Luận văn Phật giáo tại Đà Nẵng - Quá khứ, hiện tại và xu hướng vận động

B GIÁO D C VÀ ÀO T O I H C À N NG INH C HI N PH T GIÁO T I À N NG - QUÁ KH , HI N T I VÀ XU H ƯNG V N NG Chuyên ngành: TRI T H C Mã s : 60.22.80 LU N V N TH C S KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN V N à N ng - N m 2013 Công trình c hoàn thành t i I H C À N NG Ng i h ng d n khoa h c : PGS.TS. LÊ H U ÁI Ph n bi n 1: TS. NGÔ V N HÀ Ph n bi n 2: TS. D NG ANH HOÀNG Lu n vn ã c b o v t i H i ng ch m Lu n vn t t nghi p Th c s Khoa h c xã h i và nhân v n h p t i i h c à N ng vào ngày 7 tháng 6 nm 2013. Có th tìm hi u lu n v n t i: Trung tâm Thông tin - H c li u, i h c à N ng Th vi n tr ng i h c Kinh t , i h c à N ng 1 M U 1. Tính c p thi t c a tài 1.1. Báo cáo Chính tr t i i h i i bi u toàn qu c l n th XI, v v n tôn giáo, ng ta ã ch rõ: Ti p tc hoàn thi n chính sách, pháp lu t v tín ng ng, tôn giáo phù h p v i quan im c a ng. Phát huy nh ng giá tr v n hóa, o c t t p c a các tôn giáo; ng viên các t ch c tôn giáo, ch c s c, tín s ng t t i, p o, tham gia óng góp tích c c cho công cu c xây d ng và b o v T qu c. [24, tr.7]. Nh v y, yêu c u c a vi c nh n th c ngày càng úng n v n tôn giáo chính là iu ki n c ơ b n trong vi c xây d ng chính sách tín, ng ng tôn giáo c a ng và Nhà n c ta hi n nay 1.2. Thành ph à N ng v i v trí a lý chi n l c, môi tr ng sinh thái thu n l i, m t c u trúc xã h i có nhi u y u t v n hóa truy n th ng phong phú, bn ch t con ng i thu n h u, cùng v i nh ng thành t u mà thành ph ã t c ...Tt c ã a n nh ng c ơ s quan tr ng, h p d n cho nhi u t ch c tôn giáo t p trung, h i t , trong ó Ph t giáo c xem là t ch c tôn giáo l n nh t, có nhi u ho t ng a d ng, phong phú và gây nh h ng nhi u nh t trên a bàn thành ph à N ng hi n nay. 1.3. Vì v y, giúp cho các c p chính quy n thành ph à Nng, nh t là i v i các c ơ quan, Ban, Ngành, oàn th , cán b , công ch c làm công tác tôn giáo có c s hi u bi t m t cách h th ng, toàn di n v nhng y u t tác ng, v l ch s hình thành, tình hình ho t ng hi n nay c ng nh xu h ng v n ng sau này ca Ph t giáo trên a bàn thành ph à N ng. Trên c ơ s ó s giúp cho h th ng chính tr thành ph có c thái ng x khoa h c, h p lý, góp phn kh c ph c nh ng h n ch trong qu n lý, th c hi n t t công tác v n ng ch c s c, tín Ph t giáo cùng tham gia vào xây 2 dng và phát tri n thành ph . Tác gi ã ch n tài: “ Ph t giáo t i à N ng - quá kh , hi n t i và xu h ng v n ng” làm lu n vn Th c s tri t h c. 2. M c tiêu nghiên c u Trên c ơ s khái quát toàn c nh b c tranh Ph t giáo t i thành ph à N ng: t l ch s hình thành và phát tri n n tình hình ho t ng hi n nay, tài a ra m t s xu h ng v n ng c a Ph t giáo ti thành ph trong th i gian n. K t qu c a tài s góp ph n làm rõ thêm các giá tr v n hóa trong l nh v c Ph t giáo t i thành ph à Nng. ng th i là tài li u tham kh o cho các nhà nghiên c u Ph t giáo, các Ban, ngành, oàn th liên quan n công tác qu n lý nhà nc v Ph t giáo trên a bàn thành ph à N ng. 3. i t ng và ph m vi nghiên c u i t ng nghiên c u: Quá trình du nh p và phát tri n ca Ph t giáo ti thành ph à N ng, h th ng các c ơ s th t , ch c s c, tu s , tín Ph t giáo, các t ch c thuc Thành h i Ph t giáo à N ng. Ph m vi nghiên c u: Quá kh , th c tr ng và xu h ng v n ng c a Ph t giáo t i thành ph à N ng. 4. Phơ ng pháp nghiên c u Lu n v n s d ng các ph ơ ng pháp nghiên c u nh : Nghiên c u lý thuy t; Ph ơ ng pháp phân tích, t ng h p; Ph ơ ng pháp in dã. 5. B c c tài: Ngoài ph n M u, K t lu n, Danh m c tài li u tham kh o và Ph l c, lu n v n g m có 3 ch ơ ng, 12 ti t. Ch ơ ng 1. L ch s hình thành và phát tri n c a Pht giáo t i thành ph à N ng 3 Ch ơ ng 2. Th c tr ng ho t ng c a Pht giáo t i thành ph à N ng hi n nay Ch ơ ng 3. Xu h ng v n ng c a Pht giáo t i thành ph à Nng trong th i gian n 6. T ng quan tài li u nghiên c u: Nghiên c u v Ph t giáo à N ng cho n nay ã có tài khoa h c c p B c a Phân vi n à Nng - H c vi n Chính tr qu c gia H Chí Minh n m 1997- 1999: “c im, xu h ng v n ng ca Ph t giáo mi n Trung và m t s ki n ngh v chính sách i v i Ph t giáo trong giai on hi n nay”. Ni dung chính c a tài này là trình bày quá trình du nh p và phát tri n c a Ph t giáo các t nh mi n Trung, d báo m t s xu h ng v n ng c a nó trong th i k ti p theo. Trong tác ph m “ a chí Qu ng Nam – à N ng” ca Tnh u - U ban nhân dân t nh Qu ng Nam và Thành y - U ban nhân dân thành ph à N ng, các tác gi ã dành 13 trang sách trình bày v Ph t giáo Qu ng Nam - à N ng, song ch y u là cp m t cách chung chung l ch s du nh p c a Ph t giáo vào a bàn này trong giai on u t kho ng th k 16 n n m 1975. Ti p n, v i t cách là m t Huynh tr ng Gia ình Ph t t , C s La Thành T c ng ã có tác ph m Lc s Ph t giáo à N ng . Tuy nhiên, tác ph m này d ng l i vi c t p h p các d li u, ch a có s phân tích, ánh giá th c tr ng ho t ng c ng nh ch ra các xu hng phát tri n c a Ph t giáo trên a bàn thành ph . Liên quan n lnh v c này còn có tài khoa h c c p Thành ph , c a Thành oàn à N ng: “Gi i pháp nh m t ng c ng công tác oàn k t, t p h p thanh thi u niên Ph t giáo c a oàn Thanh niên C ng s n H Chí Minh - H i Liên hi p thanh niên Vi t Nam thành ph à N ng hi n nay”, ây là m t m ng nghiên c u nh , ch y u chú tr ng n 4 ho t ng c a t ch c Gia ình ph t t thu c Ph t giáo à N ng. Bên c nh ó, tài lu n v n t t nghi p i h c c a sinh viên Nguy n Th Oanh, Khoa Giáo d c chính tr , tr ng i h c S ph m, i hc à N ng là “Tìm hi u tình hình tôn giáo và chính sách tôn giáo thành ph à N ng” ã b c u có s khái quát v b c tranh tôn giáo t i thành ph à N ng nói chung, song tính ch t nghiên c u còn nhi u h n ch , ch a sâu s c. Ngoài ra, ng trên góc c a m t ng i làm công tác qu n lý Nhà n c v tôn giáo, tác gi ã có m t s bài vi t nh : “L h i Quán Th Âm - Ng Hành S ơn, nh ng giá tr v n hóa c n gi gìn và phát tri n”; “Xu h ng th t c hóa c a Ph t giáo hi n nay - V n và gi i pháp” … ng trên t p chí Công tác Tôn giáo ; và m t s bài vi t khác nh : “Công tác c i cách hành chính trong l nh v c qu n lý nhà n c v tôn giáo t i thành ph à Nng ” t i Website Ban Tôn giáo Chính ph . “Gia ình Ph t t à Nng - L ch s và hi n t i”, “ ôi nét v ho t ng c a Thành h i Ph t giáo Thành h i ph t giáo à N ng ng trên Website ca S Ni v thành ph à N ng. Tuy nhiên, nh ng công trình này c a tác gi còn mang tính chuyên nh l trong t ng l nh v c c th . CH ƯƠ NG 1 L CH S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N CA PH T GIÁO TI THÀNH PH À N NG 1.1. NH NG Y U T TÁC NG VÀO QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A PH T GIÁO TI THÀNH PH À N NG 1.1.1. iu ki n v v trí a lý, t nhiên và xã h i Thành ph à N ng là n ơi h i t y các y u t a lý c so sánh nh m t n c Vi t Nam thu nh , có t m quan tr ng c bi t 5 v kinh t , chính tr , an ninh, qu c phòng c a khu v c và c n c. V m t a hình: Thành ph à N ng có nh ng c nh quan thiên nhiên hùng v hình thành các khu tâm linh, n ơi lý t ng các c ơ s Ph t giáo có th t a l c và phát tri n. V giao thông: Vi s u ãi c a thiên nhiên, à N ng c xem là im trung chuy n quan tr ng trên con ng di s n mi n Trung. Nh v y, to cơ s h p d n trc ây Ph t giáo n v i à Nng và ngày nay trên a bàn thành ph có s phân b r ng rãi các cơ s t Ph t giáo các vùng ven thành ph . V tài nguyên du l ch nhân v n: Các khu du l ch, c bi t là khu di ch danh th ng nh S ơn - ã c U ban nhân dân thành ph quy ho ch thành Công viên v n hóa Ng Hành S ơn v n là nh ng n ơi có ti m n ng trong vi c phát tri n lo i hình du l ch v n hóa c a thành ph à N ng, trong ó có du l ch tâm linh Ph t giáo. Ngoài ra, các l hi l n c t ch c h ng n m t i à N ng ã a n nh ng tính ch t c thù riêng c a quá trình du nh p và phát tri n c a Ph t giáo ti thành ph à N ng trong m i quan h v i t ng th l ch s và phát tri n c a Ph t giáo khu v c mi n Trung c ng nh c n c. 1.1.2. S tác ng c a b n s c v n hóa Lch s v n hóa ph c n nh : C ô Hu , Ph C H i An, thánh a M S ơn ã a n nh ng tác ng v m t v n hóa i v i Ph t giáo à N ng, làm cho Ph t giáo t i à N ng có nh ng c tr ng riêng. Ngh quy t i h i ng b thành ph l n th XX ã nh hng “Ph n u n n m 2020 tr thành m t thành ph có i sng v n hóa cao, mt trong nh ng thành ph hài hòa, thân thi n, an bình; m t thành ph h p d n và áng s ng”. ây c ng là iu ki n thu n l i Ph t giáo t i à N ng có c nh h ng phát tri n 6 chung v i s phát tri n v n hóa c a thành ph . 1.1.3. Tính cách c a con ng i à N ng Trong ti n trình phát tri n c a l ch s dân t c Vi t Nam à Nng n m trong vùng t c tôn vinh là "Ng ph ng t phi" gn li n v i truy n th ng hi u h c và lòng say mê sáng t o. Ng i dân à N ng có b n tính ch t phác, ngay th ng, s ng gi n d , thân thi n, yêu s chân th t và kiên quy t trong hành ng ch ng l i nh ng iu ác, iu x u. ây c ng là nh ng ph m ch t có nét tơ ng ng v i ng i ph t t nh : t bi, l ng và v tha, l y hòa làm tr ng.. 1.2. S HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRI N C A PH T GIÁO TI THÀNH PH À N NG 1.2.1. Quá trình du nh p c a Ph t giáo vào Vi t Nam o Ph t (còn g i là Ph t giáo) mt o l u tri t c - tôn o, ra i n vào kho ng gi a thiên niên k I TCN. Ti Vi t Nam, o Ph t du nh p n vào kho ng nh ng n m u công nguyên, v i c 2 h phái: Ph t giáo Nam tông (t phía Nam truy n xu ng) và Ph t giáo B c tông (t phía B c truy n sang) qua 2 con ng: ng b và ng th y. Tr i qua các tri u i phong ki n, th i nhà inh, Ti n Lê, Lý, Tr n và qua 2 cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp và qu c M xâm l c, Ph t giáo Vi t Nam u có nh ng óng góp to l n trong công cu c h qu c, an dân. Sau khi t n c th ng nh t, vào tháng 11 n m 1981 i h i th ng nh t Ph t giáo ã c t ch c v i s tham d c a 168 v Giáo ph m, T ng Ni, C s i di n cho 9 t ch c, h phái thành l p nên m t t ch c chung c a Ph t giáo c nc l y tên là "Giáo h i Ph t giáo Vi t Nam" 7 Nhìn chung, trong h ơn hai ngàn n m có m t t i Vi t Nam v i tinh th n “h qu c, an dân” và ph ơ ng châm hành o: “ o pháp, dân t c, ch ngh a xã h i”, th i nào Ph t giáo Vi t Nam c ng t rõ là m t tôn giáo yêu n c, g n bó và ng hành cùng dân t c. 1.2.2. Quá trình du nh p c a Ph t giáo vào thành ph à Nng Theo i Vi t S ký toàn th , tháng Giêng n m inh Mùi (1307), vua Tr n Anh Tông i tên hai châu Ô, châu Lý thành châu Thu n Hóa. K t th i gian này, t i à N ng c ng b t u xu t hi n các v thi n s Ph t giáo. Mt trong nh ng trung tâm Ph t giáo l n Qu ng Nam - à N ng trong giai on l ch s này ph i k n ó là núi Ng Hành S ơn. Trong vài ba th k ti p qu n và nh c , ng i Vi t ã t o d ng Ng Hành S ơn m t h th ng chùa chi n dày c, hu nh ng n núi nào, hang ng nào c ng d ng c chùa, t mi u th Ph t, ho c th nh ng v t linh khí c a nhà Ph t. Riêng trong hai cu c kháng chi n ch ng th c dân Pháp và qu c M tín Ph t giáo t i thành ph c ng ã có nh ng óng góp nh t nh, nh t là trong phong trào u tranh chính tr ch ng qu c M và chính quy n Sài Gòn vào nh ng n m 1960 n nm 1975. Ti thành ph à N ng, nu nh o Công giáo n ây vào kho ng n m 1615, o Tin Lành du nh p n vào n m 1911, o Minh s có m t à N ng vào n m 1964… thì Ph t giáo có m t sm nh t, t kho ng th k XIV. ng th i, t khi hình thành ã gn li n v i quá trình l ch s và phát tri n c a thành ph à N ng, luôn ng hành cùng v i nhân dân thành ph trong s nghi p u tranh và xây d ng. 8 CH ƯƠ NG 2 TH C TR NG HO T NG C A PH T GIÁO TI THÀNH PH À N NG HI N NAY 2.1. S LƯNG CH C SC, TÍN VÀ CƠ S TH T n nay, trên a bàn thành ph à N ng ã có m t h u h t các tôn giáo chính Vi t Nam. T t c có n 11 t ch c tôn giáo thu c 06 tôn giáo: Ph t giáo; Công giáo; Tin Lành ( Hi thánh Tin lành Vi t Nam - Mi n Nam, H i Truy n giáo C ơ c Vi t Nam; Giáo hi C ơ c Ph c Lâm Vi t Nam; H i Thánh Báptit Vi t Nam - Nam Ph ơ ng; H i thánh Tin Lành Mennonite Vi t Nam); Cao ài (Hi thánh Truy n giáo Cao ài; Cao ài Tây Ninh), Ph t ng nam tông Minh S o và C ng ng tinh th n tôn giáo Baha'i ang ho t ng hp pháp, n nh v i kho ng 182.211 tín , 182 c ơ s tôn giáo, gn 1000 ch c s c, tu s và nhi u c ơ s chuyên dùng khác. Ngoài ra, trên a bàn thành ph xu t hi n nhi u tôn giáo m i và “tà o” nh : Pháp Luân Công, Thanh H i vô th ng s , Tín ng ng th m u, Pháp t ng ph t giáo Vi t Nam, T tiên chính giáo… Trong ó, Ph t giáo là t ch c tôn giáo l n nh t, g m 03 h phái: B c Tông, Nam Tông và h phái Kh t s , v i 103 c ơ s th t (101 chùa và 02 t nh xá), chi m 55,4 % trong t ng s c ơ s th t ; 120.790 tín , chi m 67% trong t ng s tín ; và có 699 ch c sc, chi m 61,3 % t ng s ch c s c các tôn giáo ang ho t ng trên a bàn thành ph à N ng. iu này c th hi n qua m t s bi u sau: 9 Ph t Giáo Công Giáo Cao ài Các h phái Tin Lành Tôn giáo khác Bi u 2.1. T ng s c ơ s tôn giáo t i thành ph à N ng: 182. Ph t Giáo Công Giáo Cao ài Các h phái Tin Lành Tôn giáo khác Bi u 2.2. T ng s ch c s c t i thành ph à N ng: 863. 10 Ph t Giáo Công Giáo Cao ài Các h phái Tin Lành Tôn giáo khác Bi u 2.3. T ng s tín t i thành ph à N ng Hi n nay, t i à N ng có 03 h phái Ph t giáo: B c Tông: 100 chùa, Nam Tông: 01 chùa (Chùa Tam B o); Kh t s : 02 T nh xá (01 tng, 01 ni). Ngoài 103 chùa ã nêu, Thành h i Ph t giáo à N ng còn có các c ơ s chuyên dùng khác nh : + Tr s v n phòng Ban tr s thành h i Ph t giáo + Tr ng Trung c p Ph t h c t i chùa Ph à + Tr s v n phòng Phân Ban H ng d n Gia ình Ph t t à Nng + 7 V n phòng Ban i di n Ph t giáo thu c 7 qu n, huy n + C ơ s Tu T nh ng Pháp Lâm + C ơ s Tu T nh ng L c Quang. + V n phòng h tr nh ng ng i nhi m HIV t i chùa Quang Minh + Ngoài ra còn có 58 c ơ s oàn quán Gia ình Ph t t t i các chùa c ơ s . 11 2.2. V CƠ CU T CH C B MÁY VÀ THÀNH PH N TNG, NI 2.2.1. V c ơ c u t ch c b máy Giáo hi Ph t giáo Vi t Nam thành ph à N ng hi n nay c chia thành các c p sau: - Cp thành ph : gm có Ban Tr s Giáo h i ph t giáo Vi t Nam thành ph à N ng và 12 ban, ngành tr c thu c Ban Tr s , gm: Ban T ng s ; Ban Giáo d c T ng Ni; Ban H ng d n Ph t t ; Ban Ho ng pháp; Ban Nghi l ; Ban V n hóa; Ban Kinh t Tài chính; Ban T thi n, Xã h i; Ban Ph t giáo qu c t ; Ban Pháp ch ; Ban Ki m soát và Ban Thông tin truy n thông. ng u Ban Tr s là Th ng tr c Ban Tr s thành ph gm các ch c danh: - Tr ng Ban Tr s . - 01 Phó Tr ng Ban Th ng tr c - Các Phó Tr ng Ban chuyên trách. - Các Tr ng Ban ph trách các ngành theo các Ban c p Trung ơ ng. - 01 Chánh Th ký. - 02 Phó Th ký. - 01 Th qu . - Các y viên Th ng tr c. Nhi m k c a Ban Tr s là 5 n m, riêng i v i Ph t giáo ti thành ph à N ng n nay ã sang nhi m k 4, 2012 - 2017. - Cp qu n, huy n: có Ban Tr s Giáo h i ph t giáo Vi t Nam 07 qu n, huy n do i h i i bi u Giáo h i Ph t giáo Vi t Nam cùng c p suy c . ây là c ơ quan giúp vi c cho Ban Tr s Giáo hi Ph t giáo c p thành ph . 12 - Cp c ơ s : g m có Chùa, T nh xá, T nh th t, Ni m Ph t ng (g i chung là T , Vi n) do Tr trì chùa (ho c Ban H t i vi chùa ch a có Tr trì) qu n lý, tr c ti p h ng d n ph t t sinh ho t, tu h c. 2.2.2. Thành ph n T ng, Ni và các b c tu xu t gia Trong giáo ph m Ph t giáo Vi t Nam nói chung và t i thành ph à N ng nói riêng, thành ph n t ng, ni g m có : - Hàng giáo ph m: g m có giáo ph m tng bao g m Hòa Th ng, Th ng t a, Giáo ph m ch ni g m Ni tr ng, Ni s . - Hàng i chúng g m t ng, ni ã th gi i T kheo, Sa di (t ng) T kheo Ni, th c xoa ma na, sa di ni. - V tiêu chu n, iu ki n th các b c tu xu t gia Ng i xu t gia ph i t nguy n vi t ơn, ng i ch a thành niên khi i tu ph i c cha m ho c ng i giám h ng ý Sadi : Là c p b c u tiên c a ng i xu t gia, sau m t vài n m tu h c th c th và th c hi n y các ph n s c a ng i xu t gia thì m i c xét th Sadi thông qua m t gi i àn. (các chùa quen g i là chú) Tỳ kheo : Sau khi th gi i Sadi t 2 n m n 10 n m ho c lâu hơn, tùy theo s tu h c , trình , o c c a ng i xu t gia ó n u tiêu chu n theo quy nh c a Giáo h i thì c xét th gi i T kheo thông qua m t i gi i àn (th ng g i là i c i v i Tng, S cô v i Ni) Riêng i v i n , mu n th gi i T kheo Ni ph i qua m t b c na là th th c xoa ma na k t sau khi th Sadi Ni, t i thi u ph i t 2 n m. i v i Th ng t a (Nam), t ơ ng ơ ng v i Ni s : khi xét t n phong ph i có ít nh t t 25 tu i H và 45 tu i i. 13 i v i Hòa Th ng : (Nam), t ơ ng ơ ng v i N là Ni tr ng: khi xét t n phong ph i có ít nh t là 40 tu i H và ít nh t 65 tu i i. 2.3. V CÁC HO T NG NGHI L, L HI Cng nh c n c, t i thành ph à N ng, thông qua các sinh ho t nghi l , ph n ông nh ng ng i bình dân v i o Ph t. H n không ph i h c h i giáo lý làm hành trang tu t p, mà vì n th c hi n nghi l nh m th a mãn nh ng nhu c u tín ng ng. Các l h i chính c a Ph t giáo t i thành ph à N ng là: L hi Quán Th Âm: c t ch c vào ngày 19 tháng 2 Âm l ch h ng nm. i l Ph t n: Nghi l c hành k ni m ngày sinh c a c Ph t, c t ch c ngày 15 tháng 4 âm l ch h ng n m. L Vu Lan: Là l báo hi