Luận văn Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế

Trong bài luận văn tốt nghiệp “Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế” của tôi, sinh viên Trần Thị Thanh Nhàn – Khóa 42, lớp Kế toán – Kiểm toán, trường Đại học Kinh Tế - Đại học Huế, có công ơn sâu sắc của các thầy cô trong nhà trường, đặc biệt là cô giáo, giảng viên – Thạc sĩ Nguyễn Ngọc Thủy, người đã trực tiếp hướng dẫn chu đáo, tỉ mỉ, tận tình trong suốt thời gian tôi thực hiện khóa luận. Ở đây, còn có sự quan tâm, hướng dẫn hết lòng của Ban lãnh đạo Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế, đặc biệt là các anh chị trong Phòng Quản lý tín dụng nơi tôi thực tập, đã tạo môi trường, tạo nhiều cơ hội thuận lợi, cung cấp những thông tin thiết thực nhất, giúp tôi được nghiên cứu, làm quen với môi trường nghề nghiệp thực tế, làm điểm tựa để tôi có thể hoàn thành tốt luận văn này. Và có sự khích lệ, động viên chân thành, niềm tin của những người thân trong gia đình cùng bạn bè trong thời gian qua Vì tất cả, xin được gửi đến quý thầy cô, quý anh chị trong Ngân hàng Quân Đội – chi nhánh Huế, gia đình, bạn bè tôi sự tri ân chân thành và sâu sắc nhất. Kính chúc quý thầy cô, quý anh chị trong Ngân hàng Quân Đội – chi nhánh Huế, cùng gia đình, bạn bè luôn dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong cuộc sống. Một lần nữa, tôi xin chân thành cảm ơn! Huế, tháng 05 năm 2012 Sinh viên Trần Thị Thanh Nhàn TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp MỤC LỤC PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ...............................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài...............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2 3. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................................2 5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................3 6. Kết cấu đề tài ...............................................................................................................4 PHẦN II – NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG CHO VAY VÀ QUY TRÌNH KIỂM SOÁT HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.....5 1.1. Cơ sở lý luận về hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại ......................5 1.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay .........................................................................5 1.1.2. Phân loại hoạt động cho vay ..........................................................................5 1.1.2.1. Phân loại theo thời hạn cho vay..............................................................5 1.1.2.2. Phân loại theo hình thức bảo đảm tiền vay.............................................6 1.1.2.3. Phân loại theo mục đích sử dụng ............................................................6 1.1.2.4. Phân loại theo hình thức hoàn trả...........................................................6 1.1.2.5. Phân loại theo xuất xứ cho vay ...............................................................6 1.1.2.6. Phân loại theo đối tượng cho vay............................................................7 1.1.3. Vai trò của hoạt động cho vay ........................................................................7 1.2. Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay................................................................8 1.2.1. Các khái niệm..................................................................................................8 1.2.2. Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay..........................................................8 1.2.3. Sự cần thiết và mục đích của kiểm soát hoạt động cho vay........................11 1.2.4. Các chỉ tiêu đánh giá chất lượng công tác kiểm soát hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại ........................................................................................11 1.2.4.1. Nợ quá hạn ............................................................................................11 1.2.4.2. Dư nợ cho vay........................................................................................13 1.2.4.3. Thu hồi nợ xấu .......................................................................................14 1.2.4.4. Số trích lập và sử dụng quỹ dự phòng rủi ro.........................................14 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUY TRÌNH KIỂM SOÁT HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH HUẾ.....16 2.1. Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế..........................16 2.1.1. Vài nét về Ngân hàng TMCP Quân Đội ......................................................16 2.1.2. Lịch sử hình thành và quá trình phát triển của MB – chi nhánh Huế......17 2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý tại chi nhánh .............................................18 2.1.3.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế. ....18 2.1.3.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý .............................................................18 2.1.4. Tình hình hoạt động và những thành tựu đạt được từ năm 2009 đến năm 2011....19 2.1.4.1. Tình hình sử dụng lao động tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 .................................................................................19 2.1.4.2. Tình hình tài sản và nguồn vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 .................................................................................21 2.1.4.3. Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Quân Đội –chi nhánh Huế ..24 2.2. Thực trạng quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế .........................................................................................28 2.2.1. Quy trình cho vay của MB – chi nhánh Huế ..............................................28 2.2.2. Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay theo quy trình cho vay của MB – chi nhánh Huế ..............................................................................................................33 2.2.1.2. Giai đoạn giải ngân...............................................................................37 2.2.1.3. Giai đoạn sau giải ngân ........................................................................40 2.2.3. Đánh giá hoạt động kiểm soát cho vay tại MB – chi nhánh Huế...............44 2.2.3.1. Những kết quả đạt được ........................................................................44 2.2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân ..............................................................48 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HOÀN THIỆN QUY TRÌNH KIỂM SOÁT HOẠT ĐỘNG CHO VAY TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH HUẾ..............................................................................51 3.1. Định hướng và chiến lược phát triển của Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế ....................................................................................................................51 3.1.1. Định hướng và chiến lược phát triển của MB – chi nhánh Huế ...............51 3.1.2. Những thuận lợi và khó khăn của MB – chi nhánh Huế trong thời gian tới...53 TR ƯỜ G Đ ẠI HỌ C K INH Ế - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp 3.2. Các giải pháp góp phần hoàn thiện quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế .........................................................55 3.2.1. Các giải pháp về lĩnh vực tín dụng...............................................................55 3.2.1.1. Chấp hành tốt các quy chế, quy trình cho vay ......................................55 3.2.1.2. Nâng cao năng lực thẩm định, chất lượng thẩm định tín dụng.............56 3.2.1.3. Thành lập các nhóm chuyên trách về hoạt động cho vay theo từng ngành, nhóm ngành .......................................................................................................56 3.2.1.4. Hoàn thiện công tác đảm bảo tiền vay ..................................................56 3.2.1.5. Xây dựng chính sách cho vay hiệu quả .................................................57 3.2.1.6. Có bộ dữ liệu tốt về khách hàng............................................................58 3.2.1.7. Đẩy mạnh công tác kiểm tra kiểm soát tình hình sử dụng vốn vay sau giải ngân ........................................................................................................................58 3.2.2. Các giải pháp tổng thể ..................................................................................58 3.2.2.1. Giải pháp về nguồn nhân lực ................................................................58 3.2.2.2. Giải pháp về công nghệ .........................................................................60 3.2.2.3. Giải pháp về cơ cấu tổ chức ..................................................................60 PHẦN III - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................62 1. Kết luận ....................................................................................................................62 2. Kiến nghị ..................................................................................................................63 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT . AMC Công ty quản lý quỹ và khai thác Tài sản ATM Máy thanh toán tiền tự động (Automatic Teller Machine) CBTD Cán bộ tín dụng ĐVT Đơn vị tính GDP Tổng sản phẩm nội địa (Gross Domestic Product) GĐ Giám đốc HĐQT Hội đồng quản trị HTQHKH Hỗ trợ Quan hệ Khách hàng KH Khách hàng MB Ngân hàng Quân Đội NHNN Ngân hàng Nhà Nước NHTM Ngân hàng thương mại NHTW Ngân hàng Trung ương PGĐ Phó Giám Đốc QHKH Quan hệ Khách hàng TCTD Tổ chức tín dụng TCKT Tổ chức kinh tế TĐTD Thẩm định Tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TSBĐ Tài sản bảo đảm TSCĐ Tài sản cố định TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC BẢNG BIỂU . DANH MỤC BẢNG BIỂU TRANG Bảng 2.1 – Tình hình lao động của MB – chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 20 Bảng 2.2 - Tình hình tài sản và nguồn vốn của MB – Chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 22 Bảng 2.3 – Kết quả hoạt động kinh doanh của MB – Chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 26 Bảng 2.4 – Bảng dư nợ của MB – Chi nhánh Huế qua 3 năm 2009- 2011 46 Bảng 2.5 – Bảng doanh số thu nợ của MB – chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 46 Bảng 3.1 – Bảng các mục tiêu cơ bản năm 2012 của MB – chi nhánh Huế 53 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp DANH MỤC SƠ ĐỒ, LƯU ĐỒ, BIỂU ĐỒ . DANH MỤC TRANG Sơ đồ Sơ đồ 1.1 – Sơ đồ quy trình cho vay 10 Lưu đồ Lưu đồ 2.1 – Lưu đồ quy trình cho vay của MB – chi nhánh Huế 30 Biểu đồ Biểu đồ 2.1 – Biểu đồ thu nhập và chi phí của MB – Huế qua 3 năm 2009-2011 27 Biểu đồ 2.2 – Biểu đồ doanh số thu nợ theo thời hạn của MB – chi nhánh Huế qua 3 năm 2009-2011 47 TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp TÓM TẮT ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU Thực chất của quá trình kiểm soát hoạt động cho vay là sự kiểm tra, giám sát, đo lường, chấn chỉnh hoạt động cho vay và khách hàng vay vốn nhằm giảm thiểu rủi ro, tối đa hóa lợi nhuận dự kiến của hoạt động cho vay. Do đó, việc nghiên cứu “Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế” là rất quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn. Ngoài phần đặt vấn đề, kết luận và kiến nghị, danh mục các chữ viết tắt, sơ đồ, bảng biểu, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung chính của đề tài gồm có 03 chương: Chương 1: Chương này giới thiệu về mặt lý luận các vấn đề liên quan đến hoạt động cho vay và quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại. Chương 2: Thực trạng quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế. Chương này bao gồm các nội dung: - Tổng quan về Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế - Thực trạng quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại MB – Huế + Giai đoạn trước giải ngân + Giai đoạn giải ngân + Giai đoạn sau giải ngân - Đánh giá hoạt động kiểm soát cho vay tại MB – Huế, những kết quả đạt được cũng như những tồn tại và chỉ ra những nguyên nhân. Chương 3: Chương này đề cập đến những định hướng, chiến lược phát triển cũng như những thuận lợi và khó khăn của MB – Huế trong thời gian tới, từ đó đề xuất một số giải pháp thiết thực góp phần hoàn thiện quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại MB – Huế với hai nhóm giải pháp chính: giải pháp về lĩnh vực tín dụng và giải pháp về tổng thể. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp 1 PHẦN I – ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân hàng là một trong những mắt xích quan trọng cấu thành nên sự vận động nhịp nhàng của nền kinh tế. Cùng với các ngành kinh tế khác, ngân hàng có nhiệm vụ tham gia bình ổn thị trường tiền tệ, kiềm chế và đẩy lùi lạm phát, tạo công ăn việc làm cho người lao động, giúp đỡ các nhà đầu tư, phát triển thị trường vốn, thị trường ngoại hối, tham gia thanh toán và hỗ trợ thanh toán... Vì thế, trong nền kinh tế thị trường hiện nay, hoạt động của ngân hàng trở thành một hoạt động vô cùng quan trọng. Hoạt động của NHTM bao gồm nhiều loại hình khác nhau như: huy động vốn, thanh toán, cho vay, bảo lãnh, thanh toán quốc tế... Mỗi hoạt động đều có vai trò khác nhau trong tổng thể hoạt động chung của NHTM. Hoạt động cho vay là một mảng hoạt động lớn và đóng vai trò hết sức quan trọng trong toàn bộ hoạt động của NHTM. Tính quan trọng của hoạt động cho vay được thể hiện trước hết mang lại nguồn thu nhập chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu nhập của NHTM (chiếm tới 70 – 80% tổng thu nhập). Bên cạnh đó, nhờ hoạt động này mà NHTM có thể bán chéo sản phẩm, tạo nền tảng thu hút hỗ trợ cho các hoạt động khác như bảo lãnh, thanh toán quốc tế, chuyển tiền... Tuy nhiên, trong nền kinh tế thị trường hiện nay, rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng là không thể tránh khỏi, đặc biệt là rủi ro trong kinh doanh ngân hàng có phản ứng dây chuyền, lây lan và ngày càng có biểu hiện phức tạp. Trong đó, rủi ro trong hoạt động cho vay là lớn nhất, và khi ngân hàng rơi vào trạng thái tài chính khó khăn nghiêm trọng thì nguyên nhân thường phát sinh từ hoạt động cho vay của ngân hàng. Do vậy, việc thực hiện kiểm soát tốt hoạt động cho vay cũng như các khâu trong quy trình cho vay không chỉ nâng cao hiệu quả, làm tăng khả năng cạnh tranh của NHTM trong bối cảnh nền kinh tế hội nhập ngày nay mà còn đóng góp tích cực vào sự vận hành của nền kinh tế thông qua sự tác động của cung - cầu tiền tệ. Từ đó dẫn đến làm thúc đẩy tăng trưởng hay kìm hãm kinh tế, lạm phát, khủng hoảng tiền tệ... giúp cho Nhà nước thực hiện tốt vai trò quản lý về hoạt động kinh tế trong nền kinh tế thị trường. TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp 2 Hoà cùng sự đổi mới của toàn bộ hệ thống ngân hàng, Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế trong những năm qua đã rất chú trọng tới hoạt động cho vay và đang từng bước hoàn thiện quy trình kiểm soát hoạt động cho vay của mình để đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế trong quá trình công nghiệp hoá – hiện đại hoá đất nước. Qua quá trình nghiên cứu, học tập, tìm hiểu và từ những yêu cầu thực tiễn đặt ra, đặc biệt trong quá trình thực tập tại bộ phận Quản lý tín dụng của Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế, được sự giúp đỡ và khuyến khích của các thầy cô giáo trong khoa Kế toán – Tài chính, trường Đại học Kinh tế - Huế, các cô chú, anh chị trong ngân hàng, tôi đã mạnh dạn đi vào nghiên cứu đề tài: “Quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – chi nhánh Huế” để viết chuyên đề khóa luận tốt nghiệp. 2. Mục tiêu nghiên cứu  Nghiên cứu cơ sở lý luận về hoạt động cho vay và quy trình kiểm soát hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại để nắm được lý thuyết cũng như có cái nhìn khái quát về hoạt động cho vay và quy trình kiểm soát hoạt động cho vay của Ngân hàng Thương mại.  Phân tích, đánh giá thực trạng cho vay và quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế.  Đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế. 3. Đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu lý luận về hoạt động cho vay chung đối với khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp; quy trình kiểm soát hoạt động cho vay nói chung tại Ngân hàng Thương mại ở ba giai đoạn: trước giải ngân, trong giải ngân và sau giải ngân; những thực tế về quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế. 4. Phạm vi nghiên cứu  Thời gian nghiên cứu: Từ ngày 01/02/2012 đến ngày 08/05/2012.  Địa điểm nghiên cứu: Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế (số 03 đường Hùng Vương – Thành phố Huế - Tỉnh Thừa Thiên Huế). TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp 3  Nội dung nghiên cứu:  Tìm hiểu hoạt động cho vay và quy trình kiểm soát hoạt động cho vay của NHTM.  Tìm hiểu quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế, trên cơ sở đó đưa ra một số giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện quy trình kiểm soát hoạt động cho vay tại Ngân hàng. 5. Phương pháp nghiên cứu Để thực hiện đề tài, tôi đã tiến hành nghiên cứu theo các phương pháp sau:  Phương pháp thu thập số liệu Mục đích của phương pháp thu thập số liệu là để làm cơ sở lý luận khoa học hay luận cứ chứng minh giả thuyết hay tìm ra vấn đề cần nghiên cứu. Trong bài làm, tôi đã thực hiện thu thập số liệu bằng 3 cách: + Thu thập số liệu bằng cách tham khảo tài liệu: các giáo trình của một số tác giả trong và ngoài nước; các Quyết định của Bộ Tài chính; các trang website trên mạng internet; các tập san, tạp chí của Ngân hàng TMCP Quân Đội; các tạp chí Kinh tế; các công văn, Quyết định, Báo cáo của Ngân hàng TMCP Quân Đội, của Hội sở Đà Nẵng chuyển về, của chính Ngân hàng TMCP Quân Đội – Huế. + Thu thập số liệu từ những thực nghiệm: bằng cách quan sát nhân viên tín dụng ở Phòng Quản lý tín dụng Ngân hàng TMCP Quân Đội thực hiện các hoạt động liên quan đến quy trình kiểm soát cho vay. + Thu thập số liệu phi thực nghiệm: bằng cách phỏng vấn các anh chị trong ngân hàng.  Phương pháp xử lý, phân tích tài liệu Với những số liệu thô được đơn vị cung cấp, tôi đã tiến hành xử lý dựa trên những kiến thức và hiểu biết của bản thân để thực hiện việc so sánh, đối chiếu số liệu giữa các năm, sự tăng giảm các chỉ tiêu qua các kỳ phân tích, tổng hợp khái quát các số liệu, bằng các phương pháp: + Phương pháp nghiên cứu tài liệu Mục đích của phương pháp này là để có được những kiến thức căn bản cũng như kiến thức chuyên môn về phương diện khoa học cũng như xã hội, để từ đó xây dựng TR ƯỜ NG ĐẠ I H ỌC KI NH TẾ - H UẾ Khóa luận tốt nghiệp 4 cơ sở lý luận cho đề tài. Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nghiên cứu và tham khảo những nguồn tài liệu có độ tin cậy cao liên quan đến nội dung đề tài. + Phương pháp quan sát Thực hiện phương pháp này nhằm thấy rõ các bước công việc cụ thể hàng ngày của cán bộ, nhân viên Ngân hàng TMCP Quân Đội – chi nhánh Huế nói chung và của cán bộ, nhân viên Phòng Quản lý tín dụng nói riêng. + Phương pháp phỏng vấn trực tiếp Trong thời gian thực tập và nghiên cứu đề tài tại chi nhánh MB – Huế, tôi đã tiến hành phỏng vấn trực tiếp cán bộ, nhân viên làm việc tại Phòng Quản lý tín dụng, Phòng Khách hàng – Quan hệ Khách hàng, đặc biệt là những đối tượng cung cấp thông tin và số liệu giúp tôi thực hiện khóa luận này. Việc phỏng vấn trực tiếp đã giúp tôi giải đáp những thắc mắc trong quá trình tiếp c