Luận văn Hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách để chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình Thuận theo hướng CNH - HĐH

LỜI MỞ ĐẦU 1. Ý nghĩa của đề tài Ngày nay, ngân sách Nhà nước (NSNN) đã trở thành công cụ điều chỉnh kinh tế vĩ mô cực kỳ quan trọng của Nhà nước, nó giữ vai trò quyết định chi phối đến sự phát triển kinh tế, thực hiện công bằng xã hội. Trong điều kiện nền kinh tế nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa; để quản lý ngân sách một cách hiệu quả, trước hết cần phải nhận thức lại những vấn đề lý luận về ngân sách Nhà nước, đổi mới nội dung hoạt động của nó gắn với điều kiện của cơ chế thị trường và định hướng phát triển kinh tế - xã hội. Chi ngân sách là một trong hai nội dung cấu thành NSNN, giữ vai trò bảo đảm cho các cấp chính quyền địa phương thực hiện các nhiệm vụ chính trị, kinh tế - xã hội trên địa bàn. Trong quản lý, điều hành ngân sách, điều chỉnh tỷ trọng các nội dung chi trong cơ cấu chi NSNN sẽ có tác động rất lớn đến mối tương quan giữa tích lũy với tiêu dùng, giữa mục tiêu tăng trưởng với đảm bảo công bằng xã hội. Do vậy, hoàn thiện cơ cấu chi NSNN là một trong những giải pháp quan trọng để chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH – HĐH. Thời gian qua, công tác điều hành cơ cấu chi NSNN của tỉnh Bình Thuận đã có những thay đổi theo hướng tích cực, mặc dù cân đối ngân sách còn rất khó khăn nhưng tỷ trọng cơ cấu chi đầu tư phát triển trong cơ cấu chi NSNN hàng năm không ngừng tăng, góp phần đáng kể vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế tạo đà cho tăng trưởng kinh tế, ổn định đời sống xã hội. Tuy vậy, bên cạnh mặt tích cực vẫn còn bộc lộ những tồn tại trong điều hành cơ cấu chi NSNN, đó là: việc hoạch định kế hoạch chi ngân sách còn chưa đãm bảo tình khoa học, một số nội dung trong cơ cấu chi NSNN còn chưa phù hợp, chưa đáp ứng đầy đủ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Do vậy, tiếp tục hoàn thiện cơ cấu chi NSNN để đáp ứng những đòi hỏi phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới vẫn đang là vấn đề mang tính cấp bách. Xuất phát từ yêu cầu về thực tiễn quản lý NSNN tại địa phương đang công tác, sau ba năm được học tập và trang bị những kiến thức lý luận sau đại học, tôi chọn đề tài luận văn “Hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách để chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình Thuận theo hướng CNH - HĐH”. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Nội dung của đề tài tự bản thân nó đã mang ý nghĩa rộng lớn cả về mặt cơ sở lý luận lẫn thực tiễn. Mục tiêu của đề tài là đề ra những phương hướng, giải Trang 1 pháp và kiến nghị cụ thể về tiếp tục hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách tại tỉnh Bình Thuận để quản lý và sử dụng các khoản chi ngân sách của tỉnh một cách hợp lý, hiệu quả nhất. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài Nhằm đạt được mục tiêu cơ bản trên đây, Luận văn tập trung nghiên cứu, hệ thống lại những vấn đề cơ sở lý luận về ngân sách Nhà nước, lý luận về cơ cấu chi NSNN, Luật NSNN; phân tích thực trạng về cơ cấu chi NSNN của tỉnh Bình Thuận trong thời gian qua, rút ra những mặt tích cực, mặt còn hạn chế, tìm ra những nguyên nhân tồn tại; đề xuất những giải pháp cơ bản tiếp tục hoàn thiện cơ cấu chi NSNN của tỉnh để phục vụ mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng CNH – HĐH . 4. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu xuyên suốt của Luận văn là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. Với cơ sở phương pháp luận trên, NSNN được xem như là một công cụ kinh tế của Nhà nước luôn biến đổi và phát triển; do vậy cần được thường xuyên nghiên cứu, hoàn thiện và phát triển. Các kết luận và giải pháp đề xuất được đúc kết từ quá trình thu thập, khảo sát và tổng hợp các thông tin, tư liệu; qua đó đối chiếu với cơ sở lý luận để làm sáng tỏ những nội dung nghiên cứu. Ngoài ra để bảo đảm tính khoa học, Luận văn cũng tuân thủ một số nguyên tắc và phương pháp cơ bản như nguyên tắc khách quan, nguyên tắc toàn diện, phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp hệ thống. 5. Kết cấu của luận văn Kết cấu của luận văn ngoài lời mở đầu và phần kết luận gồm có 3 chương : Chương I: Lý thuyết cơ bản về NSNN và cơ cấu chi NSNN với chuyển dịch cơ cấu kinh tế Chương II: Thực trạng về cơ cấu chi ngân sách của tỉnh Bình Thuận Chương III: Các giải pháp hoàn thiện cơ cấu chi ngân sách để chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh Bình Thuận theo hướng CNH - HĐH. Do khả năng và thời gian còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi còn nhiều sai sót. Nhiều vấn đề trong Luận văn đặt ra nhưng chưa được nghiên cứu, giải quyết thật thấu đáo. Kính mong các Thày, Cô, các đồng nghiệp quan tâm, cho ý kiến để Luận văn được hoàn thành và mang ý nghĩa thiết thực hơn. CHƯƠNG I LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ NSNN VÀ CƠ CẤU CHI NSNN Trang 2 VỚI CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU KINH TẾ 1.1. Ngân sách Nhà nước 1.1.1. Bản chất NSNN 1.1.1.1. Khái niệm về NSNN NSNN là một bộ phận quan trọng nhất của tài chính Nhà nước (TCNN). Tuy nhiên, TCNN đã hình thành trước và từ rất lâu so với NSNN, nó gắn liền với sự ra đời của Nhà nước và cùng với sự xuất hiện của tiền tệ, làm tiền tệ hóa các khoản thuế và chi tiêu của Nhà nước. Nguyên nhân xuất hiện của TCNN: Quá trình sản xuất xã hội trải qua bốn khâu là sản xuất, phân phối, trao đổi và tiêu dùng. Trong lịch sử phát triển của loài người, ở giai đoạn đầu chưa có sự phân công lao động, mọi người trong cộng đồng làm chung và cùng hưởng sản phẩm làm ra dưới hình thức phân phối bình quân trực tiếp. Đến giai đoạn sau của chế độ cộng sản nguyên thủy, mặc dù đã có sự phân công lao động xã hội nhưng hình thức phân phối vẫn là bình quân trực tiếp nên chưa xuất hiện trao đổi hàng hóa và chưa cần thiết phải hình thành Nhà nước. Khi phân công lao động xã hội đã phát triển, nền sản xuất hàng hóa giản đơn ra đời cùng với sự xuất hiện sản phẩm thặng dư và yêu cầu trao đổi hàng hóa. Xã hội phân hóa thành các tầng lớp giàu, nghèo, từ đó hình thành nên các giai cấp. Sự xuất hiện của giai cấp và đấu tranh giai cấp đã làm Nhà nước xuất hiện với bộ máy Nhà nước, mà Nhà nước muốn tồn tại được thì phải có TCNN. Như vậy, sản xuất hàng hóa là nguồn gốc hay nguyên nhân sâu xa quyết định sự ra đời của phạm trù TCNN. Nhà nước sử dụng TCNN để nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước và làm công cụ để thực hiện tốt chức năng cai trị, do đó Nhà nước là nguyên nhân trực tiếp quyết định sự ra đời của phạm trù TCNN. TCNN gắn liền với sự xuất hiện của nền sản xuất hàng hóa, gắn với sự ra đời và tồn tại của Nhà nước nên TCNN là một phạm trù kinh tế lịch sử, chỉ khi sản xuất hàng hóa không còn cần thiết và Nhà nước diệt vong thì mới không còn phạm trù TCNN. NSNN xuất hiện muộn hơn rất nhiều so với TCNN, nó chỉ ra đời và tồn tại khi mà: TCNN đã tồn tại và hoạt động; vai trò của TCNN không chỉ còn bó hẹp trong việc nuôi dưỡng bộ máy Nhà nước, mà còn thực hiện các chức năng, nhiệm vụ khác của xã hội; thể chế xã hội đã có sự biến đổi từ “Quân chủ” sang “Cộng hòa”, tức là đã có sự tách rời giữa cơ quan lập pháp và cơ quan hành pháp; luật pháp đã được hoàn chỉnh ở mức độ nhất định. Trang 3 Khi ra đời, chính NSNN đã tập hợp và cân đối thu - chi của Nhà nước, quy định bắt buộc mọi khoản chi phải theo dự toán, mọi khoản thu phải theo luật định, chấm dứt sự tùy tiện trong quản lý thu- chi của Nhà nước. Khi nói về ngân sách Nhà nước, trên thế giới có nhiều cách định nghĩa về ngân sách, chẳng hạn như: Từ điển Bách khoa toàn thư của Liên Xô (cũ) viết: ngân sách là bảng liệt kê các khoản thu, chi bằng tiền trong một giai đoạn nhất định của Nhà nước. Mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ một xí nghiệp, cơ quan hay một cá nhân nào trong một giai đoạn nhất định. Theo từ điển Novean Petit Lavosse của Pháp thì ngân sách được giải thích là bảng liệt kê dự kiến các khoản thu nhập và chi trả của một cơ quan hay một công xã. Theo từ điển của nước Anh giải thích thuật ngữ ngân sách là bảng kế toán về khả năng thu nhập (tiền thu vào) và chi tiêu (tiền xuất ra) trong một giai đoạn nhất định của tương lai, thường là một năm. Một nhà kinh tế học người Anh khác lại cho rằng NSNN là bảng kê các khoản dự thu và dự chi trong thời kỳ nào đó, thường là một năm. Ở nước ta, một số ý kiến trước đây cho rằng NSNN là kế hoạch tài chính cơ bản của Nhà nước, là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước, là bộ phận chủ đạo trong hệ thống tài chính. Tất cả những cách nhìn nhận như trên về NSNN là chưa thật sự đầy đủ cả về mặt xác định khái niệm cũng như làm rõ bản chất NSNN. Khái niệm về NSNN được hiểu đầy đủ theo Luật NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước. 1.1.1.2. Bản chất NSNN Các biểu hiện của NSNN rất phong phú, đa dạng nhưng cũng rất rời rạc; đó là bảng tổng hợp các khoản thu, khoản chi của Nhà nước, là mức động viên các nguồn lực tài chính vào tay Nhà nước, những khoản đóng góp của các thành viên trong xã hội cho Nhà nước và cấp phát kinh phí của Nhà nước cho mỗi thành viên, mỗi tổ chức. NSNN tuy có những biểu hiện rời rạc, phân tán nhưng hoạt động của nó không hề mang tính tự phát mà nằm trong sự kiểm soát của Nhà nước. Các nội dung bên trong của NSNN có mối quan hệ ràng buộc rất chặt chẽ, các khoản thu Trang 4 ngân sách phần lớn mang tính chất bắt buộc, còn các khoản chi lại mang tính cấp phát. Chính những nội dung này đóng vai trò quyết định sự tồn tại của NSNN. Hoạt động của NSNN là hoạt động phân phối các nguồn tài chính, là quá trình giải quyết các quyền lợi kinh tế giữa Nhà nước với xã hội. Từ đó, các nguồn tài chính được chia thành hai phần là phần nộp vào NSNN và phần để lại cho xã hội. Phần nộp vào ngân sách tiếp tục được phân phối lại thông qua các khoản cấp phát từ ngân sách cho tiêu dùng và đầu tư. Quá trình phân phối tổng sản phẩm quốc dân đã làm xuất hiện hệ thống các quan hệ tài chính thể hiện ở phần thu và phần chi NSNN. Hệ thống các quan hệ tài chính tạo nên bản chất của NSNN. Các quan hệ tài chính này bao gồm: Quan hệ kinh tế giữa NSNN với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh; quan hệ kinh tế giữa NSNN với các đơn vị thuộc lĩnh vực phi sản xuất vật chất; quan hệ kinh tế giữa NSNN với hộ gia đình và dân cư; quan hệ kinh tế giữa NSNN với thị trường tài chính. Như vậy, mặc dù các biểu hiện của NSNN rất phong phú và đa dạng nhưng về thực chất chúng phản ảnh các nội dung cơ bản là: Thứ nhất, như đã phân tích ở trên, NSNN là một phạm trù kinh tế. Thứ hai, xét theo nội dung vật chất NSNN là quỹ tiền tệ tập trung lớn nhất của Nhà nước, được sử dụng để phục vụ các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Quỹ tiền tệ này thể hiện lượng tiền huy động từ thu nhập quốc dân để đáp ứng cho các khoản chi tiêu của Nhà nước theo nguyên tắc không hoàn trả. Quỹ tiền tệ tập trung của ngân sách Nhà nước có cả hai mặt là mặt tĩnh và mặt động. Mặt tĩnh thể hiện số liệu các nguồn tài chính được tập trung vào ngân sách Nhà nước mà chúng ta có thể xác định được vào bất kỳ thời điểm nào. Mặt động thể hiện các quan hệ phân phối dưới hình thức giá trị gắn liền với quỹ tiền tệ tập trung của ngân sách Nhà nước, đó là số lượng các nguồn tài chính được tập trung vào ngân sách và từ ngân sách phân bổ các nguồn tài chính cho nền kinh tế quốc dân. Thứ ba, xét về nội dung quản lý thì NSNN là kế hoạch tài chính cơ bản của Chính phủ. NSNN là một kế hoạch tài chính bao gồm các khoản thu và chi của Nhà nước được mô tả dưới hình thức cân đối bằng giá trị tiền tệ bao quát ba khu vực chủ yếu của nền kinh tế là Nhà nước, doanh nghiệp và hộ gia đình. Phần thu thể hiện các nguồn tài chính được huy động vào ngân sách Nhà nước. Phần chi thể hiện chính sách phân phối các nguồn tài chính đã huy động để thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô của quốc gia. Ngân sách Nhà nước được lập và thực hiện cho một thời gian nhất định, thường là một năm, được Quốc hội phê chuẩn và thông qua. Trang 5 Thứ tư, xét về mặt pháp lý thì NSNN là một đạo luật tài chính có thời hạn trong thời gian là một năm. Thứ năm, cơ sở quyết định của ngân sách là kết quả hoạt động của nền kinh tế quốc dân. Từ đó, có thể đi đến kết luận một cách toàn diện và khoa học: Bản chất của NSNN, đó là tổng thể các mối quan hệ kinh tế được phát sinh trong quá trình phân phối bằng giá trị tổng sản phẩm xã hội và thu nhập quốc dân để hình thành quỹ tiền tệ tập trung nhằm thực hiện các chức năng và nhiệm vụ kinh tế - xã hội của Nhà nước trong một thời kỳ nhất định, thường là một năm. 1.1.2. Cơ cấu NSNN NSNN là một chỉnh thể kinh tế - xã hội được hợp thành bởi hai nội dung cơ bản là thu và chi; các nội dung lớn đó lại được hình thành từ các nội dung nhỏ. Do vậy, có thể nói NSNN là một chỉnh thể kinh tế - xã hội bao gồm nhiều nội dung thu - chi được sắp xếp theo một cơ cấu nhất định. Nói cách khác, cơ cấu NSNN chỉ mối quan hệ giữa các nội dung thu – chi của NSNN trong những khoảng thời gian nhất định nhằm phục vụ thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. Cơ cấu NSNN được thể hiện qua các mối quan hệ như sau: Thứ nhất, cơ cấu NSNN được thể hiện qua các mối quan hệ dưới giác độ tổng thể như quan hệ giữa tổng thu với tổng chi, giữa tổng thu và tổng chi với tổng sản phẩm xã hội, giữa tổng thu và tổng chi với tổng kim ngạch xuất nhập khẩu, giữa tốc độ tăng thu và tăng chi với tốc độ tăng trưởng kinh tế …. Mối quan hệ giữa tổng thu với tổng chi được xem là quan trọng và cơ bản nhất. Trong điều hành NSNN, có nhiều quan điểm xử lý về mối quan hệ giữa tổng thu với tổng chi, tùy theo giai đoạn và tình trạng phát triển kinh tế: Quan điểm “một ngân sách tốt nhất là luôn luôn cân bằng” phù hợp với thời kỳ nền kinh tế còn ở trình độ chưa phát triển, Nhà nước chưa can thiệp gì vào các hoạt động kinh tế và ngân sách chủ yếu sử dụng cho nhiệm vụ hành chính và cai trị. Quan điểm “một ngân sách tốt nhất là ngân sách không cân bằng” lại phù hợp với giai đoạn Nhà nước đã kiểm soát và làm chủ ngân sách, sử dụng NSNN như một công cụ để phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, do vậy quan điểm điều hành ngân sách lúc này mang tính tích cực hơn. Cùng theo quan điểm này nhưng khi xác định về mối tương quan giữa thu và chi ngân sách, mỗi nước lại đưa ra những phương châm khác nhau: Trang 6 Đối với những nước có nền kinh tế chưa phát triển, thu chưa đáp ứng đủ chi thì thực hiện theo phương châm: thu quyết định chi, chi phụ thuộc vào thu. Trong trường hợp này, bội chi ngân sách trước đây được các nước sử dụng biện pháp khắc phục chủ yếu bằng cách in thêm tiền giấy phát hành vào lưu thông. Tuy nhiên biện pháp này không những không giải quyết được nguồn gốc của vấn đề mà còn làm cho đồng tiền mất giá nhanh, lạm phát cao và bội chi ngân sách ngày càng tăng. Ngày nay, các nước thường sử dụng biện pháp thắt chặt chi tiêu, vay trong nước hoặc nước ngoài để bù đắp thiếu hụt ngân sách thông qua tín dụng Nhà nước; đây được coi như biện pháp tốt nhất để khắc phục bội chi ngân sách. Đối với những nước có nền kinh tế đã phát triển, nguồn thu ngân sách dồi dào, đã vượt quá nhu cầu chi thì lại thực hiện theo phương châm: chi quyết định thu, thu bao nhiêu là do nhu cầu chi quyết định. Mối quan hệ giữa tổng thu và tổng chi với tổng sản phẩm xã hội được thể hiện thông qua tỷ lệ động viên vào NSNN trên tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hay tổng sản phẩm quốc gia (GNP). Tổng thu NSNN càng lớn nếu GDP hay GNP và tỷ lệ động viên càng cao. Tỷ lệ động viên vào NSNN ở mỗi nước trong từng thời kỳ là không giống nhau. Tại các nước có nền kinh tế phát triển cao, tỷ lệ động viên vào NSNN có thể lên tới trên 50%, tuy nhiên tại các nước kém phát triển thì tỉ lệ này chỉ vào khoảng từ 10% – 25%. Thứ hai, cơ cấu NSNN được xem xét trong các mối quan hệ bên trong với các nội dung cơ bản của nó là thu và chi. Thu NSNN là một số tiền Nhà nước huy động vào ngân sách mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm hoàn trả trực tiếp cho đối tượng nộp. Phần lớn các khoản thu NSNN đều mang tính chất cưỡng bức (bắt buộc), phần còn lại là các nguồn thu khác của Nhà nước. Thu NSNN được cấu thành bởi nhiều nội dung cụ thể khác nhau như thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản đóng góp của các tổ chức và cá nhân; các khoản viện trợ; các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Trong đó, thuế là khoản thu cơ bản và chủ yếu của NSNN. Ở nước ta trong thời kỳ thực hiện cơ chế kế hoạch hóa tập trung trước đây, nguồn thu từ thuế chưa được coi trọng nên kết quả thuế thường chỉ đóng góp dưới 50% trong tổng thu NSNN. Từ khi chuyển sang cơ chế thị trường, chúng ta đã xác định đúng vai trò của thuế và coi đây là nguồn thu chủ yếu của NSNN; các khoản thu từ thuế đã chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong tổng thu NSNN, góp phần làm cho thu NSNN hàng năm tăng ổn định. Trang 7 Chi NSNN bao gồm các khoản chi nhằm phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng, bảo đảm cho hoạt động của bộ máy quản lý Nhà nước, chi trả nợ của Nhà nước, chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật. Cơ cấu chi NSNN là nội dung chủ yếu trong phần lý luận của đề tài nên sẽ được trình bày cụ thể hơn tại mục 1.2 dưới đây. 1.1.3. Chức năng của NSNN Bản chất của NSNN từ nhiều góc độ được thể hiện qua chức năng của nó, do đó nghiên cứu chức năng của NSNN sẽ làm cho bản chất của nó được bộc lộ rõ hơn. Trước đây, các nhà kinh tế ở nước ta cho rằng TCNN nói chung và NSNN nói riêng có hai chức năng là phân phối và giám đốc. Sau này đã có nhiều ý kiến cho rằng phạm trù phân phối còn mang ý nghĩa rất chung chung, không thể hiện đúng vị trí, chức năng của NSNN. Nhận định trên có phần đúng vì cho tới nay, khi phân tích chức năng phân phối NSNN đa số chúng ta mới chỉ nhìn nhận nó ở ý nghĩa số học của quá trình phân chia mà chưa chú ý đến ý nghĩa tổng hợp và bao quát của nó. Chức năng của NSNN bắt nguồn từ bản chất của NSNN, mà nguyên nhân ra đời, tồn tại của NSNN lại gắn liền với sự ra đời và tồn tại của Nhà nước. Một Nhà nước muốn ra đời, tồn tại trước hết cần phải có các nguồn tài chính chi tiêu cho bộ máy quản lý Nhà nước; chi phí cho cảnh sát và quân đội; các khoản chi thực hiện các chức năng của Nhà nước như chi về văn hóa, giáo dục – đào tạo, y tế, phúc lợi xã hội, chi đầu tư xây dựng cơ bản, xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng, đầu tư phát triển sản xuất …. Tất cả các nhu cầu chi tiêu tài chính này của Nhà nước đều được đáp ứng bằng các nguồn thu từ thuế và các nguồn thu khác. Như vậy, có thể thấy chức năng của NSNN gồm: Thứ nhất, NSNN có chức năng huy động các nguồn tài chính và bảo đảm các nhu cầu chi tiêu theo dự toán của NSNN. Thứ hai, NSNN có chức năng thực hiện cân đối giữa các khoản thu và các khoản chi bằng tiền của Nhà nước. 1.1.4. Vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường Vai trò của NSNN được xác định trên cơ sở bản chất, chức năng và các nhiệm vụ cụ thể của nó trong từng giai đoạn. Nói một cách khác, vai trò của NSNN chính là sự vận dụng các chức năng của nó vào hoạt động thực tiễn. Xuất phát từ Trang 8 quan điểm trên, có thể thấy vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường hiện nay như sau: 1.1.4.1. NSNN có vai trò khai thác các nguồn lực tài chính để đảm bảo nguồn tài chính cho hoạt động của bộ máy Nhà nước và thực hiện chức năng quản lý Nhà nước. Các nguồn lực tài chính mà NSNN cần khai thác hiệu quả bao gồm cả những nguồn lực tài chính hữu hình lẫn các nguồn lực tài chính vô hình trong nền kinh tế quốc dân. Các nguồn lực tài chính hữu hình là những nguồn vốn bằng tiền hoặc đang luân chuyển hoặc đang tích lũy cần khai thác có hiệu quả để đầu tư phát triển. Trong đó, vốn đang luân chuyển gồm thuế, vốn lưu động, vốn cố định, vốn đang luân chuyển trên thị trường tài chính của ngân hàng, các công ty tài chính, thị trường chứng khoán. Vốn đang tích lũy gồm dự trữ quốc gia, dự trữ bắt buộc, tiền tiết kiệm, các quỹ dự phòng, quỹ tích lũy của các doanh nghiệp, bảo hiểm