Luận văn Hiệu quả kinh tế sản xuất rau an toàn trên địa bàn Hà Nội

Bộgiáodụcvđotạo Tr−ờngđạihọcnôngnghiệpI ____________________ phạmthịthuývân Hiệuquảkinhtếsảnxuấtrauanton trênđịabnHnội Chuyênngnh: kinhtếnôngnghiệp Msố:50201 Luậnvănthạcsỹkinhtế Ng−ờih−ớngdẫnkhoahọc: TS.Đỗvănviện HNội2005 Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 1 lờicamđoan Tôixincamđoanrằng,sốliẹuvkếtquảnghiêncứutrongluậnvănny ltrungthựcvch−ađ−ợcsửdụngđểbảovệmộthọcvịno. Tôixincamđoanmọisựgiúpđỡchoviệchonthnhluậnvănnyđ đ−ợccámơnvcácthôngtintríchdẫntrongluậnvănđềuđ−ợcchỉrõnguồn gốc. Tácgiảluậnvăn PhạmThịThuýVân Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 2 Lờicámơn Trongquátrìnhhọctậpvhonthnhluậnvănny,tôiđnhậnđ−ợcsự giúpđỡtậntìnhcủacáctậpthểvcánhân.Chophéptôiđ−ợcbytỏlòngbiết ơnsâusắctớiThầygiáoTiếnsỹĐỗVănViệnng−ờiđtrựctiếph−ớngdẫnv giúpđỡtôitrongsuốtquátrìnhhọctập,nghiêncứuvhonthnhluậnvăn ny. TôixinchânthnhcảmơncácThấy,CôgiáotrongBộmônQuảntrị KinhdoanhKhoaKinhtếvPháttriểnnôngthônTr−ờngĐạihọcNông nghiệpI,KhoaSauĐạihọcđtạođiềukiệnthuậnlợi,giúpđỡtôitrongquá trìnhhọctậpvhonthiệnluậnvăn. Tôi xin chân thnh cám ơn Sở Nông nghiệp v Phát triển nông thôn ThnhphốHNội,cáchuyệnThanhTrì,SócSơn,ĐôngAnhHNội,cácSở, Ban,ngnhThnhphốHNộicóliênquan,cáccửahng,siêuthịkinhdoanh rauantontrênđịabnHNội,cáchộnôngdânvnhữngng−ờidânHNội đnhiệttìnhgiúpđỡtôitrongviệcthuthậptiliệu,phỏngvấnđiềutrađểtôi honthnhluậnvăn. Tácgiảluậnvăn PhạmThịThuýVân Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 3 Danhmụccáctừviếttắt BVTV Bảovệthựcvật CT Côngthức ĐVT Đơnvịtính GO Giátrịsảnxuất HTX Hợptácx IC Chiphítrunggian LC Chiphílaođộng ND Nôngdân NN&PTNT Nôngnghiệpvpháttriểnnôngthôn NSTT Năngsuấtthựctế MI Thunhậphỗnhợp TN Thínghiệm RAT Rauanton SX Sảnxuất VSATTP Vệsinhantonthựcphẩm VA Giátrịtăngthêm Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 4 Danhmụcbảngbiểu Trang Biểu1 SửdụngđấtvbiếnđộngđấtcủaHNộiqua3năm 25 Biểu2 TìnhhìnhdânsốcủaHNộiqua3năm 27 Biểu3 GTSXtrongnôngnghiệpcủaHNộiqua3năm 29 Biểu4 DiệntíchvchủngloạiRATtheonhóm 35 Biểu5 TìnhhìnhchungvềSXRAT 35 Biểu6 DiệntíchRATcủaHNội 36 Biểu7 NăngsuấtRATcủaHNộiqua3năm 37 Biểu8 Sảnl−ợngRATcủaHNộiqua3năm 38 Biểu9 TìnhhìnhtiêuthụRAT 40 Biểu10 Khốil−ợngvchủngloạiraubánBQ1cửahng 41 Biểu11 ChênhlệchgiáRATvrauth−ờngtạiHNội 43 Biểu12 TìnhhìnhthựchiệnquihoạchvùngSXRAT 46 Biểu13 Nhữngthuậnlợi,khókhăncủang−ờitrồngRAT 47 Biểu14 Đầut−phânbónchomộtsốloạiRAT 49 Biểu15 SửdụnggiốngvthuốcBVTVtrongSXRAT 51 Biểu16 Chiphí,thunhậpcủang−ờiSXRAT 53 Biểu17 HQKTcủaviệcsửdụngthuốcBVTVtrongSXRAT 55 Biểu18 HQKTcủaviệcsửdụngđiềuhosinhtr−ởngtrongSX 57 RAT Biểu19 Hiệuquảkinhtếcủacáccôngthứcluâncanh 59 Biểu20 SosánhHQKTcủamộtsốloạirautạicácđiểmđiềutra 60 Biểu21 Kếtquả,hiệusảnxuấtmộtsốloạiRAT 62 Biểu22 Chiphí,thunhậpcủang−ờithugomRAT 64 Biểu23 KQKDcủa1cửahngbánRAT 65 Biểu24 KQKDcủa1giansiêuthịbánRAT 66 Biểu25 Giátrị,cơcấuSXngnhtrồngtrọtcủaHNộiđến2010 76 Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 5 Mụclục Lờinóiđầu.......................................................................................................... i Lờicámơn.......................................................................................................... ii Mụclục............................................................................................................... iii Danhmụcbảngbiểu..................................................................................... vi Danhmụccáctừviếttắt......................................................................... vii 1. Mởđầu 1.1. Tínhcấpthiếtcủađềti ................................................................... 1 1.2. Mụctiêunghiêncứu............................................................................. 2 1.3. Đốit−ợngvphạmvinghiêncứu ................................................. 3 2.Cơsởlýluậnvthựctiễnvềhiệuquảkinhtế sảnxuấtvtiêuthụrauantontrong cáchộnôngdân 2.1. Cơsởlýluận............................................................................................ 4 2.1.1.Mộtsốkháiniệm.....................................................................................4 2.1.2.Vaitròvđặcđiểmkinhtếkỹthuậtcủasảnxuấtrauanton................8 2.1.3.Mộtsốvấnđềvềtiêuthụrauanton....................................................10 2.1.4.Mốiquanhệtrongsảnxuấtvtiêuthụrauanton ..............................12 2.2. Cơsởthựctiễn...................................................................................... 13 2.2.1.Tìnhhìnhvhiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrautrênthếgiới................13 2.2.2.Tìnhhìnhvhiệuquảkinhtếsảnxuất,tiêuthụraucủaViệtNam..............17 2.3. Cáccôngtrìnhnghiêncứucóliênquan............................... 20 3.Đặcđiểmđịabn,ph−ơngphápnghiêncứu 3.1. Đặcđiểmtựnhiên,kinhtếxhội............................................. 20 3.1.1.Đặcđiểmvềtựnhiên.............................................................................20 3.1.2.Đặcđiểmkinhtếxhội ......................................................................23 3.2. Ph−ơngphápnghiêncứu .................................................................. 30 3.2.1.Ph−ơngphápchọnđiểmvmẫuđiềutra ..............................................30 3.2.2.Ph−ơngphápthuthậptiliệu................................................................31 3.2.3.Ph−ơngphápxửlýsốliệu .....................................................................31 3.2.4.Ph−ơngphápthốngkêphântíchkinhtế ...............................................31 3.2.5.Ph−ơngphápchuyêngia........................................................................32 Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 6 3.2.4.Hệthốngcácchỉtiêunghiêncứu ..........................................................32 4.kếtquảnghiêncứuvthảoluận 4.1. Phântíchthựctrạngsảnxuấtrauantontrênđịa bnHNội............................................................................................... 34 4.1.1.Diệntíchvchủngloạirauanton.......................................................34 4.1.2.Năngsuấtvsảnl−ợngrauanton.......................................................37 4.2. ThựctrạngvềtiêuthụrauantoncủaHNội ............... 39 4.2.1.Vềmứctiêuthụrauanton ..................................................................39 4.2.2.Vềgiácảtiêuthụrauanton................................................................43 4.3. PhântíchthựctrạngsảnxuấtvtiêuthụRATtạicác điểmđiềutra ......................................................................................... 44 4.3.1.Thựctrạngsảnxuấtrauantoncủacáchộnôngdânđiềutra ...................44 4.3.2.HiệuquảkinhtếSXRATnhờápdụngcácbiệnphápkỹthuật..................54 4.3.3.Hiệuquảkinhtếtrongtiêuthụrauanton...........................................64 4.3.4.Hiệuquảxhộicủasảnxuấtvtiêuthụrauanton............................67 4.3.5.Hiệuquảmôitr−ờngcủasảnxuấtvtiêuthụrauanton ....................68 4.3.5.Yếutốảnhh−ởngđếnhiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụRAT...............68 4.4. Mộtsốgiảiphápnhằmnângcaohiệuquảsảnxuấtv tiêuthụrauanton......................................................................... 75 4.4.1.Mộtsốgiảiphápnhằmnângcaohiệuquảsảnxuấtrauanton ..................75 4.4.2.Mộtsốgiảiphápnhằmnângcaohiệuquảtiêuthụrauanton..................82 4.4.3.Cácgiảiphápvềcácchínhsách............................................................85 5.kếtluậnvkiếnnghị 5.1. Kếtluận.................................................................................................... 89 5.2. Kiếnnghị................................................................................................... 91 Tiliệuthamkhảo ………………………………...…………….......95 Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 7 1 1.Mởđầu 1.1.Tínhcấpthiếtcủađềti Rauxanhlthứcăncầnthiếtkhôngthểthiếutrongbữaănhngngy, ănđủcácloạiraukhôngchỉlmtăngsựhấpdẫnchobữaănmcònlnguồn dinhd−ỡngcânđốichocơthểconng−ời.Ngynay,vớisựgiatăngdânsố ngycngcaocùngvớisựpháttriểnngycngnhiềunhữngkhucôngnghiệp, nhmáycủamộtnềncôngnghiệphoáđlmảnhh−ởngđếnmôitr−ờngđất, n−ớc, không khí ở một số vùng trồng rau đặc biệt l những vùng trồng rau quanhcácthnhphốlớn.Bêncạnhđó,việclạmdụngphânhoáhọcvthuốc bảovệthựcvậtcùngvớitậpquáncanhtáccủang−ờisảnxuấtrauch−achuyển đổikịpđảnhh−ởngphầnnođếnchấtl−ợngcácloạirauvsứckhoẻcủa cộngđồngng−ờitiêudùngrau. Cùngvớisựpháttriểnkinhtếđấtn−ớc,thịtr−ờngcngpháttriểnvớicác nhucầunôngsảntănglênvềcảchủngloại,sốl−ợngvchấtl−ợngnôngsản phẩmđáp ứngcho đờisốngng−ời dânngy mộtnângcao.Trongtiếntrình pháttriểnny,ngnhsảnxuấtrauantonđangtừngb−ớcđ−ợcchútrọngphát triểnmạnhmẽvđangdầnkhẳngđịnhvịtríquantrọngtrongchiếnl−ợcxây dựngmộtnềnnôngnghiệppháttriểnbềnvững.Từđây,đặtrachongnhhng rauantonmộtnhiệmvụquantrọngđòihỏiphảiđ−ợcquantâmgiảiquyết mộtcáchcóthoảđángtrongcảlĩnhvựcsảnxuấtvtiêuthụ,đặcbiệtđốivới địabnHNội. Từkhichuyểnsangcơchếkinhtếthịtr−ờng,ngnhhngraubịthảnổi từkhâusảnxuấtđếnkhâutiêuthụ.Sảnxuấtgiốnggì? ởđâu?Sảnxuấttheo côngnghệno?Chấtl−ợngrasao?Giábánbaonhiêu?Cácvấnđềny,hầu hếtđềudong−ờisảnxuấtvng−ờitiêudùngquyếtđịnh.Dobịthảnổichonên sảnxuấtrauch−ađápứngđ−ợcnhucầudinhd−ỡng,ch−abảođảmanton trongtiêudùngchotonxhộivkhanhiếmlúcgiápvụ,hoặcxảyrahiện Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 1 2 t−ợngthừaởvùngnynh−nglạithiếuởvùngkháclmảnhh−ởngđếntâmlý mởrộngquymôsảnxuấtvtiêuthụcủang−ờitrồngrau. Đốivớimộtsốđôthịlớnnh−thnhphốHNội,nhucầutiêudùngrau luônởmứccaonhấtsovớicácvùngkháctrongcản−ớc.Năm2003,thnhphố HNộicó8000harauđậucácloạitậptrungởcáchuyệnngoạithnhvvùng venđôvớitổngsảnl−ợngđạtgần150nghìntấn,đápứngchomộtphầnnhu cầucủang−ờidânthnhphốkhoảng52kgrau/ng−ời/năm.Tuynhiên,thựctế l−ợngtiêuthụraucủang−ờidânthnhphốlạicaohơnmứcbìnhquântrên(từ 60đến70kg)rau/ng−ời/năm.Điềunychothấy,đểđápứngmứctiêudùng hiện tại của ng−ời dân thnh phố cần có nguồn cung ứng rau từ các huyện ngoạithnhvcáctỉnhlâncậnvềthnhphố. Hệthốngthịtr−ờngrauanton(RAT)củaHNộicònnhiềuvấnđềbất cậpnh−tổchứcmạngl−ớitiêuthụcònnhiềubấthợplý,cơsởkỹthuậtphục vụbảoquảnrauantonthiếu,yếu,hoạtđộngcủacáctổchức,cáctácnhân tronghệthốngthịtr−ờngcònmangtínhtựphát.Điềuny,dẫnđếnng−ờinông dân th−ờng phải chịu cả rủi ro trong sản xuất v tiêu thụ sản phẩm. Chính nhữnghạnchếnyđlmảnhh−ởngđếnpháttriểnsảnxuấtvđẩymạnhtiêu thụrauantontrênđịabnHNội. Xuấtpháttừđiềuđó,chúngtôitiếnhnh nghiêncứuđềti: “HiệuquảkinhtếsảnxuấtrauantontrênđịabnH Nội”. 1.2.Mụctiêunghiêncứu Đánhgiáthựctrạnghiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrauanton tronghộnôngdânthờigianquavtìmracácgiảiphápnhằmđẩymạnhhiệu quảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrauantoncủahộnôngdântrênđịabnH Nộitrongthờigiantới. Gópphầnhệthốnghoácáclýluậncơbảnvềhiệuquảkinhtếvhiệu quảkinhtếtrongsảnxuấtvtiêuthụrauanton. Đánhgiáthựctrạnghiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrauantoncủa cáchộnôngdântrênđịabnHNộitrongthờigianqua,tìmranhữnghạn Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 2 3 chế,cácyếutốảnhh−ởngđếnhiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrauanton củacáchộnôngdântrênđịabnHNộitrongnhữngnămvừaqua. Đềxuấtcácgiảiphápnângcaohiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụ rauantoncủacáchộnôngdântrênđịabnHNộitrongthờigiantới. 1.3.Đốit−ợngvphạmvinghiêncứu Đốit−ợngnghiêncứulnhữngvấnđềliênquanđếnhiệuquảkinhtế sảnxuấtvtiêuthụrauantoncủacáchộnôngdânthamgiasảnxuấtv tiêuthụrauantontrênđịabnHNội. Nộidung:đánhgiáthựctrạnghiệuquảkinhtếsảnxuấtvtiêuthụrau antoncủacáchộnôngdân,cácyếutốảnhh−ởng,cácmốiquanhệtácđộng đếnkếtquảvđềxuấtgiảiphápchủyếunângcaohiệuquảkinhtếsảnxuấtv tiêuthụrauanton. Sốliệusửdụngnghiêncứucủaluậnvănđ−ợcthuthậptừnăm2002đến 2004. Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 3 4 2.Cơsởlýluậnvthựctiễnvềhiệuquảkinh tếsảnxuấtvtiêuthụrauantontrong cáchộnôngdân 2.1.Cơsởlýluận 2.1.1.Mộtsốkháiniệm 2.1.1.1.Hiệuquảsảnxuất Lsựphảnánhchunggiữacácyếutốđầuvo,đầuramốiquanhệmật thiếtgiữachúng.Hiệuquảsảnxuấtlmộtphạmtrùkinhtếphảnánhtrìnhđộ sửdụngcácnguồnlựccósẵntạicơsởtrongmộtđiềukiệnnhấtđịnhđểđạt đ−ợchiệuquảcaovớichiphíthấp.Hiệuquảsảnxuấtcóhaimặtcủanóđ−ợc xácđịnhbằngchiphísảnxuấtvkếtquảsảnxuấtthuđ−ợctrongmộtlĩnhvực nhấtđịnh,hiệuquảsảnxuấtđ−ợcxácđịnhbằngnộidungkinhtếxhội.Chỉ tiêuđánhgiáhiệuquảsảnxuấtchínhlchỉtiêuđánhgiáhiệuquảkinhtế. 2.1.1.2.Hiệuquảkinhtếvbảnchấtcủanó Việcxácđịnhbảnchấtvkháiniệmhiệuquảkinhtếnềnsảnxuấtx hộiphảixuấtpháttừnhữngluậnđiểmcủatriếthọcMácvnhữngluậnđiểm củathuyếthệthống. Bảnchấtcủahiệuquảkinhtếnềnsảnxuấtxhộilsựthựchiệnyêu cầucủaquiluậttiếtkiệmthờigianbiểuhiệntrìnhđộsửdụngcácnguồnlực củaxhội,Mácchorằng:Quiluậttiếtkiệmthờigianlquiluậtcótầmquan trọngđặcbiệttồntạitrongnhiềuph−ơngthứcsảnxuất.Mọihoạtđộngcủacon ng−ờiđềuphảituânthủtheoquiluậtđó,nóquyếtđịnhđộnglựcpháttriểncủa lựcl−ợngsảnxuất,tạođiềukiệnpháttriểnvănminhcủaxhộivnângcao đời sống của nhân dân. Với mục đích nhất định, con ng−ời phải thực hiện trongmộtthờigianlaođộngítnhấthaynóikhácđitrongmộtsốl−ợngthời giannhấtđịnh,kếtquảđạtđ−ợcphảicaonhất.Nh−vậyhiệuquảlmộtphạm trùphảnánhyêucầucủaquiluậttiếtkiệmthờigian[19]. Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 4 5 Tronglĩnhvựckinhtếhiệuquảlmụctiêu,khôngphảilmụctiêucuối cùngmlmụctiêuph−ơngtiệnxuyênsuốtmọihoạtđộngkinhtế.Trongkế hoạchvquảnlýkinhtếnóichung,hiệuquảlquanhệsosánhtối−ugiữađầura vđầuvo,lợiíchlớnnhấtthuđ−ợcvớimộtchiphínhấtđịnhhoặcmộtkếtquả nhấtđịnhvớichiphínhỏnhất.Trongphântíchkinhtế,hiệuquảkinhtếđ−ợc phảnánhquacácchỉtiêuđặctr−ngkinhtếkỹthuậtxácđịnhbằngtỷlệsosánh đầuravớiđầuvocủahệthốngsảnxuấtxhội,phảnánhtrìnhđộsửdụngcác nguồnlựcvocácmụcđíchnhằmđạtđ−ợccácmụctiêukinhtếxhội.Vậyhiệu quảkinhtếlmộtphạmtrùkinhtếchungnhấtnócóliênquantrựctiếpvớinền sảnxuấthnghoávvớitấtcảcácphạmtrùvcácquiluậtkhác. Hiệuquảkinhtếlmốit−ơngquansosánhgiữakếtquảxhộivtổng chiphíbỏra.Hiệuquảkinhtếvhiệuquảxhộicómốiquanhệmậtthiếtvới nhau,chúngltiềnđềcủanhauvlphạmtrùthốngnhất. Từnhữngvấnđềtrìnhbytrêncóthểkếtluậnrằng:Bảnchấtcủaphạmtrù kinhtếlviệcsảnxuấtramộtl−ợngcủacảilớnnhấtvớimộtsốl−ợngchiphílao độngxhộinhỏnhấtnhằmđápứngnhucầungycngtăngcủaxhội. 2.1.1.3.Kháiniệmvchứcnăngcủathịtr−ờng Kháiniệmthịtr−ờng? Thịtr−ờnglnơidiễnracácmốiquanhệkinhtế,lnơibiểuhiệntổng cung,tổngcầuđốivớimộtloạihnghoáhaydịchvụnođóvthôngquahoạt độngmuabánvquanhệhnghoátiềntệđểgiảiquyếtmốiquanhệcungcầu trênthịtr−ờngtrongmộtkhoảngthờigiannođó. Theo học thuyết của C.Mác, hng hoá l sản phẩm đ−ợc sản xuất ra khôngphảiđểchong−ờisảnxuấttiêudùngmnóđ−ợcsảnxuấtrađểbánở thịtr−ờng[2].Vậythịtr−ờnglgì?Córấtnhiềukháiniệmkhácnhauvềthị tr−ờng,theochúngtôinhiềunhnghiêncứuđềuthốngnhấtkháiniệmvềthị tr−ờngnh−sau: Chứcnăngcủathịtr−ờng?Thịtr−ờngcó4chứcnăngsau? Tr ưng ð i h c Nụng nghi p 1 - Lu n Văn Thc s khoa h c Kinh t --------------- --------------------- 5 6 Chứcnăngthừanhận:Mọihonghoá,mọisảnphẩmcungcấprathị tr−ờngchỉkhinođ−ợcng−ờitiêudùngmuađểđápứngđ−ợcnhucầutiêu dùng củahọ thì quá trình táisảnxuất hnghoá mới diễn ra. Thị tr−ờng có chọn lọc,đáng giáhnghoá, hnghoá do thị tr−ờng quyết định chứ không phảidong−ờisảnxuấtquyếtđịnh. Chứcnăngthựchiện:Thôngquahoạtđộngthịtr−ờngđểđảmbảocho quátrìnhtáisảnxuấthnghoádiễnranhanhhơn.Thôngquaquátrìnhtrao đổihìnhthnhmộtgiácảhợplý. Chứcnăngkíchthích,điềutiết:Quathịtr−ờnghnghoáthểhiệngiá caohaythấp,quađóng−ờisảnxuấtsẽtiếptụchayngừngsảnxuấtđểtốiđa hoálợinhuận.Hnghoácógiácaođ−ợcsảnxuấtnhiềuhơn,hnghoácógiá thấpsẽbịhạnchếsảnxuất. Chứcnăngthôngtin:Thôngquathịtr−ờngcácthôngtinvềtổngcung, tổngcầu,giátrị,giácả,điềukiệnmuavềhnghoádịchvụđ−ợcng−ờimua, ng−ờibánsửdụngđể