Luận văn Đặc điểm cấu trúc ngữ pháp của câu tồn tại tiếng hán hiện đại (so sánh với tiếng Việt)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH VÕ TẤN NGHĨA ĐẶC ĐIỂM CẤU TRÚC NGỮ PHÁP CỦA CÂU TỒN TẠI TIẾNG HÁN HIỆN ĐẠI (SO SÁNH VỚI TIẾNG VIỆT) LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2010 LỜI CẢM ƠN Xin kính gửi lời cảm ơn chân thành, sâu sắc đến TS. Huỳnh Thị Hồng Hạnh – người đã hết lòng động viên, dẫn dắt tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Trân trọng cảm ơn quý thầy cô trong tổ Ngôn ngữ - Khoa Ngữ Văn Trường ĐHSP TP. HCM đã truyền đạt kiến thức cùng những kinh nghiệm quý báu trong suốt thời gian qua. Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô thành viên Hội đồng bảo vệ luận văn, quý thầy cô phòng KHCN – SĐH, gia đình, nhà trường và bạn bè đã ủng hộ và tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất cho việc học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn của tôi. Xin chân thành cảm ơn! Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 02 tháng 9 năm 2010 Tác giả Võ Tấn Nghĩa DẪN NHẬP 1. Lí do choïn ñeà taøi Trong ngôn ngữ của hai dân tộc Hán và Việt đều coù loaïi caâu thông báo sự toàn taïi, xuaát hieän hoaëc maát ñi cuûa ngöôøi hay söï vaät naøo ñoù. Loaïi caâu naøy được giôùi Haùn ngöõ hoïc goïi laø caâu toàn hieän, và giôùi Vieät ngöõ hoïc goïi laø caâu toàn taïi. (ñeå tieän cho vieäc so saùnh, luaän vaên quyeát ñònh duøng khaùi nieäm “caâu toàn taïi” thay theá cho “caâu toàn hieän” trong tieáng Haùn). Mặc duø ñöôïc quan taâm töø raát laâu cuûa giôùi nghieân cöùu, nhöng coù theå noùi, cho ñeán nay, nhöõng vaán ñeà lieân quan veà caâu toàn taïi tieáng Hán vaø caâu toàn taïi tieáng Việt vaãn chưa ñöôïc giải quyết moät caùch trieät ñeå, có khá nhiều ý kiến khoâng thoáng nhaát giöõa caùc nhaø nghieân cöùu. Chaúng haïn, trong tieáng Haùn, töø ngöõ chæ khoâng gian, thôøi gian trong caâu toàn taïi laø thaønh phaàn traïng ngöõ hay chuû ngöõ cuûa caâu? Trong cuïm töø chæ khoâng gian, thôøi gian ñoù coù söï xuaát hieän cuûa giôùi töø hay khoâng? ngoaøi taân ngöõ, ñoäng töø trong caâu toàn taïi coù ñöôïc pheùp mang boå ngöõ?...Trong tieáng Vieät, vaán ñeà phaân bieät caâu chöùa töø “coù” chæ quan heä toàn taïi vaø caâu chöùa töø “coù” chæ quan heä sôû höõu khaùc nhau nhö theá naøo? Caâu coù töø “laø” (nhö caâu: “ caïnh ñaàu giöôøng laø tuû quaàn aùo”) laø caâu toàn taïi hay caâu ñoàng nhaát theo quan nieäm cuûa moät soá nhaø nghieân cöùu tröôùc ñaây? Thaønh phaàn ñöùng sau vò töø trong caâu toàn taïi chæ ñoái töôïng hay chuû theå cuûa caâu?... Vaän duïng thaønh töïu cuûa caùc nhaø nghieân cöùu ñi tröôùc, cuøng vôùi vieäc khaûo saùt loaïi caâu naøy trong moät soá vaên baûn tieáng Haùn vaø tieáng Vieät, chuùng toâi hi voïng seõ goùp moät phaàn nhoû nhaèm laøm roõ hôn veà ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa loaïi caâu ñaëc thuø naøy trong hai ngoân ngöõ Haùn, Vieät. Bên cạnh đó, để hội nhaäp với moät theá giôùi ña daïng vaø ña phöông nhö hieän nay, vieäc hieåu bieát theâm ngoân ngöõ cuûa caùc daân toäc khaùc laø heát söùc caàn thieát. Trong khi theá giôùi chöa tìm ñöôïc moät ngoân ngöõ chung vaø “quoác teá ngöõ” chöa ñöôïc ñoùn nhaän noàng nhieät vaø söû duïng phoå bieán nhö taâm nguyeän cuûa moät baùc só ngöôøi Do Thaùi – Ludoviko Zamenhof, thì vieäc söû duïng moät ngôn ngöõ quốc tế coù tầm aûnh höôûng lôùn treân theá giôùi hieän nay nhö tieáng Anh vaø tieáng Haùn laø nhu caàu, thaäm chí laø yeâu caàu cuûa moät boä phaän trí thöùc hoaït ñoäng trong moät soá ngaønh ngheà nhaát ñònh. Tieáng Haùn vaø tieáng Vieät laø hai ngoân ngöõ cuøng thuoäc loaïi hình ngoân ngöõ ñôn laäp. Seõ hoaøn toaøn sai laàm neáu chuùng ta cho raèng, vôùi nhöõng ngoân ngöõ thuoäc cuøng loaïi hình thì khoâng coù gì ñeå noùi veà ñaëc tröng cuûa moãi ngoân ngöõ cuõng nhö ñaëc ñieåm cuûa töøng boä phaän caáu thaønh neân chuùng. Beân caïnh nhöõng vaán ñeà nhö: traät töï cuûa caùc thaønh toá trong ñoaûn ngöõ, soá löôïng thanh ñieäu vaø caùch theå hieän chuùng trong töøng aâm tieátthì giöõa caùc loaïi caâu trong hai ngoân ngöõ cuõng coù nhöõng neùt töông ñoàng vaø khaùc bieät ñaùng keå. Caâu toàn taïi tieáng Haùn vaø caâu toàn taïi tieáng Vieät laø moät minh chöùng cho tröôøng hôïp vöøa neâu. Vì vaäy, vieäc so saùnh thaønh coâng ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa loaïi caâu naøy giữa hai ngôn ngữ seõ goùp phaàn khoâng nhoû trong vieäc dòch thuaät vaø vieäc daïy – hoïc tieáng Haùn cuõng nhö tieáng Vieät vôùi tö caùch laø moät ngoaïi ngöõ nhö hieän nay. 2. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà Trong lòch söû Haùn ngöõ hoïc, coù theå nhaéc ñeán taùc giả 范 方 连û (Phaïm Phöông Lieân) vôùi coâng trình “存 在 句”(Caâu toàn taïi). Laø ngöôøi ñi tieân phong trong vieäc nghieân cöùu caâu toàn taïi tieáng Haùn, Phaïm Phöông Lieân ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh quaû coù tính thöïc tieãn raát cao. Ngoaøi vieäc ñöa ra caùch hieåu khaù chuaån xaùc veà caâu toàn taïi trong tieáng Haùn, oâng ñaõ xaây döïng thaønh coâng moâ hình caâu toàn taïi maø veà sau haàu heát caùc nhaø nghieân cöùu ñeàu chaáp nhaän vaø laáy laøm cô sôû ñeå phaân tích, tìm hieåu nhöõng vaán ñeà lieân quan. Moâ hình aáy laø “ Töø ngöõ chæ khoâng gian (A) + ñoäng töø (B) + töø ngöõ coù tính danh töø (C)”. Vaø oâng nhaán maïnh “ caùc thaønh toá A, B, C trong moâ hình treân coù thöù töï khoâng thay ñoåi. Toáng Ngoïc Truï trong “Baøn veà caâu toàn taïi” gaàn nhö cuõng cuøng quan ñieåm vôùi Phaïm Phöông Lieân, moâ hình caâu toàn taïi maø oâng ñeà xuaát laø “Töø ngöõ bieåu thò nôi choán + keát caáu ñoäng töø + keát caáu danh töø (bieåu thò ngöôøi hoaëc vaät toàn taïi)”. Taùc giaû coøn cho raèng caâu toàn taïi trong tieáng Haùn thöïc chaát laø moät loaïi caâu vò ngöõ ñoäng töø vaø chöùc naêng cuûa noù khoâng ôû choã thuaät laïi, keå laïi maø laø mieâu taû. Ñoàng thôøi oâng chia caâu toàn taïi tieáng Haùn thaønh hai loaïi : caâu toàn taïi ñoäng thaùi vaø caâu toàn taïi tónh thaùi. Lôi Đào trong cuoán “Phaïm vi, keát caáu vaø phaân loaïi caâu toàn taïi”, coù yù kieán hôi khaùc vôùi hai taùc giaû treân. OÂâng cho raèng, yeáu toá C trong moâ hình caâu toàn taïi “töø ngöõ chæ nôi choán (A) + ñoäng töø (hoaëc töø ngöõ coù tính ñoäng töø )(B) + danh töø (hoaëc töø ngöõ coù tính danh töø )(C)” laø thaønh phaàn khoâng theå thieáu, vì vaäy nhöõng moâ hình con theo oâng seõ laø: “A + B + C “, “A + C”, “B + C”, “C”. Tieáp theo, coù theå keå ñeán taùc giaû Tröông Ngoïc vôùi coâng trình “Caâu Haùn ngöõ hieän ñaïi“. Ñaàu tieân taùc giaû neâu moät caùch sô löôïc nhöõng yù kieán cuûa caùc nhaø nghieân cöùu tröôùc ñoù veà caâu toàn taïi tieáng Haùn, treân cô sôû ñoù, oâng ñöa ra yù kieán cuûa rieâng mình. OÂâng cho raèng, caâu toàn taïi taát nhieân phaûi bieåu thò yù nghóa toàn taïi, nhöng caâu bieåu thò yù nghóa toàn taïi, treân thöïc teá khoâng nhaát ñònh phaûi laø caâu toàn taïi. OÂâng ñöa ra ví duï: “小 王 住 上 海”(Tieåu Vöông ôû Thöôïng Haûi ) và giaûi thích: tuy bieåu thò yù nghóa toàn taïi nhöng caâu naøy coù hình thöùc khoâng gioáng moâ hình chung cuûa caâu toàn taïi, neân noù khoâng phaûi laø caâu toàn taïi. Moät ví duï khaùc: “在 屋 子 的 地 上 铺 着 地 毯” (ÔÛû treân neàn nhaø coù traûi moät taám thaûm) cuõng laø caâu bieåu thò söï toàn taïi nhöng ñaàu caâu laø moät giôùi töø, maø giôùi töø (ñuùng hôn laø keát caáu giôùi töø ) cuøng vôùi taân ngöõ cuûa noù khoâng theå laø chuû ngöõ trong caâu. Neân noù vaãn khoâng phaûi laø caâu toàn taïi, maø chæ laø moät caâu voâ chuû. Töùc theo Tröông Ngoïc caâu toàn taïi tieáng Haùn laø caâu coù chuû ngöõ. Ñieàu naøy khaùc hoaøn toaøn so vôùi tieáng Vieät. OÂâng phaân chia caâu toàn taïi tieáng Haùn thaønh hai loaïi: caâu toàn taïi vaø caâu aån hieän ( caâu xuaát hieän vaø caâu bieán maát). Rieâng vôùi caâu toàn taïi, oâng cuõng ñoàng nhaát vôùi yù kieán cuûa Toáng Ngoïc Truï laø chia thaønh caâu toàn taïi ñoäng thaùi vaø caâu toàn taïi tónh thaùi. Neáu nhö tröôùc ñaây caùc nhaø nghieân cöùu Haùn ngöõ ñeàu thoáng nhaát vôùi nhau moâ hình caâu toàn taïi laø: “traïng ngöõ + vò ngöõ + chuû ngöõ”, töùc caâu toàn taïi coù chuû ngöõ ñaûo, thì Tröông Ngoïc vaø moät soá nhaø nghieân cöùu Haùn ngöõ hieän ñaïi khaùc ñeàu cho raèng caâu toàn taïi laø moät caâu chuû vò. Trong “Ngöõ phaùp thöïc haønh Haùn ngöõ hieän ñaïi” ôû phaàn baøn veà ñòa vò cuûa töø ngöõ chæ khoâng gian, thôøi gian trong caâu toàn taïi, Lưu Nguyệt Hoa cho raèng töø chæ khoâng gian ñöùng ñaàu caâu toàn taïi laø thaønh phaàn chuû ngöõ, coøn töø chæ thôøi gian laø thaønh phaàn traïng ngöõ cuûa caâu. Chuùng toâi cuõng nhaát trí vaø laáy ý kiến naøy laøm ñònh höôùng nghiên cứu cho toaøn luaän vaên. Trong lòch söû Vieät ngöõ hoïc, ñaõ coù moät soá coâng trình nghieân cöùu veà caâu toàn taïi. Tröôùc heát, coù theå keå ñeán nhaø nghieân cöùu Vieät ngöõ hoïc M. B. Emeneau vôùi coâng trình “Nghieân cöùu veà ngöõ phaùp Vieät Nam”(1951). Trong coâng trình naøy, oâng coù baøn veà caâu mang yù nghóa toàn taïi, oâng vieát: “coù moät daïng thöùc vò ngöõ ñoäng töø khoâng coù chuû töø, duø laø chuû töø tuyø thích ñi chaêng nöõa. Vò ngöõ goàm coù ñoäng töø ( hay phöùc caáu ñoäng töø) coäng vôùi ñoái töôïng”. Theo oâng, caâu mang yù nghóa toàn taïi laø caâu goàm coù danh töø chæ ñoái töôïng vaø moät ñoäng töø ( hay phöùc caáu ñoäng töø) bieåu hieän söï toàn taïi cuûa ñoái töôïng ñoù. Coù theå noùi, thaønh coâng cuûa M. B. Emeneau laø ôû choã, oâng ñaõ phaùc hoaï ñöôïc khuoân hình cô baûn cuûa caâu toàn taïi tiếng Việt laø: “vò töø + danh töø”. Nhöng oâng ñaõ ñaët noù trong moät bình dieän voâ cuøng roäng lôùn maø khoâng coù moät tieâu chí naøo ñeå phaân bieät caâu toàn taïi vôùi nhöõng loaïi caâu khaùc coù cuøng khuoân hình nhö treân. Töùc laø, trong thöïc teá, khoâng phaûi taát caû caùc caâu coù khuoân hình “ vò töø + danh töø” ñeàu laø caâu mang yù nghóa toàn taïi. Ñeán naêm 1967, cuoán “Ngöõ phaùp Vieät Nam” cuûa L. C. Thompson ra ñôøi. Nhìn chung taùc giaû naøy cuõng ñi laïi con ñöôøng maø M. B. Emeneau ñaõ ñi qua, nhöõng giaûi phaùp oâng ñöa ra hình nhö khoâng khaùc maáy so vôùi Emeneau ñaõ ñeà nghò tröôùc ñaây. Tuy nhieân, ñoùng goùp cuûa oâng laø ñaõ ñeà caäp ñeán moät loaïi ngöõ ñoäng töø maø ñoäng töø “coù” laøm trung taâm. Thompson cuõng ñaõ ñöa ra nhöõng caùch duøng khaùc nhau nhaèm phaân bieät vò töø “ coù” sôû höõu vôùi vò töø “ coù” toàn taïi: ÔÛ Vieät Nam coù nhieàu ngöôøi. (In Vietnam there are many people.) Vaø: Vieät Nam coù nhieàu ngöôøi. ( Vietnam has many people.) Nhöng taùc giaû khoâng phaân tích söï khaùc nhau veà maët yù nghóa cuûa ñoäng töø “coù” trong nhöõng caâu treân. Toùm laïi, hai taùc giaû treân khoâng ñeà caäp ñeán nhöõng vaán ñeà caâu mang yù nghóa toàn taïi moät caùch rieâng bieät maø ñi töø moät kieåu khuoân hình caâu ñaëc bieät, thöôøng xuaát hieän trong tieángVieät gaén lieàn vôùi vieäc söû duïng töø chuyeân duøng mang yù nghóa toàn taïi laø töø “coù”. Nguyeãn Kim Thaûn trong cuoán “Nghieân cöùu veà ngöõ phaùp tieáng Vieät” khi phaân chia caùc tieåu loaïi ñoäng töø, taùc giaû coù nhaéc ñeán loaïi ñoäng töø toàn taïi vaø xeáp chuùng vaøo tieåu loaïi : ñoäng töø toàn taïi – xuaát hieän- tieâu huyû. OÂâng coøn cho raèng, boå ngöõ cuûa nhöõng ñoäng töø naøy coù theå ñaûo thaønh chuû ngöõ. Töùc theo oâng, nhöõng caâu mang yù nghóa toàn taïi laø nhöõng caâu coù chuû ngöõ ñaûo, ñoái töôïng cuûa haønh ñoäng ñöôïc noùi trong caâu cuõng coù theå trôû thaønh chuû theå cuûa haønh ñoäng ñoù. Moät caùch tieáp caän hoaøn toaøn khaùc veà caâu mang yù nghóa toàn taïi ñöôïc trình baøy raát ñôn giaûn vaø khaù roõ trong “Giaùo trình Vieät ngöõ” cuûa Leâ Caän, Cuø Ñình Tuù, Hoaøng Tueä. Xuaát phaùt töø quan nieäm cho raèng keát caáu cuûa caâu luoân mang moät yù nghóa nhaát ñònh, vaø treân cô sôû ñoù caùc caâu mang yù nghóa toàn taïi seõ laø nhöõng caâu coù chung moät khuoân hình vôùi caâu “ ngaøy mai coù moät baøi hoïc”. Hoaøng Tueä ñaõ daãn ra haøng loaït caùc ví duï khaùc coù chung khuoân hình vôùi caâu vöøa neâu: “Beân bôø soâng laùc ñaùc maáy xoùm nhaø” “Saùng nay ñaõ coù moät cuoäc tranh caõi soâi noåi” “Saùng nay ñaõ noå ra moät cuoäc tranh caõi soâi noåi”. Trong coâng trình naøy, Hoaøng Tueä ñaõ ñaët rieâng vaán ñeà veà caâu chöùa töø “laø” vaø caâu chöùa töø “coù” vôùi yù nghóa sôû höõu. Ñieàu naøy ñaõ laøm giaûm ñaùng keå tính chaát mô hoà treân ñöôøng ranh giôùi cuûa caâu mang yù nghóa toàn taïi vôùi nhöõng caâu khaùc coù cuøng khuoân hình hay cuøng moät ñoäng töø bieåu thò. Ñieåm cuoái cuøng taùc giaû ñeà caäp ñeán laø chöùc naêng cuûa danh töø ñöùng sau ñoäng töø laøm vò ngöõ. Hoaøng Tueä cho raèng: “caùi gì toàn taïi caùi ñoù laø chuû theå”. Chuyeân luaän “Moät soá vaán ñeà veà caâu toàn taïi tieáng Vieät” cuûa Dieäp Quang Ban laø coâng trình ñaàu tieân nghieân cöùu tröïc tieáp veà caâu mang yù nghóa toàn taïi. Trong coâng trình naøy, Dieäp Quang Ban laàn ñaàu tieân ñaõ vaän duïng phöông phaùp phaân tích ngöõ nghóa, nghieân cöùu vaø trình baøy khaù ñaày ñuû, bao quaùt ñöïôc nhöõng phöông dieän quan troïng cuûa caâu toàn taïi tieángVieät. Taùc giaû ñaõ neâu ra moät soá caùch hieåu veà caâu mang yù nghóa toàn taïi, chia vò töø caâu toàn taïi thaønh hai nhoùm, nhoùm vò töø chuyeân duøng, nhö: coù, coøn, maát, heát,..vaø nhoùm vò töø laâm thôøi mang yù nghóa toàn taïi, nhö: troàng, treo, ñeå, ñaët, laùc ñaùc,..ñoàng thôøi, oâng cuõng phaân loaïi caâu toàn taïi theo khuoân hình cuûa chuùng vaø phaân bieät vò töø “coù” toàn taïi vaø vò töø “ coù” sôû höõu. Dieäp Quang Ban ñöa ra moâ hình chung veà caâu toàn taïi tieáng Vieät laø: “giôùi töø ø+ danh töø vò trí + vò töø + danh töø”. Traàn Ngoïc Theâm trong “Heä thoáng lieân keát vaên baûn tieáng Vieät”, ngoaøi vieäc khaúng ñònh vò töø toàn taïi ñaàu tieân laø “ coù”, oâng cuõng ñaõ chæ ra nhöõng vò töø bieåu thò tö theá toàn taïi khaùc nhau cuûa söï vaät nhôø taùc ñoäng cuûa con ngöôøi, kieåu: treo, moùc, ñaët, ñeå, xeáp vaø nhöõng vị töø ít nhieàu chöùa neùt nghóa toàn taïi: xuaát hieän, hieän ra, moïc ra, voïng ra, nhaûy ra taùc giaû cuõng phaân bieät caâu toàn taïi vôùi caâu ñaëc tröng ñaûo vò – chuû, caâu toàn taïi vôùi caâu quan heä sôû höõu vì theo taùc giaû ñoäng töø “coù” chuû yeáu duøng trong caâu toàn taïi nhöng cuõng coù theå duøng trong noøng coát chæ quan heä sôû höõu. Treân ñaây, laø vaøi neùt sô löôïc veà lòch söû nghieân cöùu caâu toàn taïi tieáng Haùn vaø caâu toàn taïi tieáng Vieät. Rieâng veà so saùnh ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa loaïi caâu naøy, chuùng toâi xin cam ñoan ñoù laø moät vaán ñeà hoaøn toaøn môùi meû, chöa ai nghieân cöùu. 3. Đoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän vaên laø ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa caâu toàn taïi tieáng Haùn vaø so sánh với caâu toàn taïi tieáng Vieät. Tuy nhieân, khi noùi ñeán töø “hieän ñaïi”, luaän vaên khoâng coù yù ñònh phaân chia thaønh moät giai ñoaïn vaø bao quaùt taát caû caùc hieän töôïng ngoân ngöõ trong toaøn boä giai ñoaïn ñoù, maø ñôn giaûn chæ laø khaûo saùt caùc hieän töôïng hieän thaáy trong loái noùi vaø vieát cuûa ngöôøi Trung Quoác vaø ngöôøi Vieät Nam hieän nay. Dựa trên kết quả của những nhà nghiên cứu trước đó về loại câu này, luận văn xin đưa ra mô hình chung về câu tồn tại trong hai ngôn ngữ Hán và Việt như sau: “Từ ngữ chỉ không gian, thời gian (phần đầu) + động từ (phần giữa) + bổ ngữ (phần sau)” Nhaèm haïn cheá tính chuû quan trong söï daãn giaûi cuûa ngöôøi vieát vaø baûo ñaûm tính khaùch quan cuûa caùc ví duï, veà phaàn tieáng Haùn, bên caïnh moät soá vaên baûn được trích dẫn trực tiếp, chuùng toâi cuõng seõ caên cöù vaøo nhöõng taøi lieäu tham khaûo cuûa nhöõng taùc giaû coù uy tín trong giôùi nghieân cöùu Haùn ngöõ hoïc, veà phía tieáng Vieät, chuùng toâi söû duïng nhöõng taùc phaåm vaên hoïc cuûa nhöõng taùc giaû Vieät Nam töø naêm 1930 trôû laïi ñaây ñeå laøm nguoàn ngữ lieäu cho mình. 4. Muïc ñích nghieân cöùu Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø thôøi gian gaàn ñaây, boä moân Ngoân ngöõ hoïc so saùnh ñöôïc ñaëc bieät chuù yù. So saùnh thaønh coâng caùc ngoân ngöõ vôùi nhau (cho duø laø cuøng loaïi hình hay khaùc loaïi hình) moät maët goùp phaàn cuûng coá caùc noäi dung, khaùi nieäm, maët khaùc, coù taùc duïng soi saùng caùc luận điểm lý thuyết trong ngoân ngöõ hoïc ñaïi cöông, ñoàng thôøi laøm roõ hôn caùc ñaëc tröng cuûa moãi ngoân ngöõ. Thöïc teá cuûa vieäc daïy vaø hoïc ngoaïi ngöõ cho thaáy, caùi maø caû thaày vaø troø quan taâm nhieàu nhaát khoâng phaûi laø töø ngöõ, phieân aâm, caùch ñoïc maø laø ngöõ phaùp noùi chung vaø caùc caáu truùc caâu noùi rieâng. Vì vậy, bên cạnh việc làm rõ những đặc điểm ngữ pháp của câu tồn tại tiếng Hán, luaän vaên ñi saâu vaøo vieäc so saùnh ñaëc ñieåm ngöõ phaùp cuûa loaïi caâu này trong tiếng Haùn và tiếng Việt. Ñieàu ñoù giuùp cho moät soá ngöôøi Vieät cuõng nhö ngöôøi Haùn hoïc veà ngöõ phaùp caâu toàn taïi deã daøng hôn. 5. Phöông phaùp nghieân cöùu Để thöïc hieän luaän vaên naøy, chuùng toâi đã söû duïng phối hợp moät soá phöông phaùp nghieân cöùu ngoân ngöõ hoïc như sau: - Phöông phaùp mieâu taû: coù taùc duïng trong vieäc mieâu taû caùc caáu truùc cuù phaùp cuûa caâu toàn taïi tieáng Hán vaø caâu toàn taïi tieáng Việt hieän thaáy trong moät soá vaên baûn cuûa hai ngoân ngöõ. - Phöông phaùp phaân tích: ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân trong thao taùc phaân tích caáu truùc ngöõ phaùp ñeå tìm ra những điểm ñaëc thuø về ngữ pháp cuûa caâu toàn taïi tieáng Haùn vaø caùc ñôn vò töông ñöông trong tieáng Vieät. - Phöông phaùp so saùnh ñoái chieáu: được söû duïng để tìm ra nhöõng neùt töông ñoàng vaø dò bieät giöõa caâu toàn taïi tieáng Haùn vaø caâu toàn taïi tieáng Vieät. 6. Bố cục cuûa luaän vaên Ngoaøi phaàn môû ñaàu vaø keát luaän, luaän vaên ñöôïc trình bày thành ba chöông nhö sau: * Chöông 1: Ñaëc ñieåm phần đầu trong caâu toàn taïi tieáng Haùn hieän ñaïi (so saùnh với tiếng Việt) Trong chöông naøy, luaän vaên tieán haønh mieâu taû, phaân tích đặc điểm thaønh toá đứng đầu trong caáu truùc cuù phaùp cuûa caâu tồn tại tiếng Hán hiện đại. Sau đó, so sánh với thành tố có vị trí tương đương trong câu tồn tại tiếng Việt. * Chöông 2: Ñaëc ñieåm phần giữa trong caâu toàn taïi tieáng Haùn hieän ñaïi (so saùnh với tiếng Việt) Trong chöông naøy, luaän vaên tieán haønh mieâu taû, phaân tích đặc điểm thaønh toá đứng giữa trong caáu truùc cuù phaùp cuûa caâu tồn tại tiếng Hán hiện đại. Sau đó, so sánh với thành tố có vị trí tương đương trong câu tồn tại tiếng Việt. * Chöông 3: Ñaëc ñieåm phần sau trong caâu toàn taïi tieáng Haùn hieän ñaïi (so saùnh với tiếng Việt) Trong chöông naøy, luaän vaên tieán haønh mieâu taû, phaân tích đặc điểm thaønh toá đứng sau trong caáu truùc cuù phaùp cuûa caâu tồn tại tiếng Hán hiện đại. Sau đó, so sánh với thành tố có vị trí tương đương trong câu tồn tại tiếng Việt. Chương 1 ĐẶC ĐIỂM PHẦN ĐẦU CÂU TỒN TẠI TIẾNG HÁN HIỆN ĐẠI (SO SÁNH VỚI TIẾNG VIỆT) 1.1 Đặc điểm phần đầu trong câu tồn tại tiếng Hán hiện đại Trong câu tồn tại tiếng Hán, thành tố đứng trước vị từ là từ chỉ không gian – thời gian. Tuy nhiên, khi nghiên cứu, đánh giá vai trò của thành tố này, hầu hết các nhà Hán ngữ học đều chỉ nói nhiều về các từ chỉ không gian mà thôi. Vì rằng, giới Hán ngữ học cũng tốn không ít giấy mực trong việc kết luận từ chỉ không gian trong câu tồn tại là thành phần chủ ngữ như hiện nay. Có nhiều quan điểm khác nhau khi xem xét thành tố này. Trong “Ngữ pháp Hán ngữ hiện đại” (Trần Phương Thảo dịch), tác giả cho rằng: “câu tồn hiện (câu tồn tại) không có chủ ngữ” và theo tác giả, thành tố đứng đầu trong câu tồn tại là thành phần trạng ngữ, bất kể đó là từ chỉ không gian hay từ chỉ thời gian. Còn đại đa số các công trình nghiên cứu khác thì cho rằng từ chỉ không gian trong câu biểu thị sự tồn tại, xuất hiện hay biến mất của người hoặc sự vật là chủ ngữ, chỉ đối tượng được nói đến trong câu. Trong khi đó, từ chỉ thời gian thì hiển nhiên được công nhận là thành phần trạng ngữ. Một trong những công trình mà kết quả nghiên cứu có tính thuyết phục cao và luận văn của chúng tôi cũng thống nhấ