Luận văn Các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng tại chi nhánh ngân hàng đầu tư và phát triển TP Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ---------------------------- VÕ THỊ THỦY TIÊN CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN TPHCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ---------------------------- VÕ THỊ THỦY TIÊN CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN TPHCM Chuyên ngành : Kinh tế tài chính – ngân hàng Mã số : 60.31.12 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : TS. TRẦN QUỐC TUẤN TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2010 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu thống kê và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn VÕ THỊ THỦY TIÊN ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ATM Máy rút tiền tự động BIDV Ngân hàng đầu tư & phát triển Việt Nam BIDV HCM Ngân hàng đầu tư & phát triển Việt Nam- chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh DNNN Doanh nghiệp nhà nước DVNH Dịch vụ ngân hàng GATTs Hiệp định chung về Thương mại dịch vụ GDP Tổng sản phẩm nội địa NHTM Ngân hàng thương mại QHKH Quan hệ khách hàng WTO Tổ chức Thương mại thế giới iii DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Cơ cấu nhân sự của BIDV Hồ Chí Minh từ 2008-2010............................... 24 Bảng 2.2 : Kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV HCM giai đoạn 2007- 2010 ...... 28 Bảng 2.3: So sánh tình hình hoạt động của BIDV HCM so với toàn hệ thống giai đoạn 2007-2010 ..................................................................................................................... 29 Bảng 2.4: Phân tích thị phần về vốn huy động của BIDV HCM trên địa bàn TPHCM30 Bảng 2.5: Phân tích thị phần về dư nợ của BIDV HCM trên địa bàn TPHCM............ 31 Bảng 2.6 : Cơ cấu nguồn vốn theo loại kỳ hạn gửi....................................................... 33 Bảng 2.7 : Cơ cấu nguồn vốn huy động theo phân loại khách hàng ............................ 34 Bảng 2.8 : Cơ cấu nguồn vốn xét theo loại tiền tệ ....................................................... 35 Bảng 2.9 : Thị phần huy động vốn tại TPHCM............................................................ 35 Bảng 2.10: Nợ xấu của hệ thống ngân hàng Việt Nam năm 2009................................ 37 Bảng 2.11 :Tình hình hoạt động tín dụng của BIDV HCM 2007-2010 ....................... 38 Bảng 2.12: Thị phần tín dụng của BIDV HCM tại TPHCM ........................................ 39 Bảng 2.13 : Tổng hợp số lương phát hành và phí thẻ của BIDV HCM........................ 40 Bảng 2.14 :Doanh số chuyển tiền của BIDV HCM năm 2007-2010............................ 43 Bảng 2.15 :Bảng tổng hợp hoạt động chuyển tiền quốc tế năm 2007-2010................. 44 iv DANH MỤC CÁC ĐỒ THỊ Hình 2.1 Tăng trưởng tín dụng ngân hàng Việt Nam qua các năm (% )(đến 30/06/2010) ................................................................................................................... 37 Hình 2.2 : Đồ thị tăng trưởng khách hàng mở tài khoản thanh toán tại BIDV HCM... 39 Hình 2.3 :Đồ thị tăng trưởng phí chuyển tiền quốc tế tại BIDV HCM ........................ 44 v LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Nền kinh tế hiện nay đang theo xu hướng hợp tác và hội nhập để có sự phân công lao động và chuyên môn hóa nhằm khai thác tối ưu tiềm năng của mỗi quốc gia trong sự phát triển đi lên của nền kinh tế toàn cầu. Nền kinh tế Việt Nam những năm gần đây cũng được đánh giá là năng động và đang phát triển bền vững, dưới sự tác động của xu thế kinh tế thế giới Việt Nam đã hội nhập vào tổ chức thương mại thế giới WTO ,đây cũng là cơ hội và thử thách cho nền kinh tế Việt Nam nói chung cũng như cho từng doanh nghiệp riêng lẻ hoạt động cho từng lĩnh vực khác nói riêng, trong đó có lĩnh vực tài chính mà cụ thể là các ngân hàng thương mại không thể tránh khỏi xu hướng chung đó. Đứng trước những thách thức (cạnh tranh) và cơ hội (tăng thêm khả năng huy động vốn cũng như cho vay và cung ứng dịch vụ, học hỏi được nhưng kinh nghiệm quản lý,v..v..) do sự hội nhập kinh tế mang lại các Ngân Hàng Thương Mại đã có sự chuẩn bị gì và chiến lược kinh doanh ra sao để không bị tục hậu và đào thải khỏi nền kinh tế ? Xuất phát từ yêu cầu trên tôi chọn đề tài :”Các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng tại Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và phát triển TPHCM” 2. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của đề tài tập trung vào các nội dung : Nghiên cứu một cách có khoa học những lý luận cơ bản về ngân hàng thương mại,chức năng của ngân hàng thương mại,dịch vụ ngân hàng, vai trò của dịch vụ ngân hàng,các chủ thể tham gia trên thị trường…Từ thực trạng về dịch vụ của BIDV HCM ,đánh giá những kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế để đưa ra những giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng có tính thưc tiễn cao. vi 3. Phương pháp nghiên cứu Quá trình thực hiện nghiên cứu có sử dụng phương pháp duy vật biện chứng,phương pháp thống kê kết hợp với phương pháp so sánh để phân tích và làm rõ những vấn đề cơ bản của luận văn. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn là thực trạng,chất lượng, mức độ hiệu quả của hoạt động kinh doanh dịch vụ ngân hàng,từ đó đưa ra những giải pháp hữu hiệu để ứng dụng vào thực tế,và những kiến nghị để hoạt động dịch vụ ngân hàng ngày một tốt hơn. Do giới hạn về thời gian nên đề tài chỉ tập trung vào tình hình phát triển các dịch vụ chính ở BIDV HCM trong khoảng thời gian từ năm 2008 đến 2010. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Dịch vụ là hoạt động cơ bản và quan trọng tại các ngân hàng thương mại. Bất kỳ một ngân hàng thương mại nào, dù mới thành lập hay đã hoạt động lâu năm đều phải tập trung đẩy mạnh hoạt động này. Nhất là đối với các ngân hàng thương mại Việt Nam, khi mà trình độ và khả năng cung cấp các dịch vụ ngân hàng hiện đại còn hạn chế, thì nguồn thu nhập chủ yếu vẫn là từ hoạt động huy động tiền gửi để cho vay. Trong giai đoạn hiện nay và sắp tới, khi hàng rào bảo hộ đối với ngân hàng thương mại Việt Nam ngày càng được nới lỏng và xoá bỏ theo cam kết hội nhập, nguy cơ bị cạnh tranh ngày càng cao bởi các Ngân hàng nước ngoài có trình độ cao hơn, uy tín và kinh nghiệm lâu năm hơn, bên cạnh đó thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ, thị trường bất động sản ngày càng “nóng”và nhiều kênh huy động vốn mới ra đời và phát triển, thì nguy cơ giảm thị phần hoạt động tại ngân hàng thương mại Việt Nam. vii Tuy nhiên, nếu có một chính sách linh hoạt, đa dạng, chiến lược quảng bá thành công, phân khúc thị trường phù hợp nhu cầu từng nhóm khách hàng, thì khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong nước sẽ được nâng cao. Vì vậy,việc xem xét các yêu cầu mở cửa, tìm hiểu nguy cơ cạnh tranh, phân tích thực trạng phát triển hoạt động dịch vụ ngân hàng và hiểu rõ đánh giá của khách hàng đối với các sản phẩm dịch vụ của BIDV Hồ Chí Minh, từ đó giúp BIDV nói chung và BIDV Hồ Chí Minh nói riêng xây dựng chính sách phát triển dịch vụ phù hợp là hết sức cần thiết, vừa có ý nghĩa khoa học, vừa có ý nghĩa thực tiễn đối với BIDV Hồ Chí Minh trong bối cảnh nền kinh tế hiện nay và khi hội nhập kinh tế quốc tế. Do thời gian nghiên cứu và kiến thức còn hạn chế, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong được sự đóng góp ý kiến của Quý Thầy Cô và những người quan tâm đến lĩnh vực ngân hàng nhằm giúp hoàn thiện các giải pháp trong công tác nghiên cứu và triển khai giải pháp sau này. Xin chân thành cám ơn Quý Thầy Cô Khoa Đào Tạo Sau Đại Học, Khoa Ngân hàng Trường Đại Học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí Minh. Đặc biệt là TS.Trần Quốc Tuấn, người đã dành nhiều công sức hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. viii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỀU ĐỒ LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết của đề tài ..............................................................................................vi Mục đích nghiên cứu...................................................................................................vi Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... vii Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................................. vii Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài .................................................................. vii CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DVNH VÀ PHÁT TRIỂN DVNH ............................. 1 1.1 Khái niệm về ngân hàng và hoạt động NHTM..................................................................... 1 1.1.1 Khái niệm về ngân hàng .................................................................................................... 1 1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại............................................................................... 2 1.1.2.1 Trung gian tín dụng: ....................................................................................................... 2 1.1.2.2 Trung gian thanh toán:.................................................................................................... 2 1.1.2.3 Tạo tiền: .......................................................................................................................... 3 1.1.2.4 Cung ứng các dịch vụ ngân hàng.................................................................................... 3 1.2 Những vấn đề cơ bản của dịch vụ ngân hàng ....................................................................... 3 1.2.1 Khái niệm dịch vụ ngân hàng: ........................................................................................... 3 1.2.2 Đặc điểm của dịch vụ ngân hàng....................................................................................... 4 1.2.3 Vai trò của dịch vụ ngân hàng ........................................................................................... 5 1.2.4 Các sản phẩm dịch vụ ngân hàng: ..................................................................................... 6 1.2.4.1 Dịch vụ huy động vốn..................................................................................................... 6 1.2.4.2 Dịch vụ tín dụng ............................................................................................................. 7 1.2.4.3 Dịch vụ thanh toán.......................................................................................................... 9 1.2.4.3.1 Dịch vụ thẻ:................................................................................................................ 10 ix 1.2.4.3.2 Dịch vụ chuyển tiền trong nước và quốc tế: .............................................................. 11 1.2.4.3.3 Dịch vụ thanh toán tiền điện:..................................................................................... 11 1.2.4.3.4 Dịch vụ chi hộ lương: ................................................................................................ 11 1.2.4.3.5 Dịch vụ direct banking:.............................................................................................. 12 1.2.4.3.6 Dịch vụ VnTopup: ..................................................................................................... 12 1.2.4.3.7 Dịch vụ BSMS:.......................................................................................................... 12 1.2.4.3.8 Dịch vụ Homebanking:.............................................................................................. 12 1.2.4.3.9 Dịch vụ ngân quỹ:...................................................................................................... 12 1.2.4.3.10 Dịch vụ tư vấn: ........................................................................................................ 12 1.3 Sự cần thiết phát triển dịch vụ ngân hàng...................................................................... 13 1.3.1 Do yêu cầu phát triển kinh tế xã hội ................................................................................ 13 1.3.2 Do yêu cầu hoạt động và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng ......................... 13 1.3.3 Do quá trình toàn cầu hóa ngành ngân hàng và cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO 13 1.3.4 Do nhu cầu của khách hàng ............................................................................................. 14 1.4 Một số kinh nghiệm về dịch vụ ngân hàng trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 14 1.4.1 Kinh nghiệm ở một số nước châu Âu và Mỹ .................................................................. 14 1.4.2 Kinh nghiệm của một số nước Châu á ............................................................................ 17 1.4.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ................................................................................ 20 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DỊCH VỤ NGÂN HÀNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN TPHCM ........................................ 22 2.1 Giới thiệu về ngân hàng Đầu tư và Phát triển CN TPHCM . ............................................. 22 2.1.1 Giới thiệu chung . ............................................................................................................ 22 2.1.2 Bộ máy quản lý ............................................................................................................... 22 2.1.3 Nguồn nhân lực của BIDV HCM . .................................................................................. 23 2.2 Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình phát triển dịch vụ ngân hàng của Chi nhánh Ngân hàng Đầu tư và Phát triển TP HCM.......................................................................................... 25 2.2.1 Môi trường pháp lý liên quan đến dịch vụ ngân hàng: .................................................... 25 2.2.2 Tình hình kinh tế xã hội TPHCM và môi trường kinh doanh: ........................................ 26 2.2.3 Môi trường tài chính – tiền tệ năm 2010 : ....................................................................... 26 2.3 Thực trạng phát triển dịch vụ ngân hàng ở Ngân hàng Đầu tư và Phát triển TP Hồ Chí Minh . ....................................................................................................................................... 27 x 2.3.1 Đánh giá về kết quả hoạt động kinh doanh của BIDV HCM trong giai đoạn 2008-201027 2.3.2 Đánh giá về thị phần hoạt động của BIDV HCM............................................................ 29 2.3.3 Thực trạng phát triển DVNH của BIDV HCM ............................................................... 31 2.3.3.1 Dịch vụ huy động vốn : ............................................................................................... 31 2.3.3.2 Dịch vụ tín dụng: .......................................................................................................... 36 2.3.3.3 Dịch vụ thanh toán........................................................................................................ 39 2.3.4 Kết quả đạt được và những tồn tại hạn chế ................................................................... 47 2.3.4.1 Kết quả đạt được :......................................................................................................... 47 2.3.4.2 Những tồn tại hạn chế:................................................................................................. 48 2.3.5 Nguyên nhân hạn chế sự phát triển của hoạt động DVNH tại BIDV HCM ................... 50 CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG TẠI CHI NHÁNH NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN TPHCM ........................................................ 52 3.1 Dự báo tình hình phát triển kinh tế xã hội trong năm 2010- 2015: .................................... 52 3.2 Định hướng phát triển của BIDV trong năm 2010-2015.................................................... 53 3.3 Các giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng tại Chi nhánh ngân hàng Đầu tư và Phát triển TPHCM..................................................................................................................................... 60 3.3.1 Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng ở tầm vĩ mô :..................................................... 60 3.3.2 Giải pháp phát triển dịch vụ ngân hàng ở tầm vi mô :..................................................... 72 KẾT LUẬN..............................................................................................................................82 TÀI LIỆU THAM KHẢO Phụ lục 1 Sơ đồ tổ chức Phụ lục 2 Phiều ghi nhận ý kiến khách hàng và kết quả thăm dò ý kiến khách hàng. Phụ luc 3 Thông tin về ngân hàng kết nối thẻ. 1 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DVNH VÀ PHÁT TRIỂN DVNH 1.1 Khái niệm về ngân hàng và hoạt động NHTM 1.1.1 Khái niệm về ngân hàng Việt Nam chuyển sang cơ chế thị trường kéo theo hàng loạt các thay đổi tích cực, có lợi cho nền kinh tế như thị trường được mở cửa, các doanh nghiệp ngoài quốc doanh và các loại hình kinh doanh khác được chào đón, nhu cầu trao đổi hàng hóa tăng nhanh vì công nghiệp phát triển và phương thức thanh toán nhanh chóng , từ đó phát sinh nhu cầu gửi tiền và cho vay, nên mô hình ngân hàng ra đời và phát triển nhanh chóng, trở thành nhân tố quan trọng trong nền kinh tế, vậy ngân hàng là gì? Định nghĩa về tổ chức tín dụng: Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp được thành lập để hoạt động kinh doanh tiền tệ, làm dịch vụ ngân hàng với nội dung nhận tiền gửi và sử dụng tiền gửi để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán. Số lượng ngân hàng thương mại ngày càng lớn, phổ biến và có mặt trong hầu hết các lĩnh vực của nền kinh tế. Căn cứ theo tính chất, mục đích hoạt động hoặc đối tượng hoạt động của ngân hàng ta còn có một số định nghĩa như sau: Định nghĩa của Fed: Bất kỳ một tổ chức nào cung cấp tài khoản tiền gửi và cho phép khách hàng rút tiền theo yêu cầu (như bằng séc hay bằng rút tiền điện tử) và cho vay đối với tổ chức kinh doanh hay cho vay thương mại, vay cá nhân, vay hộ gia đình sẽ được xem là một ngân hàng. Định nghĩa của Pháp: Ngân hàng thương mại là những cơ sở mà nghề nghiệp thường xuyên là nhận tiền bạc cùa công chúng dưới hình thức ký thác, hoặc dưới các hình thức khác, và sử dụng nguồn lực đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín dụng và tài chính Định nghĩa của các tổ chức tín dụng (1998): Ngân hàng thương mại là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan vì mục tiêu lợi nhuận theo quy định của luật các tổ chức tín dụng và các quy định khác của pháp luật. Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh 2 doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên nhận tiền gửi, sử dụng tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán Như vậy, có rất nhiều định nghĩa về ngân hàng, mỗi định nghĩa đều có cách miêu tả riêng về mục tiêu hoạt động và các đặc điểm cơ bản của ngân hàng nhưng đều có điểm chung nhất ngân hàng là tổ chức tín dụng kinh doanh với hai đặc điểm cơ bản là nhận tiền ủy thác, sử dụng tiền này để cho vay và làm dịch vụ thanh toán. 1.1.2 Chức năng của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại có 3 chức năng chính là: 1.1.2.1 Trung gian tín dụng: Đây là chức năng cơ bản và quan trọng nhất của ngân hàng, nó thể hiện bản chất và chức năng chủ yếu của ngân hàng thương mại. Bằng việc huy động các khoản tiền nhàn rỗi trong xã hội (bao gồm tiền tiết kiệm của người dân, vốn bằng tiền của các tổ chức kinh tế,…) ngân hàng thương mại tạo một quỹ cho vay để cấp tín dụng, đáp ứng n