Luận văn Nghiên cứu Tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam

1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Dịch vụ vận tải đường bộ có vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, góp phần đáng kể vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Các công ty vận tải đường bộ Việt Nam có đặc điểm là cung cấp dịch vụ rộng khắp trên toàn quốc, cũng như các công ty kinh doanh dịch vụ khác, quá trình sản xuất của các công ty vận tải đường bộ không tập trung mà diễn ra ở khắp nơi vì vậy rất khó kiểm soát chi phí phát sinh. Hơn nữa, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, các công ty vận tải đều chịu sự cạnh tranh gay gắt với các công ty vận tải khác trong và ngoài nước. Để tồn tại và phát triển, các công ty vận tải phải không ngừng sử dụng có hiệu quả các nguồn lực để nâng cao hiệu qủa sản xuất kinh doanh. Muốn thực hiện được mục tiêu đó, đòi hỏi các công ty vận tải đường bộ phải cải tiến, đổi mới công tác quản lý, phương thức kinh doanh cũng như hệ thống các công cụ quản lý, trong đó có kế toán. Hệ thống kế toán của các công ty vận tải đường bộ nhìn chung mới chỉ đề cập chủ yếu đến kế toán tài chính còn kế toán quản trị nói chung và kế toán quản trị chi phí nói riêng vẫn đang là vấn đề khá mới mẻ cả về nhận thức và tổ chức thực hiện. Vì vậy, việc nghiên cứu Tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam là cần thiết để giúp các nhà quản trị trong các doanh nghiệp vận tải đường bộ Việt Nam có được các quyết định kinh doanh đúng đắn. 2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Các vấn đề về kế toán quản trị đã được các tác giả Việt Nam bắt đầu nghiên cứu từ những năm đầu thập kỷ 90 (thế kỷ 20). Tuy nhiên những đề xuất về kế toán quản trị trong các công trình này chỉ mang tính cơ bản nhất của hệ thống kế toán quản trị. Gần đây nhất có hai công trình nghiên cứu của tác giả Hồ Văn Nhàn nghiên cứu “Tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí và giá thành dịch vụ vận chuyển hành khách trong các doanh nghiệp taxi” năm 2010 và trong năm 2010, tác giả Hoàng Văn Tưởng cũng đã nghiên cứu “Tổ chức kế toán quản trị với việc tăng cường quản lý hoạt động kinh doanh trong các doanh nghiệp xây lắp Việt Nam”. Nhìn chung các công trình này cũng đã đề cập đến công tác tổ chức kế toán quản trị chi phí như lập dự toán chi phí và phân tích tình hình thực hiện dự toán chi phí hoặc nghiên cứu tổ chức kế toán quản trị theo chức năng và chu trình của thông tin kế toán, tổ chức theo nội dung công việc như tổ chức các yếu 2 tố sản xuất, tổ chức kế toán trách nhiệm, tổ chức kế toán chi phí và xây dựng mô hình kế toán quản trị nói chung. Tuy nhiên, phần tổ chức kế toán quản trị chi phí chưa được tác giả đề cập sâu mà chỉ mang tính chất chung chung, hơn nữa mô hình kế toán quản trị này cũng được xây dựng cụ thể cho ngành đặc thù đó là các công ty xây lắp thuộc ngành xây dựng công nghiệp. Về lĩnh vực vận tải đường bộ cũng có tác giả nghiên cứu như trong luận văn thạc sỹ “Hoàn thiện hạch toán chi phí vận tải trong các doanh nghiệp kinh doanh vận tải hàng hóa bằng ô tô trên địa bàn thành phố Hà nội” năm 2005. Trong luận văn của mình tác giả cũng mới chỉ nghiên cứu về hạch toán chi phí vận tải hàng hóa mà chưa đề cập đến tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp này. Như vậy, tất cả các công trình nghiên cứu về kế toán quản trị đã công bố trên đều chưa nghiên cứu sâu về tổ chức kế toán quản trị trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ vận tải đường bộ, trong khi ngành kinh doanh dịch vụ vận tải đường bộ đang rất cần những thông tin kế toán quản trị và việc vận dụng từ lý thuyết về tổ chức kế toán quản trị vào thực tiễn hoạt động kinh doanh của từng ngành thật không đơn giản. 3. Mục đích và phạm vi nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hoá và phát triển những vấn đề lý luận về tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ nói chung và trong các công ty vận tải đường bộ nói riêng. Đánh giá về thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam, đưa ra các ưu nhược điểm và nguyên nhân để từ đó đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam nhằm cung cấp thông tin hữu ích nhất cho các nhà quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận án nghiên cứu hoàn thiện mô hình tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá phù hợp cho các công ty kinh doanh dịch vụ vận tải đường bộ Việt Nam. 4. Đối tƣợng và phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu cơ sở lý luận về tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ nói chung cùng với kinh nghiệm của một 3 số nước trên thế giới, tác giả xây dựng mô hình tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa cho các công ty vận tải đường bộ Việt Nam. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng, duy vật lịch sử kết hợp những lý luận cơ bản của khoa học kinh tế như phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, so sánh, thống kê, kiểm định để phân tích các vấn đề lý luận và thực tiễn thuộc tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá tại các công ty vận tải đường bộ. Trên cơ sở đó tổng hợp, rút ra các kết luận cần thiết từ thực tế, đưa ra các giải pháp hoàn thiện phù hợp có khả năng thực hiện. 5. Câu hỏi nghiên cứu (1) Lý luận chung về tổ chức kế toán quản trị chi phí kinh doanh dịch vụ được vận dụng như thế nào trên thế giới và ở Việt Nam? (2) Thực tế tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa tại các công ty vận tải đường bộ Việt Nam ra sao? (3) Tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa tại các công ty vận tải đường bộ Việt Nam nên được thực hiện như thế nào? 6. Các kết quả nghiên cứu dự kiến Về lý luận Luận án đã hệ thống hóa và nâng cao lý luận tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ. Về thực tiễn Luận án phân tích những nguyên nhân chủ quan và khách quan của những hạn chế trong thực tế tổ chức kế toán quản trị chi phí của các doanh nghiệp vận tải đường bộ Việt Nam hiện nay. Từ đó, đưa ra một số quan điểm mới tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá tại các công ty vận tải đường bộ Việt Nam một cách hiệu quả. 7. Bố cục của Luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phần khác, Luận án được kết cấu thành 3 chương: - Chương 1: Cơ sở lý luận về tổ chức kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ. - Chương 2: Thực trạng tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam. - Chương 3: Hoàn thiện tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hóa trong các công ty vận tải đường bộ Việt Nam. 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ TRONG CÁC DOANH NGHIỆP KINH DOANH DỊCH VỤ 1.1. Đặc điểm hoạt động kinh doanh dịch vụ ảnh hƣởng tới tổ chức kế toán quản trị chi phí 1.1.1. Đặc điểm về hoạt động kinh doanh dịch vụ Kinh doanh dịch vụ là hoạt động cung ứng lao vụ dịch vụ phục vụ nhu cầu sinh hoạt đời sống cho dân cư toàn xã hội. Hoạt động rất đa dạng phong phú, tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau. Sản phẩm dịch vụ có thể được chia thành các nhóm như: Dịch vụ du lịch, vận tải, bảo hiểm, đầu tư, tư vấn, thương mại, xuất nhập khẩu Kinh doanh dịch vụ là ngành cung cấp những sản phẩm vô hình. Trong cơ cấu giá thành sản phẩm dịch vụ, chi phí nhân công thường chiếm tỷ trọng lớn, chi phí vật liệu thường chiếm tỷ trọng nhỏ. Chất lượng sản phẩm chịu tác động của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan như điều kiện thời tiết, khí hậu, con người. Quá trình sản xuất và tiêu dùng sản phẩm dịch vụ thường diễn ra một cách đồng thời tại cùng một thời gian và địa điểm. Sản phẩm dịch vụ sau khi hoàn thành không có quá trình nhập kho và xuất kho. Sản phẩm kinh doanh dịch vụ khó có thể phân biệt được chi phí ở khâu sản xuất và chi phí ở khâu tiêu thụ. 1.1.2. Đặc điểm về chi phí kinh doanh và giá thành dịch vụ Trong chi phí sản xuất kinh doanh, chi phí lao động sống thường chiếm tỷ trọng lớn hơn các chi phí còn lại. Giá thành dịch vụ có các đặc điểm sau: (1) Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp thường chiếm tỷ trọng nhỏ trong tổng chi phí sản xuất của doanh nghiệp như dịch vụ thiết kế, tư vấn, vận tải. (2) Chi phí khấu hao TSCĐ thường chiểm tỷ trọng cao trong tổng chi phí phát sinh. (3) Khi kết thúc quá trình sản xuất, toàn bộ chi phí sản xuất chính là tổng giá thành dịch vụ, khi dịch vụ chưa hoàn thành thì toàn bộ chi phí sản xuất coi là dịch vụ dở dang cuối kỳ. (4) Thông thường, kết thúc quá trình sản xuất, dịch vụ hoàn thành được bàn giao cho khách hàng, không có dịch vụ tồn kho. Quá trình sản xuất và tiêu thụ thường diễn ra đồng thời. (5) Giá bán của dịch vụ thông thường được xác định ngay từ ban đầu và giá thành theo dự toán là cơ sở đưa ra giá bán. 1.2. Tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ 1.2.1. Tính tất yếu, khách quan tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ 5 Các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ trong nền kinh tế thị trường phải tự chủ tài chính, được quyền tự do quyết định mọi hoạt động, được giao lưu và hội nhập quốc tế. Hệ thống kế toán tài chính của các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ thuộc nền kinh tế thị trường thường phù hợp với các thông lệ quốc tế, mang tính hội nhập cao, dẫn đến kế toán quản trị có sự độc lập với kế toán tài chính. 1.2.2. Kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Kế toán quản trị chi phí kinh doanh dịch vụ là một bộ phận của hệ thống kế toán quản trị nhằm cung cấp thông tin về chi phí để mỗi đơn vị thực hiện chức năng quản trị yếu tố nguồn lực tiêu dùng cho các hoạt động dịch vụ nhằm xây dựng kế hoạch, kiểm soát, đánh giá hoạt động và ra quyết định hợp lý về các hoạt động của đơn vị. 1.2.3. Bản chất tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Tổ chức kế toán quản trị chi phí kinh doanh dịch vụ là việc tạo ra các mối liên hệ giữa các yếu tố của kế toán quản trị chi phí nhằm thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về tình hình chi phí của doanh nghiệp (tổ chức), giúp các nhà quản trị doanh nghiệp đưa ra các quyết định kinh doanh nhằm đạt được các mục tiêu đã đặt ra một cách tốt nhất. 1.2.4. Yêu cầu tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ (1) Tổ chức phân loại chi phí, xây dựng định mức chi phí của từng dịch vụ, từng đơn đặt hàng riêng biệt. (2) Xây dựng hệ thống chỉ tiêu quản lý chi phí phù hợp thực tế, xuất phát từ yêu cầu của nhà quản trị các cấp. (3) Thường xuyên phân tích sự biến động của định mức chi phí, dự toán chi phí, từ đó xác định các nguyên nhân đưa ra các biện pháp giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm. 1.2.5. Nguyên tắc tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Tổ chức kế toán quản trị chi phí cần quán triệt các nguyên tắc sau: Nguyên tắc thống nhất; Nguyên tắc thích ứng; Nguyên tắc tiết kiệm và hiệu quả; Nguyên tắc trọng yếu. 1.2.6. Các nhân tố ảnh hưởng đến tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ chịu tác động của nhiều nhân tố. Các nhân tố bên trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ảnh hưởng đến công tác tổ chức kế toán quản trị chi phí kinh doanh dịch vụ bao gồm: Nhân tố quy mô, tính chất hoạt động, lĩnh vực hoạt động và mục đích hoạt động của doanh nghiệp; nhân tố về tổ chức sản xuất kinh doanh; nhân tố về tổ chức bộ 6 máy quản lý của doanh nghiệp; nhân tố trình độ đội ngũ cán bộ kế toán quản trị chi phí của doanh nghiệp; nhân tố về trình độ khoa học ứng dụng trong công tác quản lý của doanh nghiệp Bên cạnh các nhân tố bên trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, việc tổ chức kế toán quản trị chi phí còn phụ thuộc rất lớn vào các nhân tố bên ngoài doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, các nhân tố đó có thể gồm: Nhân tố chính sách, pháp luật của Nhà nước, của ngành; nhân tố về phân cấp quản lý kinh tế - tài chính của doanh nghiệp trong hệ thống ngành 1.3. Nội dung tổ chức kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ 1.3.1. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ là việc tổ chức xây dựng mô hình bộ máy kế toán quản trị chi phí kết hợp với các phương tiện trang thiết bị dùng để ghi chép, tính toán, xử lý các thông tin liên quan đến kế toán quản trị chi phí. Bộ máy kế toán quản trị chi phí có thể kết hợp với bộ máy kế toán tài chính cũng có thể tách rời thành một bộ máy riêng. Tổ chức bộ máy kế toán quản trị chi phí có thể thực hiện theo một trong các mô hình sau: Mô hình tổ chức bộ máy kế toán chi phí kết hợp; mô hình tổ chức bộ máy kế toán chi phí tách biệt hoặc mô hình tổ chức bộ máy kế toán chi phí hỗn hợp 1.3.2. Tổ chức thu nhận thông tin ban đầu về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ Quá trình tổ chức thu nhận thông tin ban đầu về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ bao gồm các nội dung cơ bản như tổ chức hệ thống chứng từ, hệ thống định mức, dự toán chi phí của kỳ trước từ đó rút ra kinh nghiệm cho kỳ hiện tại. Trên cơ sở thông tin ban đầu thu nhận được, kế toán quản trị sẽ phân tích, xử lý và cung cấp thông tin cho nhà quản trị doanh nghiệp. 1.3.3. Tổ chức phân tích, xử lý và cung cấp thông tin về kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ 1.3.3.1. Tổ chức phân loại chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ * Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành hai dạng cơ bản là chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất. * Phân loại chi phí theo mối quan hệ với mức độ hoạt động Theo cách phân loại này, chi phí được phân thành: biến phí, định phí và chi phí hỗn hợp. 7 * Phân loai chi phí theo thẩm quyền ra quyết định Theo cách phân loại này gồm: Chi phí kiểm soát được và chi phí không kiểm soát * Phân loại chi phí liên quan tới việc lựa chọn các phương án - Chi phí chênh lệch là những khoản chi phí mà chỉ có ở phương án này nhưng không có ở phương án khác. - Chi phí chìm là những khoản chi phí phát sinh trong quá khứ, doanh nghiệp vẫn cứ phải chịu mặc dù các nhà quản trị chọn bất kỳ một phương án kinh doanh nào. - Chi phí cơ hội trong doanh nghiệp là lợi nhuận tiềm tàng bị mất đi khi lựa chọn phương án kinh doanh này thay thế một phương án kinh doanh khác. 1.3.3.2. Tổ chức hệ thống định mức và lập dự toán chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ * Tổ chức hệ thống định mức chi phí : Định mức chi phí nguyên vật liệu trực tiếp; Định mức chi phí nhân công trực tiếp; Định mức chi phí sản xuất chung. * Tổ chức lập dự toán chi phí Dự toán chi phí nguyên vật liệu trực tiếp; dự toán chi phí nhân công trực tiếp; dự toán chi phí sản xuất chung 1.3.3.3. Tổ chức hạch toán chi phí cho các đối tượng chịu chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ * Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất sản phẩm theo mô hình kế toán quản trị chi phí truyền thống gồm: phương pháp chi phí thực tế; phương pháp chi phí thông thường; phương pháp chi phí tiêu chuẩn * Tổ chức hạch toán chi phí sản xuất sản phẩm theo mô hình kế toán quản trị hiện đại Phương pháp xác định chi phí theo hoạt động (ABC); Phương pháp xác định chi phí kinh doanh dịch vụ theo chu kỳ sống của sản phẩm 1.3.3.4. Tổ chức phân tích thông tin chi phí để ra quyết định trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ * Tổ chức phân tích mối quan hệ chi phí - khối lượng - lợi nhuận trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ: Một trong những nội dung của phân tích CVP là làm rõ các chỉ tiêu như lợi nhuận góp, lợi nhuận góp đơn vị, tỷ lệ lợi nhuận góp, cơ cấu chi phí, đòn bảy kinh doanh, điểm hòa vốn, khối lượng hòa vốn .để từ đó cung cấp thông tin cho nhà quản trị trong việc ra quyết định kinh doanh. * Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ: Báo cáo kế toán quản trị chi phí là sản phẩm cuối cùng của 8 quy trình thực hiện công tác kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ, nó là sản phẩm trực tiếp của phương pháp tổng hợp và cân đối trong kế toán quản trị chi phí. Hệ thống báo cáo kế toán quản trị chi phí bao gồm các loại sau: Báo cáo phục vụ chức năng hoạch định của nhà quản trị; báo cáo đánh giá tình hình thực hiện tiêu chuẩn kiểm soát; báo cáo có tính chất định hướng. Nếu lập báo cáo kế toán quản trị chi phí theo phạm vi lập báo cáo, báo cáo kế toán quản trị gồm báo cáo bộ phận (báo cáo chi tiết) và báo cáo tổng hợp. Còn lập theo kỳ báo cáo thì báo cáo kế toán quản trị chi phí có thể lập định kỳ hoặc đột xuất. * Tổ chức đánh giá hiệu quả và phân tích thông tin đưa ra quyết định trong doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ - Tổ chức đánh giá hiệu quả kiểm soát chi phí Để đánh giá hiệu quả kiểm soát chi phí thì một công việc trọng tâm là phải phân tích sự biến động của chi phí giữa thực tế với dự toán. Kết quả phân tích sẽ giúp nhà quản trị biết được sự biến động của chi phí thực tế so với dự toán cũng như nguyên nhân của những biến động này, từ đó có biện pháp kiểm soát chi phí. - Phân tích thông tin kế toán quản trị chi phí để đưa ra quyết định Phân tích thông tin dựa trên các chỉ tiêu của báo cáo kế toán quản trị, bao gồm: Lợi nhuận góp; tỷ lệ lợi nhuận góp; lợi nhuận bộ phận; tỷ lệ lợi nhuận bộ phận; tỷ lệ lợi nhuận so với doanh thu (ROS); tỷ lệ lợi nhuận so với vốn (ROI) 1.4. Đặc điểm tổ chức kế toán quản trị chi phí vận tải hàng hoá trong các công ty vận tải đƣờng bộ 1.4.1. Chi phí vận tải hàng hoá và phân loại chi phí vận tải hàng hoá * Chi phí vận tải hàng hoá Chi phí vận tải hàng hoá đường bộ là biểu hiện bằng tiền của toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hoá mà doanh nghiệp vận tải hàng hoá đường bộ phải chi ra trong một thời kỳ nhất định để thực hiện quá trình sản xuất kinh doanh tạo ra sản phẩm vận tải hàng hoá. * Phân loại chi phí theo chức năng hoạt động Theo cách phân loại này, chi phí được chia thành hai dạng cơ bản là chi phí sản xuất và chi phí ngoài sản xuất. - Chi phí sản xuất: + Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Trong doanh nghiệp vận tải hàng hoá đường bộ chi phí nguyên vật liệu trực tiếp là xăng xe (chiếm tỷ trọng chủ yếu) và vật liệu khác. + Chi phí nhân công trực tiếp: Tiền lương, các khoản có tính chất như tiền lương và các khoản trích theo tiền lương của lái xe và phụ xe. Trong các đơn vị 9 bốc xếp, chi phí nhân công trực tiếp là tiền lương và các khoản trích theo tiền lương của công nhân bốc xếp. + Chi phí sản xuất chung: chi phí nguyên vật liệu phục vụ cho đội xe, tiền lương và các khoản trích theo tiền lương của nhân viên quản lý đội xe, trạm xe; chi phí khấu hao phương tiện vận tải và các tài sản cố định của đội xe; chi phí sửa chữa tài sản cố định ở đội xe, chi phí săm lốp; chi phí dịch vụ mua ngoài và các chi phí khác phát sinh ở đội xe. - Chi phí ngoài sản xuất: + Chi phí bán hàng: Chi phí phát sinh liên quan đến tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá của doanh nghiệp như chi phí giao dịch, ký kết hợp đồng vận tải, chi phí quảng cáo dịch vụ vận tải . + Chi phí quản lý doanh nghiệp: là toàn bộ các chi phí phát sinh liên quan đến quản lý chung toàn doanh nghiệp như quản lý hành chính, quản lý sản xuất kinh doanh * Phân loại chi phí theo yếu tố - Chi phí nguyên, nhiên vật liệu: xăng xe, dầu nhờn, dầu nhớt; Chi phí công cụ dụng cụ: săm xe, lốp xe, ; Chi phí tiền lương và các khoản trích theo tiền lương: tiền lương và các khoản trích theo tiền lương của lái xe, phụ xe, các khoản khác có tính chất như tiền lương: tiền ăn ca, trợ cấp theo tuyến đường vận chuyển.; Chi phí khấu ha