Luận văn Tạo động lực lao động tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch công đoàn Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI VŨ THỊ HỒNG TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN DU LỊCH CÔNG ĐOÀN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC HÀ NỘI - 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ LAO ĐỘNG - THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC LAO ĐỘNG – XÃ HỘI VŨ THỊ HỒNG TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN DU LỊCH CÔNG ĐOÀN VIỆT NAM Chuyên ngành: Quản trị nhân lực Mã số: 60340404 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ NHÂN LỰC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS MAI QUỐC CHÁNH HÀ NỘI - 2016 Đ O À N T Ố L I N H L U Ậ N V Ă N T H Ạ C S Ĩ Q U Ả N T R Ị N H Â N L Ự C H À N Ộ I - 2 0 1 4 I LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan công trình nghiên cứu khoa học với đề tài: Tạo động lực lao động tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam là của riêng bản thân tôi. Các số liệu trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày 02 tháng 10 năm 2016 Tác giả luận văn Vũ Thị Hồng II LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn thạc sỹ này, tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu nhà trƣờng, các thầy cô giáo Khoa Sau Đại học trƣờng Đại học Lao động – Xã hội. Ban Giám đốc cùng các phòng ban trong công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam đã tận tình giúp đỡ em trong quá trình nghiên cứu. Tác giả cũng xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới PGS.TS Mai Quốc Chánh đã dành thời gian và tâm huyết tận tình hƣớng dẫn để tác giả hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện, do hạn chế về lý luận, kinh nghiệm và thời gian nghiên cứu nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp của các thầy cô và các bạn đọc để luận văn hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Vũ Thị Hồng III MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. I LỜI CẢM ƠN ................................................................................................. II MỤC LỤC ..................................................................................................... III DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ VI DANH MỤC BẢNG BIỂU ......................................................................... VII DANH MỤC SƠ ĐỒ .................................................................................. VIII DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................. IX LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TRONG DOANH NGHIỆP ........................................................................... 9 1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 9 1.1.1. Nhu cầu ................................................................................................... 9 1.1.2. Động cơ ................................................................................................. 11 1.1.3. Lợi ích ................................................................................................... 12 1.1.4. Động lực lao động ................................................................................. 12 1.1.5. Tạo động lực lao động ........................................................................... 13 1.2. Các học thuyết tạo động lực lao động .................................................. 14 1.2.1. Các học thuyết về hệ thống nhu cầu của con ngƣời.............................. 14 1.2.2. Học thuyết tăng cƣờng tích cực của B.F.Skinner ................................. 16 1.2.3. Học thuyết về sự công bằng của J. Stacy Adams ................................. 17 1.3. Nội dung tạo động lực lao động trong doanh nghiệp .......................... 18 1.3.1. Xác định nhu cầu của ngƣời lao động ................................................... 18 1.3.2. Các biện pháp tạo động lực lao động .................................................... 19 1.3.3. Đánh giá mức độ tạo động lực cho ngƣời lao động ............................ 29 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến tạo động lực lao động trong doanh nghiệp ............................................................................................................. 33 IV 1.4.1. Nhóm nhân tố bên trong doanh nghiệp ................................................. 33 1.4.2. Nhóm nhân tố bên ngoài doanh nghiệp ................................................ 37 1.5. Kinh nghiệm tạo động lực lao động của một số công ty ở Việt Nam và bài học rút ra cho công ty TNHH MTV du lịch công đoàn Việt Nam ..... 40 1.5.1. Kinh nghiệm tạo động lực lao động ở một số công ty .......................... 40 1.5.2. Những bài học rút ra có thể áp dụng ở công ty TNHH MTV du lich Công đoàn Việt Nam ....................................................................................... 44 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH MTV DU LỊCH CÔNG ĐOÀN VIỆT NAM ........................... 46 2.1 Khái quát về Công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ..... 46 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của Công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ....................................................................................... 46 2.1.2. Những đặc điểm của công ty ảnh hƣởng tới tạo động lực lao động. .... 50 2.2. Phân tích thực trạng tạo động lực lao động ở công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam .............................................................................. 57 2.2.1. Phân tích quá trình xác định nhu cầu của ngƣời lao động .................... 57 2.2.2. Phân tích thực trạng tạo động lực lao động tại công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ................................................................................ 59 2.2.3 Đánh giá mức độ thỏa mãn nhu cầu cho NLĐ ở công ty TNHH MTV du lịch công đoàn Việt Nam ................................................................................. 80 2.3. Đánh giá thực trạng tạo động lực tại công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ..................................................................................... 81 2.3.1 Những thành công .................................................................................. 81 2.3.2 Những hạn chế và nguyên nhân ............................................................. 83 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP TẠO ĐỘNG LỰC LAO ĐỘNG TẠI CÔNG TY TNHH MTV DU LỊCH CÔNG ĐOÀN VIỆT NAM ĐẾN NĂM 2020 .... 85 3.1. Mục tiêu phát triển của công ty trong những năm tới ....................... 85 V 3.1.1 Phƣơng hƣớng kinh doanh của Công ty đến năm 2020 ......................... 85 3.1.2 Mục tiêu hoạt động của Công ty ............................................................ 86 3.2 Phƣơng hƣớng về tạo động lực lao động của công ty .......................... 86 3.3. Giải pháp tạo động lực lao động tại công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ..................................................................................... 87 3.3.1. Tạo động lực lao động về vật chất ........................................................ 88 3.3.2. Tạo động lực lao động về tinh thần ....................................................... 97 KẾT LUẬN .................................................................................................. 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC VI DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ATVSLĐ : An toàn vệ sinh lao động BHXH : Bảo hiểm xã hội BHYT : Bảo hiểm y tế BHTN : Bảo hiểm thất nghiệp CBCNV : Cán bộ công nhân viên DLCĐVN : Du lịch công đoàn Việt Nam NLĐ : Ngƣời lao động FTG : Công ty TNHH Thƣơng mại FPT KSCĐVN : Khách sạn công đoàn Việt Nam TNHH : Trách nhiệm hữu hạn TNHH MTV : Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TLĐLĐVN : Tổng liên đoàn lao động Việt Nam VII DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Cơ cấu lao động tại Khách sạn Công đoàn Việt Nam tại Hà nội năm 2015 ......................................................................................................... 51 Bảng 2.2. Cơ cấu lao động tại 4 Chi nhánh Hải Phòng, Quảng Ninh, Sa pa, Hòa Bình năm 2015 ....................................................................................... 52 M Bảng 2.3: Kết quả kinh doanh của KSCĐVN tại Hà Nội giai đoạn 2013- 2015 ................................................................................................................. 54 Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh của các chi nhánh thuộc Công ty giai đoạn 2013- 2015 .............................................................................................. 55 Bảng 2.5. Hệ thống nhu cầu của ngƣời lao động tại công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam ................................................................................ 58 Bảng 2.6: Đánh giá của ngƣời lao động về phân công công việc ................... 71 Bảng 2.7: Đánh giá của ngƣời lao động về Đánh giá thực hiện công việc ..... 73 Bảng 3.1. Bảng tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thành công việc .................... 89 Bảng 3.2. Bảng quy đổi hệ số mức độ hoàn thành công việc (Hệ số công việc) ......................................................................................................................... 91 Bảng 3.3. Bảng điểm tiêu chí đánh giá hệ số tham gia lao động .................... 93 VIII DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Tháp nhu cầu của Maslow ......................................................... 14 Sơ đồ 2.1. Mô hình tổ chức hoạt động của công ty .................................... 49 IX DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tiền lƣơng đảm bảo sự công bằng và kích thích ngƣời lao động làm việc ........................................................................................................... 62 Biều đồ 2.2. So sánh thu nhập bình quân năm 2015 ....................................... 63 Biểu đồ 2.3. Mức lƣơng hiện tại đảm bảo cuộc sống của bản thân, gia đình . 64 Biểu đồ 2.4. Chế độ tiền thƣởng tại công ty đem lại hiệu quả, kích thích ngƣời lao động làm việc ............................................................................................ 67 Biểu đồ 2.5. Mức độ hài lòng của ngƣời lao động về các hoạt động đào tạo, phát triển nhân lực ........................................................................................... 75 Biểu đồ 2.6. Mức độ hài lòng về tổ chức và phục vụ nơi làm việc ................ 78 Biểu đồ 2.7. Bầu không khí tâm lý làm việc thuận lợi, thân thiện, thoải mái 79 1 LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Ngƣời ta thƣờng nói: “Sự thành hay bại đều do con ngƣời”. Từ thế kỷ VII trƣớc công nguyên, một học giả danh tiếng đã phát biểu quan điểm nổi tiếng: “Nếu anh muốn có kết quả trong một năm thì hãy gieo hạt; Nếu anh muốn có kết quả trong mƣời năm thì hãy trồng cây; Nếu anh muốn có kết quả trong một đời thì hãy phát triển con ngƣời”. Điều đó muốn nói lên tầm quan trọng của yếu tố con ngƣời - nguồn nhân lực trong bất cứ tổ chức nào. Làm thế nào để phát huy hết năng lực, trí tuệ của ngƣời lao động đã trở thành câu hỏi mà tổ chức nào cũng cố gắng đi tìm câu trả lời, nhất là khi mà sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp ngày càng khốc liệt hơn trong thời đại kinh tế thị trƣờng. Nhà quản lý muốn đạt đƣợc mục tiêu về tăng trƣởng cũng nhƣ lợi nhuận hay mọi mục tiêu khác trong tổ chức thì nhất thiết là phải tạo đƣợc động lực cho nhân viên của mình. Khi một cá nhân có động lực làm việc thì sẽ thúc đẩy họ dồn hết tâm lực cho công việc và làm việc một cách hăng say, sáng tạo, với tinh thần trách nhiệm cao để đạt đƣợc mục tiêu của tổ chức cũng nhƣ của bản thân ngƣời lao động. Vì vậy, tạo động lực cho nhân viên trở thành vấn đề đáng quan tâm hơn hết của mọi tổ chức. Thực tế cho thấy, mỗi doanh nghiệp muốn phát triển kinh tế, nâng cao năng suất lao động thì công tác tạo động lực lao động cho cán bộ công nhân viên trong công ty đóng vai trò vô cùng quan trọng. Động lực lao động ví nhƣ là một đòn bẩy mạnh mẽ thúc đẩy ngƣời lao động tích cực làm việc, từ đó góp phần nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nhận thức đƣợc vai trò quan trọng của tạo động lực lao động đối với sự phát triển của công ty, Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam luôn coi trọng công tác tạo động lực cho cán bộ công nhân viên toàn Công ty. Tuy nhiên, Các hoạt động tạo động lực lao động của công ty vẫn còn 2 tồn tại một số hạn chế, đòi hỏi ban lãnh đạo công ty phải quan tâm thƣờng xuyên hơn cho phù hợp với sự thay đổi trong tình hình mới. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài: “Tạo động lực lao động tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam” làm thạc sĩ Quản trị Nhân lực của mình, với mong muốn qua nghiên cứu, tìm hiểu, có thể đƣa ra những giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện các công cụ đãi ngộ, nâng cao hơn nữa động lực cho cán bộ công nhân viên trong Công ty. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Tạo động lực lao động là nội dung quan trọng của quản trị nhân lực, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất lao động, hiệu quả làm việc trong tổ chức. Do đó, nhiều tác giả ở Việt Nam và các nƣớc trên thế giới đã nghiên cứu về vấn đề này. Các công trình nghiên cứu về tạo động lực lao động rất đa dạng, bao gồm các đề tài nghiên cứu khoa học, các bài viết, các cuốn sách hay luận án tiến sỹ đã nghiên cứu liên quan đến đề tài này với nhiều góc độ khác nhau. Các công trình nghiên cứu về tạo động lực trong và ngoài nƣớc có thể kể đến là: 2.1. Tình hình nghiên cứu tại nước ngoài. Ở nƣớc ngoài đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề này, tiêu biểu nhƣ các nghiên cứu của Abraham Harold Maslow (1943), Clayton Alderfer (1972), David Mc Clelland, Friderick Herzberg (1959)... Điểm chung của các nghiên cứu trên là các tác giả đều cho rằng: nhu cầu và sự thỏa mãn nhu cầu tạo nên động lực thúc đẩy mọi hoạt động của con ngƣời. Từ đó các nhà nghiên cứu tập trung phân tích những nhu cầu của con ngƣời và sự thỏa mãn chúng có ảnh hƣởng nhƣ thế nào đến động lực làm việc của họ. Tuy vậy, các nghiên cứu trên mới chỉ lý giải đƣợc việc thỏa mãn nhu cầu làm phát sinh động lực lao động, chứ chƣa giải thích đƣợc rằng tại sao con 3 ngƣời lại có nhiều cách khác nhau để thỏa mãn các nhu cầu và đạt đƣợc mục tiêu của họ. Một số công trình nghiên cứu khác, xuất phát từ quá trình hình thành động lực để lý giải việc con ngƣời lựa chọn các hành vi để thỏa mãn các nhu cầu của họ nhƣ thế nào. Công trình nghiên cứu tiêu biểu của J. Stacy Adam (1965) với học thuyết về sự công bằng, cho rằng: con ngƣời trong tổ chức mong muốn đƣợc đối xử một cách công bằng, và đối xử công bằng sẽ tạo động lực cho nhân viên; Victor Vroom (1964) cho rằng: động lực làm việc phụ thuộc vào sự mong đợi của các cá nhân về khả năng thực hiện nhiệm vụ của họ và về việc nhận đƣợc các phần thƣởng nhƣ họ mong muốn, động lực làm việc của ngƣời lao động sẽ trở nên mạnh mẽ khi họ tin rằng một sự nỗ lực nhất định của họ sẽ đem lại một thành tích nhất định và thành tích đó sẽ dẫn đến những kết quả và phần thƣởng nhƣ họ mong muốn. L. Porter và E. Lawler thì cho rằng có 3 nhóm yếu tố ảnh hƣởng đến kết quả thực hiện công việc của ngƣời lao động: khả năng thực hiện công việc, sự nỗ lực làm việc và sự ủng hộ của tổ chức. Nếu một trong ba yếu tố trên không đƣợc đảm bảo thì kết quả thực hiện công việc của cá nhân sẽ không đạt đƣợc nhƣ mong đợi. 2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước Ở Việt Nam, chỉ khi sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nƣớc đƣợc khởi xƣớng, thì vấn đề tạo động lực, khơi dậy tiềm năng và phát huy tính tích cực của yếu tố con ngƣời mới đƣợc quan tâm nghiên cứu nhằm cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho Đảng và Nhà nƣớc ta hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện thành công sự nghiệp Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nƣớc. Từ đó đến nay, đã có khá nhiều đề tài nghiên cứu cấp Nhà nƣớc, Luận án Tiến sĩ, Thạc sĩ đƣợc thực hiện về chủ đề này. Luận án tiến sĩ “Vai trò động lực của nhu cầu và vấn đề chủ động định hướng hoạt động của con người trên cơ sở nhận thức nhu cầu”, của tác giả 4 Lê Thị Kim Chi (2002), đã phân tích nội dung hoạt động của con ngƣời và vai trò động lực của nhu cầu đối với phát triển kinh tế - xã hội, làm rõ các căn cứ xác định nhu cầu cấp bách hiện nay, đồng thời nêu một số giải pháp để đáp ứng những nhu cầu này nhằm phát huy vai trò động lực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Luận án tiến sĩ kinh tế “Tạo động lực cho lao động quản lý trong các doanh nghiệp Nhà nước trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2020” – của tác giả Vũ Thị Uyên (2008) của trƣờng Đại học Kinh tế Quốc dân đã phân tích về thực trạng tạo động lực cho lao động quản lý trong các doanh nghiệp Nhà nƣớc tại Hà Nội, rút ra một số nguyên nhân cơ bản làm giảm động lực làm việc lao động nhƣ: cơ cấu của doanh nghiệp còn cồng kềnh, cách thức làm việc quan liêu và cửa quyền còn tồn tại ở một và bộ phận làm giảm khả năng phối hợp trong thực hiện mục tiêu của doanh nghiệp...Điều đặc biệt là thù lao cho ngƣời quản lý chƣa thỏa mãn nhu cầu và chƣa mang tính cạnh tranh trên thị trƣờng, việc thực hiện thƣởng phạt chƣa đảm bảo nhất quán dẫn đến triệt tiêu động lực làm việc của những ngƣời có tâm huyết với công việc. Tiếp đến là luận án tiến sĩ: “Chính sách tạo động lực cho cán bộ công chức cấp xã (nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Nghệ An)” của tác giả Lê Đình Lý (Đại học Kinh tế Quốc dân – 2010), đã đƣa ra cơ sở lý luận, thực trạng tạo động lực làm việc của cán bộ công chức, làm rõ các ƣu và nhƣợc điểm của chế độ chính sách Nhà nƣớc hiện hành, từ đó đề xuất các quan điểm, giải pháp hoàn thiện chính sách nhằm tạo động lực làm việc tốt cho cán bộ công chức nói chung, cũng nhƣ cán bộ công chức cấp xã trong tình hình mới. Qua các công trình nghiên cứu trên có thể thấy rằng các tác giả về cơ bản đã đề cập những vấn đề liên quan đến tạo động lực nhƣ khái niệm tạo động lực, các yếu tố của tạo động lực lao động nhƣ cá nhân, môi trƣờng làm việc, tiền lƣơng, tiền thƣởng, phúc lợi, cơ hội thăng tiến Tuy nhiên những công 5 trình nghiên cứu trên chủ yếu nghiên cứu ở tầm vĩ mô, chƣa có nhiều công trình nghiên cứu tạo động lực lao động cho từng doanh nghiệp cụ thể. Đặc biệt, cho đến nay chƣa có công trình nghiên cứu nào nghiên cứu về tạo động lực lao động tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam. Vì vậy, sau thời gian tìm hiểu tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên du lịch Công đoàn Việt Nam, tác giả đã lựa chọn vấn đề tạo động lực lao động làm đề tài nghiên cứu của mình qua đó nhằm bổ sung và hoàn thiện kiến thức về tạo động lực lao động đồng thời đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tạo động lực lao động tại công ty, qua đó kích thích cán bộ, nhân viên trong công ty làm việc hiệu quả, tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trƣờng. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục tiêu nghiên cứu Hệ thống hóa lý luận về tạo động lực lao động trong doanh nghiệp, trên cơ sở đó phân tích, đánh giá thực trạng tạo động lực lao động tại Công ty TNHH MTV du lịch Công đoàn Việt Nam. Chỉ rõ những thành công và hạn chế và các nguyên nhân hạn chế trong các hoạt động tạo động lực lao động của công ty, từ đó đề xuất các giải pháp tạo động lực lao động tại Công ty trong giai đoạn tới 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt mục đích nghiên cứu, luận văn có những nhiệm vụ nghiên cứu sau: Nghiên cứu các học