Luận văn Nghiên cứu tẩy sạch virus bằng kỹ thuật nuôi cấy meristem nhằm phục tráng giống khoai tây KT2

Cây khoai tây thuộc họ càSolanaceaechi Solanum. Trong hệ thống cây trồng nông nghiệp của vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới nhưngô, lúa nước, lúa mì thì khoai tây là cây trồng cho năng suất dinh dưỡng và năng suất protein cao nhất (Beuceman, Vander Zagg, 1979)[26]. Bên cạnh vai trò là cây lương thực quan trọng của nhiều nước trên thế giới, khoai tây còn là cây thực phẩm, thức ăn gia súc và còn là nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến. Cây khoai tây có những đặc tính quý như: thời gian sinh trưởng ngắn, thích hợp với nhiều vùng sinh thái, nhiều chân đất, cho năng suất cao củ giàu dinh dưỡng nên khoai tây được trồng rất phổ biến. Theo trung tâm nghiên cứu khoai tây Quốc tế ư CIP tính đến năm 1998 đã có 130 nước trên thế giới trồng khoai tây với tổng diện tích 18,3 triệu ha, tổng sản lượng 295,1 triệu tấn, năng suất trung bình 16 tấn/ha.(Nguyễn Quang Thạch và cs 2004)[18]. Khoai tây là cây trồng lý tưởng cho vụ Đông ở đồng bằng sông Hồng. Cây khoai không đòi hỏi thời vụ nghiêm ngặt nhưcác cây trồng vụ đông khác. Thời vụ trồng khoai tây có thể kéo dài từ25/10 đến cuối tháng 12. Khoai tây có thời gian sinh trưởng ngắn (80 ư 90 ngày) nhưng lại đạt năng suất cao, có nhiều điển hình đạt năng suất 25 ư 30 tấn/ha. Sản phẩm thu hoạch dễ tiêu thụ và dễ thương mại hoá. Mặt ưu việt khác là cây khoai tây thường được trồng trong vụ đông trên các chân đất đã trồng lúa ở vụ xuân và vụ mùa. Công thức luân canh này sẽ góp phần nâng cao độ phì nhiêu của đất, hạn chế sự lan truyền của sâu bệnh. Trong phong trào “cánh đồng 50 triệu đồng/ha/năm hiện nay”, sản xuất khoai tây có ý nghĩa quan trọng. Một vụ khoai tây có thể cho năng suất 20 ư 25 tấn/ha,vớigiábán 2000 đồng/kg đãchothu nhập 40 triệu đồng/ha. 1 Tuy nhiên thực trạng sản xuấtkhoai tây ở đông bằng sông Hồng không phản ánh đúng tiềm năng đã phân tích. nguyên nhân cơ bản hạn chế việc phát triển khoai tây ở nước ta là do sử dụng củ giống bị thoái hoá làm giảm năng suất nên hiệu quả sản xuất thấp. Cây khoai tây là cây nhân giống vô tính chủ yếu bằng củ, vì vậy hiện tượng thoái hóa giống do virus là rất phổ biến, lây lan rất nhanh và gây thiệt hại bình quân 13% sản lượng khoai tây hàng năm trên toàn thế giới. Tác hại của bệnh không chỉ làm giảm năng suấtmà còn làm giảm 16 ư 17% lượng tinh bột trong củ.ởViệt Nam, theođiều tra của Trương Văn Hộ và cs (1992)[7] chỉ sau một vụ trồng khoai tây sạch bệnh thì khả năng nhiễm lại của khoai tây sạch bệnh từ 1 ư 33% tuỳ theo từng giống. Trong sản xuất khoai tây ở nhiều vùng của nước ta (Bắc Ninh, Bắc Giang), giống khoai tây KT2rất được người nông dân ưa chuộng vì có nhiều đặc tính quý nhưthời gian sinh trưởng ngắn, có thể trồng vào vụ đông sớm, năng suất ổn định, chất lượng tốt, mắt củ nông, thời gian bảo quản lâu, dễ thương mại hoá, nếu trồng trong vụ đông sớm thì khoai tây KT2 cho năng suất hơn hẳn các giống khác trong cùng thời vụ. bên cạnh đó một trong những ưu điểm nổi bật của khoai tây KT2 là có khả năng vận chuyển xa tốt nhất trong các giống hiện đang trồng ở đồng bằng sông Hồng. Giống KT2được xem là một trong những giống thích hợp nhất cho việc chuyển vào bán ở các tỉnh phía nam. Tuy nhiên, do sử dụng bằng nguồn giống được người nông dân tự để từ vụ này sang vụ khác nên giống KT2 bị thoái hoá rất nặng. Hiện nay, 100% giống khoai tây KT2đang trồng ngoài sản xuất bị thoái hoá do virus. Người sản xuất tha thiết muốn có nguồn giống khoai tây KT 2 với những đặc tính ưu việt ban đầu của nó. Việc tẩy sạch virus cho nhiều cây trồng trong đó có khoai tây bằng kỹ thuật nuôi cấy meristem đã được nhiều nghiên cứu trên thế giới 2 thừa nhận Morel G. và Martin C. (1952) (1955)[39][40], Norris D. O. (1954)[43], Kasanis B. (1957)[34]. Tuy nhiên ở Việt Nam việc nghiên cứu chi tiết và đưa ra quy trình tẩy sạch virus cho khoai tây một cách chính xác cụ thể hầu nhưchưa có công bố. Liệu chúng ta có thể phục tráng lại giống bằng cách tẩy sạch virus cho củ giống để cung cấp giống sạch bệnh cho sản xuất được không? Xuất phát từ yêu cầu bức báchđó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu tẩy sạch virus bằng kỹ thuật nuôi cấy meristem nhằm phục tráng giống khoai tây KT2 ”