Luận văn Hoàn thiện công tác hạch toán cổ phần sản xuất và tính giá thành sản phẩm xây lắp tại Công ty Cổ phần và tư vấn đầu tư và Kkểm định xây dựng

Lêi më ®Çu X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña nÒn kinh tÕ , t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng cho x· héi, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c. S¶n phÈm x©y l¾p võa mang ý nghÜa kinh tÕ võa mang ý nghÜa vÒ v¨n ho¸ vµ x· héi do ®ã hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doanh nghiÖp kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò quan t©m cña b¶n th©n doanh nghiÖp mµ nã cßn mang tÝnh chÊt x· héi. Víi ®Æc ®iÓm ®Æc thï cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n lµ cã vèn ®Çu t­ lín, thêi gian thi c«ng kÐo dµi, , kÕt cÊu phøc t¹p nªn nh÷ng th«ng tin cung cÊp cho c¸c nhµ qu¶n lý ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c, kÞp thêi ®Ó cã thÓ ra c¸c quyÕt ®Þnh ®óng ®¾n kh«ng ngõng n©ng cao uy tÝn, kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp trong ®ã cÇn ®Æc biÖt chó träng tíi c¸c th«ng tin vÒ chi phÝ, gi¸ thµnh s¶n phÈm. ChØ cã nh­ vËy míi ®­a ra ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p tiÕt kiÖm chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ ®¸p øng ®­îc c¸c yªu cÇu ngµy cµng cao cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò trªn víi mong muèn t×m hiÓu râ h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy, qua thêi gian thùc tËp t¹i XÝ nghiÖp X©y dùng sè 8 – C«ng ty Cæ phÇn vµ t­ vÊn ®Çu t­ & KiÓm ®Þnh x©y dùng , em ®· lùa chän ®Ò tµi : “Hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty Cæ phÇn vµ t­ vÊn ®Çu t­ & KiÓm ®Þnh x©y dùng” ®Ó thùc hiÖn chuyªn ®Ò tèt nghiÖp cña m×nh. KÕt cÊu cña LuËn v¨n gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnhgi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p. Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty Cæ phÇn vµ t­ vÊn ®Çu t­ & KiÓm ®Þnh x©y dùng . Ch­¬ng 3: Ph­¬ng h­íng hoµn thiÖn c«ng t¸c h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p t¹i C«ng ty Cæ phÇn vµ t­ vÊn ®Çu t­ & KiÓm ®Þnh x©y dùng . Ch­¬ng 1: Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng x©y l¾p vµ nh÷ng ¶nh h­íng cña nã ®Õn c«ng t¸c qu¶n lý, h¹ch to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm t¹i c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p. 1.1.1. §Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt cña s¶n phÈm x©y l¾p X©y dùng c¬ b¶n (XDCB) lµ ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt cã vÞ trÝ hÕt søc quan träng mang tÝnh chÊt c«ng nghiÖp nh»m t¹o ra c¬ së vËt chÊt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n. XDCB lµ qu¸ tr×nh x©y dùng míi, x©y dùng l¹i, hiÖn ®¹i ho¸, c¸c c«ng tr×nh nhµ m¸y, xÝ nghiÖp… nh»m phôc vô s¶n xuÊt vµ ®êi sèng cña x· héi . Chi phÝ XDCB gåm c¸c néi dung: x©y dùng , l¾p ®Æt, mua s¾m thiÕt bÞ vµ chi phÝ kiÕn thøc c¬ b¶n kh¸c, trong ®ã phÇn x©y dùng, l¾p ®Æt do c¸c ®¬n vÞ thi c«ng x©y l¾p ®¶m nhiÖm, th«ng qua hîp ®ång giao nhËn thÇu x©y l¾p . C¸c s¶n phÈm cña XDCB lµ c¸c c«ng tr×nh x©y l¾p , vËt kiÕn tróc…cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng biÖt kh¸c víi c¸c ngµnh s¶n xuÊt kh¸c vµ do vËy cã nhiÒu ¶nh h­ëng ®Õn c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n: - S¶n phÈm x©y l¾p mang tÝnh chÊt ®¬n chiÕc, kÕt cÊu phøc t¹p vµ cã ®Æc thï riªng cña mçi s¶n phÈm. : mçi s¶n phÈm x©y l¾p cã yªu cÇu vÒ mÆt thiÕt kÕ, mü thuËt, kÕt cÊu, h×nh thøc, ®Þa ®iÓm x©y dùng kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, mçi s¶n phÈm ®Òu cã yªu cÇu vÒ tæ chøc qu¶n lý, tæ chøc thi c«ng vµ biÖn ph¸p thi c«ng phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng c«ng tr×nh cô thÓ, nh­ vËy viÖc s¶n xuÊt thi c«ng míi mang l¹i hiÖu qu¶ cao vµ ®¶m b¶o cho s¶n xuÊt ®­îc liªn tôc. Do s¶n phÈm cã tÝnh ®¬n chiÕc vµ ®­îc s¶n xuÊt theo ®¬n ®Æt hµng nªn chi phÝ bá vµo s¶n xuÊt thùc hiÖn c«ng còng hoµn toµn kh¸c nhau gi÷a c¸c c«ng tr×nh, ngay c¶ khi c«ng tr×nh thi c«ng theo c¸c mÉu thiÕt kÕ nh­ng ®­îc x©y dùng ë nh÷ng ®Þa ®iÓm kh¸c nhau víi c¸c ®iÒu kiÖn thi c«ng kh¸c nhau thi chi phÝ s¶n xuÊt (CPSX) còng kh¸c nhau. ViÖc tËp hîp c¸c CPSX, tÝnh gi¸ thµnh vµ x¸c ®Þnh kÕt qu¶ thi c«ng x©y l¾p còng ®­îc tÝnh cho tõng s¶n phÈm x©y l¾p riªng biÖt, s¶n xuÊt x©y l¾p ®­îc thùc hiÖn theo ®¬n ®Æt hµng cña kh¸ch hµng nªn Ýt ph¸t sinh chi phÝ trong qu¸ tr×nh l­u th«ng. - S¶n phÈm x©y dùng c¬ b¶n cã gi¸ trÞ lín, thêi gian thi c«ng t­¬ng ®èi dµi: C¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n th­êng cã thêi gian thi c«ng t­¬ng ®èi dµi, trong thêi gian s¶n xuÊt thi c«ng x©y dùng ch­a t¹o ra s¶n phÈm cho x· héi nh­ng l¹i sö dông nhiÒu vËt t­, nh©n lùc cña x· héi. Do ®ã, khi lËp kÕ ho¹ch x©y dùng c¬ b¶n cÇn c©n nh¾c, thËn träng, nªu râ c¸c yªu cÇu vÒ vËt t­, tiÒn vèn, nh©n c«ng. ViÖc qu¶n lý theo dâi s¶n xuÊt thi c«ng ph¶i chÆt chÏ, ®¶m b¶o sö dông vèn tiÕt kiÖm, b¶o ®¶m chÊt l­îng thi c«ng c«ng tr×nh. Kú tÝnh gi¸ thµnh th­êng kh«ng x¸c ®Þnh hµng th¸ng mµ ®­îc x¸c ®Þnh theo thêi ®iÓm khi c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh hay thùc hiÖn bµn giao thanh to¸n theo giai ®o¹n quy ­íc tuú thuéc vµo kÕt cÊu, ®Æc ®iÓm kü thuËt vµ kh¶ n¨ng vÒ vèn cña ®¬n vÞ x©y l¾p. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh sÏ gãp phÇn to lín trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt thi c«ng vµ sö dông ®ång vèn ®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt. -Thêi gian sö dông s¶n phÈm x©y l¾p t­¬ng ®èi dµi: C«ng tr×nh XDCB th­êng cã thêi gian sö dông dµi nªn mäi sai lÇm trong qu¸ tr×nh thi c«ng th­êng khã söa ch÷a, ph¶i ph¸ ®i lµm l¹i. Sai lÇm trong XDCB võa g©y l·ng phÝ, võa ®Ó l¹i hËu qu¶ cã khi rÊt nghiªm träng, l©u dµi vµ khã kh¾c phôc. Do ®Æc ®iÓm nµy mµ trong qu¸ tr×nh thi c«ng cÇn ph¶i th­êng xuyªn kiÓm tra gi¸m s¸t chÊt l­îng c«ng tr×nh. - S¶n phÈm XDCB ®­îc sö dông t¹i chç, ®Þa ®iÓm x©y dùng lu«n lu«n thay ®æi theo ®Þa bµn thi c«ng: Khi chän ®Þa ®iÓm x©y dùng cÇn ph¶i ®iÒu tra, nghiªn cøu kh¶o s¸t thËt kü vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ, ®Þa chÊt, thñy v¨n, kÕt hîp víi c¸c yªu cÇu vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi tr­íc m¾t còng nh­ l©u dµi v× sau khi ®i vµo sö dông, c«ng tr×nh kh«ng thÓ di dêi. Mét c«ng tr×nh XDCB hoµn thµnh sÏ ph¸t sinh c¸c chi phÝ nh­ ®iÒu ®éng c«ng nh©n, m¸y mãc thi c«ng, chi phÝ vÒ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh t¹m thêi cho c«ng nh©n vµ m¸y mãc thi c«ng. Còng nh­ ®Æc ®iÓm nµy mµ c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p th­êng sö dông lùc l­îng lao ®éng thuª ngoµi t¹i chç, n¬i thi c«ng c«ng tr×nh ®Ó gi¶m bít c¸c chi phÝ khi di dêi. - S¶n phÈm x©y l¾p th­êng ®­îc tiªu thô theo gi¸ dù to¸n hoÆc gi¸ ®Êu thÇu nªn tÝnh chÊt hµng ho¸ cña s¶n phÈm thÓ hiÖn kh«ng râ hay nãi c¸ch kh¸c t¸c ®éng cña yÕu tè thÞ tr­êng lµ kh«ng nhiÒu. - §èi t­îng h¹ch to¸n CPSX s¶n phÈm x©y l¾p cã thÓ lµ c¸c c«ng tr×nh h¹ng môc c«ng tr×nh, ®¬n ®Æt hµng, …V× thÕ ph¶i lËp dù to¸n chi phÝ vµ gi¸ thµnh theo tõng h¹ng môc hay giai ®o¹n cña h¹ng môc. - §èi t­îng h¹ch to¸n chi tiÕt chi phÝ ph¶i ®­îc ph©n tÝch theo tõng kho¶n môc chi phÝ, h¹ng môc c«ng tr×nh, tõng c«ng tr×nh cô thÓ nh»m th­êng xuyªn so s¸nh, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn dù to¸n chi phÝ. Qua ®ã, xem xÐt nguyªn nh©n v­ît, hôt dù to¸n vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh . 1.2. Néi dung kinh tÕ , ph©n lo¹i CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm trong doanh nghiÖp x©y l¾p 1.2.1 Chi phÝ s¶n xuÊt 1.2.1.1. B¶n chÊt cña chi phÝ s¶n xuÊt Qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ cña doanh nghiÖp lµ sù kÕt hîp cña 3 yÕu tè c¬ b¶n lµ: ®èi t­îng lao ®éng, t­ liÖu lao ®éng, t­ liÖu lao ®éng vµ søc lao ®éng. Sù kÕt hîp cña 3 yÕu tè nµy trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sÏ t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô phôc vô cho nhu cÇu cña con ng­êi. ViÖc tiªu hao mét l­îng nhÊt ®Þnh c¸c yÕu tè ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm, dÞch vô ®ã ®­îc gäi lµ chi phÝ. Chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp ®· bá ra trong mét ky kinh doanh . CPSX trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p lµ toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ mµ doanh nghiÖp bá ra ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c x©y l¾p nh»m t¹o ra c¸c lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau theo môc ®Ých kinh doanh còng nh­ theo hîp ®ång giao nhËn nhµ thÇu ®· ký kÕt. CPSX trong c¸c doanh nghiÖp x©y l¾p còng bao gåm c¸c yÕu tè: chi phÝ vÒ nguyªn vËt liÖu , chi phÝ vÒ nh©n c«ng, chi phÝ khÊu hao TSC§, chi phÝ viÖc tÝnh to¸n, ph©n tÝch gi¸ thµnh trong s¶n phÈm ta cÇn tiÕn hµnh ph©n lo¹i CPSX. 1.2.1.2 Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt Ph©n lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt thùc chÊt lµ viÖc s¾p xÕp c¸c chi phÝ cïng lo¹i thµnh tõng nhãm mang nh÷ng ®Æc tr­ng nhÊt ®Þnh. Tuú theo yªu cÇu qu¶n lý, ®èi t­îng cung cÊp th«ng tin, gãc ®é xem xÐt chi phÝ .. mµ c¸c kho¶n chi phÝ ®­îc ph©n lo¹i theo c¸c tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét c¸ch ph©n lo¹i phæ biÕn: C¸ch 1: Ph©n lo¹i theo yÕu tè chi phÝ : Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¸c yÕu tè cã cïng néi dung kinh tÕ ®­îc xÕp chung víi nhau, mµ kh«ng xÐt ®Õn c«ng dông cô thÓ, ®Þa ®iÓm ph¸t sinh, gåm: YÕu tè chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu: bao gåm toµn bé gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, phô tïng thay thÕ, c«ng cô, dông cô…xuÊt dïng cho s¶n xuÊt - kinh doanh ( lo¹i trõ gi¸ trÞ dïng kh«ng hÕt nhËp l¹i kho vµ phÕ liÖu thu håi cïng ví nhiªn liÖu, ®éng lùc trong kú b¸o c¸o. YÕu tè chi phÝ nh©n c«ng: bao gåm toµn bé chi phÝ ph¶ tr¶ cho ng­êi lao ®éng ( th­êng xuyªn hay t¹m thêi) vÒ tiÒn l­¬ng (tiÒn c«ng), c¸c kho¶n phñ cÊp trî cÊp cã tÝnh chÊt l­îng, tiÒn ¨n gi÷a ca vµ c¸c kho¶n tÝnh trÝch theo l­¬ng ( CPC§, BHXH, BHYT) trong kú b¸o c¸o. YÕu tè chi phÝ khÊu hao TSC§: ph¶n ¸nh tæng sèkhÊu hao TSC§ cña doanh nghiÖp ph¶i trÝch trong kú cña tÊt c¶ TSC§ sö dông cho s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o. YÕu tè chi phÝ dÞch vô mua ngoµi: bao gåm c¸c chi phÝ vÒ nh©n c«ng cung cÊp dÞch vô tõ c¸c ®¬n vÞ kh¸c phôc vô ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp trong kú b¸o c¸o nh­: ®iÖn n­íc, ®iÖn tho¹i, vÖ sinh vµ c¸c dÞch vô kh¸c. YÕu tè chi phÝ kh¸c b»ng tiÒn: bao gåm c¸c chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh ch­a ®­îc ph¶n ¸nh ë c¸c chØ tiªu trªn ®· chi b»ng tiÒn trong kú b¸o c¸o nh­: tiÕp kh¸ch, héi häp, thuª qu¶ng c¸o. ViÖc ph©n lo¹i theo tiªu thøc trªn gi÷ ®­îc tÝnh nguyªn vÑn cña tõng yÕu tè còng nh­ tõng kho¶n môc chi ra trong yÕu tè. H¹ch to¸n c¸c yÕu tè chi phÝ nµy cã ý nghÜa rÊt lín trong c«ng t¸c còng nh­ c«ng t¸c qu¶n lý chi phÝ. Nã cho biÕt kÕt cÊu, tû träng cña tõng yÕu tè CPSX ®Ó cã thÓ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n CPSX, lµ tµi liÖu quan träng ®Ó lËp kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh . C¸ch 2: Ph©n lo¹i theo kho¶n môc chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy, c¨n cø vµo môc ®Ých, c«ng dông kinh tÕ vµ møc ph©n bæ chi phÝ cho tõng ®èi t­îng, toµn bé CPSX s¶n xuÊt x©y l¾p ®­îc chia thµnh c¸c kho¶n môc sau: Kho¶n môc chi phÝ nguyªn, vËt liÖu trùc tiÕp: gåm gi¸ trÞ nguyªn, vËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, nhiªn liÖu,…®­îc xuÊt dïng trùc tiÕp cho viÖc thi c«ng x©y dùng hoÆc l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh , kh«ng bao gåm chi phÝ vËt liÖu ®· tÝnh vµo CPSX chung vµ chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng. Kho¶n môc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp: lµ kho¶n thï lao lao ®éng ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n trùc tiÕp x©y l¾p vµ phôc vô thi c«ng c«ng tr×nh , bao gåm tiÒn l­¬ng c¬ b¶n, c¸c kho¶n phô cÊp l­¬ng, l­¬ng phô cã tÝnh chÊt æn ®Þnh. Kho¶n môc chi phÝ sö dông m¸y thi c«ng: nh»m ph¶n ¸nh c¸c chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc sö dông m¸y thi c«ng nh»m thùc hiÖn khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p b»ng m¸y, bao gåm: chi phÝ khÊu hao m¸y thi c«ng, chi phÝ thuª m¸y, tiÒn l­¬ng cña c«ng nh©n ®iÒu khiÓn m¸y… Kho¶n môc CPSX chung: lµ nh÷ng chi phÝ trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp phôc vô s¶n xuÊt x©y l¾p cã tÝnh dïng chung cho ho¹t ®éng x©y l¾p ph¸t sinh trong c¸c ®éi x©y l¾p , c¸c xÝ nghiÖp trùc thuéc ®­îc ph©n bæ cho c¸c c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hoµn thµnh. Ph©n lo¹i chi phÝ theo kho¶n môc gi¸ thµnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý chi phÝ theo ®Þnh møc, cung cÊp sè liÖu cho c«ng t¸c tÝnh gi¸ thµnh vµ lËp kÕ ho¹ch ®Þnh møc cho kú sau. 1.2.2 Gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.2.2.1 B¶n chÊt cña gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p §Ó x©y dùng mét c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh th× doanh nghiÖp ph¶i ®Çu t­ vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt thi c«ng mét l­îng chi phÝ nhÊt ®Þnh. Nh÷ng chi phÝ mµ doanh nghiÖp bá ra ®ã sÏ tham gia cÊu thµnh nªn gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p hoµn thµnh. Nh­ vËu, CPSX thÓ hiÖn sù hao phÝ s¶n xuÊt cßn gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh kÕt qu¶, chÊt l­îng s¶n xuÊt kinh doanh . VËy, Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé c¸c kho¶n hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ cã liªn quan ®Õn khèi l­îng c«ng t¸c , s¶n phÈm , lao vô ®· hoµn thµnh. T¹i doanh nghiÖp x©y l¾p, gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé hao phÝ vÒ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ vµ c¸c hao phÝ b»ng tiÒn kh¸c mµ doanh nghiÖp ®· bá ra kh«ng kÓ ®Õn thêi kú s¶n xuÊt nµo ®Ó hoµn thµnh c«ng tr×nh, h¹ng môc c«ng tr×nh hay mét phÇn cña c«ng tr×nh ë kú nµy. Gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ chØ tiªu chÊt l­îng tæng hîp cã ý nghÜa quan träng ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp, ph¶n ¸nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , ®ång thêi ph¶n ¸nh nh÷ng nç lùc cña doanh nghiÖp trong viÖc phÊn ®Êu ¸p dông quy tr×nh c«ng nghÖ míi, hoµn thiÖn kü thuËt thi c«ng, kÕt qu¶ sö dông c¸c lo¹i vËt t­, tµi s¶n còng nh­ c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ kü thuËt trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ. 1.2.2.2 Ph©n lo¹i gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p C¸ch 1: Ph©n lo¹i gi¸ thµnh c¨n cø trªn c¬ së sè liÖu ®Ó tÝnh gi¸ thµnh Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy th× gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p ®­îc chia ra thµnh: gi¸ thµnh dù to¸n, gi¸ thµnh kÕ ho¹ch vµ gi¸ thµnh thùc tÕ. Gi¸ thµnh dù to¸n x©y l¾p: Trong x©y dùng c¬ b¶n, s¶n phÈm x©y dùng lµ nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, …mµ gi¸ trÞ cña nã ®­îc x¸c ®Þnh b»ng gi¸ trÞ dù to¸n c¨n cø theo ®Þnh møc vµ khung gi¸ ®Ó hoµn thµnh khèi l­îng x©y l¾p. Gi¸ trÞ dù to¸n lµ gi¸ thanh to¸n cho khèi l­îng c«ng t¸c x©y l¾p hoµn thµnh cßn gi¸ thµnh dù to¸n lµ tæng sè c¸c chi phÝ dù to¸n ®Ó hoµn thµnh mét khèi l­îng x©y l¾p, ®©y còng chÝnh lµ gi¸ thµnh nhËn thÇu cña c¸c ®¬n vÞ x©y l¾p víi c¸c ®¬n vÞ chñ ®Çu t­. Gi¸ thµnh dù to¸n mang tÝnh chÊt x· héi , nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý kinh tÕ , kü thuËt chung cña x· héi. Gi¸ thµnh dù to¸n = Gi¸ dù to¸n – Lîi nhuËn ®Þnh møc. Lîi nhuËn ®Þnh møc lµ chØ tiªu Nhµ n­íc quy ®Þnh ngµnh x©y dùng c¬ b¶n ph¶i t¹o ra ®Ó tÝch luü cho x· héi. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch: Lµ chØ tiªu gi¸ thµnh ®­îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së gi¸ thµnh dù to¸n g¾n víi nh÷ng ®iÒu kiÖn cô thÓ cña doanh nghiÖp trªn c¬ së phÊn ®Êu h¹ gi¸ thµnh b»ng c¸c biÖn ph¸p t¨ng c­êng qu¶n lý kü thuËt, vËt t­, thi c«ng, c¸c ®Þnh møc vµ ®¬n gi¸ ¸p dông trong doanh nghiÖp x©y l¾p. Gi¸ thµnh kÕ ho¹ch = Gi¸ thµnh dù to¸n – Møc h¹ gi¸ thµnh dù to¸n. Gi¸ thµnh thùc tÕ: lµ toµn bé c¸c chi phÝ thùc tÕ ®Ó hoµn thµnh, bµn giao khèi l­îng x©y l¾p mµ doanh nghiÖp ®· nhËn thÇu vµ ®­îc x¸c ®Þnh vµo cuèi kú kinh doanh . Gi¸ thµnh thùc tÕ gåm chi phÝ theo ®Þnh møc, v­ît ®Þnh møc vµ c¸c chi phÝ ph¸t sinh kh¸c. ViÖc so s¸nh c¸c lo¹i gi¸ thµnh ®­îc ph©n lo¹i theo tiªu thøc trªn cã ý nghÜa rÊt quan träng. Qua ®ã ®¸nh gi¸ ®­îc chÊt l­îng s¶n xuÊt thi c«ng còng nh­ c«ng t¸c qu¶n lý gi¸ thµnh. So s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh kÕ ho¹ch cho phÐp ta ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp trong ®iÒu kiÖn cô thÓ vÒ c¬ së vËt chÊt, tr×nh ®é qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp. So s¸nh gi¸ thµnh thùc tÕ víi gi¸ thµnh dù to¸n cho phÐp ®¸nh gi¸ tr×nh ®é qu¶n lý vµ sö dông chi phÝ cña doanh nghiÖp so víi doanh nghiÖp kh¸c. Gi÷a CPSX vµ gi¸ thµnh s¶n phÈm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ biÖn chøng víi nhau, võa lµ tiÒn ®Ò, võa lµ nguyªn nh©n kÕt qu¶ cña nhau. CPSX ®­îc giíi h¹n g×, ®· hoµn thµnh hay ch­a, cßn khi nãi ®Õn gi¸ thµnh s¶n phÈm l¹i ®­îc giíi h¹n lµ CPSX cña mét khèi l­îng vÒ mét lo¹i s¶n phÈm nhÊt ®Þnh ®· hoµn thµnh. NÕu xÐt trªn gãc ®é biÓu hiÖn b»ng tiÒn trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh th× tæng CPSX ph¸t sinh trong kú còng kh¸c víi tæng gi¸ thµnh cña s¶n phÈm hoµn thµnh trong kú kh«ng bao gåm nh÷ng chi phÝ kh«ng liªn quan ®Õn s¶n xuÊt s¶n phÈm hoÆc nh÷ng CPSX cña s¶n phÈm lµm dë dang cuèi kú hay nh÷ng chi phÝ ®· chi ra trong kú nµy nh­ng cßn chê ph©n bæ ®ång thêi l¹i ph¶i céng thªm nh÷ng CPSX cña s¶n phÈm dë dang ®Çu kú hay nh÷ng chi phÝ ®· trÝch tr­íc tÝnh vµo gi¸ thµnh. CPSX dë dang ®Çu kú CPSX ph¸t sinh trong kú Tæng gi¸ thµnh s¶n phÈm CPSX dë dang cuèi kú 1.3. Yªu cÇu qu¶n lý, nhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.3.1. Yªu cÇu vÒ qu¶n lý HiÖn nay ®Ó h¹n chÕ sù thÊt tho¸t trong x©y dùng c¬ b¶n cña Nhµ n­íc ®· trùc tiÕp qu¶n lý gi¸ x©y l¾p th«ng qua c¸c chÕ ®é chÝnh s¸ch vÒ gi¸, c¸c nguyªn t¾c lËp dù to¸n , c¸c c¨n cø ( §Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, ®¬n gi¸ x©y dùng c¬ b¶n ) phï hîp víi tõng vïng, ®Þa ph­¬ng ®Ó x¸c ®Þnh tæng møc vèn ®Çu tõ, tæng dù to¸n c«ng tr×nh , h¹ng môc c«ng tr×nh. Trong m«i tr­êng c¹nh tranh gay g¾t hiÖn nay th× c¸c doanh nghiÖp ph¶i kh«ng ngõng n©ng cao uy tÝn b»ng c¸ch thi c«ng ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é theo thiÕt kÕ mÜ thuËt, ®¶m b¶o chÊt l­îng c«ng tr×nh víi chi phÝ hîp lý. Do ®ã b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p tæ chøc , qu¶n lý s¶n xuÊt , qu¶n lý c¸c chi phÝ s¶n xuÊt chÆt chÏ , hîp lý nh»m h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm mang l¹i hiÖu qu¶ cho doanh nghiÖp. 1.3.2. NhiÖm vô cña c«ng t¸c kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm Ho¹t ®éng x©y dùng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ mét l­îng vèn lín thêi gian thi c«ng kÐo dµi, dÔ g©y ø ®äng vèn, quay vßng vèn chËm, ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶, ®ßi hái viÖc tæ chøc kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ trung thùc vµ kÞp thêi c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. §Ó tæ chøc tè kÕ to¸n tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ë doanh nghiÖp, kÕ to¸n chi phÝ s¶n xuÊt vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô sau ®©y: - C¨n c­ vµo ®Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ, ®Æc ®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt s¶n phÈm cña doanh nghiÖp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh. - Tæ chøc tËp hîp vµ ph©n bæ tõng lo¹i chi phÝ s¶n xuÊt theo ®óng ®èi tîng tËp hîp chi phÝ s¶n xuÊt vµ b»ng ph­¬ng ph¸p thÝch hîp cung cÊp kÞp thêi nh÷ng sè liÖu, th«ng tin tæng hîp vÒ c¸c kho¶n môc chi phÝ , yÕu tè chi phÝ ®· quy ®Þnh, x¸c ®Þnh ®óng ®¾n gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang cuèi kú. - VËn dông ph­¬ng ph¸p tÝnh gi¸ thµnh thÝch hîp ®Ó tÝnh to¸n gi¸ thµnh vµ gi¸ thµnh ®¬n vÞ cña c¸c ®èi t­îng tÝnh gi¸ thµnh theo ®óng kho¶n môc quy ®Þnh vµ ®Þnh kú tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®· x¸c ®Þnh. - §Þnh kú cung cÊp b¸o c¸o vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ thµnh cho c¸c cÊp qu¶n lý doanh nghiÖp , tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh thùc hiÖn c¸c ®Þnh møc vµ dù to¸n chi phÝ, ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch gi¸ thµnh vµ kÕ ho¹ch gi¸ thµnh s¶n phÈm . Ph¸t hiÖn c¸c h¹n chÕ vµ kh¶ n¨ng tiÒm tµng, ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p gi¶m chi phÝ, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. 1.4. néi dung h¹ch to¸n cpsx vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p 1.4.1. Vai trß vµ yªu cÇu cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm. * Vai trß vµ yªu cÇu cña kÕ to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm . Víi chøc n¨ng chi chÐp, tÝnh to¸n, ph¶n ¸nh th­êng xuyªn sù biÕn ®éng cña tµi s¶n, vËt t­, vèn th× vai trß cña kÕ to¸n cµng ®Æc biÖt trë nªn quan träng trong m«i tr­êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. H¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm x©y l¾p lµ vÊn ®Ò träng t©m cña c«ng t¸c kÕ to¸n trong doanh nghiÖp x©y l¾p . Ghi chÐp vµ ®¸nh gi¸ ®­îc c¸c kho¶n môc chi phÝ tõ ®ã tham m­u gióp nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®­a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m thiÓu chi phÝ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm kh«ng ngõng n©ng cao vÞ thÕ cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr­êng x©y l¾p. Ngµy nay khi khoa häc c«ng nghÖ ph¸t triÓn th× viÖc øng dông phÇn mÒm kÕ to¸n nh»m gi¶m bít g¸nh nÆng cho kÕ to¸n viªn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc,, nh»m cung cÊp th«ng tin cho nhµ qu¶n trÞ mét c¸ch nhanh chãng…n¾m b¾t c¬ héi kÞp thêi. * Yªu cÇu cña kÕ to¸n Câ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm §Ó ®¸p øng ®­îc yªu cÇu ngµy cµng cao cña c¬ chÕ thÞ tr­êng ®ßi hái viÖc h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ph¶i ®¶m b¶o chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ, kÞp thêi tr¸nh thÊt tho¸t, l·ng phÝ vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ thµnh, so s¸nh víi dù to¸n ®Ó thÊy ®­îc thùc tÕ thùc hiÖn lµm c¬ së cho viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh thùc hiÖn nhiÖm vô h¹ gi¸ thµnh mét c¸ch chÝnh x¸c, gióp tham m­u cho c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp. 1.4.2. §èi t­îng h¹ch to¸n CPSX vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm * §èi t­îng h¹ch to¸n CPSX §èi t­îng ho¹ch to¸n CPSX lµ c¸c lo¹i chi phÝ ®­îc tËp hîp trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho viÖc kiÓm tra, ph©n tÝch, h¹ch to¸n chi phÝ vµ tÝnh gi¸ thµnh s¶n phÈm ®­îc chÝnh x¸c. Giíi h¹n tËp hîp CPSX cã thÓ lµ n¬i ph¸t si