Luận văn Quản lý nguồn lực tài chính cho chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Hà Tĩnh

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------------- VÕ TÁ TUẤN ANH QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI TỈNH HÀ TĨNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chƣơng trình định hƣớng thực hành HÀ NỘI, NĂM 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------------- VÕ TÁ TUẤN ANH QUẢN LÝ NG ỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI TỈNH HÀ TĨNH LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Chƣơng trình định hƣớng thực hành HÀ NỘI - NĂM 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------------- VÕ TÁ TUẤN ANH QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI TỈNH HÀ TĨNH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VIẾT LỘC XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN TS. NGUYỄN VIẾT LỘC PGS.TS. NGUYỄN TRÖC LÊ Hà Nội – 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ -------------------- VÕ TÁ TUẤN ANH QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHO CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA VỀ XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI TỈNH HÀ TĨNH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN VIẾT LỘC XÁC NHẬN CỦA CÁN BỘ HƯỚNG DẪN XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CHẤM LUẬN VĂN TS. NGUYỄN VIẾT LỘC PGS.TS. NGUYỄN TRÖC LÊ Hà Nội – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong quá trình nghiên cứu luận văn là trung thực và đáng tin cậy.Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, tháng 12 năm 2016 Võ Tá Tuấn Anh LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình đào tạo thạc sỹ Quản lý kinh tế tại trường Đại học kinh tế, được sự đồng ý của Khoa Kinh tế chính trị, Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội và sự nhất trí của giảng viên hướng dẫn TS. Nguyễn Viết Lộc, tôi đã tiến hành thực hiện luận văn thạc sỹ Quản lý kinh tế với đề tài: “Quản lý NLTC chương trình MTQG về xây dựng NTM tại Hà Tĩnh”. Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ quý báu của các thầy cô, các anh chị, và các bạn trong tập thể lớp. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tôi xin được bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Ban giám hiệu, Khoa kinh tế chính trị và các thầy cô giáo đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn; TS. Nguyễn Viết Lộc, người thầy đã hết lòng giúp đỡ, hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành luận văn này; Xin gửi lời cảm ơn tới những ý kiến đóng góp và sự động viên của gia đình, bạn bè, các anh chị em trong lớp cao học QLKT3-K23 trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn thạc sỹ; Xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong hội đồng chấm luận văn đã cho tôi những đóng góp quý báu để hoàn thiện bài luận văn này. Cuối cùng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới tất cả các tác giả của những cuốn sách, bài viết và website hữu ích được đề cập trong danh mục tài liệu tham khảo của luận văn này. Hà Nội, tháng 12 năm 2016 Võ Tá Tuấn Anh MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... i DANH MỤC BẢNG BIỂU ...................................................................................... ii DANH MỤC HÌNH VẼ .......................................................................................... iii PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 CHƢƠNG 51:TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI ........................................... 5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ................................................................ 5 1.2. Khái quát chung về NTM ........................................................................... 9 1.2.1. Khái niệm nông thôn mới ....................................................................... 9 1.2.2. Khái niệm, vai trò, quyền và trách nhiệm quản lý nguồn lực tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ................................................. 12 1.3. Quản lý nguồn lực tài chính Chƣơng trình MTQG xây dựng nông thôn mới ..................................................................................................................... 19 1.3.1. Công tác xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn thực hiện quản lý tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ............ 19 1.3.2. Công tác lập kế hoạch và phân bổ nguồn lực tài chính ........................ 25 1.3.3. Công tác tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ................................................. 26 1.3.4. Công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá quá trình sử dụng nguồn lực tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ....................................... 30 1.4. Bài học kinh nghiêm về quản lý nguồn lực tài chính cho công tác xây dựng NTM ..................................................................................................................... 34 1.4.1. Kinh nghiệm quản lý nguồn lực tài chính trong phát triển nông thôn tại một số nước trên thế giới .................................................................................... 34 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý nguồn lực tài chính cho công tác xây dựng NTM tại một số tỉnh, thành phố trong cả nước ............................................................ 37 1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho Hà Tĩnh ........................................................ 39 CHƢƠNG 2:43PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 43 2.1. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu .................................................................... 43 2.1.1. Nhóm chỉ tiêu về xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn thực hiện .................................................................................... 43 2.1.2. Nhóm chỉ tiêu về lập kế hoạch huy động và phân bổ nguồn lực tài chính ............................................................................................................... 43 2.1.3. Nhóm chỉ tiêu về tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ....................................... 43 2.1.4. Công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá quá trình sử dụng nguồn lực tài chính ............................................................................................................... 44 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 44 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 44 2.2.2. Phương pháp xử lý thông tin ................................................................ 47 CHƢƠNG 3:50THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI TẠI TỈNH HÀ TĨNH .............................................................................................. 50 3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Hà Tĩnh ................. 50 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................................. 50 3.1.2. Tiềm năng, lợi thế phát triển nông thôn của Hà Tĩnh ........................... 51 3.2. Thực trang quản lý nguồn lực tài chính Chƣơng trình MTQG xây dựng NTM tại tỉnh Hà Tĩnh ............................................................................... 54 3.2.1. Công tác xây dựng, ban hành các cơ chế, chính sách và văn bản hướng dẫn thực hiện ...................................................................................................... 54 3.2.2. Công tác lập kế hoạch huy động và phân bổ nguồn lực tài chính nông thôn mới .............................................................................................................. 61 3.2.3. Công tác tổ chức thực hiện quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới ................................................. 63 3.2.4. Công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá quá trình sử dụng nguồn lực tài chính ............................................................................................................... 74 3.3. Đánh giá chung .......................................................................................... 75 3.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................ 75 3.3.2. Một số mặt hạn chế ............................................................................... 80 3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 83 CHƢƠNG 864:QUAN ĐIỂM, PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NTM .................................................................. 86 4.1. Quan điểm, định hƣớng quản lý nguồn lực tài chính cho CTMTQG xây dựng NTM ..................................................................................................... 86 4.1.1. Dự báo tình hình ................................................................................... 86 4.1.2. Quan điểm, định hướng ........................................................................ 87 4.1.3. Một số nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới nhằm phát triển nguồn lực tài chính cho xây dựng NTM ....................................................................... 88 4.2. Một số giải pháp tăng cƣờng quản lý nguồn lực tài chính Chƣơng trình MTQG xây dựng nông thôn mới tại tỉnh Hà Tĩnh ........................................... 88 4.2.1. Giải pháp phát triển, hoàn thiện cơ chế chính sách .............................. 89 4.2.2. Giải pháp về công tác lập kế hoạch và phân bổ vốn đầu tư.................. 90 4.2.3. Giải pháp về công tác quản lý, sử dụng nguồn lực tài chính ................ 92 4.2.4. Giải pháp về kiểm tra, kiểm soát, đánh giá sử dụng nguồn lực tài chính ... 98 4.3. Đề xuất, kiến nghị .................................................................................... 100 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 103 CÁC PHỤ LỤC ..................................................................................................... 108 i DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Từ đầy đủ 1 NTM Nông thôn mới 2 UBND Ủy ban nhân dân 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 TW Trung ương 5 NLTC Nguồn lực tài chính 6 MTQG Mục tiêu quốc gia 7 GSCĐ Giám sát cộng đồng 8 NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn 9 KTXH Kinh tế xã hội 10 TPCP Trái phiếu chính phủ ii DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Thu thập số liệu thứ cấp ........................................................................... 45 Bảng 3.1: Tốc độ tăng mô hình sản xuất nông nghiệp Hà Tĩnh ............................... 53 Bảng 3.2:Phân theo địa phương ................................................................................ 53 Bảng 3.3: Sản phẩm hàng hóa chủ lực của Hà Tĩnh ................................................. 54 Bảng 3.4:Tổng hợp kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ vay vốn phát triển sản xuất ..... 56 Bảng 3.5: Tổng hợp kết quả thực hiện chính sách khuyến khích phát triển nông nghiệp ..... 57 Bảng 3.6: Quy trình xây dựngkế hoạch hàng năm với sự tham gia của ................... 59 Bảng 3.7: Tổng hợp huy động đóng góp nhân dân các huyện từ năm 2010 -2015 .. 69 Bảng 3.8: Kết quả phân bổ vốn TPCP năm 2014 - 2015 .......................................... 71 Bảng 3.9: Kết quả thực hiện đầu tư chương trình MTQG xây dựng NTM .............. 72 iii DANH MỤC HÌNH VẼ Hình 1.1: Bộ máy tổ chức điều hành Chương trình MTQG xây dựng NTM ........... 14 Hình 2.1: Sơ đồ khung phân tích............................................................................... 49 Hình 3.1: Bản đồ hành chính tỉnh Hà Tĩnh ............................................................... 50 Hình 3.2: Nguồn lực tài chính ................................................................................... 64 Hình 3.3: Ngân sách địa phương ............................................................................... 65 Hình 3.4: Ngân sách nhà nước .................................................................................. 66 Hình 3.5: Vốn đầu tư từ doanh nghiệp ...................................................................... 68 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định tầm quan trọng của vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông dân. Trong quá trình lãnh đạo sự nghiệp đổi mới đất nước, Đảng ta khẳng định công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn là một trong những nội dung cơ bản của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính vì vậy, hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành TW khoá X đã có Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 “ về Nông nghiệp - Nông dân - Nông thôn” với mục tiêu: Xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; Xã hội nông thôn ổn định, giàu bản sắc văn hoá dân tộc; dân trí được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ; hệ thống chính trị ở nông thôn dưới sự lãnh đạo của Đảng được tăng cường. Ngày 28/10/2008 Chính phủ ban hành Nghị quyết số 24/2008/NQ-CP về Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 26-NQ/TW ngày 5/8/2008 của BCH TW khóa X xác định nhiệm vụ “Chương trình MTQG về xây dựng NTM”. Chương trình MTQG xây dựng NTM được Chính phủ ban hành tại Quyết định 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010, là một Chương trình tổng thể về phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng; được triển khai thực hiện trên địa bàn nông thôn của toàn quốc. Để thực hiện thành công Chương trình xây dựng NTM đòi hỏi nguồn vốn rất lớn, nhất là đầu tư nâng cấp, xây dựng kết cấu hạ tầng KTXH nông thôn đạt chuẩn. Hà Tĩnh là tỉnh đất rộng người đông có nhiều tiềm năng phát triển nông, lâm, thủy, hải sản; có địa bàn nông thôn rộng bao gồm cả đồng bằng, trung du và miền núi.Sau gần 5 năm quyết tâm dồn sức từ lãnh đạo tỉnh đến mỗi người dân để triển khai thực hiện Chương trình MTQG xây dựng NTM, Hà Tĩnh đã ưu tiên Ngân sách 2 cấp tỉnh và huy động các nguồn vốn khác cho xây dựng NTM. Kết quả, toàn tỉnh đã đạt được nhiều kết quả cơ bản quan trọng, đời sống và bộ mặt nông thôn có nhiều đổi mới và được TW ghi nhận là điểm sáng trong xây dựng Nông thôn mới của cả nước bởi chương trình xây dựng dựng nông thôn mới có sức lan tỏa rộng lớn và đi vào chiều sâu; bộ mặt nông thôn tỉnh nhà có sự đổi thay khá toàn diện; cuộc sống vật chất và tinh thần của người dân được nâng lên rõ n t nhờ vào cách làm . Tuy nhiên, kết quả đạt được chưa tương xứng với tiềm năng, lợi thế và yêu cầu đặt ra. Công tác quản lý NLTC cho xây dựng NTM của tỉnh Hà Tĩnh còn bộc lộ một số hạn chế như tình trạng sử dụng vốn sai mục đích, tính chất nguồn vốn; một số xã xây dựng công trình hạ tầng NTM chưa tuân thủ quy định, hướng dẫn của cơ quan chức năng dẫn tới tổng mức đầu tư quá lớn, làm phát sinh nợ xây dựng cơ bản Trong điều kiện nguồn NSNN còn hạn chế thì việc sử dụng có hiệu quả; chống thất thoát, lãng phí có ý nghĩa quyết định đối với thực hiện thành công Chương trình và cũng là yêu cầu then chốt của công tác quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này. Do đó việc phân tích thực trạng quản lý NLTC thực hiện Chương trình NTM và đề xuất các giải pháp tăng cường công tác quản lý có vai trò quan trọng để đẩy mạnh Chương trình trong thời gian tới. Câu hỏi đặt ra là “Thực trạng công tác quản lý NLTC xây dựng NTM của tỉnh Hà Tĩnh đã có những ưu điểm, tồn tại, hạn chế gì; nguyên nhân của tồn tại,hạn chế? Cần thực hiện những giải pháp gì để nâng cao hiệu quả công tác quản lý NLTC xây dựng NTM tại tỉnh Hà Tĩnh ?... ’’ Với ý nghĩa trên, tác giả lựa chọn đề tài“Q ý ồ ực c í cho c ươ rì MTQG về xâ dự NTM ỉ H Tĩ ” làm chủ đề nghiên cứu Luận văn. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục đích: Nghiên cứu được tiến hành nhằm đề xuất các giải pháp tăng cường hơn nữa công tác quản lý nguồn lực tài chính chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn 3 mới đáp ứng yêu cầu của công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn mới. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá một số vấn đề lí luận chung về quản lý NLTC cho công tác xây dựng NTM, khái quát một số kinh nghiệm của một số tỉnh thành trong quản lý NLTC xây dựng NTM; - Đánh giá thực trạng công tác quản lý NLTC cho công tác xây dựng NTMtại Hà Tĩnh từ 2013-nay. - Đề xuất những giải pháp tăng cường quản lý NLTC cho công tác xây dựng NTM tại Hà Tĩnh 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1 Đối tƣợng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận văn là công tác quản lý nguồn lực tài chính Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tại tỉnh Hà Tĩnh. 3.2 Phạm vi nghiên cứu - Về thời gian nghiên cứu: + Các số liệu thu thập và phân tích trong nghiên cứu: từ năm 2013 -nay + Thời gian thực hiện đề tài: Từ tháng 6 - tháng 12/2016 - Về không gian: địa bàn tỉnh Hà Tĩnh 4. Những đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hoá, bổ sung thêm cơ sở lý luận về quản lý NLTC thực hiện Chương trình xây dựng NTM. - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng quản lý NLTC thực hiện Chương trình NTM tại Hà Tĩnh: Kết quả đạt được; tồn tại, hạn chế và nguyên nhân - Đề xuất định hướng, giải pháp có tính khả thi dựa trên lý luận khoa học và thực tiễn của địa phương nhằm tăng cường công tác quản lý NLTC thực hiện Chương trình NTM, phát huy hiệu quả của việc quản lý NLTC để thực hiện Chương trình NTM, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình NTM tại Hà Tĩnh. 4 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục kèm theo, luận văn gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu,cơ sở khoa họcvề quản lý NLTC Chương trình MTQG xây dựng NTM. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng quản lý NLTC cho Chương trình MTQG xây dựng NTM tại tỉnh Hà Tĩnh. Chương 4: Quan điểm, phương hướng và giải pháp tăng cườngquản lý NLTC Chương trình MTQG xây dựng NTM tại tỉnh Hà Tĩnh 5 CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NGUỒN LỰC TÀI CHÍNH CHƢƠNG TRÌNH MỤC TIÊU QUỐC GIA XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Trong nghiên cứu của (Hạ Văn Hải, 2012) đã chỉ ra được thực trạng việc tổ chức xây dựng NTM ở Huyện Yên Lạc tỉnh Vĩnh Phúc đã đạt được những kết quả đáng kể về huy động nguồn vốn, tình hình tổ chức thực hiện sự tham gia cụ thể là đã có 16/16 xã hoàn thành công tác quy hoạch và lập đề án; chất lượng được đảm bảo; số tiêu chí NTM ở các xã ngày một tăng; cơ sở hạ tầng được tăng cường; văn hóa, xã hội và môi trường được đầu tư; KTXH của huyện ngày một phát triển. Bài viết còn chỉ ra những yếu tố ảnh hưởng đến chương trình xây dựng NTM của huyện như: chính sách của nhà nước; trình độ năng lực đội ngũ cán bộ; nhận của người dân và cộng đồng; khả năng huy động và quản lý ngu