Luận văn Nghiên cứu xác định thành phần loài, quy luật phát sinh, gây hại và biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa tại hai tỉnh Long an và An Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ----------------------- VÕ THỊ BÍCH CHI NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN LOÀI, QUY LUẬT PHÁT SINH, GÂY HẠI VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TỔNG HỢP BỌ PHẤN TRẮNG HẠI LÚA (HEMIPTERA: ALEYRODIDAE) TẠI HAI TỈNH LONG AN VÀ AN GIANG LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP CẦN THƠ - 2016 iBỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM ----------------------- VÕ THỊ BÍCH CHI NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN LOÀI, QUY LUẬT PHÁT SINH, GÂY HẠI VÀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ TỔNG HỢP BỌ PHẤN TRẮNG HẠI LÚA (HEMIPTERA: ALEYRODIDAE) TẠI HAI TỈNH LONG AN VÀ AN GIANG Chuyên ngành: Bảo vệ thực vật Mã số: 62.62.01.12 LUẬN ÁN TIẾN SĨ NÔNG NGHIỆP Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Nguyễn Thị Lộc 2. TS. Bùi Thị Thanh Tâm CẦN THƠ - 2016 ii CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc ---------- LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình “Nghiên cứu xác định thành phần loài, quy luật phát sinh, gây hại và biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa (Hemiptera: Aleyrodidae) tại hai tỉnh Long An và An Giang” là của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình, luận án nào trước đây. Tác giả luận án Võ Thị Bích Chi iii LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Viện Lúa ĐBSCL đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian học tập, thực hiện đề tài và hoàn thành luận án. Phòng quản lý Khoa học và Đào tạo sau đại học Viện Khoa học Nông nghiệp Việt Nam và Viện Lúa ĐBSCL đã nhiệt tình giúp đỡ tôi hoàn thành các chương trình, thủ tục trong quá trình đào tạo. TS. Nguyễn Thị Lộc, TS. Bùi Thị Thanh Tâm đã tận tình hướng dẫn và đóng góp ý kiến quý báu để tôi hoàn thành luận án. Quý thầy, cô tham gia giảng dạy lớp nghiên cứu sinh khoá 2011 - 2015 đã tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức khoa học trong suốt khóa học. Tiến sĩ A. T. Barrion, chuyên gia phân loại côn trùng, Viện nghiên cứu lúa quốc tế đã định danh xác định tên khoa học bọ phấn trắng hại lúa. Uỷ ban nhân dân các xã cùng bà con nông huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang và huyện Thạnh Hoá, tỉnh Long An đã tạo điều kiện cho tôi thực hiện các thí nghiệm và phối hợp thực hiện mô hình. Các bạn đồng nghiệp trong Bộ môn Bảo vệ thực vật - Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long đã nhiệt tình hỗ trợ, giúp đỡ tôi thực hiện đề tài luận án. Gia đình và bạn bè thân hữu đã luôn động viên, ủng hộ tôi trong suốt thời qua. Võ Thị Bích Chi iv TÓM TẮT Đề tài “Nghiên cứu xác định thành phần loài, quy luật phát sinh, gây hại và biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa (Hemiptera: Aleyrodidae) tại hai tỉnh Long An và An Giang” đã được thực hiện từ năm 2012 đến 2015 tại Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), huyện Thới Lai, TP. Cần Thơ; huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang và huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An với mục tiêu tìm ra các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa có hiệu quả và an toàn. Kết quả đề tài đã xác định được tên khoa học của bọ phấn trắng hại lúa tại các tỉnh Long An, An Giang và Cần Thơ có tên khoa học là Aleurocybotus indicus David & Subramaniam, thuộc bộ cánh nửa (Hemiptera), họ Aleyrodidae và có kiểu biến thái không hoàn toàn. Vòng đời của bọ phấn trắng trung bình 21,93 ± 0,23 ngày (T = 29,4 ± 1,2oC, RH = 79,3 ± 7,9 %), gồm 3 giai đoạn: thành trùng, trứng và ấu trùng, trong đó ấu trùng có 4 tuổi và ấu trùng tuổi 4 được gọi là nhộng giả. Đặc biệt, chúng có khả năng sinh sản đơn tính và cho ra thế hệ sau với 100% thành trùng đực. Bọ phấn trắng phát triển tốt khi nuôi thử nghiệm ở nhiệt độ 30oC. Cỏ Lục lông Chloris barbata Sw. là ký chủ phụ của bọ phấn trắng. Bước đầu đã xác định được bọ rùa 8 chấm Harmonia octomaculata Fabricus và bọ rùa đỏ Micraspis discolors Fabricus là thiên địch bắt mồi của thành trùng bọ phấn trắng và ong Encarsia transvena Timberlake là thiên địch ký sinh bọ phấn trắng. Ấu trùng bọ phấn trắng chỉ chích hút nhựa lá làm cho lá bị vàng, trong khi thành trùng bọ phấn trắng có thể làm xoăn một phần lá hay làm cho lá lúa bị co rút và xoắn chặt. Tuy nhiên, chưa phát hiện virus trong những cây có triệu chứng xoắn lá. Thí nghiệm lây nhiễm thành trùng bọ phấn trắng trên lúa OM4900 và nếp IR4625 với mật số 30 - 40 con/dảnh ở 30NSS đã ảnh hưởng đến năng suất lúa và có thể làm giảm năng suất đến 23 - 31% khi lây nhiễm với mật số 60 con/dảnh. Đã chọn ra được thuốc sinh học M.a(1,2x109 bt/g), B.b(1,5x109 bt/g) sử dụng đơn hoặc phối trộn có hiệu lực trừ bọ phấn trắng từ 66,0 - 66,8% và chưa thấy ảnh hưởng đến ong ký sinh của bọ phấn trắng. Thuốc gốc Abamectin 1.8% và Pymetrozine 500g/kg có hiệu lực trừ bọ phấn trắng cao và ít ảnh hưởng đến thiên địch trong ruộng lúa. Kết quả của đề tài đã chọn ra được một số biện pháp để quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hiệu quả như sử dụng giống lúa ít nhiễm bọ phấn trắng (OM4218 và nếp IR4625), sạ hàng 120 kg/ha, trồng hoa quanh bờ ruộng để thu hút thiên địch, bón phân cân đối, sử dụng thuốc sinh học hoặc hóa học chọn lọc để quản lý khi xuất hiện bọ phấn trắng. vMỤC LỤC Trang Trang phụ bìa i Lời cam đoan ii Lời cảm ơn iii Tóm tắt iv Mục lục v Danh mục chữ viết tắt xi Danh mục bảng xii Danh mục hình xv MỞ ĐẦU 1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2 3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài 2 3.1. Ý nghĩa khoa học 2 3.2. Ý nghĩa thực tiễn 2 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3 4.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3 4.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 3 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI 4 1.1. Cơ sở khoa học của đề tài 4 1.2. Thành phần loài và khả năng gây hại của bọ phấn trắng trên thế giới và Việt Nam 5 1.2.1. Thành phần loài bọ phấn trắng 5 1.2.2. Khả năng gây hại của bọ phấn trắng trên thế giới và Việt Nam 6 1.2.2.1. Khả năng gây hại của bọ phấn trắng trên thế giới 6 1.2.2.2. Khả năng gây hại của bọ phấn trắng tại Việt Nam 11 vi 1.3. Đặc điểm hình thái và sinh học của một số loài bọ phấn trắng phổ biến ở Việt Nam và trên thế giới 12 1.3.1. Đặc điểm hình thái chung của một số loài bọ phấn trắng phổ biến 12 1.3.2. Đặc điểm sinh học và sinh thái của một số loài bọ phấn trắng phổ biến 18 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của bọ phấn trắng 23 1.4.1. Yếu tố môi trường 23 1.4.2. Tương tác giữa bọ phấn trắng và cây trồng 24 1.4.3 Thành phần thiên địch của bọ phấn trắng 24 1.5. Một số biện pháp phòng trừ bọ phấn trắng 27 1.5.1. Biện pháp hoá học 27 1.5.2. Biện pháp sinh học 28 1.6. Đặc tính một số loại thuốc bảo vệ thực vật dùng trong thí nghiệm 29 CHƯƠNG 2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38 2.1. Thời gian địa điểm và đối tượng nghiên cứu 38 2.2. Nguyên vật liệu và dụng cụ thí nghiệm 38 2.1.1. Nguyên vật liệu 38 2.1.2. Dụng cụ thí nghiệm 38 2.3. Nội dung nghiên cứu 40 2.3.1. Nghiên cứu xác định thành phần loài, đặc điểm sinh học và sinh thái của bọ phấn trắng hại lúa 40 2.3.2. Nghiên cứu quy luật phát sinh, gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 40 2.3.3. Nghiên cứu các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa 41 2.3.4. Xây dựng mô hình áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp BPT hại lúa có hiệu quả tại hai tỉnh Long An và An Giang 41 vii 2.4. Phương pháp nghiên cứu 41 2.4.1. Nghiên cứu xác định thành phần loài, đặc điểm sinh học và sinh thái của bọ phấn trắng hại lúa 41 2.4.1.1. Xác định thành phần loài, đặc điểm hình thái và sinh học của bọ phấn trắng hại lúa 41 2.4.1.2. Nghiên cứu ảnh hưởng của một số điều kiện sinh thái đối với bọ phấn trắng hại lúa 44 2.4.2. Nghiên cứu quy luật phát sinh, gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 47 2.4.2.1. Khảo sát mức độ gây hại của bọ phấn trắng hại lúa tại hai tỉnh Long An và An Giang 47 2.4.2.2. Xác định phương thức gây hại và đánh giá mức độ gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 49 2.4.3. Nghiên cứu các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa 53 2.4.3.1. Ảnh hưởng của các biện pháp canh tác đến quy luật phát sinh của bọ phấn trắng hại lúa. 53 2.4.3.2. Đánh giá hiệu lực của thuốc sinh học và hóa học đối với bọ phấn trắng hại lúa và ảnh hưởng của thuốc đến thiên địch của chúng 58 2.4.3.3. Nghiên cứu các biện pháp để bảo tồn, gia tăng tập hợp thiên địch của sâu hại lúa 63 2.4.4. Xây dựng mô hình áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa có hiệu quả tại hai tỉnh Long An và An Giang 64 2.5. Phương pháp xử lý số liệu 66 viii CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 67 3.1. Thành phần loài, đặc điểm sinh học, sinh thái và khả năng gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 67 3.1.1. Thành phần loài, đặc điểm hình thái và sinh học của bọ phấn trắng hại lúa 67 3.1.1.1. Định danh bọ phấn trắng hại lúa 67 3.1.1.2. Đặc điểm hình thái của bọ phấn trắng hại lúa 67 3.1.1.3. Đặc điểm sinh học của bọ phấn trắng hại lúa 74 3.1.2. Ảnh hưởng của một số điều kiện sinh thái đối với bọ phấn trắng hại lúa 76 3.1.2.1. Ảnh hưởng của nhiệt độ đối với sự sinh trưởng và phát triển của bọ phấn trắng hại lúa 76 3.1.2.2. Ảnh hưởng của cây ký chủ đối với sự sinh trưởng và phát triển của bọ phấn trắng hại lúa 78 3.1.2.3. Khả năng tiêu thụ vật mồi của bọ rùa đối với bọ phấn trắng hại lúa 83 3.1.2.4. Nghiên cứu ong ký sinh bọ phấn trắng hại lúa 89 3.2. Nghiên cứu quy luật phát sinh, gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 94 3.2.1. Khảo sát mức độ gây hại của bọ phấn trắng hại lúa tại hai tỉnh Long An và An Giang 94 3.2.1.1. Kết quả khảo sát mật số bọ phấn trắng hại lúa tại tỉnh Long An 94 3.2.1.2. Kết quả khảo sát mật số bọ phấn trắng hại lúa tại tỉnh An Giang 98 3.2.1.3. Đánh giá mức độ gây hại của bọ phấn trắng đối với một số giống lúa trồng phổ biến ở hai tỉnh Long An và An Giang. 102 3.2.2. Phương thức gây hại và mức độ gây hại của bọ phấn trắng 104 ix hại lúa 3.2.2.1. Phương thức gây hại của bọ phấn trắng hại lúa 104 3.2.2.2. Mức độ gây hại của bọ phấn trắng hại lúa trong điều kiện nhà lưới 109 3.2.2.3. Mức độ gây hại của bọ phấn trắng hại lúa ở điều kiện ngoài đồng 112 3.3. Nghiên cứu các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa 116 3.3.1. Ảnh hưởng của các biện pháp canh tác đến quy luật phát sinh của bọ phấn trắng hại lúa 116 3.2.1.1. Ảnh hưởng của phân bón đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 116 3.3.1.2. Ảnh hưởng của chế độ tưới tiêu đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 118 3.3.1.3. Ảnh hưởng của mật độ sạ đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 119 3.3.1.4. Ảnh hưởng của phương pháp sạ cấy đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 122 3.3.1.5. Ảnh hưởng của phương pháp quản lý rơm rạ đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 124 3.3.1.6. Ảnh hưởng của phương pháp quản lý cỏ dại đến biến động quần thể bọ phấn trắng hại lúa 126 3.3.2. Hiệu lực của thuốc sinh học và hóa học đối với bọ phấn trắng hại lúa và ảnh hưởng của thuốc đến thiên địch của chúng 127 3.2.2.1. Hiệu lực của thuốc sinh học đối với bọ phấn trắng hại lúa và ảnh hưởng của thuốc đến thiên địch của chúng 127 3.2.2.2. Hiệu lực của thuốc trừ sâu thế hệ mới và hóa học đối với bọ phấn trắng hại lúa và ảnh hưởng của thuốc đến thiên địch của chúng 134 x3.3.3. Nghiên cứu các biện pháp để bảo tồn, gia tăng tập hợp thiên địch của sâu hại lúa 140 3.3.3.1. Kết quả nghiên cứu trong vụ Đông Xuân 2013-2014 140 3.3.3.2. Kết quả nghiên cứu trong vụ Hè Thu 2014 144 3.4. Xây dựng mô hình áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa có hiệu quả tại hai tỉnh Long An và An Giang 148 3.4.1. Mô hình áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa có hiệu quả tại huyện Thạnh Hóa, tỉnh Long An 148 3.4.2. Mô hình áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa có hiệu quả tại huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang 151 KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 155 1. KẾT LUẬN 155 2. ĐỀ NGHỊ 156 CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC xi DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ BMAT Bắt mồi ăn thịt BNN Bộ Nông Nghiệp BPT Bọ phấn trắng BVTV Bảo vệ thực vật ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long ĐC Đối chứng GĐ Giai đoạn IRRI International Rice Research Institute MH Mô hình NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn NS Năng suất NSP Ngày sau phun NSXL Ngày sau xử lý NT Nghiệm thức NTP Ngày trước phun OKS Ong ký sinh TL Trọng lượng TN Thí nghiệm TSC Tuần sau cấy TSS Tuần sau sạ TT Thành trùng xii DANH MỤC BẢNG TT Tên bảng Trang 3.1 Kích thước và thời gian phát triển của bọ phấn trắng hại lúa 67 3.2 Chỉ tiêu sinh học của bọ phấn trắng hại lúa 75 3.3 Ảnh hưởng của nhiệt độ đến thời gian phát triển các pha phát dục và vòng đời của bọ phấn trắng hại lúa 76 3.4 Ảnh hưởng của nhiệt độ đến khả năng sinh sản và tỷ lệ phát triển của bọ phấn trắng hại lúa 77 3.5 Ảnh hưởng của cây ký chủ đến khả năng sinh sản và tỷ lệ phát triển của bọ phấn trắng hại lúa 79 3.6 Ảnh hưởng của cây ký chủ đến thời gian phát triển của các pha phát dục và vòng đời bọ phấn trắng 82 3.7 Khả năng tiêu thụ thành trùng bọ phấn trắng của bọ rùa H. octomaculata 84 3.8 Khả năng tiêu thụ thành trùng bọ phấn trắng của bọ rùa đỏ M. discolor 87 3.9 Khả năng gia tăng mật số của bọ phấn trắng trên giống lúa OM4900 và nếp IR4625 109 3.10 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất lúa OM4900 110 3.11 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất nếp IR4625 111 3.12 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất lúa OM4900 ở vụ Đông Xuân 2012 - 2013 112 3.13 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất lúa OM4900 ở vụ Hè Thu 2013 113 3.14 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành năng suất và năng suất nếp IR4625 ở vụ Đông Xuân 2013 - 2014 114 3.15 Ảnh hưởng của mật số bọ phấn trắng đến các yếu tố cấu thành 115 xiii năng suất và năng suất nếp IR4625 ở vụ Hè Thu 2014 3.16 Biến động mật số bọ phấn trắng hại lúa ở các mức phân bón khác nhau trên giống lúa OM4900 116 3.17 Mật số bọ phấn trắng trên giống lúa OM4900 ở các mật độ sạ khác nhau 119 3.18 Mật số bọ phấn trắng trên giống lúa OM4900 ở các nghiệm thức sạ, cấy 122 3.19 Mật số bọ phấn trắng trên giống lúa OM4900 ở các nghiệm thức quản lý rơm rạ khác nhau 125 3.20 Mật số bọ phấn trắng hại lúa ở các nghiệm thức quản lý cỏ dại khác nhau 126 3.21 Hiệu lực của thuốc sinh học đối với bọ phấn trắng hại lúa (Nhà lưới) 128 3.22 Hiệu lực của thuốc sinh học đối với bọ phấn trắng hại lúa vụ Đông Xuân 2013 - 2014 129 3.23 Hiệu lực của thuốc sinh học đối với bọ phấn trắng hại lúa vụ Hè Thu 2014 130 3.24 Ảnh hưởng của thuốc sinh học đối với ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Đông Xuân 2013-2014 132 3.25 Ảnh hưởng của thuốc sinh học đối với ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Hè Thu 2014 133 3.26 Hiệu lực của thuốc trừ sâu thế hệ mới và thuốc trừ sâu hóa học đối với bọ phấn trắng hại lúa (Nhà lưới) 134 3.27 Hiệu lực của thuốc trừ sâu thế hệ mới và thuốc trừ sâu hoá học đối với bọ phấn trắng hại lúa vụ Đông Xuân 2013 - 2014 136 3.28 Hiệu lực của thuốc trừ sâu thế hệ mới và thuốc trừ sâu hoá học đối với bọ phấn trắng hại lúa vụ Hè Thu 2014 137 3.29 Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu thế hệ mới và thuốc trừ sâu hóa học đến ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Đông Xuân 2013 - 2014 138 xiv 3.30 Ảnh hưởng của thuốc trừ sâu thế hệ mới và thuốc trừ sâu hoá học đến ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Hè Thu 2014 139 3.31 Ảnh hưởng của các biện pháp bảo tồn đến biến động mật số rầy nâu và bọ phấn trắng hại lúa vụ Đông Xuân 2013 - 2014 141 3.32 Ảnh hưởng của các biện pháp bảo tồn đến biến động mật số thiên địch tổng số và ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Đông Xuân 2013 - 2014 143 3.33 Ảnh hưởng của các biện pháp bảo tồn đến biến động mật số rầy nâu và bọ phấn trắng hại lúa vụ Hè Thu 2014 145 3.34 Ảnh hưởng của các biện pháp bảo tồn đến biến động mật số thiên địch tổng số và ong ký sinh bọ phấn trắng vụ Hè Thu 2014 146 3.35 Ảnh hưởng của các biện pháp bảo tồn đến năng suất lúa 147 3.36 Biến động mật số bọ phấn trắng trên giống nếp IR4625 ở mô hình thực nghiệm tại Thạnh Hoá - Long An trong vụ Đông Xuân 2014 - 2015 148 3.37 Biến động mật số thiên địch của sâu hại lúa ở mô hình thực nghiệm tại Thạnh Hoá – Long An trong vụ Đông Xuân 2014 - 2015 149 3.38 Hiệu quả kinh tế của mô hình quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa tại Thạnh Hóa - Long An trong vụ Đông Xuân 2014 - 2015 150 3.39 Biến động mật số bọ phấn trắng trên giống lúa OM4218 ở mô hình thực nghiệm tại Thoại Sơn – An Giang trong vụ Đông Xuân 2014- 2015 152 3.40 Biến động mật số thiên địch của sâu hại lúa ở mô hình thực nghiệm tại Thoại Sơn – An Giang trong vụ Đông Xuân 2014 - 2015 153 3.41 Hiệu quả kinh tế của mô hình quản lý tổng hợp bọ phấn trắng hại lúa tại Thoại Sơn - An Giang trong vụ Đông Xuân 2014 - 2015 154 xv DANH MỤC HÌNH TT Tên hình Trang 1.1 Các giai đoạn phát triển của Aleurodicus dispersus Russell 13 1.2 Các giai đoạn phát triển của Bemisia tabaci Gennadius 16 1.3 Các giai đoạn phát triển của Aleurocybotus occiduus Russell 17 1.4 Râu và chân thành trùng Aleurocybotus indicus David & Subramaniam 18 1.5 Cỏ Lục lông và cỏ Chân gà 23 2.1 Các dụng cụ dùng trong thí nghiệm 40 2.2 Thí nghiệm nghiên cứu đặc điểm sinh học của bọ phấn trắng hại lúa 43 2.3 Tủ ấm dùng để nuôi bọ phấn trắng ở mức nhiệt độ 30 và 350C 45 2.4 Thu mẫu bọ phấn trắng ngoài đồng xác định ong ký sinh 47 2.5 Bố trí thí nghiệm đánh giá khả năng gây hại của bọ phấn trắng hại lúa trong nhà lưới 51 2.6 Bố trí thí nghiệm đánh giá khả năng gây hại của bọ phấn trắng hại lúa ở điều kiện ngoài đồng 52 2.7 Ống nhựa dùng để đo mực nước trong ruộng thí nghiệm 54 3.1 Trứng bọ phấn trắng A. indicus 68 3.2 Ấu trùng bọ phấn trắng A. indicus tuổi 1 69 3.3 Ấu trùng bọ phấn trắng A. indicus tuổi 2 70 3.4 Ấu trùng bọ phấn trắng A. indicus tuổi 3 70 3.5 Nhộng giả bọ phấn trắng A. indicus 72 3.6 Thành trùng bọ phấn trắng A. indicus 73 3.7 Thành trùng và ấu trùng bọ rùa 8 chấm H. octomaculata 86 3.8 Thành trùng và ấu trùng bọ rùa đỏ M. discolor 89 3.9 Ong Encarsia transvena Timberlake ký sinh bọ phấn trắng 90 3.10 Biểu đồ Biến động mật số ong ký sinh bọ phấn trắng tại Long An trong vụ Đông Xuân 2012 - 2013 91 xvi 3.11 Biểu đồ Biến động mật số ong ký sinh bọ phấn trắng tại Long An trong vụ Hè Thu 2013 92 3.12 Biểu đồ Biến động mật số ong ký sinh bọ phấn trắng tại An Giang trong vụ Đông Xuân 2012 - 2013 92 3.13 Biểu đồ Biến động mật số ong ký sinh bọ phấn trắng tại An Giang trong vụ Hè Thu 2013 93 3.14 Biểu đồ Biến động mật số ong ký sinh bọ phấn trắng tại An Giang trong vụ Thu Đông 2013 94 3.15 Biểu đồ Biến động mật số bọ phấn trắng hại lúa tại huyện Thạnh Hoá - tỉnh Long An trong năm 2012 96 3.16 Biểu đồ Biến động mật số bọ phấn trắng hại lúa tại huyện Thạnh Hoá - tỉnh Long An trong năm 2013 97 3.17 Biểu đồ Biến động mật số bọ phấn trắng hại lúa tại huyện Thoại Sơn - tỉnh An Giang trong năm 2012 99 3.18 Biểu đồ Biến động mật số bọ phấn trắng hại lúa tại huyện Thoại Sơn - tỉnh An Giang trong năm 2013 100 3.19 Biểu đồ Mật số bọ phấn trắng ở các giai đoạn sinh trưởng của một số giống lúa phổ biến vụ Đông Xuân 2013-2014 103 3.20 Biểu đồ Mật số bọ phấn trắng ở các giai đoạn sinh trưởng của một số giống lúa phổ biến vụ Hè Thu 2014 104 3.21 Triệu chứng gây hại của ấu trùng bọ phấn trắng 105 3.22 Triệu chứng xoắn lá lúa do thành trùng bọ phấn trắng gây hại 106 3.23 Bông bị nghẹn do thành trùng bọ phấn trắng gây hại 107 3.24 Kết quả kiểm tra cây lúa có triệu chứng xoắn bằng Iodine 10% 108 3.25 Biểu đồ Ảnh hưởng của chế độ tưới tiêu đến mật số bọ phấn trắng trên giống lúa OM4900 118 3.26 Ấu trùng bọ phấn trắng bị nhiễm nấm xanh Metarhizium anisopliae 128 1MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trên thế giới, bọ phấn trắng (hay còn gọi là rầy phấn trắng) Aleurocybotus indicus David & Subramaniam lần đầu