Luận văn Một số vấn đề về triển khai nghiệp vụ bảo hiểm hàng hoá xuất nhập khẩu vận chuyển bằng đường biển tại Công ty bảo hiểm Hà Nội

Lêi nãi ®Çu Trong ho¹t ®éng th­¬ng m¹i quèc tÕ, h×nh thøc vËn t¶i biÓn lu«n ®­îc coi träng vµ trë thµnh h×nh thøc vËn t¶i chñ yÕu. Tuy nhiªn, vËn t¶i b»ng h×nh thøc nµy hay gÆp ph¶i rñi ro g©y tæn thÊt cho hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. §Ó ®èi phã víi vÊn ®Ò nµy b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn ra ®êi. Trªn thÕ giíi, b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn ®· ra ®êi tõ l©u vµ hiÖn nay ®ang ph¸t triÓn kh«ng ngõng. ë ViÖt Nam, nghiÖp vô nµy ra ®êi muén h¬n song còng ®· phÇn nµo ®¸p øng ®­îc nhu cÇu b¶o hiÓm cho c¸c ®èi t­îng tham gia. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ViÖt Nam hiÖn nay, sù ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña c¸c Doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh ngo¹i th­¬ng ®· vµ ®ang t¹o ra nhu cÇu b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng lín. §Æc biÖt, thêi gian tíi ViÖt Nam sÏ gia nhËp vµo tæ chøc th­¬ng m¹i thÕ giíi (WTO), nhu cÇu b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ngµy cµng lín h¬n. ChÝnh nh÷ng yªu cÇu kh¸ch quan ®ã ®ßi hái ngµnh b¶o hiÓm ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng thay ®æi kÞp thêi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña t×nh h×nh míi. §èi víi C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi, mét doanh nghiÖp võa trë l¹i thÞ tr­êng b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng C«ng ty vµ thÞ tr­êng b¶o hiÓm hµng ho¸ nh»m t×m ra nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao chÊt l­îng triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu cña kh¸ch hµng vµ thÝch øng trong ®iÒu kiÖn míi lµ nhiÖm vô hµng ®Çu ®Æt ra cho c¸c nhµ qu¶n lý. Trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi, nhËn thøc ro vai trß quan träng cña nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn ®èi víi ho¹t ®éng th­¬ng m¹i Quèc tÕ còng nh­ ®èi víi sù ph¸t triÓn cña C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ viÖc triÓn khai nghiÖp vô nµy cña C«ng ty trong thêi gian qua còng nh­ ph­¬ng h­íng nhÖm vô kinh doanh cña C«ng ty. Em ®· lùa chän ®Ò tµi: "Mét sè vÊn ®Ò vÒ triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn t¹i C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi" ®Ó nghiªn cøu. Chuyªn ®Ò ®­îc thùc hiÖn víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ t×nh h×nh triÓn khai, nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®­îc, nh÷ng tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt ®Ó tõ ®ã ®­a ra nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao chÊt l­îng nghiÖp vô t¹i C«ng ty. Víi môc tiªu trªn, chuyªn ®Ò nµy ®­îc chia lµm 3 ch­¬ng nh­ sau: Ch­¬ng I: Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn. Ch­¬ng II: Thùc tiÔn triÓn khai nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn t¹i C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi. Ch­¬ng III: Mét sè ý kiÕn ®Ò xuÊt nh»m gãp phÇn n©ng cao chÊt l­îng nghiÖp vô b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn t¹i C«ng ty b¶o hiÓm Hµ Néi. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng song do cßn h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc thùc tÕ, kh¶ n¨ng chuyªn m«n vµ thêi gian nªn ®Ò tµi nµy em thùc hiÖn kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ. V× vËy, em rÊt mong nhËn ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña thÇy, c« h­íng dÉn, c¸c c« chó,anh chÞ trong c«ng ty vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi nµy ®­îc hoµn thiÖn h¬n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n. Ch­¬ng I Lý luËn chung vÒ b¶o hiÓm hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn I.vµi nÐt vÒ vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn 1. Vai trß cña vËn chuyÓn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu b»ng ®­êng biÓn. DiÖn tÝch cña mÆt biÓn chiÕm 2/3 tæng diÖn tÝch cña tr¸i ®Êt. Trªn mÆt biÓn, trong n­íc biÓn vµ d­íi ®¸y biÓn chøa ®ùng rÊt nhiÒu nguån tµi nguyªn quý b¸u. Loµi ng­êi ®· vµ ®ang khai th¸c nh÷ng tiÒm n¨ng v« tËn cña biÓn. Tõ l©u con ng­êi ®· biÕt lîi dông c¸c ®¹i d­¬ng lµm c¸c tuyÕn ®­êng giao th«ng ®Ó chuyªn chë hµnh kh¸ch vµ hµng ho¸ gi÷a c¸c n­íc víi nhau. VËn t¶i ®­êng biÓn xuÊt hiÖn rÊt sím vµ ph¸t triÓn nhanh chãng. Cho tíi nay vËn t¶i ®­êng biÓn lµ mét ph­¬ng thøc vËn t¶i hiÖn ®¹i trong hÖ thèng vËn t¶i Quèc tÕ. Nã gi÷ vÞ trÝ sè mét trong viÖc phôc vô l­u chuyÓn hµng ho¸ thÕ giíi, hµng n¨m nã b¶o ®¶m vËn chuyÓn kho¶ng 90% tæng khèi l­îng hµng ho¸ nhËp khÈu cña thÕ giíi. VËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn ®ãng vai trß quan träng nh­ vËy lµ do ph­¬ng thøc vËn t¶i nµy cã rÊt nhiÒu ­u ®iÓm. C¸c tuyÕn ®­êng biÓn hÇu hÕt lµ nh÷ng ®­êng giao th«ng tù nhiªn (trõ viÖc x©y dùng c¸c h¶i c¶ng vµ c¸c kªnh ®µo Quèc tÕ ). Do ®ã kh«ng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu vèn, nguyªn vËt liÖu, søc lao ®éng ®Ó x©y dùng vµ b¶o qu¶n c¸c tuyÕn ®­êng. §©y lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n lµm cho gi¸ thµnh vËn t¶i ®­êng biÓn thÊp h¬n so víi c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i kh¸c. N¨ng lùc chuyªn chë cña vËn t¶i ®­êng biÓn rÊt lín vµ cã thÓ chuyªn chë ®­îc nhiÒu chñng lo¹i hµng ho¸ kh¸c nhau. Bëi v× vËn t¶i ®­êng biÓn kh«ng bÞ h¹n chÕ nh­ c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i ®­êng bé, ®­êng kh«ng. Do vËy mµ träng t¶i trung b×nh cña tµu t¨ng nhanh vµ cho tíi nay vÉn ®ang cã xu h­íng t¨ng lªn ®èi víi tÊt c¶ c¸c nhãm tµu. C¸c tuyÕn vËn chuyÓn ®­êng biÓn réng lín nªn trªn mét tuyÕn cã thÓ tæ chøc ®­îc nhiÒu chuyÕn tµu trong cïng mét lóc cho c¶ hai chiÒu. ¦u ®iÓm næi bËt cña vËn t¶i ®­êng biÓn lµ gi¸ c­íc vËn t¶i rÊt thÊp. Trong chuyªn chë hµng ho¸ gi¸ thµnh vËn t¶i ®­êng biÓn chØ cao h¬n gi¸ thµnh vËn t¶i ®­êng èng. Cßn thÊp h¬n nhiÒu so víi c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i kh¸c. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ träng t¶i tµu biÓn lín, cù ly vËn chuyÓn trung b×nh dµi, n¨ng suÊt lao ®éng cao. Víi tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý, hiÖu qu¶ kinh tÕ cña vËn t¶i ®­êng biÓn ngµy mét t¨ng lªn. Ngoµi ra vËn chuyÓn ®­êng biÓn cßn gãp phÇn ph¸t triÓn tèt mèi quan hÖ kinh tÕ víi c¸c n­íc, thùc hiÖn ®­êng lèi kinh tÕ ngo¹i giao cña nhµ n­íc, gãp phÇn t¨ng thu ngo¹i tÖ. Bªn c¹nh ®ã vËn t¶i ®­êng biÓn cã mét sè nh­îc ®iÓm lµ: vËn t¶i phô thuéc vµo tù nhiªn, tèc ®é cña tµu biÓn ch­a cao, nÕu x¶y ra thiÖt h¹i th× rÊt lín. B¶ng 1. Mét sè ®Æc tÝnh cña c¸c ph­¬ng thøc vËn t¶i XÕp h¹ng  Tèc ®é  TÝnh ®Òu ®Æn  §é tin cËy  N¨ng lùc v©n chuyÓn  TÝnh linh ho¹t  Gi¸ thµnh   1  §­êng kh«ng  §­êng «t«  §­êng «t«  §­êng thuû  §­êng «t«  §­êng thuû   2  §­êng «t«  §­êng kh«ng  §­êng s¾t  §­êng s¾t  §­êng s¾t  §­êng s¾t   3  §­¬ng s¾t  §­êng s¾t  §­êng thuû  §­êng «t«  §­êng kh«ng  §­êng «t«   4  §­êng thuû  §­êng thuû  §­êng kh«ng  §­êng kh«ng  §­êng thuû  §­êng kh«ng   (Nguån: Fearnly-oslo, Review 1997) Víi nh÷ng ®iÓm næi bËt nh­ trªn, vËn t¶i b»ng ®­êng biÓn ®· trë thµnh h×nh thøc vËn t¶i phæ biÕn vµ gi÷ vai trß ngµy cµng quan träng trong th­¬ng m¹i Quèc tÕ. 2. §Æc ®iÓm cña qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn vµ tr¸ch nhiÖm c¸c bªn cã liªn quan 2.1. §Æc ®iÓm qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ vËn chuyÓn b»ng ®­êng biÓn Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë ph¹m vi quèc tÕ. Nã liªn quan ®Õn mét hÖ thèng quan hÖ mua b¸n trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i cã tæ chøc trong vµ ngoµi n­íc. Nh×n chung qu¸ tr×nh nµy cã mét sè ®Æc ®iÓm cÇn l­u ý sau: ViÖc xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ th­êng ®­îc th­c hiÖn th«ng qua hîp ®ång gi÷a ng­êi mua vµ ng­êi b¸n víi néi dung vÒ sè l­êng, phÈm chÊt, kü m· hiÖu, quy c¸ch ®ãng gãi, gi¸ c¶ hµng ho¸, tr¸ch nhiÖm thuª tµu vµ tr¶ c­íc phÝ, phÝ b¶o hiÓm, thñ tôc vµ ®ång tiÒn thanh to¸n...... Cã sù chuyÓn giao quyÒn së h÷u l« hµng xuÊt nhËp khÈu tõ ng­êi b¸n sang ng­êi mua. Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu th­êng th­êng ®­îc vËn chuyÓn qua biªn giíi quèc gia, ph¶i chÞu sù kiÓn so¸t cña h¶i quan, kiÓm dÞch... tuú theo quy ®Þnh cña mçi n­íc. §ång thêi ®Ó ®­îc vËn chuyÓn ra ( hoÆc vµo) biªn giíi quèc gia ph¶i mua b¶o hiÓm theo tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ. Ng­êi tham gia b¶o hiÓm cã thÓ lµ ng­êi b¸n hµng ( ng­êi xuÊt khÈu) hoÆc ng­êi mua hµng (ng­êi nhËp khÈu). NÕu ng­êi b¸n hµng mµ mua b¶o hiÓm th× ph¶i chuyÓn nh­îng l¹i cho ng­êi mua hµng ®Ó khi hµng vÒ ®Õn n­íc nhËp, nÕu bÞ tæn thÊt cã thÓ ®ßi ng­êi b¶o hiÓm båi th­êng. Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu th­êng ®­îc vËn chuyÓn b»ng c¸c ph­¬ng tiÖn kh¸c nhau theo ph­¬ng thøc vËn chuyÓn ®a ph­¬ng tiÖn, trong ®ã cã tµu biÓn. Ng­êi vËn chuyÓn hµng ®ång thêi còng lµ ng­êi giao hµng cho ng­êi mua. Tõ nh÷ng ®¾c ®iÓm trªn ta thÊy, qu¸ tr×nh xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ cã liªn quan ®Õn nhiÒu bªn, trong ®ã cã bèn bªn chñ yÕu lµ: ng­êi b¸n, ng­êi mua, ng­êi vËn chuyÓn vµ ng­êi b¶o hiÓm. V× vËy ph¶i ph©n ®Þnh râ rµng tr¸ch nhiÒm c¸c bªn liªn quan. 2.2. Tr¸ch nhiÖm c¸c bªn cã liªn quan Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ th­êng ®­îc thùc hiÖn th«ng qua ba lo¹i hîp ®ång: Hîp ®ång mua b¸n, Hîp ®ång vËn chuyÓn, Hîp ®ång b¶o hiÓm. Ba hîp ®ång nµy lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm c¸c bªn liªn quan vµ tr¸ch nhiÖm nµy phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn giao hµng cña hîp ®ång mua b¸n. Theo c¸c ®iÒu kiÖn th­¬ng m¹i quèc tÕ "INCOTERMS " (International Commercial Terms 2000) cã 13 ®iÒu kiÖn giao hµng ®­îc chia thµnh 4 nhãm: E,F,C,D. Nhãm E: EXW ( Ex work) Giao hµng t¹i x­ëng (N¬i göi hµng ®i) Nhãm F: C­íc vËn chuyÓn chÝnh ch­a tr¶. Gåm 3 ®iÒu kiÖn: FCA Free carrier - Giao hµng cho ng­êi vËn t¶i. FAS Free Along Side Ship - Giao däc m¹n tµu. FOB Free on Board - Giao lªn tµu. Nhãm C: C­íc vËn chuyÓn chÝnh ®· tr¶. Gåm 4 ®iÒu kiÖn: CFR Cost and Freight - TiÒn hµng vµ c­íc phÝ. CIF Cost InSurance anh Freight - TiÒn hµng, b¶o hiÓm, c­íc phÝ CPT Carriage Paid to - C­íc tr¶ tíi CIP Carriage and InSurance Paid to - C­íc vµ b¶o hiÓm tr¶ tíi. Nhãm D: N¬i hµng ®Õn. Gåm n¨m ®iÒu kiÖn. DAF Delivered at Frontier - Giao t¹i biªn giíi. DES Delivered Ex Ship - Giao t¹i tµu. DEQ Delivered Ex Quay - Giao t¹i cÇu c¶ng. DDU Delivered Duty Unpaid - Giao t¹i ®Ých ch­a nép thuÕ. DDP Delivered Duty Paid - Giao dÞch t¹i ®Ých ®· nép thuÕ. Víi mét ®iÒu kiÖn giao hµng th× t­¬ng øng sÏ cã c¸c quyÒn lîi vµ tr¸ch nhiÒm t­¬ng øng víi mçi bªn liªn quan. §iªu kiÖn giao hµng th«ng dông lµ ®iÒu kiÖn FOB, CFR vµ ®iÒu kiÖn CIF. Nãi chung tr¸ch nhiÖm c¸c bªn liªn quan ®­îc ph©n ®Þnh nh­ sau: Ng­êi b¸n (ng­êi xuÊt khÈu ): chuÈn bÞ hµng ho¸ theo ®óng hîp ®ång vÒ sè l­îng, chÊt l­êng, lo¹i hµng, bao b× ®ãng gãi, thêi h¹n tËp kÕt hµng, thñ tôc h¶i quan, kiÓm dÞch.... Trong tr­êng hîp ng­êi b¸n ph¶i mua b¶o hiÓm (theo gi¸ CIF ) th× sÏ ký hËu vµo ®¬n b¶o hiÓm ®Ó chuyÓn nh­îng quyÒn lîi b¶o hiÓm cho ng­êi mua. Ng­êi mua (ng­êi nhËp khÈu): cã tr¸ch nhiÖm nhËn hµng cña ng­êi chuyªn chë theo ®óng sè l­îng, chÊt l­îng ®· ghi trong hîp ®ång vËn chuyÓn vµ hîp ®ång mua b¸n, lÊy giÊy chøng nhËn kiÓm ®Õm, biªn b¶n kÕ to¸n giao nhËn hµng víi chñ tµu, biªn b¶n hµng ho¸ h­ háng, ®æ vì do tµu g©y nªn (nÕu cã). Trong tr­êng hîp cã sù sai lÖch vÒ sè l­îng, chÊt l­îng víi hîp ®ång mua b¸n, nh­ng ®óng víi hîp ®ång vËn chuyÓn th× ng­êi mua b¶o l­u quyÒn khiÕu n¹i víi ng­êi b¸n. NÕu phÈm chÊt, sè l­îng sai lÖch so víi biªn b¶n giao hµng th× ng­êi mua c¨n cø vµo hµng h­ ho¶ng ®æ vì do tµu g©y ra mµ khiÕu n¹i ng­êi vËn chuyÓn. Ngoµi ra, ng­êi mua cßn cã tr¸ch nhiÖm mua b¶o hiÓm cho hµng ho¸ hoÆc nhËn tõ ng­êi b¸n chuyÓn nh­îng l¹i. Ng­êi vËn chuyÓn: cã tr¸ch nhiÖm chuÈn bÞ ph­¬ng tiÖn vËn t¶i theo yªu cÇu kü thuËt th­¬ng m¹i vµ kü thuËt hµng h¶i, giao nhËn hµng ®óng quy ®Þnh theo hîp ®ång vËn chuyÓn. Theo tËp qu¸n th­¬ng m¹i quèc tÕ tµu chë hµng còng ph¶i ®­îc b¶o hiÓm. Ng­êi vËn chuyÓn cßn cã tr¸ch nhiÖm cÊp vËn ®¬n cho ng­êi göi hµng. VËn ®¬n lµ mét chøng tõ vËn chuyÓn hµng trªn biÓn do ng­êi vËn chuyÓn cÊp cho ng­êi göi hµng nh»m nãi lªn quan hÖ ph¸p lý gi÷a ng­êi vËn chuyÓn, ng­êi göi hµng vµ ng­êi nhËn hµng. Cã nhiÒu lo¹i vËn ®¬n nh­ng ë ®©y ta quan t©m ®Õn vËn ®¬n s¹ch hay hoµn h¶o (clean B/L). Ng­êi b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm ®èi víi hµng ho¸ ®­îc ®­îc b¶o hiÓm. Ch¼ng h¹n, kiÓm tra chøng tõ vÒ hµng hãa, kiÓm tra hµnh tr×nh vµ b¶n th©n con tµu vËn chuyÓn... . Khi x¶y ra tæn thÊt thuéc ph¹m vi tr¸ch nhiÖm b¶o hiÓm, Nguêi b¶o hiÓm cã tr¸ch nhiÖm gi¸m ®Þnh, båi th­êng tæn thÊt vµ truy ®ßi ng­êi thø ba nÕu hä cã g©y ra tæn thÊt ®ã. 3.Rñi ro Hµng H¶i vµ Tæn ThÊt 3.1. Rñi Ro Hµng H¶i Rñi ro hµng h¶i lµ nh÷ng rñi ro do thiªn tai, tai n¹n bÊt ngê trªn biÓn g©y ra lµm h­ háng hµng ho¸ vµ ph­¬ng tiÖn chuyªn chë. Rñi ro hµng h¶i cã nhiÒu lo¹i. Theo nguyªn nh©n, rñi ro hµng h¶i bao gåm rñi ro thiªn tai, rñi ro do tai n¹n bÊt ngê trªn biÓn, rñi ro lócc xÕp dì hµng, hµng bÞ nhiÔm mïi, l©y bÈn... Theo nghiÖp vô b¶o hiÓm, cã 3 lo¹i rñ ro lµ: rñi ro cã thÓ ®­îc b¶o hiÓm, rñi ro lo¹i trõ vµ rñi ro ®­îc b¶o hiÓm trong tr­êng hîp ®Æc biÖt. Vµ cã thÓ ph©n lo¹i rñi ro hµng h¶i theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c. Tuy nhiªn, trong phÇn nµy rñi ro hµng h¶i ®­îc ph©n lo¹i theo nghiÖp vô b¶o hiÓm. 3.1.1. Rñi ro cã thÓ ®­îc b¶o hiÓm. Rñi ro cã thÓ ®­îc b¶o hiÓm cã thÓ ®­îc chia ra c¸c nhãm rñi ro sau: Nhãm rñi ro chÝnh. §©y lµ nh÷ng rñi ro ®­îc b¶o hiÓm ngay tõ khi b¶o hiÓm hµng h¶i míi ra ®êi. Nh÷ng rñi ro nµy th­êng g©y nªn nh÷ng tæn thÊt lín vµ lµ nguån ®e do¹ chñ yÕu ®èi víi hµng ho¸ trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn. Nhãm nµy gåm c¸c rñi ro: M¾c c¹n: M¾c c¹n lµ hiÖn t­îng ®¸y tµu s¸t liÒn víi ®¸y biÓn hoÆc ch¹m ph¶i ch­íng ng¹i vËt kh¸c lµm cho tµu kh«ng tù ch¹y ®­îc vµ ph¶i nhê ®Õn ngo¹i lùc lµm tµu tho¸t khái m¾c c¹n hoÆc gióp tµu næi lªn. Trong tr­êng hîp mét con tµu bÞ v­íng hay m¾c c¹n do ®i qua kªnh ®µo, s«ng r¹ch hay do thuû chiÒu theo quy ®Þnh cña b¶o hiÓm lµ rñi ro l­êng tr­íc ®­îc th× kh«ng ®­îc b¶o hiÓm. Tµu bÞ m¾c c¹n ph¶i tho¶ m·n ®iÒu kiÖn lµ ngÉu nhiªn, kh«ng l­êng tr­íc ®­îc. Ch¼ng h¹n nh­ ®Ó tr¸nh b·o, thuyÒn tr­ëng cho tµu vµo c¶ng l¸nh n¹n nh­ng trªn ®­êng vµo c¶ng bÞ m¾c c¹n... Ch×m §¾m: Ch×m ®¾m lµ hiÖn t­îng ph­¬ng tiÖn vËn t¶i ch×m h¼n xuèn n­íc, kh«ng thÓ ch¹y ®­îc n÷a vµ hµnh tr×nh coi nh­ bÞ chÊm døt. NÕu tµu bÞ ngËp mét phÇn hoÆc cßn bËp bÒn trªn mÆt n­íc th× kh«ng gäi lµ ®¾m trõ khi ng­êi ta chøng minh ®­îc r»ng tµu kh«ng ch×m s©u h¬n lµ do tÝnh chÊt cña hµng ho¸. Ch¸y Næ: Ch¸y næ lµ hiÖn t­êng «xi ho¸ hµng ho¸ hay vËt phÈm kh¸c trªn tµu cã to¶ nhiÖt cao. Ch¸y næ cã thÓ x¶y ra do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh­: do thiªn nhiªn (sÐt ®¸nh, ¸nh n¾ng... ); do s¬ suÊt cña con ng­êi (khi hót thuèc, ch©m löa...); do chñ t©m hay cè ý, do b¶n th©n hay néi tú cña hµng hãa... Tuy nhiªn, ng­êi b¶o hiÓm chØ båi th­êng cho hµng ho¸ bÞ ch¸y do nguyªn nh©n kh¸ch quan nh­ do thiªn nhiªn, do s¬ suÊt cña con ng­êi ( kh«ng ph¶i lµ ng­êi ®­îc b¶o hiÓm ).... Trong tr­êng hîp hµng ho¸ bÞ ch¸y lµ do tù ph¸t, do néi tú cña hµng ho¸ mµ ng­êi b¶o hiÓm chøng minh ®­îc lµ do qu¸ tr×nh bèc xÕp hµng ho¸ lªn tµu kh«ng thÝch hîp th× hä cã quyÒn tõ chèi båi th­êng. Ngoµi ra, nÕu hµng ho¸ bÞ lan sang mµ ch¸y hay bÞ háng do b¬m n­íc ch÷a ch¸y hoÆc hy sinh lµm nhiªn liÖu... th× tæn thÊt nµy thuéc tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm. §©m va: ®©m va lµ hiÖn t­îng ph­¬ng tiÖn vËn chuyÓn va ch¹m víi c¸c vËt thÓ cè ®Þnh hay chuyÓn ®éng kh¸c trªn biÓn. ®©m va ë ®©y cã thÓ lµ gi÷a tµu víi: tµu kh¸c, thuyÒn, xµ lan, cÇn cÈu næi,tµu kÐo, tµu ®¾m... vµ c¸c vËt thÓ nh­: t¶ng b¨ng tr«i, ®¸ ngÇm, c¸c c«ng tr×nh trªn s«ng, biÓn... khi x¶y ra ®©m va, hµng hãa trªn tµu cã thÓ bi tæn thÊt, bÞ h­ háng, gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i... c¸c tæn thÊt nµy thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña ng­êi b¶o hiÓm. Trªn ®©y lµ nhãm rñi ro chÝnh ®­îc b¶o hiÓm ë mäi ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm. Nhãm rñi ro th«ng th­êng ®­îc b¶o hiÓm. §©y lµ nhãm rñi ro më réng cã ®Æc ®iÓm lµ kh«ng ph¶i do ngÉu nhiªn hay bÊt ngê nh­ng vÉn ®­îc b¶o hiÓm. Nhãm rñi ro nµy th«ng th­êng ®­îc b¶o hiÓm lµ do 2 lý do chÝnh: Thø nhÊt: mÆc dï rñi ro kh«ng ph¶i do ngÉu nhiªn hay bÊt ngê nh­ng nã l¹i n»m ngoµi ý muèn cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. Thø hai:ho¹t ®éng ngo¹i th­¬ng ph¸t triÓn m¹nh kÐo theo sù lín m¹nh vÒ sè l­îng vµ quy m« c¸c ®éi tµu, ®Ó thu hót kh¸ch hµng ng­êi b¶o hiÓm chÊp nhËn b¶o hiÓm cho c¸c rñi ro nµy. Nhãm rñi ro nµy gåm c¸c rñi ro sau: Tµu mÊt tÝch: tµu mÊt tÝch lµ hiÖn t­îng tµu kh«ng ®Õn ®­îc c¶ng quy ®Þnh vµ sau mét thêi gian hîp lý kh«ng nhËn ®­îc tin tøc g× vÒ tµu. Thêi gian hîp lý ®Ó cã thÓ tuyªn bè tµu mÊt tÝch tuú thuéc vµo lo¹i tµu, lo¹i hµng, tÝnh chÊt cña hµnh tr×nh vµ luËt cña mçi nuíc. Theo luËt hµng h¶i ViÖt Nam n¨m 1993, thêi gian tuyªn bè tµu mÊt tÝch lµ 3 lÇn thêi gian hµnh tr×nh nh­ng kh«ng lín h¬n 3 th¸ng (nÕu cã ¶nh h­ëng cña chiÕn tranh th× kh«ng qu¸ 6 th¸ng ). Cßn theo luËt Anh Quèc th× thêi gian nµy kh«ng qu¸ 2 lÇn thêi gian hµnh tr×nh nh­ng kh«ng Ýt h¬n 2 th¸ng vµ nhiÒu h¬n 6 th¸ng. Vøt hµng xuèng biÓn: Vøt hµng xuèng biÓn lµ hµnh ®éng nÐm hµng xuèng biÓn nh»m lµm nhÑ tµu hoÆc cøu tµu khi gÆp n¹n. §©y lµ hµnh ®éng hy sinh mang tÝnh tù nguyÖn xuÊt ph¸t tõ nguyªn nh©n cã nguy c¬ ®e do¹ trùc tiÕp ®Õn hµnh tr×nh cña con tµu. Tuy nhiªn, B¶o hiÓm kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm trong tr­êng hîp vøt hµng xuèng biÓn khi tµu gÆp n¹n, hµng ho¸ vøt xuèng biÓn do hµng ho¸ h­ háng bëi néi tú b¶n chÊt hµng ho¸ hay do kh«ng xÕp ®óng víi tËp qu¸n quy ®Þnh. §iÒu cÇn l­u ý trong rñi ro nµy lµ tuÇn tù thùc hiÖn "vøt hµng xuèng biÓn "khi tµu gÆp n¹n, hµng ho¸ vøt xuèng biÓn tr­íc tiªn ph¶i lµ hµng ho¸ xÕp trªn boong hoÆc gÇn n¬i bÞ ch¸y. MÊt c¾p vµ giao thiÕu hµng: MÊt c¾p chØ sù mÊt c¾p nguyªn ®ai,nguyªn kiÖn hoÆc hµng bªn trong bao, kiÖn bÞ mÊt, hµnh ®éng ¨n c¾p nµy cã tÝnh chÊt bÝ mËt. Giao thiÕu hµng lµ hiÖn t­îng toµn bé l« hµng hay mét sè kiÖn hµng kh«ng ®­îc giao t¹i c¶ng ®Õn vµ kh«ng cã dÉn chøng vÒ nguyªn nh©n tæn thÊt. Trong tr­ßng hîp nµy b¶o hiÓm sÏ båi th­êng nÕu chñ hµng chøng minh ®­îc hµng ho¸ ®ã ®· ®­îc xÕp lªn tµu. ViÖc giao thiÕu hµng do hao hôt tù nhiªn, bao b× r¸ch vì kÐm phÈm chÊt kh«ng thuéc rñi ro nµy. Ngµy nay rñi ro mÊt c¾p vµ giao hµng thiÕu ®­îc më réng víi c¶ c­íp biÓn. Hµnh vi phi ph¸p cña thuyÒn tr­ëng vµ thuû thñ ®oµn. Hµnh vi ph¹m ph¸p nµy bao hµm ý ®å x¶o tr¸ hay lõa g¹t hoÆc cè ý g©y tæn thÊt víi con tµu vµ hµng ho¸ chuyªn chë cã h¹i cho chñ tµu hoÆc ng­êi thuª tµu. Hµnh vi phi ph¸p cã thÓ lµ: bu«n lËu, lµm ®¾m tµu, lµm chËm trÔ hµnh tr×nh, ®èt ch¸y lµm h­ háng hµng ho¸, vi ph¹m ph¸p luËt... Tuy nhiªn nh÷ng hµnh vi vi ph¹m trªn cña thuyÒn tr­ëng, thuyÒn viªn thùc hiÖn theo lÖnh cña chñ tµu, chñ hµng th× b¶o hiÓm sÏ kh«ng båi th­êng cho c¸c tæn thÊt do hµnh vi ®ã g©y nªn. Nhãm rñi ro phô. §©y lµ nhãm rñi ro ph¸t sinh chñ yÕu ®èi víi hµng ho¸ vËn chuyÓn vµ tuú thuéc vµo ®Æc tr­ng cña tõng lo¹i hµng ho¸. Nh÷ng rñi ro thuéc nhãm nµy sÏ ®­îc b¶o hiÓm trong ®iÒu kiÖn b¶o hiÓm mäi rñi ro hoÆc ®Ó tiÕt kiÖm vµ mua b¶o hiÓm ë ®iÒu kiÖn tèi ­u nhÊt th× ng­êi b¶o hiÓm cã thÓ mua víi ph¹m vi b¶o hiÓm hÑp h¬n lµ ®i kÌm víi c¸c rñi ro phô nµy. Nhãm rñi ro phô gåm cã: HÊp h¬i:lµ sù tho¸t h¬i n­íc tõ b¶n th©n hµng ho¸, ph­¬ng tiÖn chuyªn chë, hµng ho¸ kh¸c l©y sang khi ®­îc xÕp trong hÇm tµu, container... do sù thay ®æi ®é Èm, nhiÖt ®é tõ n¬i nµy sang n¬i kh¸c... trong qu¸ tr×nh vËn chuyÓn lµm cho hµng ho¸ Èm mèc... gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i. Nãng: lµ hiÖn t­îng t¨ng nhiÖt ®é do b¶n th©n hµng ho¸ hay tõ hµng ho¸ kh¸c, ph­¬ng tiÖn l©y sang. HËu qu¶ lµ lµm gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña hµng ho¸ ®ã. L©y h¹i: lµ hiÖn t­îng hµng ho¸ bÞ h­ h¹i kÐm phÈm chÊt, mÊt h­¬ng vÞ, nhiÔm mïi h­¬ng vÞ kh¸c, bÞ mèi mät, lÊm mèc lay sang tõ hµng ho¸ hay ph­¬ng tiÖn chuyªn chë tõ ®ã lµm gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña hµng ho¸ ®ã. L©y bÈn: l©y bÈn lµ hiÖn t­îng hµng ho¸ bÞ l©y bÈn (theo thø tù tõ ngoµi vµo trong ) do hµng ho¸ kh¸c hay ph­¬ng tiÖn chuyªn chë l©y sang, lµm gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña hµng ho¸ ®ã. Rß rØ: lµ hµng ho¸ b»ng kim lo¹i bÞ rß rØ do l©y bÈn, n­íc m­a,n­íc biÓn... ®em l¹i lµm gi¶m gi¸ trÞ th­¬ng m¹i cña hµng ho¸ ®ã. Ngoµi ra, cßn cã c¸c rñi ro phô kh¸c phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i hµng ho¸. Nh­ vËy, nh÷ng rñi ro thuéc lo¹i rñi ro cã thÓ ®­îc B¶o hiÓm cña mét ®¬n b¶o hiÓm cô thÓ hay kh«ng lµ tuú thuéc vµo ®iÒu kiÖn B¶o hiÓm vµ nh÷ng tho¶ thuËn kh¸c gi÷a nguêi tham gia B¶o hiÓm vµ ng­êi B¶o hiÓm ký kÕt trªn ®¬n b¶o hiÓm ®ã. 3.1.2. Rñi Ro lo¹i trõ. Trong bÊt kú tr­êng hîp nµo ng­êi b¶o hiÓm sÏ kh«ng b¶o hiÓm cho: MÊt m¸t, h­ háng hay chi phÝ ®­îc qui cho hµnh vi xÊu cè ý cña ng­êi ®­îc b¶o hiÓm. §èi t­îng ®­îc b¶o hiÓm bÞ rß ch¶y th«ng th­êng, hao hôt trong l­îng hoÆc gi¶m thÓ tÝch tù nhiªn hoÆc hao m