Luận văn Thạc sĩ Phương pháp đánh giá nhanh sinh khối và ảnh hưởng của độ sâu ngập lên sinh khối rừng tràm trên đất than bùn và đất phèn khu vực U Minh

1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG Năm học 2004 - 2005 PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NHANH SINH KHỐI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ SÂU NGẬP LÊN SINH KHỐI RỪNG TRÀM (Melaleuca cajuputi) TRÊN ĐẤT THAN BÙN VÀ ĐẤT PHÈN KHU VỰC U MINH HẠ TỈNH CÀ MAU (Evaluation biomass and Effect of submergence depth on growth of Melaleuca planting on peat soil and acid sulfate soil in U Minh Ha area - Ca Mau province) Lê Minh Lộc LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: KHOA HỌC MÔI TRƯỜNG CẦN THƠ - 2005 2 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA NÔNG NGHIỆP & SINH HỌC ỨNG DỤNG Năm học 2004 - 2005 PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NHANH SINH KHỐI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ SÂU NGẬP LÊN SINH KHỐI RỪNG TRÀM (Melaleuca cajuputi) TRÊN ĐẤT THAN BÙN VÀ ĐẤT PHÈN KHU VỰC U MINH HẠ TỈNH CÀ MAU (Evaluation biomass and Effect of submergence depth on growth of Melaleuca planting on peat soil and acid sulffate Soil in U Minh Ha area - Ca Mau province) Lê Minh Lộc Luận văn thạc sỹ Chuyên ngành Khoa học Môi trường Mã số: 60 85 02 Đã bảo vệ và được duyệt Hiệu trưởng: PGs. Ts. Lê Quang Minh Trưởng Khoa CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGs. Ts. Nguyễn Bảo Vệ 1. Ts. Võ Thị Gương 2. PGs. Ts. Lê Quang Trí CẦN THƠ – 2005 3 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình luận văn nào trước đây. Tác giả luận án Lê Minh Lộc 4 BẢNG TÓM TẮT QUÁ TRÌNH HỌC TẬP, CÔNG TÁC VÀ HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC KỸ THUẬT Họ tên: LÊ MINH LỘC Lớp: Khoa học Môi trường Khóa: 8 Ngày sinh: 15/05/1959 Nơi sinh: Thành phố Cần Thơ Cơ quan công tác: Trung Tâm Nghiên Cứu & Ứng Dụng Kỹ Thuật Rừng Ngập Minh Hải Tốt nghiệp đại học: Ngành Lâm Nghiệp, năm 1986 Trường: Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh Thời gian và nơi công tác từ ngày ra trường đến nay: Thời gian Nơi công tác Công việc đảm nhiệm 3/1987-3/2000 Lâm ngư trường Tam Giang III, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau Trưởng phòng kỹ thuật 4/2000-12/2002 Công Ty Dịch vụ kỹ thuật Lâm Nghiệp Minh Hải Đội phó Dội Điều tra Thiết kế rừng 1/2003 - nay Trung tâm Nghiên cứu & Ứng dụng Kỹ thuật rừng ngập Minh Hải, Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam. Trưởng phòng Khoa Học TÓM TẮT QUÁ TRÌNH HỌC TẬP VÀ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC 1. Bồi dưỡng kiến thức trong và ngoài nước (từ sau ngày tốt nghiệp đại học) - Hệ sinh thái rừng ngập mặn – chương trình MHO8 – Đại học Cần thơ từ 11-19/10/1996. 2. Các công trình đã nghiên cứu có liên quan đến đề tài: - Sinh khối rừng Đước (Rhizophora apiculata), 1998. Tên đề tài: Phương pháp đánh giá nhanh sinh khối và Ảnh hưởng của độ sâu ngập lên sinh khối rừng Tràm (Melaleuca cajuputi) trên đất than bùn và đất phèn khu vực U Minh Hạ tỉnh Cà Mau. Người hướng dẫn chính: Ts. Võ Thị Gương Người hướng dẫn phụ: PGs. Ts Lê Quang Trí 4. Ý kiến nhận xét của đơn vị quản lý 5 Tổng số môn đã học: Tổng số đơn vị học trình đã học: Điểm trung bình chung học tập: Đã hoàn thành chương trình học tập Phòng QLKH - ĐTSĐH Người khai Lê Minh Lộc v CẢM TẠ Nghiên cứu phương pháp đánh giá nhanh sinh khối và ảnh hưởng của độ sâu ngập lên sinh khối rừng Tràm trên đất than bùn và đất phèn khu vực U Minh Hạ tỉnh Cà Mau là công việc phức tạp, đòi hỏi thời gian và kinh phí. Đề tài đã được triển khai thực hiện với khối lượng công việc khảo sát hiện trường khá lớn và tỉ mĩ, cần có sự tham gia hỗ trợ của mhiều người. Để hoàn thành được đề tài nầy, ngoài những nỗ lực cá nhân, chúng tôi cũng đã nhận được sự động viên, giúp đở, chỉ dẫn nhiệt tình của các Thầy, Cô Trường Đại học Cần Thơ, sự giúp đỡ của các cơ quan chuyên ngành và của các đồng nghiệp. Trong những lúc khó khăn nhất, tưởng như đề tài đã không thể hoàn thành được. Tuy nhiên, Sau thời gian dài nỗ lực, đề tài đã được hoàn thành. Chúng tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của Ts. Võ Thị Gương PGs. Ts. Lê Quang Trí đã động viên và chỉ dẫn tận tình trong quá trình thực hiện luận án. Cảm ơn Ban Giám Đốc, các CB khoa học cùng các kỹ thuật viên Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Kỹ thuật Rừng ngập Minh Hải đã tạo điều kiện hỗ trợ về thời gian, trang thiết bị, tài liệu và nhân lực tham gia công tác ngoại nghiệp tại hiện trường. Cảm ơn tập thể cán bộ, công nhân viên các Lâm Ngư Trường U Minh I, U Minh III, huyện U Minh và Lâm Ngư Trường Trần Văn Thời huyện Trần Văn Thời và Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Vồ Dơi tỉnh Cà Mau đã tạo điều kiện ăn, ở và làm việc trong suốt quá trình thu thập số liệu ở hiện trường. Đồng thời chúng tôi cũng xin chân thành cảm ơn sự hỗ trợ kinh phí đào tạo và nghiên cứu của Dự án CAULESS Đan Mạch trong suốt thời gian học tập và triển khai thực hiện đề tài. Chúng tôi cũng xin ghi nhận và cảm tạ sự động viên, khuyến khích của Ts. Viên Ngọc Nam, ThS. Hồ Văn Phúc, ThS. Nguyễn Vũ Khôi trong quá trình xây dựng đề cương và thực hiện đề tài. Tuy nhiên, dù thời gian thực hiện đề tài không quá ngắn, nhưng do điều kiện thực hiện có những khó khăn khách quan bởi nạn cháy rừng, địa bàn khảo sát tương đối hẹp, nên kết quả nghiên cứu của đề tài chắc chắn còn có những điểm chưa thật hoàn chỉnh. Rất mong, nhận được sự chỉ dẫn của các thầy cô, sự đóng góp ý kiến của các nhà khoa học và các bạn đồng nghiệp để đề tài được hoàn chỉnh hơn. Xin chân thành cảm ơn ! Cà Mau, ngày 2 tháng 05 năm 2005 Lê Minh Lộc 6 TÓM LƯỢC ĐỀ TÀI PHƯƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ NHANH SINH KHỐI VÀ ẢNH HƯỞNG CỦA ĐỘ SÂU NGẬP LÊN SINH KHỐI RỪNG TRÀM (Melaleuca cajuputi) TRÊN ĐẤT THAN BÙN VÀ ĐẤT PHÈN KHU VỰC U MINH HẠ TỈNH CÀ MAU Mục tiêu của đề tài là (i) xây dựng phương pháp đánh giá nhanh sinh khối rừng bằng một mô hình toán học giữa sinh khối (tươi và khô) của các bộ phân trên mặt đất của cây Tràm (thân, cành, lá) trên đất than bùn và đất phèn với đường kính thân cây ở vị trí ngang ngực (DBH); (ii) làm rõ những đặc trưng lâm học của rừng Tràm và mối quan hệ giữa sinh khối các thành phần trên mặt đất (thân, cành, lá) với DBH trên đất than bùn và đất phèn; (iii) phân tích rõ ảnh hưởng của chế độ ngập và loại đất đến sinh khối (tươi và khô) của các thành phần trên mặt đất của rừng Tràm. Thí nghiệm đã được thực hiện trên rừng Tràm tuổi 5, 8 và 11 tại khu vực U Minh Hạ sinh trưởng trên hai loại đất than bùn và đất phèn. Độ sâu ngập được lựa chọn là từ thấp hơn 30cm, 30 – 60cm đến sâu hơn 60cm tương ứng với thời gian ngập là 4 tháng/năm, 4 – 7 tháng/năm và trên 7 tháng/năm. Phương pháp điều tra kết hợp với phân tích so sánh đã được sử dụng trong quá trình thực hiện. Kết quả nghiên cứu cho thấy rằng phân bố N-D của rừng Tràm tuổi 5, 8 và 11 có thể mô tả bằng hàm mật độ xác suất Weibull. Sinh khối của rừng Tràm có thể xác định nhanh ngoài thực địa thông qua chỉ tiêu đường kính thân cây ngang ngực (DBH) với sai số nhỏ hơn 10%, đây là chỉ tiêu sử dụng tốt trong ước lượng sinh khối nhanh rừng Tràm ở thực địa. Tổng sinh khối phần trên mặt đất của rừng Tràm trên đất than bùn và đất phèn có thể tính toán bằng một hàm số hoặc biểu sinh khối đã được lập cho rừng Tràm Tổng sinh khối (TSK) = a x DBHb. Với a = 0.258 và b = 2.352 Sinh khối (tươi và khô) của thân, cành, lá của cây Tràm sinh trưởng trên đất than bùn và đất phèn cũng có thể xác định nhanh ngoài thực địa thông qua mối liên hệ của chúng với DBH Trên cùng loại đất và tuổi rừng, sinh khối rừng Tràm có sự khác biệt rõ rệt theo độ sâu ngập. Tổng sinh khối của rừng Tràm đạt lớn nhất ở độ ngập <30cm, và kém nhất ở độ ngập > 60cm. Sự khác biệt về sinh khối khô cũng có ý nghĩa giữa các độ sâu ngập khác nhau. Ngoài ra, mật độ cây rừng ở độ sâu ngập cao luôn thấp hơn ở độ ngập trung bình và thấp đã dẫn đến tổng sinh khối cũng thấp hơn. 7 So với đất phèn, mật độ cây rừng tuổi 5, 8 và 11 trên đất than bùn cũng thấp hơn. Đường kính trung bình trong từng cấp tuổi rừng ở đất than bùn luôn lớn hơn trên đất phèn nhưng chiều cao trung bình lại thấp hơn. Tổng sinh khối và năng suất sinh khối khô ở rừng trên đất phèn cao hơn từ 1.3 đến 1.6 lần sinh khối trên đất than bùn. ĐIều nầy có thể được giải thích bởi mật độ cây rừng ở đất phèn cao hơn gấp đôi so với mật độ cây trên đất than bùn _________________________________________________________ Evaluation of biomass and effect of submergence depth on growth of Melaleuca planting on peat soil and acid sulfate soil in U Minh Ha area Ca Mau province ABSTRACT The objectives of the study are (i) to find a fast evaluation method to measure Melaleuca forest biomass on the field based on measuring diameter at breast height (DBH) of plant. (ii) clarify a number of sylviculture characteristics of five to eleven years old Melaleuca forests and relation between the biomass of above - ground parts (trunks, branches and leaves) and the DBH of plant grown on peat soil and acid sulphate soil; (iii) observe the effects of submergence depth and types of soil on biomass products of Melaleuca forests. Experiments were carried out at Melaleuca forests at the ages of 5, 8 and 11 grown on peat soil and acid sulphate soil in U Minh Ha area with the selected submergence depth in a range of less than 30 cm, 30-60 cm and more than 60 cm during a period of less than four months, from four months to seven months and more than seven months on the basis of the application of field survey combined with data analysis method Research results showed that Weibull function can be used to describe N-D distribution of Melaleuca forests at the ages of 5, 8 and 11. Melaleuca forest biomass can be fast evaluated on the field based on the DBH of plant with the error of less than 10%, which is considered as a reliable level. Total biomass of Melaleuca on peat soil and acid sulphate soil can be calculated by using the equation below and Biomass deducible table for Melaleuca forest was formulated. Total biomass (TB) = a x DBHb Where a = 0.258 and b = 2.352 8 The biomass (raw and dry) of trunks, branches and leaves of Melaleuca trees living on peat soil and acid sulphate soil can be fast calculated on the field using the correlation with DBH. On the same type of soil and with the same age class, the growth of Melaleuca forest was markedly affected by the depth of submergence. The best growth of Melaleuca trees, which was indicated by trunk biomass, was found in submergence depth of less than 30cm, while the worst was found in the depth of more than 60cm. The difference of dry biomass was also significant between different flood levels. In addition, the density of Melaleuca forest at high submergence level was always lower than that at average and shallow levels which resulted in reduced total biomass. The density of Melaleuca forests at the ages of 5, 8 and 11 found on peat soil was lower than that on acid sulphate soil. Average diameter of trees in Melaleuca forests at the ages of 5, 8 and 11 on peat soil was larger than that on acid sulphate soil, but their average height was lower. Total dry biomass and biomass products of forests on acid sulphate soil were 1.3 – 1.6 higher than those on peat soil. This result can be explained due to the density of Melaleuca forest on acid sulphate soil was about twice as much as that on peat soil. 9 MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa i Lời cam đoan ii Lý lịch khoa học iii Cảm tạ v Tóm lược vi Abstract viii Danh sách ký hiệu, chữ viết tắt xiii Danh sách bảng xiv Danh sách hình xv Chương 1:MỞ ĐẦU 1 Chương 2: LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU 3 2.1. Lịch sử và nguồn gốc cây Tràm 3 2.2. Các đặc điểm sinh thái, phân bố, sinh trưởng và giá trị sử dụng của loài tràm (Melaleuca cajuputi) 3 2.2.1. Đặc điểm hình thái 3 2.2.2. Đặc điểm phân bố và sinh thái 5 2.2.3. Sinh trưởng rừng Tràm 6 2.2.4. Công dụng 7 2.3. Sinh khối rừng 9 2.4. Đặc điểm vùng nghiên cứu 12 Chương III: PHƯƠNG TIỆN - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 16 3.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 16 3.2. Phương tiện 16 3.3. Phương pháp nghiên cứu 16 3.3.1. Phân chia các lâm phần Tràm theo độ sâu ngập và đất 16 3.3.2. Phương pháp nghiên cứu đặc trưng lâm học của rừng Tràm 20 3.3.3. Phương pháp nghiên cứu sinh khối rừng Tràm 21 3.3.4. Phương pháp nghiên cứu ảnh hưởng của độ sâu ngập và đất đến sinh khối cây Tràm và rừng Tràm 24 3.3.5. Thu thập những dữ liệu khác 26 10 CHƯƠNG 4 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 27 4.1. Kết quả khảo sát đặc trưng lâm học của rừng Tràm 27 4.1.1. Kết quả khảo sát tổng quát trong khu vực nghiên cứu giữa đất than bùn và đất phèn 27 4.1.2. Đặc trưng mật độ, đường kính, chiều cao và trữ lượng rừng trên đất than bùn và đất phèn 28 4.1.3. Thảo luận chung về các đặc trưng lâm học của rừng Tràm 31 4.2. Quan hệ giữa các bộ phận sinh khối của cây Tràm 33 4.2.1. Rừng Tràm trên đất than bùn 33 4.2.2. Rừng tràm trên đất phèn 37 4.2.3. Thảo luận chung về quan hệ giữa các bộ phận sinh khối 41 4.3. Xây dựng biểu sinh khối rừng Tràm 42 4.4. Ảnh hưởng của địa hình và đất đến sinh khối rừng Tràm ở Cà Mau 51 4.4.1. Ảnh hưởng của độ sâu ngập đến sinh khối rừng Tràm 51 4.4.2. Ảnh hưởng của đất đến sinh khối rừng Tràm 53 4.4.3. Thảo luận về ảnh hưởng của độ sâu ngập và loại đất đến sinh khối Tràm 58 4.5. Một số đề xuất 59 4.5.1. Phương pháp xác định nhanh sinh khối rừng Tràm ở ngoài rừng. 59 4.5.2. Biện pháp nâng cao năng suất, cải thiện chất lượng rừng Tràm và giảm thấp sự phân hoá cấp sinh trưởng của cây Tràm. 60 Chương V: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 63 5.1. Kết luận 63 5.2. Kiến nghị 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO 65 PHỤ LỤC Phụ lục 1: Kiểm định phân bố N - D Phụ lục 2: Tương quan giữa sinh khối rừng Tràm với DBH trên đất than bùn Phụ lục 3: Quan hệ giữa sinh khối cây Tràm với DBH trên đất Phèn Phụ lục 4: Kiểm nghiệm sinh khối cây Tràm Phụ lục 5: Kiểm định sự khác biệt về mật độ cây thheo độ sâu ngập Phụ lục 6: Kiểm nghiệm sự khác biệt sinh khối thân khô giữa hai loại đất Phụ lục 7: Số liệu sinh khối thực đo ngoài thực địa 11 NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT TÊN ĐẦY ĐỦ Phân bố N - D Phân bố mật độ cây rừng theo cấp đường kính DBH(cm) Đường kính thân cây ngang ngực tính bằng cm (qui ước ở vị trí 1.3m tính từ mặt đất) H(m) Chiều cao thân cây tính bằng mét N(cây/ha) Mật độ rừng tính bằng cây/ha N - D Phân bố mật độ cây theo cấp kính M(m3/ha) Trữ lượng rừng tính bằng m3/ha OTC(m2) Ô tiêu chuẩn hay ô mẫu (diện tích ô tính = m2) TSKt Tổng sinh khối tươi TSKt Tổng sinh khối khô SKTt Sinh khối thân cây tươi SKTk Sinh khối thân cây khô SKCt Sinh khối cành cây tươi SKCk Sinh khối cành cây khô SKLt Sinh khối lá cây tươi SKLk Sinh khối lá cây khô 12 DANH SÁCH BẢNG Bảng Tựa bảng Trang 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13. 4.14 4.15 4.16 4.17 4.18 4.19 4.20 4.21 4.22 Đặc tính rừng Tràm trên khu vực nghiên cứu Phân bố N - D của rừng Tràm 5 – 8 - 11 tuổi ở Cà Mau Đồng hoá phân bố N - D của rừng Tràm với phân bố Weibull Đặc điểm phân hoá cấp sinh trưởng trên đất than bùn Đặc điểm phân hoá cấp sinh trưởng ở tuổi 5 trên đất phèn Tương quan giữa các bộ phận sinh khối tươi của rừng Tràm trên đất than bùn (n = 44) Tương quan giữa các bộ phận sinh khối khô của rừng Tràm trên đất than bùn (n = 44) Quan hệ giữa sinh khối rừng Tràm trên đất than bùn với đường kính thân cây cả vỏ Ma trận tương quan giữa các bộ phận sinh khối tươi của rừng Tràm trên đất phèn (n = 52) Ma trận tương quan giữa các bộ phận sinh khối khô của rừng Tràm trên đất phèn (n = 52) Quan hệ giữa sinh khối rừng Tràm trên đất phèn với đường kính thân cây cả vỏ Biểu sinh khối cây Tràm trên đất than bùn (tính theo các hàm 41 - 4.8) Biểu sinh khối cây Tràm trên đất than bùn đã được hiệu chỉnh (tính theo các hàm 4.1 - 4.8) Biểu sinh khối cây Tràm trên đất phèn (tính theo các hàm 4.10 - 4.17) Biểu sinh khối cây Tràm trên đất phèn đã được hiệu chỉnh (tính theo các hàm 4.10 - 4.17) Kiểm nghiệm sinh khối thân cây Tràm trên đất than bùn Kiểm nghiệm sinh khối thân cây Tràm trên đất phèn Năng suất gỗ thân phát triển trung bình/năm của rừng Tràm theo độ sâu ngập So sánh sinh khối của cây Tràm cùng cấp DBH trên loại đất khác nhau ở Cà Mau (tính theo các hàm 4.1 – 4.8) Sinh khối bình quân theo tuổi rừng trên 2 loại đất Sự khác biệt giữa sinh khối rừng Tràm trên đất than bùn (I) và đất phèn (II) Năng suất sinh khối trung bình/năm của rừng Tràm trên đất phèn và đất than bùn 27 28 29 30 30 33 34 35 37 38 39 42 45 46 48 49 50 53 54 56 57 57 13 DANH SÁCH HÌNH Hình Tựa hình Trang 3.1 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7a 4.7b 4.8a 4.8b 4.9a 4.9b 4.10a 4.10b 4.11 4.12 4.13 4.14 Biểu đồ nhiệt - ẩm ở khu vực Cà Mau Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa sinh khối tươi các bộ phận với DBH của cây Tràm trên đất than bùn Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa sinh khối khô với DBH của cây Tràm trên đất than bùn Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa Tổng sinh khối tươi và Tổng sinh khối khô của cây Tràm trên đất than bùn Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa sinh khối tươi các bộ phận với DBH của cây Tràm trên đất phèn Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa sinh khối khô các bộ phận với DBH của cây Tràm trên đất phèn Đồ thị biểu diễn quan hệ giữa Tổng sinh khối tươi và Tổng sinh khối khô của cây Tràm trên đất phèn Sự thay đổi sinh khối tươi của cây Tràm (kg) theo DBH(cm) trên đất than bùn Sự thay đổi tỉ lệ sinh khối tươi (kg) các thành phần theo DBH(cm) trên đất than bùn Sự thay đổi sinh khối khô của cây Tràm (kg) theo DBH (cm) trên đất than bùn ở Cà Mau Sự thay đổi tỉ lệ sinh khối khô (kg) các thành phần theo DBH (cm) trên đất than bùn Sự thay đổi sinh khối tươi của cây Tràm (kg) theo DBH(cm) trên đất phèn Sự thay đổi tỉ lệ sinh khối tươi (kg) các thành phần theo DBH(cm) trên đất phèn Sự thay đổi sinh khối khô của cây Tràm (kg) theo DBH(cm) trên đất phèn Sự thay đổi tỉ lệ sinh khối khô (kg) các thành phần theo DBH (cm) trên đất phèn Biến động sinh khối khô của rừng Tràm trên đất than bùn theo tuổi và độ ngập Biến động sinh khối khô của rừng Tràm trên đất phèn theo tuổi và độ ngập Sinh khối (tươi và khô) của cây Tràm mọc trên đất than bùn và đất phèn Sinh khối khô của rừng Tràm trên đất than bùn và đất phèn 14 35 36 36 39 40 40 43 43 44 44 46 47 47 48 51 52 54 56 14 CHƯƠNG I: MỞ ĐẦU Tràm (Melaleuca cajuputi) là một trong số 220 loài trong chi Melaleuca thuộc họ Sim (MYRTACEAE). Là loài cây gỗ nhỏ, thường xanh, có phạm vi phân bố rộng trên vùng nhiệt đới và á nhiệt đới. Thường được tìm thấy ở những vùng đất nghèo dinh dưỡng và ẫm ướt. Ở Đồng bằng sông Cửu Long, rừng tràm phát triển mạnh ở các vùng đất phèn ngập nước không hoặc ít bị nhiễm mặn. Tỉnh Cà Mau là một trong những địa phương có diện tích rừng tràm tập trung khá lớn, phân bố chủ yếu ở các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Thới Bình trên hai nhóm đất phèn điển hình là đất phèn than bùn và đất phèn không có lớp than bùn. Lợi ích của rừng tràm đã được biết đến trong việc phòng hộ chắn gió bão, là nơi cư trú của rất nhiều loài động vật hoang dã nhất là các loài bò sát, cá, các loài chim … Những sản phẩm kinh tế từ rừng tràm cũng rất đa dạng: Tinh dầu tràm, mật ong, được sử dụng trong chế biến dược phẩm, gỗ tràm được sử dụng phổ biến trong việc gia cố nền móng các công trình xây dựng, làm chất đốt… Đặc biệt, trên các khu vực giao đất giao rừng trên địa bàn U Minh tỉnh Cà Mau cùng một số địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long, tràm được xem là loài cây chủ lực trong việc phát triển kinh tế nông hộ. Trong những năm gần đây để tăng cường hiệu quả và đẩy mạnh công tác bảo vệ và phòng chống cháy rừng tràm, việc đắp các đập giữ nước trong mùa khô và hoàn thiện dần hệ thống k