Luận văn Một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của victor hugo

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP NGÀNH NGỮ VĂN MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO LA THỊ NGỌC ÁNH Lớp ĐH5C1 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGÀNH NGỮ VĂN MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn: 1. 1. Ban giám hiệu trường Đại học An Giang đã tạo điều kiện cho em được thực hiện khóa luận tốt nghiệp. 2. 2. Các thầy cô trong Bộ môn Ngữ Văn đã hướng dẫn em học tập và nghiên cứu trong suốt khóa học vừa qua. 3. 3. Thầy Phùng Hoài Ngọc đã hướng dẫn em hoàn thành khóa luận. Long Xuyên, tháng 5 năm 2008 Sinh viên La Thị Ngọc Ánh MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN Trang MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………… …………….. 1 I. Lí do chọn đề tài……………………………………………………………………………… … 1 II. Lịch sử vấn đề nghiên cứu………………………………………………………………….. 2 III. Mục đích nghiên cứu………………………………………………………………………….. 3 IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu……………………………………….. 3 V. Đóng góp của khóa luận……………………………………………………………………… 4 VI. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………….. 4 VII. Cấu trúc luận văn…………………………………………………………………………… …… 5 PHẦN NỘI DUNG………………………………………………………………………… …………… 7 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI…………………………………………….. 7 I. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu là một trào lưu………………………………………….. 7 1. Cơ sở triết học…………………………………………………………………………… ….. 7 2. Cơ sở mỹ học…………………………………………………………………………… ……. 9 II. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu là một phương pháp sáng tác……………………. 11 1. Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn………………………………….. 12 2. Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn………………………….. 12 CHƯƠNG II: KHÁI QUÁT VỀ TÁC GIẢ VICTOR HUGO……………………… 18 I. Cuộc đời…………………………………………………………………………… ……………. 18 II. Sự nghiệp sáng tác……………………………………………………………………………. 19 CHƯƠNG III: MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO………………………………………………………………………… ……………………………………….. 26 I. Kịch drame: vở “Hernani”………………………………………………………………… 26 1. Giới thiệu cốt truyện…………………………………………………………………….. 26 2. “Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của chủ nghĩa lãng mạn đối với chủ nghĩa cổ điển 27 II. Tiểu thuyết………………………………………………………………………… ……………. 32 1. “Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca…………………… 32 2. “Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo….. 39 PHẦN KẾT LUẬN………………………………………………………………………… ………….. 54 PHỤ LỤC…………………………………………………………………………… ……………………. 55 TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………………………… … 84 PHẦN MỞ ĐẦU I. Lí do chọn đề tài Cho đến nay, quá trình hình thành và phát triển văn học đã trải qua những bước thăng trầm với nhiều biến động phức tạp của nhiều khuynh hướng, nhiều trào lưu…Văn học phương Tây thế kỉ XIX cũng nằm trong sự vận động đó. Tiếp sau văn học Phục hưng và thế kỉ Ánh sáng, văn học phương Tây thế kỉ XIX đã đạt được những thành tựu rực rỡ của hai khuynh hướng văn học: chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực. Ra đời kế tiếp nhau, hai trào lưu này không thể không ảnh hưởng qua lại và chịu sự chi phối của những điều kiện lịch sử – xã hội cùng thời.Với tính chất vạch trần bản chất xã hội đương thời, bênh vực cho những con người lao khổ, chủ nghĩa hiện thực đã thực sự phơi bày được bản chất của hiện thực, nâng cao lý trí con người. Do đó, chủ nghĩa hiện thực đã được các nhà phê bình, nghiên cứu đánh giá rất cao và coi nó là chuẩn cao nhất trong lĩnh vực sáng tác của các nhà văn. Nhưng ngày nay, với cách nhìn nhận, cách đánh giá mới thì chủ nghĩa hiện thực không hoàn toàn ưu việt đến thế. Chúng ta không nên có sự so sánh giữa khuynh hướng văn học lãng mạn hay khuynh hướng văn học hiện thực. Bởi vì, bất cứ một khuynh hướng văn học nào, khi ra đời nó đều đáp ứng những nhu cầu bức thiết của con người và làm cho con người thỏa mãn với những nhu cầu đó. Nhất là trong thời đại ngày nay – thời đại kinh tế thị trường- thương trường cũng là chiến trường, con người bị cuốn hút vào những guồng máy công nghiệp thương mại, chạy theo đồng tiền. Đôi khi con người còn đánh mất cả nhân tính, linh hồn của mình vì lợi nhuận. Chính vì thế, chủ nghĩa lãng mạn trong đời sống hiện nay vẫn là vô cùng cần thiết. Nó sẽ hâm nóng lại tình người, làm cho cuộc sống này có ý nghĩa hơn. Chủ nghĩa lãng mạn một mặt sẽ thỏa mãn tâm hồn con người, mặt khác nó sẽ nuôi dưỡng, bồi đắp, nâng cao tình cảm con người. Nói đến chủ nghĩa lãng mạn thì không thể không nhắc đến cây đại thụ tỏa bóng rợp thế kỉ XIX – Victor Hugo. Bằng “một hệ thống các phương thức và phương tiện thể hiện cuộc sống bằng nghệ thuật, khám phá cuộc sống bằng hình tượng”, ông đã cho ra đời hàng loạt tác phẩm văn chương kiệt xuất. Thành tựu của ông đã đem đến nhựa sống tươi tốt, ương mầm cho tâm hồn bao thế hệ. Khảo sát toàn bộ tác phẩm của ông, ta thấy chủ nghĩa nhân đạo bao trùm và xuyên suốt. Có thể nói, chủ nghĩa nhân đạo là thứ “hàng hóa” xuyên quốc gia. Nó có thể du nhập bất cứ đâu, bất cứ nơi nào mà không có một rào cản nào có thể ngăn được. Chính điều đó, tư tưởng và nghệ thuật của V.Hugo bao giờ cũng là những hạt ngọc tỏa sáng cho chính dân tộc ông và có những giá trị phổ biến cho các dân tộc khác. Mặc dù kiến thức và tài liệu tham khảo còn hạn chế, nhưng với sự yêu thích văn chương cùng với sự yêu mến con người ông, tôi mạnh dạn chọn đề tài này với mong muốn tìm hiểu thấu đáo, cặn kẽ hơn về một số đặc điểm nghệ nghệ thuật làm nên bút pháp chủ nghĩa lãng mạn trong kịch và tiểu thuyết của V.Hugo. Ở đây, tôi sẽ trình bày những nét cơ bản nhất về nội dung tư tưởng và một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết mà ông thường sử dụng trong quá trình sáng tác. Qua đó, giúp người tiếp nhận có được cái nhìn khái quát về tác phẩm cũng như bước vào thế giới nghệ thuật tuyệt diệu của thơ văn V.Hugo. II. Lịch sử vấn đề nghiên cứu Với những thành tựu chói lọi trên văn đàn thế giới, V.Hugo cũng như tác phẩm của ông đã thu hút bao tâm trí của các nhà phê bình nghiên cứu trong và ngoài nước. Ở ViệtNam, sự phổ biến của V.Hugo khá mạnh mẽ. Do đó, những công trình nghiên cứu về tác giả và tác phẩm của ông xuất hiện rất nhiều. Điển hình như: - Phùng Văn Tửu với “Victor Hugo” (NXBGD 1978) - Đặng Anh Đào với “Cuộc đời và tác phẩm Victor Hugo” (NXBGD) - Đặng Thị Hạnh, Lê Hồng Sâm với “Văn học lãng mạn và văn học hiện thực phê phán thế kỉ XIX” (NXB Đại học và Trung học chuyên nghiệp, 1985) - Minh Chính, Văn học phương Tây giản yếu (NXB ĐHQG TPHCM 2002). - “Văn học phương Tây” nhiều tác giả biên soạn (NXBGD 2002). - “Văn học thế giới tập II” (giáo trình dùng cho Cao Đẳng Sư Phạm, NXB Đại học Sư phạm), Lưu Đức Trung (chủ biên)… Nhìn chung, các công trình này đã giới thiệu khá đầy đủ về cuộc đời, sự nghiệp sáng tác của ông. Tuy nhiên, từ trước đến nay, việc đi vào tìm hiểu những yếu tố nghệ thuật làm nên bút pháp lãng mạn trong kịch và tiểu thuyết V.Hugo thì hầu như chưa có một công trình cụ thể, chuyên biệt. Nghiên cứu về đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của V.Hugo là một đề tài khá lí thú, mới mẻ và cũng không đơn giản. Do đó, với vốn kiến thức ít ỏi của một sinh viên năm tư chắc hẳn sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Để hoàn thành luận văn người viết dựa vào một số tài liệu của các tác giả kể trên và những tài liệu liên quan đến V.Hugo (được liệt kê ở mục Tài liệu tham khảo). III. Mục đích nghiên cứu Như chúng ta đã biết, một tác phẩm văn học có giá trị sẽ bao gồm giá trị nội dung và giá trị hình thức. Vì vậy, bất cứ nội dung nào cũng chứa đựng hình thức và bất cứ hình thức nào cũng chứa đựng nội dung. Do đó, “công việc tìm ra cái hình thức mang quan niệm”-tức là cái phương thức tư duy nghệ thuật của nhà văn nghệ sĩ đã ngưng kết thành cái hình thức nghệ thuật của tác phẩm nghệ thuật-là công việc hết sức phức tạp, đòi hỏi sự tìm tòi, phát hiện. Nhất là với thiên tài văn học V.Hugo thì việc phát hiện ra cái phương thức nghệ thuật để nhà văn chuyển tải quan niệm là điều không dễ dàng chút nào. Nhưng với tinh thần ham học hỏi, qua luận văn này tôi mong muốn tìm hiểu một cách sâu sắc, thấu đáo những yếu tố nghệ thuật mà ông sử dụng để có thể lý giải vì sao tác phẩm của V.Hugo lại có sức mạnh bất diệt, trở nên bất tử trong lòng độc giả bao thế hệ. Từ việc nghiên cứu đề tài này, tôi hy vọng nó sẽ là chiếc chìa khóa giúp bạn đọc mở cánh cửa bước vào thế giới nghệ thuật tác phẩm V.Hugo. Qua đó, chúng ta có thể nắm bắt được những tư tưởng, những quan niệm độc đáo tác giả đã gửi gắm vào trong đó, mà con người hôm nay cần phải trân trọng, học hỏi và kế thừa. IV. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu chính là một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của đại văn hào Victor Hugo. Để làm nổi bật lên một số đặc điểm nghệ thuật mà ông sử dụng trong quá trình sáng tác, người viết khảo sát tác phẩm của ông ở lĩnh vực kịch và tiểu thuyết. Qua đó, người viết có được cái nhìn khái quát, hệ thống về nó. Nhưng do sự nghiệp văn chương của ông khá đồ sộ, ở lĩnh vực kịch, tôi chỉ chọn vở kịch đã từng gây tiếng vang lớn trong kịch trường: “Hernani”. Ở lĩnh vực tiểu thuyết, tôi chọn hai bộ tiểu thuyết lớn làm nên tên tuổi của ông, đó là: “Nhà thờ Đức bàParis” và “Những người khốn khổ”. Bên cạnh đó, tôi còn tham khảo thêm một số tài liệu khác có liên quan để làm cơ sở cho việc nghiên cứu đạt kết quả cao nhất. V. Đóng góp của khóa luận Khi tiếp nhận tác phẩm văn học, chúng ta không chỉ tiếp cận ở bề mặt câu chữ mà qua đó, phải thấy được những tầng ý nghĩa sâu xa mà tác giả gửi gắm vào nó. Để phát hiện ra được điều đó, người đọc phải có cái nhìn trực diện và chiều sâu suy nghĩ. Đặc biệt, việc đánh giá và tiếp cận văn học nước ngoài là vô cùng khó khăn, bởi sự cách ngăn của hàng rào ngôn ngữ và những khác biệt về văn hóa. Chúng ta chỉ được tiếp xúc với nó thông qua bản dịch chứ không ở nguyên tác. Do đó, việc tìm hiểu đặc điểm nghệ thuật để khám phá được nội dung là điều hết sức cần thiết. Victor Hugo, “con người của thành phốParishoa lệ”, tuy cách chúng ta nửa vòng trái đất nhưng tư tưởng của ông lại rất gần gũi, phù hợp với truyền thống của dân tộc ta. Với cuộc sống xô bồ, bận rộn, thời gian được tính bằng vàng như ngày hôm nay thì mấy ai trong chúng ta bỏ ra một ít thì giờ để đọc lại những câu thơ chứa chan tình người, “Nhà thờ Đức bà Paris” hay “Những người khốn khổ”… lắng lòng mình lại trước những câu, chữ và chiêm nghiệm nó. Nếu làm được điều đó, tôi tin chắc rằng bạn phải thốt lên rằng: “Ôi! V.Hugo, thật là kì diệu!”. Sống giữa xã hội tư bản thối nát, đang trên đường suy thoái lúc bấy giờ, V.Hugo có được tinh thần nhân bản quá tuyệt vời. Ông là con người của chủ nghĩa nhân đạo cao cả, của tình thương yêu nhân loại xốn xang. Ông không lúc nào không nghĩ đến, không bênh vực, không đấu tranh cho quyền sống, quyền tự do, quyền hạnh phúc của con người cần lao với mong muốn xây dựng một xã hội tốt đẹp bằng giải pháp tình thương. Tôi hy vọng rằng khóa luận sẽ mang đến một cách tiếp cận mới, có hiệu quả về tác phẩm văn học nước ngoài, nó sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích cho các bạn đồng môn trong quá trình nghiên cứu và giảng dạy sau này. Và tôi tin rằng, những tư tưởng, ý niệm tốt đẹp mà V.Hugo hoài vọng sẽ mãi là hành trang cho mỗi người chúng ta vững bước vào đời với sự tin yêu, tin tưởng cuộc sống này hãy còn tươi đẹp biết bao! Có được sự đồng cảm, sự thương yêu và tin cậy lẫn nhau thì con người sẽ sống và làm việc với tinh thần thái độ hăng say hơn, góp phần làm cho xã hội ngày càng phồn vinh hơn. VI. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu khóa luận đạt hiệu quả tốt nhất, tôi phối hợp sử dụng nhiều phương pháp. Đầu tiên, tôi dùng phương pháp tổng hợp, tức là đọc một số bài nghiên cứu có liên quan rồi tổng hợp và ghi chép lại những vấn đề cần thiết phục vụ cho bài nghiên cứu của mình. Sau đó, tôi dùng phương pháp khảo sát, xem xét qua tất cả tư liệu rồi phân loại, liệt kê nó, ghi lại những dẫn chứng phù hợp. Khi liệt kê dẫn chứng thì phải có phân tích nên phương pháp phân tích được sử dụng để phân tích những luận cứ, luận điểm đưa ra, làm sao để cho vấn đề được nói đến có sức thuyết phục người khác. Trong bài viết, đôi khi tôi có sử dụng phương pháp so sánh làm nổi bật vấn đề. Tóm lại, luận văn đã đồng thời sử dụng nhiều phương pháp: tổng hợp, liệt kê, phân tích, so sánh, . . . tất cả chỉ với một nguyện vọng là làm sao nghiên cứu khóa luận đạt kết quả tốt nhất. VII. Cấu trúc luận văn TÌM HIỂU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM NGHỆ THUẬT KỊCH VÀ TIỂU THUYẾT CỦA VICTOR HUGO PHẦN MỞ ĐẦU PHẦN NỘI DUNG Chương I: Cơ sở lý luận của đề tài 1. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu như một trào lưu: 1.Cơ sở triết học. 2.Cơ sở mỹ học. 1. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu như một phương pháp sáng tác: 1.Nguyên tắc sáng tác của Chủ nghĩa lãng mạn. 2.Đặc điểm thi pháp cơ bản của Chủ nghĩa lãng mạn. Chương II: Khái quát về tác giả Victor Hugo 1. Cuộc đời. 2. Sự nghiệp sáng tác. Chương III: Một số đặc điểm nghệ thuật kịch và tiểu thuyết của Victor Hugo 1. Kịch drame: vở “Hernani” 1.Giới thiệu cốt truyện 2.“Trận chiến Hernani”, sự chiến thắng của Chủ nghĩa lãng mạn đối với Chủ nghĩa cổ điển. 1. Tiểu thuyết: 1.“Nhà thờ Đức Bà Paris”, toà nhà thờ vĩ đại bằng thơ ca. 2.“Những người khốn khổ”, đỉnh cao Chủ nghĩa lãng mạn Victor Hugo. PHẦN KẾT LUẬN PHỤ LỤC PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI I. Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu là một trào lưu Chủ nghĩa lãng mạn là thuật ngữ chỉ chung các trào lưu văn học-nghệ thuật ra đời vào khoảng cuối thế kỉ XVIII và phát triển nhất vào thế kỉ XIX ở nhiều nước phương Tây. Đến thế kỉ XIX ở Pháp, Chủ nghĩa lãng mạn phát triển thành một trào lưu có hệ thống luận điểm, có phương pháp sáng tác riêng, phổ biến trên mọi lĩnh vực thơ, kịch, tiểu thuyết như trong các tác phẩm của Lamartine, Muyxê, Vigny, V.Hugo . . . 1. Cơ sở triết học Chủ nghĩa lãng mạn ra đời trên cơ sở sự bất bình đối với xã hội tư sản được thiết lập sau cách mạng 1789, hay nói như C.Mác, Chủ nghĩa lãng mạn là “sự phản ứng đầu tiên chống lại cách mạng Pháp và phong trào Ánh sáng gắn liền với cuộc cách mạng đó”. Ngoài những diễn biến lịch sử lớn, phải kể đến những yếu tố tư tưởng và truyền thống văn học đã ảnh hưởng sâu sắc đến sự hình thành của Chủ nghĩa lãng mạn. Trước hết, chúng ta thấy những nhà tư tưởng của thế kỉ Ánh sáng đã truyền bá những tư tưởng dân chủ và duy vật. Họ công kích tôn giáo, châm biếm thần học và ủng hộ tự nhiên thần luận. Họ tin tưởng mãnh liệt vào sự tiến bộ của lịch sử. Các nhà tư tưởng Ánh sáng cho rằng đặc quyền và áp bức sẽ nhường chỗ cho những chân lý vĩnh viễn. Và theo họ, sự thay đổi chế độ xã hội cốt yếu là nhờ ở việc truyền bá tư tưởng. Đến đầu thế kỉ XIX, Xanh Xi-mông, Phu-ri-ê, Ô-oen là những nhà xã hội không tưởng vĩ đại. Học thuyết của họ đã phê phán những mâu thuẫn của chế độ tư bản chủ nghĩa, đã chứng minh phải thay thế chế độ tư bản chủ nghĩa bằng chế độ xã hội chủ nghĩa. Nhưng họ không nhìn thấy lực lượng giai cấp sáng tạo ra xã hội mới. Họ muốn sáng tạo ra hạnh phúc trên trái đất bằng pháp luật, bằng tuyên ngôn, mà không dựa vào bản thân nhân dân.(Stalin toàn tập, trích Từ điển triết học, NXB Sự thật). Về truyền thống văn học, Chủ nghĩa lãng mạn đã kế thừa chủ nghĩa tình cảm, một tư trào văn chương thế kỉ XVIII ra đời nhằm cân đối với tính lý trí của văn học Ánh sáng thế kỉ XVIII vốn nặng nề về lý trí. Về phương diện triết học, Chủ nghĩa lãng mạn Tây Âu đều tìm tới những hệ thống triết học mang tính duy tâm chủ quan để làm cơ sở cho học thuyết của mình. Mặc dù phủ định thực tại tư sản, thái độ coi thực tại là một cái gì không đáng quan tâm, coi “cái tôi” là đứng cao hơn tất cả, cuối cùng lại dẫn đến thái độ chiêm nghiệm trước thực tại, về thực chất là một thái độ “đầu hàng trước cảnh vô vị tư sản”. Âm vang trực tiếp của các tác phẩm của các nhà lãng mạn là mặc cảm bị tước đoạt, ý thức sâu sắc về sự trống rỗng của cuộc đời, về sự cô đơn và thất bại … Đặc điểm chính của thế giới quan lãng mạn là sự lý giải một cách chủ quan về các hiện tượng đời sống, là gán cho đời sống cái mà chủ thể nghệ sỹ mơ ước, khát vọng. Do đó, các nhà lãng mạn không có nhận thức chính xác, mà có khi tùy tiện bóp méo các quy luật khách quan về sự phát triển của thực tại, đem đối lập cá nhân với xã hội, quá đề cao vai trò của cá nhân trong lịch sử. Bất bình với thực tại, các nhà lãng mạn muốn tìm ra những giải pháp chống lại những xấu xa trong xã hội, nhưng vì không nhận thức đúng đắn quy luật lịch sử cụ thể, nên chủ trương của họ thường xuất phát từ những ý tưởng trừu tượng, thường có tính chất không tưởng. Ví như trường hợp Bairơn nhìn ra phía trước, nhưng không thể nhận ra “đằng sau chốn xa cùng lấp lánh dải đất hứa hẹn của tương lai” (Bielinski); hay V.Hugo tuy có cảm tình sâu đậm với những người khốn khổ “nhưng lại đi tìm giải pháp cứu khổ bằng ảo tưởng tình thương”… Chủ nghĩa lãng mạn là thế giới quan, là tiếng nói của thời đại mới sau cách mạng tư sản Pháp và những cuộc đấu tranh thắng lợi của nhân dân châu Âu chống ách xâm lược của Napoleon. Tuy cùng bất mãn đối với thực tại tư sản, nhưng do xuất phát từ những nguyên nhân giai cấp khác nhau, nên khuynh hướng của Chủ nghĩa lãng mạn cũng khác nhau: có khuynh hướng lãng mạn tiêu cực và khuynh hướng lãng mạn tích cực. Khuynh hướng lãng mạn tiêu cực (hay còn gọi là lãng mạn bảo thủ) - Cơ sở triết học là chủ nghĩa duy tâm: Kant, Béc-xơn, Freud, . . . . - Chủ nghĩa lãng mạn tiêu cực, đó là tiếng kêu thất vọng, lời than vãn, sự luyến tiếc của tầng lớp phong kiến quý tộc suy tàn về một thời đại vàng son đã qua, về “một thiên đường đã mất”. Đặc điểm của khuynh hướng này là chủ nghĩa bi quan, chủ nghĩa thần bí, thái độ đối nghịch với lý trí, sự thoát ly thực tại, chạy trốn cuộc đời, quay về quá khứ, đi vào tôn giáo, “đi sâu vào thế giới nội tâm với những tư tưởng bí ẩn thiên định của cuộc đời, về ái tình và về cái chết” (M.Gorki). Khuynh hướng lãng mạn tích cực (hay còn gọi là lãng mạn tiến bộ) - Cơ sở triết học là chủ nghĩa xã hội không tưởng của Ô-oen và Phu-ri-ê. “Họ đã nhìn vào chiều hướng của sự phát triển thực tại, và thực tế là họ đã đi trước sự phát triển ấy” (Lênin). - Chủ nghĩa lãng mạn tích cực hướng về tương lai, tràn đầy nhiệt tình và khát vọng chân lý, nó “tăng cường ý chí con người đối với cuộc sống, thức tỉnh lòng bất phục tùng đối với thực tại, đối với mọi đè nén áp bức” (Gorki). Nó dẫn con người vào những tình cảm đẹp, những say mê lớn, ra sức biểu dương những phẩm chất cao quý, sẵn sàng hy sinh và lập nên những kì tích bất hủ. Sáng tác của họ phản ánh những cuộc đấu tranh xã hội hay giải phóng dân tộc, phù hợp với lợi ích nhân dân. 2. Cơ sở mỹ học Chủ nghĩa lãng mạn bên cạnh là “sự khước từ thực tại và nguyện vọng muốn thoát ra khỏi thực tại đó” (Emile Faguet), nó còn là “thị hiếu về ước mơ, về sự huyền diệu và phóng khoáng, của trí tưởng tượng vượt khỏi lề thói”. Vì thế, lý tưởng lãng mạn đôi khi làm biến dạng thực tế để phục vụ cho nhu cầu thẩm mỹ và tình cảm. Về mặt nghệ thuật, Chủ nghĩa lãng mạn đã thay thế sự tìm tòi một chân lý phổ biến và trừu tượng bằng sự miêu tả những kinh nghiệm riêng và cụ thể. Các nhà văn lãng mạn đã phê phán các nhà văn cổ điển nêu thành nguyên tắc sự thống trị của lý trí để phủ nhận những hứng thú của ước mơ và những thao thức của con tim hoặc cấm đoán sự bộc lộ sâu xa của của những tâm hồn cá nhân. Về mặt thị hiếu thẩm mỹ, Chủ nghĩa lãng mạn là sự nổi dậy chống lại mọi ước lệ, mọi quy tắc gò bó của Chủ nghĩa cổ điển. V.Hugo nói rằng: “Chính với những lưỡi kéo của những quy tắc tam duy nhất, người ta đã cắt mất cánh của các nhà thơ”. Trong bài tựa Crôm-oen của V.Hugo ông cũng đã xác định: “Ba nguyên tắc ? Không, chỉ có một.