đầu chúng có bờm màu đỏ tươi bao phủ giống như bờm sư tử. Cá càng lớn bờm càng to và rõ nét (Đoàn Khắc Độ, 2008). 2.2 Đặc điểm sinh học cá vàng 2.2.1 Đặc điểm phân bố Hình 2.1: Hình dạng bên ngoài cá vàng (Nguồn: 13 Cá Vàng sống chủ yếu ở môi trường nước ngọt. Tuy nhiên cá có thể sống được trong môi trường nước lợ khoảng 10 ppt (Đoàn Khắc Độ, 2008). Theo Nguyễn Sơn Hải (2005), cá Vàng có khả năng chịu đựng biến thiên nhiệt độ cao, nhiệt độ thích hợp từ 10 – 30 oC, thích sống trong vùng nước sạch có các yếu tố thủy lý hóa trung bình trở lên, độ pH dao động từ 5 – 8 . Theo Vương Trung Hiếu (2007), cá Vàng có thể sống trong ao, xuống độ sâu đến 20m. Vùng khí hậu tự nhiên của chúng là nhiệt đới và cận nhiệt đới. 2.2.2 Đặc điểm dinh dưỡng Cá Vàng ăn tạp, thức ăn của chúng là lăng quăng, trùn chỉ, giáp xác, côn trùng, thực vật, mùn bã hữu cơ (chất đáy)… và những thức ăn bột mà chúng ta tạo ra cho chúng (Việt Chương và Nguyễn Sô, 2009). Theo Đức Hiệp (2000), giun tươi là thức ăn tốt nhất cho cá Vàng, làm cá tăng trưởng nhanh, khỏe, đẹp, nhất là cá Vàng đầu lân. Cá bột mới nở vừa ra khỏi trứng khi đó cơ quan tiêu hoá chưa phát triển hoàn chỉnh, lúc này cá chỉ quanh quẩn ở đám trứng hoặc nằm dưới đáy bể để hô hấp, cá ăn vi sinh vật hay những chất còn lại trong trứng. Hết ngày thứ 3 khi hệ tiêu hoá hoàn chỉnh cá mới tự đi kiếm ăn. Giai đoạn này cá có thể ăn một số loại thức ăn sống như: ấu trùng, trứng nước. 2.2.3 Đặc điểm sinh trưởng Cá Vàng tăng trưởng nhanh, cá ương khoảng 1 tháng có chiều dài 1 – 2 cm, sau 4 – 6 tháng ương cá dài 4 – 5 cm. Vào mùa xuân, hè cá sinh trưởng nhanh, mùa đông cá sinh trưởng chậm lại (Đức Hiệp, 2000). Theo Vương Trung Hiếu (2007), cá Vàng có thể phát triển chiều dài tối đa khoảng 59 cm và trọng lượng tối đa là 4,5 kg (khá hiếm, thậm chí vài con chỉ đạt được phân nửa kích cỡ đã nêu). Trong môi trường sống tối ưu, cá vàng có thể sống trên 20 năm (kỷ lục thế giới là 49 năm). 2.2.4 Đặc điểm sinh sản Cá Vàng sinh sản trong tự nhiên gần giống như cá chép. Cá Vàng khó phân biệt giới tính. Nhìn chung thì cá đực và cái có hình dáng gần giống nhau. Thường thì phải chờ đến mùa sinh sản mới chọn lọc đực cái ra được (Việt Chương và Nguyễn Sô, 2009). Vào mùa sinh sản, có thể nhận biết cá đực bởi một số đặc điểm sau: nắp mang và mép vây ngực có những nốt sần; cá cái có bụng to hẳn ra ở một bên, bơi lội chậm chạp, lỗ sinh dục màu đỏ hồng đến