Luận văn Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương tại công ty cổ phần thủy sản CAFATEX

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ – QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG,TIỀN LƯƠNG VÀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHI PHÍ LƯƠNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THỦY SẢN CAFATEX www.kinhtehoc.net LỜI CẢM ƠN  Trong suốt thời gian bốn năm học ở Trường Đại học Cần Thơ và khoảng thời gian thực tập tốt nghiệp tại Công ty cổ phần thủy sản Cafatex là quá trình kết hợp lý thuyết được học ở trường và môi trường bên ngoài đã giúp cho em nắm vững hơn những kiến thức chuyên ngành của mình, đồng thời hiểu biết thêm những kinh nghiệm cũng như cách làm việc bên ngoài xã hội. Đến nay, em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp với đề tài “ Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương tại công ty Cổ Phần Thuỷ Sản Cafatex”. Luận văn hoàn thành ngoài sự cố gắng của bản thân, trong thời gian qua, em còn được sự giúp đỡ tận tình từ phía Thầy Cô ở nhà trường và các Cô Chú, Anh Chị ở phòng kế toán của Công ty. Và nhân dịp này, em xin được nói lên lòng biết ơn sâu sắc đến quý thầy cô Khoa Kinh Tế Quản Trị Kinh Doanh Trường Đại Học Cần Thơ. Quý thầy cô đã đem cả tâm quyết và sự nhiệt tình để truyền đạt cho chúng em những kiến thức vô cùng quý báo. Đặc biệt là Thầy Lê Long Hậu là người đã trực tiếp hướng dẫn em hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp. Xin cảm ơn Ban Giám đốc, các Cô Chú, Anh Chị và anh Nguyễn Hữu Thiều của công ty đã nhiệt tình cung cấp cho em các số liệu cần thiết để hoàn thành luận văn. Cuối cùng, xin kính chúc quý thầy cô, các cô chú và các anh chị nhiều sức khỏe, nhiều thành công và hạnh phúc. Cần Thơ, ngày 29 tháng 04 năm 2009 Sinh viên thực hiện Hoàng Thị Xuân Yến www.kinhtehoc.net LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất cứ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Cần Thơ, Ngày 29 tháng 04 năm 2009 Sinh viên thực hiện Hoàng Thị Xuân Yến www.kinhtehoc.net BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC - Họ và tên người hướng dẫn: - Học vị:…………………………………………………………………… - Chuyên ngành:…………………………………………………………… - Cơ quan công tác:………………………………………………………… - Tên học viên: Hoàng Thị Xuân Yến - Mã số sinh viên: 4053688 - Chuyên ngành: Kế toán tổng hợp - Tên đề tài: Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương tại công ty Cổ Phần Thuỷ Sản Cafatex NỘI DUNG NHẬN XÉT 1. Tính phù hợp của đề tài với chuyên ngành đào tạo: …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. 2. Về hình thức: …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….. 3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề tài …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. 4. Độ tin cậy của số liệu và tính hiện đại của luận văn …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….. 5. Nội dung và các kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu) …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………….. www.kinhtehoc.net 6. Các nhận xét khác …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. 7. Kết luận (Cần ghi rõ mức độ đồng ý hay không đồng ý nội dung đề tài và các yêu cầu chỉnh sửa,…) …………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………. Cần Thơ, ngày …… tháng …….năm 2009 NGƯỜI NHẬN XÉT www.kinhtehoc.net MỤC LỤC  Trang CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU ................................ ................................ . 1 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .............................................................................. 1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ...................................................................... 2 1.2.1 Mục tiêu chung ................................................................................... 2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................... 2 1. 3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................................... 2 1.3.1. Phạm vi về không gian ...................................................................... 2 1.3.2. Phạm vi thời gian............................................................................... 2 1.3.3. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 2 1.4 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU ........................................................................... 3 CHƯƠNG II: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............ ..................................................................................................................... 4 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN ............................................................................ 4 2.1.1 Khái quát về lao động ......................................................................... 4 2.1.2 Phân tích yếu tố lao động ảnh hưởng đến sản xuất ............................ 7 2.1.3 Khái quát về tiền lương ...................................................................... 9 2.1.4 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp .................................................................. 16 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................. 19 2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu ........................................................... 19 2.2.2. Phương pháp phân tích số liệu ......................................................... 19 2.2.3. Phương pháp xử lý số liệu ................................................................ 19 www.kinhtehoc.net CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG, TIỀNLƯƠNG TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN THỦY SẢN CAFATEX ................................ .......... 20 3.1 GIỚI THIỆU VỀ CÔNG TY ..................................................................... 20 3.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................... 20 3.1.2 Mục tiêu, chức năng, phạm vi sản xuất kinh doanh ............................. 21 3.1.3 Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý công ty ............................................... 22 3.1.4 Tổng quan về thuận lợi, khó khăn và phương hương hoạt động của công ty 23 3.2 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY ........................ 25 3.2.1 Phân loại lao động ................................................................................ 25 3.2.2 Tổ chức hoạch toán lao động ............................................................... 28 3.2.3 Phân tích tình hình sử dụng số lượng lao động trong năm 2008 ......... .................................................................................................................... 30 3.3 PHÂN TÍCH HÌNH THỨC TRẢ LƯƠNG ............................................... 32 3.3.1 Hình thức tiền lương áp dụng tại công ty............................................. 32 3.3.2 Quy trình trả lương ............................................................................... 39 3.3.3 Cách thanh toán lương ......................................................................... 39 3.3.4 Phân tích mối quan hệ giữa lao đông và tiền lương ............................. 40 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ................................ . .................................................................................................................... 45 4.1 PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH LAO ĐỘNG ẢNH HƯỞNG ĐẾN KẾT QUẢ SẢN XUẤT ..................................................................................................... 45 4.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHI PHÍ TIỀN LƯƠNG TRONG HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI CÔNG TY TRONG 3 NĂM (2006-2008) ...................................................................................................... 46 4.2.1.Phân tích các chỉ tiêu năm 2006 và năm 2007 ..................................... 47 4.2.2.Phân tích các chỉ tiêu năm 2007 và năm 2008 ..................................... 51 www.kinhtehoc.net CHƯƠNG 5 MỘT SỐ GIẢI PHÁP VỀ LAO ĐÔNG VÀ TIỀM LƯƠNG TẠI CÔNG TY ................................ ................................ ......................... 58 5.1 ĐÁNH GIÁ ................................................................................................ 58 5.1.1 Lực lương lao động .............................................................................. 58 5.1.2 Hình thức trả lương và chính sách lương ............................................. 59 5.2 GIẢI PHÁP ................................................................................................ 61 5.2.1 Về lao động .......................................................................................... 61 5.2.2 Về tiền lương ........................................................................................ 62 CHƯƠNG VI: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................ ......................... 65 6.1 KẾT LUẬN ................................................................................................ 65 6.2 KIẾN NGHỊ ............................................................................................... 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 68 www.kinhtehoc.net DANH MỤC BIỂU BẢNG Bảng 1 : CƠ CẤU LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY THÁNG 12/ 2008.............. 25 Bảng 2 : TRÌNH ĐỘ LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY ........................................ 26 Bảng 3: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG CÔNG NHÂN TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI KẾT QUẢ SẢN XUẤT NĂM 2008 ................................................................ 30 Bảng 4 : BẢNG TÍNH LƯƠNG SẢN PHẨM THÁNG 12/2008 ................... 35 Bảng 5 : SO SÁNH LAO ĐỘNG VÀ QŨY TIỀN LƯƠNG TRONG NĂM 2008 40 BẢNG 6 : TÌNH HÌNH THU NHẬP CỦA CÔNG NHÂN VIÊN ................. 43 Bảng 7: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI SẢN LƯỢNG .................................................................................................. 45 Bảng 8: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG LAO ĐỘNG TRONG MỐI QUAN HỆ VỚI DOANH THU .................................................................................................. 45 Bảng 9: TÌNH HÌNH TĂNG GIẢM SẢN LƯỢNG QUA 2 NĂM 2006 VÀ 2007 ........................................................................................................... 47 Bảng 10: TÌNH HÌNH SẢN LƯỢNG VÀ NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG VÀ LAO ĐỘNG BÌNH QUÂN NĂM 2006 VÀ NĂM 2007 ................................ 49 Bảng 11: TÌNH HÌNH TĂNG GIẢM SẢN LƯỢNG QUA 2 NĂM 2007 VÀ 2008 ................................................................................................................ 51 Bảng 12: TÌNH HÌNH SẢN LƯỢNG VÀ NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG VÀ LAO ĐỘNG BÌNH QUÂN NĂM 2008 VÀ NĂM 2007 ................................ 53 Bảng 13 : BIẾN ĐỘNG CỦA TỶ SUẤT CHI PHÍ LƯƠNG ......................... 55 Bảng 14: SO SÁNH TIỀN LƯƠNG BÌNH QUÂN VỚI NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG BÌNH QUÂN ....................................................................................... 56 www.kinhtehoc.net DANH MỤC HÌNH Hình 1: BIỂU ĐỒ THỂ HIỆN TRÌNH ĐỘ LAO ĐỘNG CÔNG TY CAFATEX ......... ………………………………………………………………………….26 Hình 2 :BIỂU ĐỒ THỂ HIỆN TRÌNH ĐỘ LAO ĐỘNG GIÁN TIẾP CÔNG TY CAFATEX ....................................................................................................... 27 Hình 3: BIỂU DIỄN SỐ LAO ĐỘNG TRONG CÁC THÁNG NĂM 2008 ......... ................................................................................................................ 41 Hình 4: BIỂU DIỄN QUỸ LƯƠNG CÁC THÁNG TRONG NĂM 2008 .... 41 BIỂU ĐỒ 5: BIỂU DIỄN TỔNG QUỸ LƯƠNG ........................................... 43 BIỂU ĐỒ 6: BIỂU DIỄN THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG .............. 44 www.kinhtehoc.net DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT  ..LĐTL : Lao động tiền lương  ..BHXH : Bảo hiểm xã hội  ..BHYT : Bảo hiểm y tế  ..KPCĐ : Kinh phí công đoàn  ..ĐGTL : Đơn giá tiền lương  ..BQ : Bình quân  ..LĐ : Lao động  ..CB – CNV : Cán bộ - công nhân viên www.kinhtehoc.net TÓM TẮT NỘI DUNG Lao động của con người là một trong những yếu tố quan trọng và giữ vai trò quyết định trong quá trình sản xuất kinh doanh, được biểu hiện ở khả năng tư duy sáng tạo. Trong điều kiện khoa học kỹ thuật phát triển, doanh nghiệp nào thu hút, sử dụng tốt lao động sáng tạo, chất xám thì doanh nghiệp đó sẽ đứng vững và phát triển. Muốn vậy, doanh nghiệp đó phải có chính sách tiền lương tiến bộ, đảm bảo sự công bằng và hợp lý. Đề tài “Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương tại công ty Cổ Phần Thuỷ Sản Cafatex” tập trung vào các vấn đề như phân tích và đánh giá tình hình lao động và tiền lương thông qua các báo cáo tài chính, báo cáo về tình hình sản xuất – tiêu thụ và hiện trạng về quản lý ở doanh nghiệp để biết được tình hình lao động và chính sách tiền lương ở công ty Cafatex, từ đó đưa ra các kiến nghị và giải pháp cho các cơ quan chức năng và doanh nghiệp. Khi phân tích tác giả đã sử dụng chủ yếu phương pháp so sánh, để thấy được sự biến động số liệu ở các năm, ngoài ra còn sử dụng phương pháp thay thế liên hoàn. Kết quả phân tích cho thấy tình hình doanh nghiệp là không tốt, biểu hiện ở chỗ doanh thu giảm liên tục qua các năm, thị trường tiêu thụ gặp khó khăn do yêu cầu của nhà nhập khẩu ngày càng khắc khe hơn, rồi các vụ kiện chống bán phá giá, rồi đồng Dolla bị mất giá, v.v. Những khó khăn khách quan ấy đã ảnh hưởng trực tiếp đến doanh nghiệp. Doanh thu giảm nhưng doanh nghiệp tăng đơn giá tiền lương để tăng thu nhập bình quân cho người lao động. Tuy nhiên, tốc độ tăng tiền lương bình quân lớn hơn tốc độ tăng năng suất lao động. Công ty tăng tiền lương để đảm bảo đời sống cho người lao động là hợp lý. Bên cạnh đó, cũng cho thấy doanh nghiệp quản lý và sử dụng lao động chưa thực sự có hiệu quả, chưa tận dụng tối đa nguồn nhân lực vào sản xuất. Nhận thấy được những điều đó, tác giả đã đưa ra một số kiến nghị và giải pháp cho vần đề lao động và tiền lương tại công ty. www.kinhtehoc.net LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: Th.S Lê Long Hậu Trang 1 SVTH: Hoàng Thị Xuân Yến CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU 1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, đứng trước sự khủng hoảng của nền kinh tế cùng với sự canh tranh gay gắt và khốc liệt giữa các doanh nghiệp đòi hỏi các doanh nghiệp phải củng cố và hoàn thiện hơn nếu muốn tồn tại và phát triển. Trong bất kỳ ngành nghề, lĩnh vực nào từ sản xuất, thương mại, dịch vụ…đều phải cần đến lao động. Lao động là một trong những yếu tố mang tính chất quyết định đến quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Xã hội ngày càng phát triển thì đòi hỏi người lao động càng phải tiến bộ, phát triển cao hơn, từ đó càng biểu hiện rõ tính quan trọng cần thiết của lao động. Để có thể duy trì cũng như thu hút lao động có trình độ, tay nghề cao đòi hỏi doanh nghiệp phải tuyển dụng và giữ lại đúng người, làm đúng việc thì cả nhân viên đó và công ty đó đều có lợi. Vậy thì động cơ nào, nhu cầu lợi ích nào, đã khuyến khích người lao động phát huy trí tuệ và sự sáng tạo? Thực chất động cơ chính là tiền công. Tiền công cao hay thấp có thể trả lời phần lớn các câu hỏi: tại sao mọi người lại hăng say làm việc, họ làm vì cái gì? Tại sao họ lại chọn công viêc ở doanh nghiệp này mà không chọn ở doanh nghiệp khác? Thật vây, vấn đề là ở chỗ, bên cạnh các điều kiện làm việc, thì vấn đề quyền lợi luôn được quan tâm hàng đầu. Người lao động luôn suy nghĩ, mình được gì và có quyền lợi như thế nào khi tham gia lao động? Để thu hút lao động, doanh nghiệp cần có một hệ thống thù lao cạnh tranh và công bằng. Ngày nay, các doanh nghiệp đã thấy được những ảnh hưởng to lớn của tiền lương đối với người lao động, đối với doanh nghiệp và cách sử dụng nó một cách hợp lý hay chưa hay chỉ biết tìm cách giảm chi phí lương trả cho người lao động để từ đó giảm chi phí của doanh nghiệp, tăng lợi nhuận. Đó vẫn đang là vấn đề nóng bỏng chưa được giải quyết đúng đắn thỏa đáng. Vì vậy, mục đích em chọn đề tài: “ Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí tiền lương tại công ty cổ phần thủy sản Cafatex” để tìm www.kinhtehoc.net LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: Th.S Lê Long Hậu Trang 2 SVTH: Hoàng Thị Xuân Yến hiểu công ty đã xây dựng hệ thống lương hợp lý chưa, có kích thích người lao động làm việc tốt không? Đồng thời đề tài cũng tìm hiểu chi phí tiền lương ảnh hưởng đến tổng chi phí hoạt động sản xuất của doanh nghiệp như thế nào? Từ đó tìm ra giải pháp tốt hơn cho vấn đề lao động, tiền lương của công ty. 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1 Mục tiêu chung Phân tích tình hình lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí tiền lương từ đó tìm ra giải pháp nhằm hoàn thiện tốt việc quản lý, sử dụng lao động và chính sách lương của công ty. 1.2.2 Mục tiêu cụ thể: (1) Phân tích tình hình lao động tại công ty Cổ Phần Thuỷ Sản Cafatex năm 2008.  Đánh giá tình hình lao động  Nhận định điểm mạnh – điểm yếu (2) Phân tích yếu tố lao động ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh để xác định hiệu quả quản lý và sử dụng lao động tại công ty. (3) Phân tích hình thức trả lương áp tại công ty để xác định cơ chế hình thành tiền lương của người lao động và công ty áp dụng hình thức trả lương có thực sự phù hợp. (4) Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí tiền lương để xác định mức độ ảnh hưởng của các nhân tố: lao động, tiền lương bình quân, đơn giá tiền lương từ đó có những biện pháp thích hợp tăng cường hiệu quả sử dụng lao động. (5) Phân tích mối quan hệ giữa số lượng lao động và tổng quỹ lương 1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU 1.3.1 Không gian Đề tài được thực hiện tại Công ty Cổ phần Thủy sản Cafatex 1.3.2 Thời gian nghiên cứu Luận văn này được thực hiện trong thời gian từ ngày 02/02/2009 đến ngày 25/04/2009 và luận văn được thực hiện trên cơ sở số liệu giai đọan 2006- 2008 www.kinhtehoc.net LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: Th.S Lê Long Hậu Trang 3 SVTH: Hoàng Thị Xuân Yến 1.3.3 Đối tượng nghiên cứu Lao động, tiền lương và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí lương tại công ty cổ phần thủy sản Cafatex 1.4 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU Để chuẩn bị cho việc thực hiện đề tài này, em đã có tham khảo qua một số luận văn. Trên cơ sở những lý luận, phân tích chuyên môn của các tài liệu đó vận dụng vào thực tiễn vào tại Công ty Cổ phần Thủy Sản Cafatex. - Đề tài .Kế Toán Tiền Lương Và Sự ảnh Hưởng Của Tiền Lương Đối Với Người Lao Động Tại Công Ty Liên Doanh May An Giang. Của sinh viên Lưu Phước Vẹn trường Đại học An Giang; đề tài nghiên cứu công tác kế toán tiền lương trong việc hạch toán, thanh toán lương cho người lao động, cũng như xem xét sự ảnh hưởng của tiền lương đối với người lao động, đưa ra một số giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống kế toán tiền lương tại doanh nghiệp. - Đề tài .Phân Tích Tình Hình Lao Động , Tiền Lương Và Ảnh Hưởng Của Chính Sách Lương Đến Năng Suất Lao Động. Của sinh viên Lâm Hồng Minh Trường Đại học An Giang. Đề tài Phân tích tình hình lao động, phân tích và đánh giá hình thức trả lương , Phân tích ảnh hưởng của chính sách lương đến năng suất lao động của người lao động. Sau khi đánh giá những vấn đề này, đề tài sẽ đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả của về viêc sử dụng lao động và hệ thống tiền lương ở Công ty, qua đó nâng cao năng suất của người lao động đồng thời tăng lợi nhuận cho Công ty. www.kinhtehoc.net LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP GVHD: Th.S Lê Long Hậu Trang 4 SVTH: Hoàng Thị Xuân Yến CHƯƠNG 2 PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN 2.1.1 Khái quát về lao động 2.1.1.1 Khái niệm lao động Lao động là hoạt động bằng chân tay hay trí óc có mục đích