Luận văn Hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại cục thuế tỉnh Hải Dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN QUẢN TRỊ KINH DOANH ––––––––––––––––––––––––– LÊ THỊ THU TRANG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH ––––––––––––––––––––––––– LÊ THỊ THU TRANG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Đỗ Đình Long THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của TS Đỗ Đình Long. Các số liệu, kết quả nêu trong bản luận văn là trung thực và có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Lê Thị Thu Trang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN ii LỜI CẢM ƠN Luận văn là kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu, kết hợp với kinh nghiệm trong quá trình công tác và sự nỗ lực cố gắng của bản thân. Đạt đƣợc kết quả này, em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các thày, cô giáo trong Hội đồng khoa học trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành Luận văn. Đặc biệt là TS Đỗ Đình Long ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học và giúp đỡ em trong suốt quá trình nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, tháng năm 2014 Tác giả Lê Thị Thu Trang Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................... ii MỤC LỤC ......................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ........................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. vii DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................... 2 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài .............................................. 2 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 2 5. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 3 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG ........................................................................... 4 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thuế ..................................................................... 4 1.1.1. Khái niệm quản lý thuế ........................................................................... 4 1.1.2. Mục tiêu, đặc điểm, nguyên tắc quản lý thuế ......................................... 5 1.1.3. Nội dung, cơ chế, quy trình quản lý thuế theo Luật Quản lý thuế .......... 9 1.1.4. Quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ......................... 16 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý thuế ................................................................ 25 1.2.1. Kinh nghiệm của Singapore .................................................................. 25 1.2.2. Kinh nghiệm của Nhật Bản ................................................................... 30 1.2.3. Kinh nghiệm quản lý thuế của Cục Thuế tỉnh Nghệ An ....................... 32 1.2.4. Những bài học kinh nghiệm rút ra cho Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng về hoàn thiện công tác quản lý thuế ..................................................................... 34 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN iv Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 37 2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 37 2.2. Cách tiếp cận nghiên cứu ........................................................................ 37 2.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................... 37 2.3.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin ........................................................... 37 2.3.2. Phƣơng pháp phân tích ........................................................................ 38 2.4. Hệ thống chỉ tiêu đánh giá công tác quản lý thuế các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ........................................... 38 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG ................................................................................................. 40 3.1. Khái quát hoạt động của doanh nghiệp ngoài quốc doanh và công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ....................................................................................................... 40 3.1.1. Doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng ............ 40 3.1.2. Đặc điểm Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng .................................................... 43 3.2. Thực trạng quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ............................................................................... 47 3.2.1. Công tác tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế - Phòng Tuyên truyền và hỗ trợ ngƣời nộp thuế ................................................................................. 48 3.2.2. Công tác kê khai kế toán thuế - Phòng Kê khai và Kế toán thuế ......... 51 3.2.3. Công tác thu nợ và cƣỡng chế nợ thuế - Phòng Quản lý nợ và cƣỡng chế nợ thuế .............................................................................................................. 53 3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra về thuế - Phòng thanh tra thuế số 1, kiểm tra thuế số 1 ............................................................................................ 56 3.2.5. Công tác phân công quản lý và sự phối hợp giữa các bộ phận của cơ quan thuế trong quản lý thuế ...................................................................... 59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN v 3.3. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý thuế tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ...................................................................................... 62 3.4. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ...... 63 3.4.1. Những thành tựu .................................................................................... 63 3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................ 64 Chƣơng 4: GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG ................................................................ 76 4.1. Định hƣớng công tác quản lý thuế ở Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ............. 76 4.2. Giải pháp quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ............................................................................... 77 4.2.1. Lập dự toán thu thuế .............................................................................. 77 4.2.2. Tuyên truyền hỗ trợ ngƣời nộp thuế ...................................................... 77 4.2.3. Quản lý đăng ký, kê khai thuế, kế toán thuế ......................................... 80 4.2.4. Tăng cƣờng công tác thu nợ và cƣỡng chế nợ thuế ........................... 81 4.2.5. Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ............................................................................................ 83 4.2.6. Phối hợp với các ban ngành theo quy chế phố hợp liên quan tới Ngƣời nộp thuế ................................................................................................ 86 4.2.7. Đẩy mạnh công nghệ thông tin vào quản lý thuế.................................. 87 4.2.8. Điều kiện thực hiện giải pháp ............................................................... 88 4.3. Kiến nghị .................................................................................................. 92 KẾT LUẬN .................................................................................................... 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 96 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN vi DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT CMTND Chứng mình thƣ nhân dân CNTT Công nghệ thông tin CSDL Cơ sở dữ liệu DN Doanh nghiệp GTGT Giá trị gia tăng KK&KTT Kê khai và kế toán thuế MST Mã số thuế NNT Ngƣời nộp thuế NSNN Ngân sách nhà nƣớc QLT Quản lý thuế TNCN Thu nhập cá nhân TNDN Thu nhập doanh nghiệp TTHC Thủ tục hành chính TTHT Tuyên truyền hộ trợ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Số doanh nghiệp thuộc phân cấp quản lý Cục thuế tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn 2010-2013 ........................................................... 41 Bảng 3.2. Tình hình số thu ngân sách giai đoạn 2011-2013 của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh thuộc phân cấp Cục thuế quản lý .......... 42 Bảng 3.3. Kết quả thực hiện công tác Tuyên truyền và hỗ trợ Ngƣời nộp thuế ở Cục thuế Hải Dƣơng giai đoạn 2011-2013 .......................... 49 Bảng 3.4. Kết quả thực hiện hoàn thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục thuế Hải Dƣơng trong giai đoạn 2011-2013 ... 52 Bảng 3.5. Kết quả thực hiện công tác quản lý nợ và cƣỡng chế nợ thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh thuộc phân cấp quản lý của Cục thuế Hải Dƣơng trong giai đoạn 2011-2013 ........................... 54 Bảng 3.6. Tình hình nợ thuế của doanh nghiệp ngoài quốc doanh thuộc phân cấp quản lý của Cục thuế Hải Dƣơng trong giai đọan 2011-2013 ....................................................................................... 55 Bảng 3.7. Kết quả truy thu thuế và phạt hàng năm qua hoạt động thanh tra thuế giai đoạn 2011-2013 ............................................................... 57 Bảng 3.8. Kết quả kiểm tra hồ sơ khai thuế hàng năm qua hoạt động kiểm tra thuế tại trụ sở cơ quan thuế ........................................................ 58 Bảng 3.9. Kết quả thực hiện kế hoạch kiểm tra thuế tại trụ sở ngƣời nộp thuế .................................................................................................. 59 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1. Sơ đồ bộ máy tổ chức Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ........................... 44 Hình 3.2. Sơ đồ bộ máy quản lý các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng ............................................................... 45 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thuế là biện pháp đặc biệt theo đó, Nhà nƣớc sử dụng quyền lực của mình để chuyển một phần nguồn lực từ khu vực tƣ sang khu vực công nhằm thực hiện các chức năng kinh tế xã hội của nhà nƣớc. Sự tồn tại của thuế không thể tách rời quyền lực Nhà nƣớc và do đó, thuế là nguồn thu quan trọng và chủ yếu của Ngân sách nhà nƣớc. Để đảm bảo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế của ngƣời nộp thuế thì các chính sách thuế đƣợc ban hành phải đảm bảo các nguyên tắc hiệu quả, đơn giản và công bằng, bộ máy quản lý phải phù hợp, thực hiện tốt các mục tiêu mà chính sách đã đề ra. Hoạt động quản lý thuế đã đƣợc Luật hóa tại Luật quản lý thuế số 78/2006/QH11 ngày 29 tháng 11 năm 2006 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2007, luật số 21/2012/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2012, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/07/2013. Trong nền kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở nƣớc ta, các thành phần kinh tế đa dạng phức tạp, trong đó khu vực doanh nghiệp ngoài quốc doanh ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, góp phần tích cực trong tăng trƣởng kinh tế, tạo việc làm trực tiếp cho ngƣời lao động và hàng triệu việc làm gián tiếp khác, là yếu tố thúc đẩy quá trình đổi mới công nghệ, nâng cao phƣơng thức quản lý kinh doanh, tạo động lực cạnh tranh mạnh mẽ hơn trong từng ngành... Số lƣợng các doanh nghiệp ngoài quốc doanh cũng nhƣ đóng góp vào ngân sách nhà nƣớc có xu hƣớng ngày càng tăng. Tuy nhiên, do phạm vi hoạt động rộng, cũng nhƣ trình độ quản lý chƣa còn nhiều bất cập dẫn đến việc chấp hành chính sách pháp luật nói chung cũng nhƣ pháp luật thuế nói riêng còn hạn chế, dẫn đến thất thu ngân sách nhà nƣớc. Do vậy, để đảm bảo ngƣời nộp thuế thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế của mình đối với Nhà nƣớc thì việc tăng cƣờng công tác quản lý thuế đối với doanh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 2 nghiệp ngoài quốc doanh rất quan trọng và cần thiết. Chính vì lý do trên, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dương” cho luận văn tốt nghiệp cao học Quản trị kinh doanh. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung: Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. 2.2. Mục tiêu cụ thể + Góp phần hệ thống hóa các nội dung lý luận về quản lý thuế và quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh. + Đánh giá thực trạng của công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. + Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh và các vấn đề có liên quan. 3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài + Phạm vi nội dung: Công tác quản lý Thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh ở Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng + Phạm vi không gian: tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. + Phạm vi thời gian: thời kỳ từ năm 2011-2013 4. Ý nghĩa khoa học của luận văn Luận văn hệ thống hoá những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. Đồng thời luận văn đánh giá thực trạng của quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh thời gian qua và đề xuất một số giải pháp thiết thực nhằm hoàn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 3 thiện công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng trong điều kiện hiện nay. Cơ sở lý luận về công tác quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho các nghiên cứu tiếp theo về chủ đề có liên quan. Các giải pháp đề xuất có căn cứ và tính khả thi cũng là cơ sở và thông tin có ích với các nhà quản lý và hoạch định chính sách thuế. 5. Bố cục của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn gồm 4 chƣơng. Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng công tác quản lý thuế đối với các Doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng Chương 4: Giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế đối với các Doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Cục Thuế tỉnh Hải Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 4 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CỤC THUẾ TỈNH HẢI DƢƠNG 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý thuế 1.1.1. Khái niệm quản lý thuế Quản lý thuế là một lĩnh vực quản lý chuyên ngành. Vì vậy, để tiếp cận khái niệm quản lý thuế, trƣớc hết, cần tiếp cận khái niệm quản lý. Theo từ điển điện tử wikipedia1 thì "Quản lý (thuật ngữ tiếng Anh là Management, tiếng latin manum agere - điều khiển bằng tay) đặc trƣng cho quá trình điều khiển và dẫn hƣớng tất cả các bộ phận của một tổ chức, thƣờng là tổ chức kinh tế, thông qua việc thành lập và thay đổi các nguồn tài nguyên (nhân lực, tài chính, vật tƣ, trí thực và giá trị vô hình)". Theo sách Những vấn đề cốt yếu của quản lý (2004) của nhà xuất bản Khoa học kỹ thuật Hà Nội: "Quản lý là xây dựng và duy trì một môi trƣờng tốt giúp con ngƣời hoàn thành một cách hiệu quả mục tiêu đã định". Theo giáo trình khoa học quản lý (2007) của Trƣờng đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội: "Quản lý là sự tác động có chủ đích của chủ thể quản lý tới đối tƣợng quản lý một cách liên tục, có tổ chức, liên kết các thành viên trong tổ chức hành động nhằm dạt tới mục tiêu với kết quả tốt nhất". Theo giáo trình thuế thực hành (2001) của nhà xuất bản Thống kê : “Thuế là một khoản đóng góp bắt buộc đối với các thể nhân và pháp nhân, đƣợc nhà nƣớc quy định thông qua hệ thống pháp luật. Sự ra đời của thuế gắn liền với sự phân chia xã hội thành các giai cấp đối kháng và sự xuất hiện của nhà nƣớc”. Từ việc tổng hợp, phân tích các khái niệm ta có thể khái quát về Quản lý Thuế nhƣ sau: Quản lý thuế có thể đƣợc hiểu là các hoạt động của con 1 ản_lý Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 5 ngƣời trong việc thực hiện các hoạt động về lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo, phối hợp, kiểm soát và thực hiện các biện pháp cụ thể nhằm thực thi tốt nhất hệ thống chính sách thuế. Trong đó, chủ thể quản lý thuế có thể đƣợc hiểu theo phạm vi rộng là tất cả các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân trong xã hội có tham gia vào hoạt động quản lý thuế hoặc đƣợc hiểu theo phạm vi hẹp là các cơ quan quản lý nhà nƣớc trong lĩnh vực thuế (cơ quan quản lý thuế). Chủ thể của quản lý thuế là Nhà nƣớc, bao gồm cơ quan lập pháp với vai trò là ngƣời nghiên cứu, xây dựng hệ thống pháp luật thuế; cơ quan hành pháp với tƣ cách là ngƣời điều hành trực tiếp công tác thu và nộp thuế; hệ thống các cơ quan chuyên môn giúp việc cho cơ quan hành pháp (cơ quan thuế, cơ quan hải quan) thay mặt cho Nhà nƣớc tổ chức và thực hiện thu thuế. Đối tƣợng quản lý thuế là các tổ chức và cá nhân có nghĩa vụ nộp thuế vào ngân sách nhà nƣớc (ngƣời nộp thuế). 1.1.2. Mục tiêu, đặc điểm, nguyên tắc quản lý thuế 1.1.2.1. Mục tiêu của quản lý thuế Thuế không chỉ đơn thuần là một nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nƣớc mà thuế còn gắn liền với các vấn đề về sự tăng trƣởng kinh tế, về sự công bằng trong phân phối và sự ổn định xã hội. Do đó, mục tiêu của công tác quản lý Thuế là đóng vai trò quan trọng trong việc thực thi các chính sách kinh tế vĩ mô của Nhà nƣớc nói trên thông qua các mục tiêu cụ thể sau: Thứ nhất, đảm bảo kế hoạch thu ngân sách Nhà nƣớc một cách đầy đủ và kịp thời. Ở bất kỳ quốc gia nào, chi tiêu của khu vực công rất lớn, cần thiết và cấp bách. Nếu không thu đúng, thu đủ, thu kịp thời có thể gây tắc nghẽn quá trình tài trợ chi tiêu công và ảnh hƣởng tiêu cực đến quá trình thực thi chức năng và nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Chính vì thế, đây đƣợc xem là mục tiêu quan trọng hàng đầu của quản lý Thuế. Nếu mục tiêu này không hoàn thành thì việc đạt đƣợc những mục tiêu khác không mang ý nghĩa trọn vẹn. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu - ĐHTN 6 Thứ hai, nâng cao mặt bằng nhận thức của dân chúng và cả một bộ phận nhân viên thuế về vai trò của Thuế đối với đời sống kinh t