Luận văn Các hoạt động truyền thông môi trường tại các trường đại học trên địa bàn TP Hồ Chí Minh

LUẬN VĂN CÁC HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG MÔI TRƯỜNG TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TP HỒ CHÍ MINH Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng i SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di LỜI NÓI ĐẦU Trước tiên em xin cảm ơn trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ TP.HCM đã tạo điều kiện cho em có thể vào học tại ngôi trường này. Để hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn quý Thầy Cô khoa Môi Trường và Công Nghệ Sinh Học đã giảng dạy và truyền đạt kiến thức cho em trong suốt ba năm vừa qua để em có thể hoàn thành tốt chuyên đề tốt nghiệp này. Để có được kết quả của chuyên đề tốt nghiệp này em xin đặc biệt gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến thầy Hoàng Hưng đã hết lòng quan tâm, chỉ bảo và hướng dẫn tận tình để em có thể hoàn thành chuyên đề tốt nghiệp trong thời gian qua. Xin cảm ơn quý anh chị và các bạn tại trường Đại học Kỹ Thuật Công Nghệ Tp.HCM đã giúp đỡ nhiệt tình và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho em trong suốt quá trình làm chuyên đề tốt nghiệp. Cuối cùng xin chân thành cảm ơn gia đình đã tạo cho em những điều tốt đẹp nhất. Với điều kiện thời gian có hạn cũng như kinh nghiệm và kiến thức còn hạn chế nên chuyên đề tốt nghiệp của em sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của quý Thầy Cô cùng toàn thể các bạn để em có điều kiện bổ sung, nâng cao kiến thức phục vụ cho công việc thực tế sau khi tốt nghiệp. Em xin chân thành cảm ơn. TP.HCM. ngày 16 tháng 4 năm 2012 Sinh viên thực hiện Nguyễn Trần Thiên Di Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng ii SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di LỜI CAM ĐOAN Là sinh viên năm cuối của trường Đại Học Kỹ Thuật Công Nghệ, nay được vinh dự làm bài Chuyên Đề Tốt Nghiệp để hoàn tất chương trình học của mình và ra trường. Em rất tự hào khi mình là người được thực hiện bài chuyên đề này, do đó em thấy mình phải có trách nhiệm thực hiện tốt bài khóa luận này, em xin cam đoan không sao chép nội dung bài khóa luận của người khác dưới bất kỳ hình thức nào. Những số liệu và nội dung trong bài làm này đều được cho phép thu thập một cách trung thực. Vì những lý do trên, em thấy mình phải có trách nhiệm thực hiện đúng với những gì đã cam đoan như trên, thực hiện đúng và không có bất cứ sai phạm gì. TP.HCM. ngày 16 tháng 4 năm 2012 Sinh viên thực hiện Nguyễn Trần Thiên Di Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng iii SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ..................................................................................................................... I LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................................. II MỤC LỤC ........................................................................................................................ III DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... VII DANH MỤC CÁC HÌNH ............................................................................................ VIII TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... IX CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ............................................................................................... 1 1.3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................................. 2 1.3.1 Phƣơng pháp luận ............................................................................................ 2 1.3.2 Phƣơng pháp cụ thể .......................................................................................... 2 1.4 NỘI DUNG ĐỀ TÀI ................................................................................................... 2 1.5 Ý NGHĨA KHOA HỌC- THỰC TIỄN .......................................................................... 3 1.5.1 Ý nghĩa khoa học .............................................................................................. 3 1.5.2 Ý nghĩa thực tiễn: ............................................................................................. 3 1.6 GIỚI HẠN ĐỀ TÀI .................................................................................................... 3 CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ GIÁO DỤC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG ... 5 2.1 GIÁO DỤC MÔI TRƢỜNG ........................................................................................ 5 2.1.1 Định nghĩa về giáo dục môi trƣờng ................................................................. 5 2.1.2 Mục đích của giáo dục môi trƣờng ................................................................. 6 2.1.3 Một số thành tựu GDMT trên thế giới và ở Việt Nam .................................. 6 2.1.3.1 Một số thành tựu GDMT trên thế giới .................................................... 6 2.1.3.2 Một số thành tựu GDMT ở Việt Nam ...................................................... 8 Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng iv SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di 2.2 TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG ............................................................................ 10 2.2.1 Truyền thông ................................................................................................... 10 2.2.2 Truyền thông môi trƣờng .............................................................................. 12 2.2.2.1 Tại sao lại cần truyền thông môi trƣờng ................................................ 12 2.2.2.2 Nguyên tắc của truyền thông môi trƣờng ............................................... 13 CHƢƠNG 3: CÁC HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TRÊN ĐỊA BÀN TP HỒ CHÍ MINH ....................................... 14 3.1 CÁC CHỦ TRƢƠNG CHÍNH SÁCH CỦA ĐẢNG, NHÀ NƢỚC VÀ NGÀNH GIÁO DỤC ĐÀO TẠO VỀ BVMT – GDMT ....................................................................................... 14 3.1.1 Nghị quyết 41-NQ/TW của Bộ chính trị ngày 15/11/2004 về “BVMT trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc” ................................ 14 3.1.1.1 Một số nội dung quan trọng của Nghị quyết ......................................... 14 3.1.1.2 Các giải pháp thực hiện ........................................................................... 14 3.1.2 Quyết định của Thủ tƣớng Chính phủ số 1363/QĐ –TTG ngày 17/10/2001 về việc phê duyệt dự án “Đƣa nội dung BVMT vào hệ thống giáo dục quốc dân” 15 3.1.2.1 Mục tiêu của dự án .................................................................................. 15 3.2 CÁC TỔ CHỨC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG .................................... 16 3.2.1 Tổ chức Đoàn thanh niên- Hội sinh viên ...................................................... 16 3.2.2 Một số tổ chức truyền thông về môi trƣờng ................................................. 18 3.2.2.1 Hội bảo vệ thiên nhiên môi trƣờng Việt Nam (VACNE) ..................... 18 3.2.2.2 Trung tâm truyền thông bảo vệ môi trƣờng (Media Center Environment Protection) ...................................................................................... 18 3.2.3 Một số tổ chức phi chính phủ về truyền thông môi trƣờng ........................ 19 3.2.3.1 Trung tâm Phát triển Sáng kiến Cộng đồng và Môi trƣờng (C&E) ... 19 3.2.3.2 Trung tâm phát triển nông thôn bền vững (SRD) ................................ 19 Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng v SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di 3.2.3.3 Tổ chức hành động vì môi trƣờng .......................................................... 20 3.2.3.4 Tổ chức 350.org ........................................................................................ 20 CHƢƠNG 4: CÔNG TÁC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG TẠI TP. PHAN RANG – THÁP CHÀM ................................................................................................... 22 4.1 TỔNG QUAN VỀ TP. PHAN RANG – THÁP CHÀM ............................................... 22 4.1.1 Lịch sử hình thành .......................................................................................... 22 4.1.2 Vị trí địa lý ....................................................................................................... 23 4.1.3 Đặc điểm Khí hậu và đất đai ......................................................................... 23 4.1.4 Đặc điểm kinh tế ............................................................................................. 23 4.2 HỆ THỐNG CÁC TRƢỜNG HỌC TẠI THÀNH PHỐ PHAN RANG – THÁP CHÀM ... 29 4.3 CÁC HOẠT ĐỘNG TRUYỀN THÔNG TẠI TP. PHAN RANG – THÁP CHÀM ........... 33 4.3.1 chƣơng trình giáo dục môi trƣờng ở cấp trunng học .................................. 33 4.3.2 Các hoạt động truyền thông môi trƣờng tại Tp.Phan Rang – Tháp Chàm 37 4.3.2.1 “Tết trồng cây nhớ ơn Bác Hồ” .............................................................. 37 4.3.2.3 Hƣởng ứng ngày Nƣớc thế giới............................................................... 39 4.3.2.4 Đạp xe vì môi trƣờng ............................................................................... 40 4.3.2.5 Chƣơng trình dọn vệ sinh bờ biển : Vì biển xanh quê hƣơng ............. 40 Một trong những hoạt động thƣơng niên của diễn đàn www.PRLH.info. Cứ mỗi năm 1 lần, vào dịp hè, các bạn sinh viên đang học tập tại các tỉnh thành khác nhau sẽ phối hợp cùng các bạn học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh cùng chung sức làm sạch các bãi biển tại Tp. Phan Rang – Tháp Chàm. ................ 40 4.3.2.6 Chƣơng trình đạp xe vì môi trƣờng : Khám phá thành phố yêu thƣơng 41 4.3.2.7 Cuộc thi ảnh PRLH’s Picture Contest ................................................... 42 4.3.3 Kết quả đạt đƣợc sau những hoạt động ....................................................... 43 Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng vi SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di 4.3.3.1 Những thành công đạt đƣợc sau những hoạt động .............................. 43 4.3.3.2 Những mặt còn hạn chế ........................................................................... 43 CHƢƠNG 5: ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ............................................................................ 45 5.1 NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA CÔNG TÁC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG .............. 45 5.1.1 Biện pháp về nguồn lực và tổ chức ............................................................... 45 5.1.2 Phát triển hệ thống truyền thông môi trƣờng .............................................. 46 5.1.3 Nội dung thông điệp truyền thông môi trƣờng ............................................ 46 5.2 XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH GIÁO DỤC TRUYỀN THÔNG MÔI TRƢỜNG ............. 47 5.2.1 Chƣơng trình giáo dục truyền thông môi trƣờng thông qua các cuộc thi triễn lãm tranh ảnh, thông qua các buổi sinh hoạt tọa đàm tại các trƣờng THCS, THPT, các buổi sinh hoạt cùng các trƣờng cấp 1 và mầm non..v…v… .............. 48 5.2.2 Các chƣơng trình hành động ......................................................................... 48 5.3 THUẬN LỢI – KHÓ KHĂN KHI XÂY DỰNG CHƢƠNG TRÌNH ................................ 50 5.3.1 Thuận lợi.......................................................................................................... 50 5.3.2 Khó khăn ......................................................................................................... 50 CHƢƠNG 6: KẾT LUẬN - KIẾN NGHỊ ..................................................................... 52 6.1 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 52 6.2 KIẾN NGHỊ ........................................................................................................... 52 Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng vii SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT MT: Môi Trường BVMT: Bảo vệ môi trường GDMT: Giáo dục môi trư SRD: Trung tâm phát triển nông thôn bền vững PTBV: Phát triển bền vững TNTN: Tài nguyên thiên nhiên VSV: Vi sinh vật C&E: Trung tâm Phát triển Sáng kiến Cộng đồng và Môi trường Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng viii SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1 Mô hình truyền thông đơn giản ............................................................................. 6 Hình 3.1: Hình 3.1 Sinh viên Hutech tham gia ngày chủ nhật xanh - làm sạch đẹp mỹ quan TPHCM ..................................................................................................................... 17 Hình 4.1: Chiều tà Mỹ Nghiệp .......................................................................................... 24 Hình 4.2: Đồi cát Nam Cương .......................................................................................... 24 Hình 4.3: Vân cát đồi cát Nam Cương .............................................................................. 25 Hình 4.4: Bãi biển Cà Ná .................................................................................................. 26 Hình 4.5: Tháp chàm ......................................................................................................... 27 Hình 4.6: Đàn cừu Ninh Thuận ......................................................................................... 27 Hình 4.7: Làm gốm Chăm ở Bầu Trúc .............................................................................. 28 Hình 4.8: Hưởng ứng “Tết trồng cây - Nhớ ơn Bác Hồ“ năm 2012 ................................ 37 Hình 4.9: dọn dẹp vệ sinh ở khu phố ................................................................................. 38 Hinh 4.10: Người dân chung sức dọn dẹp vệ sinh môi trường ......................................... 39 Hình 4.11: đạp xe tuyên truyền bảo vệ môi trường ........................................................... 39 Hình 4.12: chung tay dọn dẹp bãi biển ............................................................................ 40 Hình 4.13: Bông hành, nét đẹp ẩn chứa đầy thú vị ........................................................... 41 Hình 4.14 :Toàn cảnh ruộng lúa Ninh Thuận ................................................................... 41 Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng ix SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] PGS.TS. Hoàng Hưng , “Con người và môi trường”, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2009 [2] Viện Khoa học khí tượng thủy văn và môi trường,“Tài liệu hướng dẫn Đánh giá tác động biến đổi khí hậu và xác định các giải pháp thích ứng”, Nxb Tài Nguyên-Môi Trường và bản đồ Việt Nam. [3] Trần Hồng Hà, 2004. Vấn đề nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường cho cộng đồng ở Việt Nam. Hội thảo “Nâng cao hiệu quả các hoạt động giáo dục cộng đồng về BVMT” 26/11/2004. TP.HCM. [4] Chính phủ Việt Nam, 2004. Định hướng Chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam. Quyết định số 153/2004/TTg. [5] Chính phủ Việt Nam, 2003. Chiến lược BVMT quốc gia đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020. Quyết định số 256/2003/QĐ-TTg. [6] Quỹ Tái chế chất thải, 2010. Báo cáo đánh giá Ngày hội tái chế chất thải 2010. TP.HCM. [7] Lê Văn Khoa, 2004. Các họat động và chiến lược nâng cao nhận thức cộng đồng về BVMT TP.HCM. Hội thảo “Nâng cao hiệu quả các hoạt động giáo dục cộng đồng về BVMT” 26/11/2004. TP.HCM. Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng 1 SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU 1.1 Lý do chọn đề tài Môi trường đang trở thành vấn đề chung của nhân loại, được cả thế giới quan tâm. Việt Nam cũng là nước có môi trường đang bị hủy hoại nghiêm trọng do các hoạt động của con người như phá rừng, khai thác tài nguyên thiên nhiên vô tội vạ…. gây nguy cơ mất cân bằng sinh thái, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống cũng như sự phát triển của đất nước. Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hậu quả trên là do nhận thức và thái độ của con người về môi trường còn nhiều hạn chế. Từ đó yêu cầu đặt ra là phải làm thế nào để nâng cao hiệu quả giáo dục môi trường, truyền thông môi trường. Tại Việt Nam trong những năm gần đây, nền kinh tế đã đạt được những thành tựu đáng kể nhưng môi trường thì bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi nhiều nguyên nhân. Bên cạnh đó, ý thức hiểu và bảo vệ môi trường của người dân nói chung, học sinh – sinh viên nói riêng còn nhiều sự hạn chế, nhất là bộ phận học sinh, sinh viên đang ở trong quá trình hình thành nhân cách, dễ tiếp thu….là đối tượng quan trọng trong việc góp phần xây dựng, bảo vệ môi trường một cách hiểu quả nhất. Hiện nay chương trình giáo dục môi trường đã được đưa vào giảng dạy ở các cấp tiểu học, trung học và đại học. Nhưng giải pháp chỉ là giảng dạy lý thuyết và chưa được hiệu quả trong việc nâng cao nhận thức cũng như ý thực tự giác bảo vệ môi trường. Với đối tượng là sinh viên- tầng lớp tri thức trẻ của đất nước, ngoài việc được trang bị kiến thức chuyên môn, xã hội thì việc nhận thức được vấn đề môi trường là một vấn đề thiết yếu nhưng không phải chỉ là hiểu mà sinh viên cần phải đưa những hiểu biết về môi trường của mình thành những thói quen ý thức bảo vệ môi trường. Và từ đó tuyên truyền rộng rãi đến tất cả mọi người, để nhiệm vụ bảo vệ môi trường không phải là của bất kỳ cá nhân hay tập thể nào cả mà là nhiệm vụ chung của tất cả mọi người đang sống trên hành tinh này. 1.2 Mục tiêu nghiên cứu Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng 2 SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di Đánh giá hiệu quả của công tác truyền thông môi trường đã và đang thực hiện tại trường Tp. Phan Rang – Tháp Chàm và đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả truyền thông. 1.3 Phƣơng pháp nghiên cứu 1.3.1 Phƣơng pháp luận Khi xã hội phát triển mạnh mẽ, con người đã nhận thức được sự ảnh hưởng của việc ô nhiễm môi trường đến cuộc sống của mình, và họ ra sức khắc phục hậu quả. Tuy nhiên, đó chỉ là cách sửa chữa tạm thời vì chính con người là nguyên nhân dẫn đến sự ô nhiễm môi trường ngày càng trầm trọng. Vì vậy, để môi trường trở nên tốt đẹp hơn thì ý thức bảo vệ môi trường sẽ là công cụ giải quyết vấn đề này một cách hiệu quả nhất. Để nâng cao ý thức bảo vệ môi trường phải thông qua hình thức giáo dục môi trường, truyền thông môi trường đến với tất cả mọi người. Việc giáo dục môi trường phải gắn liền với các yếu tố thực tiễn, hình thành thói quen tự nguyện bảo vệ môi trường. Để vừa đảm bảo sự phát triển xã hội cùng với sự phát triển bền vững là vấn đề thách thức, ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Vì vậy hơn lúc nào hết việc giáo dục nhận thức bảo vệ môi trường thông qua hình thức truyền thông môi trường đang được các nước hưởng ứng như một chiến lược toàn cầu. 1.3.2 Phƣơng pháp cụ thể Thu thập tài liệu- số liệu: thu thập tài liệu, số liệu của các tài liệu nghiên cứu có liên quan đến công tác giáo dục truyền thông môi trường. Phương pháp điều tra xã hội học: Lập phiếu khảo sát với đối tượng khảo sát là học sinh, sinh viên, công nhân viên chức đang cư trú và công tác tại Tp. Phan Rang – Tháp Chàm để có thể đánh giá hiệu quả công tác truyền thông môi trường. Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thống kê số liệu sau khi khảo sát để có thể đánh giá hiệu quả công tác truyền thông môi trường có hiệu quả hay không? 1.4 Nội dung đề tài Để đạt được mục tiêu đã đề ra, nội dung cần nghiên cứu bao gồm: Chuyên Đề Tốt Nghiệp GVHD: GS.TS Hoàng Hưng 3 SVTH: Nguyễn Trần Thiên Di Nghiên cứu hiện trạng giáo dục môi trường tại Việt Nam và nhất là công tác truyền thông môi trường tại các trường trên địa bàn TPHCM. Khảo sát công tác truyền thông môi trường tại trường Tp. Phan Rang – Tháp Chàm qua các hoạt động truyền thông môi trường, phiếu khảo sát… Đề xuất các giải pháp để nâng cao hiệu quả truyền thông, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho sinh viên… 1.5 Ý nghĩa khoa học- thực tiễn 1.5.1 Ý nghĩa khoa học Là cơ sở dữ liệu đầy đủ về hoạt động truyền thông môi trườ