Luận văn Thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải

1 BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH NGOÂ HOÀNG HIEÄP THEÁ GIÔÙI NGHEÄ THUAÄT THÔ AÙ NAM TRAÀN TUAÁN KHAÛI Chuyeân ngaønh : Vaên hoïc Vieät nam Maõ soá : 60 22 34 LUẬN VĂN THẠC SỸ VĂN HỌC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS. TS. PHUØNG QUYÙ NHAÂM Thaønh phoá Hoà Chí Minh -2007 2 MỞ ĐẦU 1. Mục đích, ý nghĩa của đề tài 1.1. “Nhắc đến tên thi sĩ Á Nam Trần Tuấn Khải nhiều người không khỏi cảm thấy xa xôi như nhắc đến một con người của thế kỷ trước...”. Đó là nhận xét của tác giả cuốn “Thơ văn Á Nam Trần Tuấn Khải” ở “Lời nói đầu” do nhà xuất bản Văn học ấn hành năm 1984, một năm sau khi nhà thơ qua đời. Điều đó cho thấy trong suốt một thời gian dài, tên tuổi và sự nghiệp thơ văn của Á Nam dường như bị lãng quên. Hơn hai mươi năm nữa trôi qua, nhân loại đã bước sang thế kỷ mới và cái tên Trần Tuấn Khải dần trở lên gần gũi hơn nhờ thơ văn của ông được đưa vào giảng dạy ở các cấp học đại học và phổ thông. Tuy nhiên, việc nghiên cứu và xuất bản thơ văn Á Nam vẫn còn quá ít ỏi, chưa xứng đáng với tầm vóc của một thi gia lớn buổi giao thời văn học từ trung đại sang hiện đại, người đã cùng Tản Đà tạo nên cái gạch nối sang Thơ mới, người với những bài thơ tràn đầy tâm huyết yêu nước được diễn đạt dưới hình thức dân gian - một thời đông đảo quần chúng yêu mến. Bởi vậy, nghiên cứu thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải để góp phần xác định vị trí vốn có của một nhà thơ thuộc thế hệ đầu tiên sáng tác bằng chữ quốc ngữ là việc làm cần thiết. 1.2. Thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải cần được nhìn nhận như một chỉnh thể với những quy luật vận động nội tại. Đã có một thời trong nghiên cứu văn học của chúng ta tồn tại tình trạng tách rời hai phạm trù nội dung và hình thức, hoặc chỉ tập trung xem xét văn học như một hiện tượng xã hội, lịch sử. Để khắc phục, phương pháp luận nghiên cứu văn học đòi hỏi phải đi vào thế giới nghệ thuật của một nhà thơ, nhà văn như đi vào một cấu trúc lôgic của một tổ chức bên trong, có sự thống nhất biện chứng, hài hòa giữa nội dung và hình thức. Đây chính là hướng tiếp cận nghiên cứu của luận văn đối với thơ ca Á Nam. 1.3. Nghiên cứu một tác gia văn học không chỉ dừng lại ở việc xác định vị trí cá nhân của tác gia ấy. Mỗi một nhà văn, nhà thơ đều thuộc về một giai đoạn lịch sử nhất định. Bởi vậy nghiên cứu tác gia văn học còn có ý nghĩa không nhỏ về mặt lịch sử văn học. Khám phá thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải vì thế sẽ góp 3 phần giúp cho việc hình dung diện mạo thơ Việt Nam buổi giao thời, giai đoạn khởi đầu đầy ý nghĩa trên bước đường hiện đại hóa nền văn học dân tộc. 1.4. Trong chương trình của bộ môn Văn học Việt Nam ở Đại học Sư phạm vài chục năm trở lại đây, thơ văn Trần Tuấn Khải đã được đưa vào giảng dạy. Trần Tuấn Khải cũng được giới thiệu ở lớp 8 trung học cơ sở với bài thơ “Hai chữ nước nhà”. Chọn đề tài “Thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải”, chúng tôi muốn đóng góp một phần nhỏ bé vào việc tìm hiểu, đánh giá một tác gia được dạy trong nhà trường. Qua đề tài này với tư cách cá nhân, chúng tôi mong muốn sẽ tích lũy được nhiều hơn tri thức khoa học và phương pháp nghiên cứu để phục vụ cho quá trình giảng dạy và nghiên cứu sau này. 2. Lịch sử vấn đề Á Nam Trần Tuấn Khải sinh năm 1894, mất năm 1983, cuộc đời trải qua nhiều chế độ. Đời thơ Á Nam dài hơn 70 năm với nhiều biến cố, thăng trầm. Phần có giá trị nhất của thơ ông, cũng là phần được nhiều người biết đến là những sáng tác được in vào những năm hai mươi, ba mươi của thế kỷ XX. Như trên đã nói, Á Nam là tác giả ít được nghiên cứu. Những ý kiến, nhận định về thơ ca Á Nam thường tản mạn, rải rác đó đây trong các công trình nghiên cứu không phải dành riêng cho ông. Chúng tôi xin điểm lại những nhận định cơ bản về thơ ca Á Nam qua mấy mốc sau: 2.1. Những ý kiến nhận định trước 1954 2.1.1. Một số ý kiến trên các báo, tạp chí đương thời - Tạp chí “Nam Phong” tháng 5/1921 đăng bài khen tập “Duyên nợ phù sinh”, khen các bài thơ “Tiễn chân anh Khóa xuống tàu, “Gánh nước đêm” là “lời giản dị mà ý tứ sâu xa.” [10, tr.16]. - Báo “Trung Bắc tân văn” số 1282 đăng bài của Hoàng Ngọc Phách khen cuốn “Duyên nợ phù sinh” là “lời lẽ thanh thoát, ý tứ dồi dào, cảm hoài những việc vẩn vơ mà cao thượng” [10, tr.16]. 2.1.2. Dương Quảng Hàm trong “Việt Nam văn học sử yếu” nhận xét khách quan về Trần Tuấn Khải: “Nguồn thi hứng của ông thường là cái cảm tình đối với 4 non sông đất nước nên ông thường mượn đề mục ở lịch sử..., mượn cảnh ngộ anh Khóa để tả thân thế và hoài bão của mình” [21, tr. 430]. 2.1.3. Vũ Ngọc Phan trong “Nhà văn hiện đại” đã dành 12 trang nhận định về Trần Tuấn Khải. Tác giả cho rằng: Á Nam là nhà thơ giàu tình cảm, ông “bao giờ cũng lấy cảnh đời làm đầu đề” và thi ca của ông “là thứ thi ca đầy những ý tưởng luân lý” [57, tr. 391 – 398]. Về phương diện nghệ thuật, Vũ Ngọc Phan khẳng định: Thành công nhất của Á Nam là những bài hát theo lối dân gian. “Về loại này, Nguyễn Khắc Hiếu cũng phải thua ông...” [57, tr.391]; “những bài ca có tiếng của ông là những bài mà những tay thợ thơ không tạo ra được” [57, tr. 398]. 2.2. Những ý kiến nhận định sau 1954 ở miền Nam, vùng Mỹ ngụy kiểm soát 2.2.1. Phạm Thế Ngũ trong “Việt Nam văn học sử giản ước tân biên” cho rằng thơ Á Nam có ba khuynh hướng: Khuynh hướng đạo lý, khuynh hướng thời thế và khuynh hướng mà tác giả gọi là “giọng buồn thế hệ” [49, tr. 102]. Tác giả nhận xét “Á Nam Trần Tuấn Khải có tình của một trí sĩ và ngọn bút của một thi ông” [49, tr. 403]; “Thơ ông đã gây được nhiều tiếng vang trong lòng người đương thời, nhất là những bài giọng thời thế như: “Tiễn chân anh Khóa xuống tàu”, “Gánh nước đêm”, ...”[49, tr. 403]. 2.2.2. Uyên Thao trong cuốn “Thơ Việt Nam hiện đại” đã đề cập đến Á Nam rải rác trong một số trang của công trình. Theo tác giả, thơ giai đoạn 1900 - 1930 có ba dòng chính: Thơ hiếu hỉ, thơ tranh đấu, thơ chính thống. Ở dòng thơ chính thống (được hiểu là văn học công khai), Uyên Thao chia ra hai khuynh hướng: Khuynh hướng thời thế tiêu biểu là Tản Đà, Á Nam; khuynh hướng lãng mạn tiêu biểu là Đông Hồ, Tương Phố. Về Á Nam, tác giả viết: “Á Nam kín đáo gói ghém những tình cảm yêu nước thương nòi với việc gây dựng lại tinh thần đạo lí” [67, tr. 211]; Á Nam là “một thi gia vững chãi trong việc sử dụng ngòi bút” [67, tr. 217]; biệt tài của Á Nam là ở “lối thơ ca Việt: lục bát, hát nói, hát xẩm” [67, tr. 219]. 2.3. Những ý kiến, nhận định về thơ Trần Tuấn Khải ở miền Bắc sau 1954 và cả nước sau 1975 2.3.1. Trong cuốn “Giáo trình lịch sử văn học Việt Nam” tập 4b (Nguyễn Đình 5 Chú, Lê Trí Viễn – NXB Giáo dục – 1965), khi nói đến loại hình thơ của văn học hợp pháp đã đề cập đến Trần Tuấn Khải và các nhà thơ khác như Đông Hồ, Đoàn Như Khuê, Tản Đà. Nhận xét về những đóng góp của các nhà thơ này ở cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật trong sáng tác, các tác giả giáo trình viết: “Do ảnh hưởng của các phong trào dân tộc vang dội vào văn học hợp pháp, một nội dung chủ yếu của thơ ca bấy giờ là yêu nước. Nhưng vì bản chất yếu hèn của con người tư sản, bản chất yếu của ý thức tư sản, tính chất nửa vời, không triệt để có khi không đường lối của các phong trào dân tộc theo xu hướng tư sản đương thời nên đó cũng chỉ là thứ yêu nước mơ hồ, xa xôi, bóng gió. Thứ yêu nước đó không đủ thúc giục người đọc tiến lên hành động, nhưng vẫn có khả năng nhắc nhở những tâm hồn tiểu tư sản không được làm ngơ với Tổ quốc...” [7, tr. 101]. “...Sự vận dụng sáng tạo các hình thức dân ca có kết quả, tiết tấu, âm điệu trong thơ ca của họ, tính chất phóng túng trong hình thức, phong vị ngọt ngào, đậm đà của ngôn ngữ dân tộc, tất cả còn là những bài học đáng quí” [7, tr. 102]. 2.3.2. Trong “Hợp tuyển văn thơ Việt Nam” tập IV (NXB Văn hóa - 1963), trước khi trích thơ Trần Tuấn Khải, các tác giả hợp tuyển có phần tiểu dẫn về nhà thơ. Tiểu dẫn có viết: “Nhờ ảnh hưởng của phong trào yêu nước một vài sáng tác đầu tiên của Trần Tuấn Khải có tính chiến đấu và có giọng ưu ái chân thành. Nhưng dần dần thơ ca Trần Tuấn Khải mang nặng tư tưởng bi quan, thất bại và khoảng từ 1927 về sau, con người Trần Tuấn Khải trở nên không lành mạnh nên thơ ca cũng biến chất. Về nghệ thuật, Trần Tuấn Khải dựa trên cơ sở dân ca, sáng tạo ra một số âm điệu trong thơ ca.” [53, tr.757]. Phần thơ Á Nam được trích trong hợp tuyển gồm các bài “Hai chữ nước nhà”, “Gánh nước đêm”, “Tiễn chân anh Khóa xuống tàu”, “Mong anh Khóa”,... 2.3.3. Cuốn “Thơ ca Việt Nam, hình thức và thể loại” (Bùi Văn Nguyên, Hà Minh Đức – NXB Khoa học XH – 1971) là công trình chủ yếu đi sâu nghiên cứu hình thức thơ ca Việt Nam. Nói về sự phát triển của hình thức thơ ca những năm đầu thế kỷ, các tác giả nhấn mạnh: Á Nam và Tản Đà là hai thi sĩ “đã thoát khỏi sự ràng buộc chật hẹp của thể thơ Đường luật mà tìm về với nhiều thể thơ và hình thức diễn 6 đạt của thơ ca dân tộc.” [51, tr. 106]. 2.3.4. Báo nhân dân số ra ngày 3/4/1983 đăng bài “Tác giả những bài hát anh Khóa” của Lữ Huy Nguyên. Bài viết đề cập đến, tuy rất ngắn gọn, quan điểm nghệ thuật của Á Nam và khẳng định sự sáng tạo của ông trong việc sử dụng nhiều thể thơ ca và nội dung thơ văn, thể hiện “tính chiến đấu, bồn chồn, day dứt, thương nước, thương dân.” Kết luận bài báo, tác giả viết: “Các sáng tác khác nhau về hình thức biểu hiện nhưng chung một giọng điệu yêu nước thương nòi đã làm cho thơ văn Trần Tuấn Khải đứng hẳn về dòng thơ văn yêu nước đầu thế kỷ XX. Từ sau những năm ba mươi, thơ văn của thi sĩ nhuốm mùi bi lụy, cái quí là vẫn giữ được phẩm giá trong sạch của một nhân cách và một ngòi bút có bản sắc”. 2.3.5. Nguyễn Phương Chi trong mục viết về Trần Tuấn Khải của “Từ điển văn học” (NXB Khoa học xã hội - 1984) cũng đã nêu bật nội dung yêu nước và những thành công trong việc vận dụng các thể thơ thuần túy dân tộc của thi sĩ. Tác giả còn khẳng định: “Á Nam là một trong những dấu nối giữa thơ ca cổ điển và thơ ca hiện đại.” [54, tr. 438]. 2.3.6. Cũng trong năm 1984, NXB Văn học ấn hành cuốn “Thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải” do Lữ Huy Nguyên sưu tầm, tuyển chọn. Có thể nói sau nhiều thập kỷ, lúc này đông đảo độc giả mới có được trong tay phần sáng tác quan trọng của Á Nam. “Lời nói đầu” của cuốn sách gồm những ý kiến nhận định tổng quát về sự nghiệp thơ văn Á Nam. Phần giới thiệu là tiểu luận “Đọc thơ Á Nam Trần Tuấn Khải” của nhà thơ Xuân Diệu, dài 47 trang. Đây là bài nghiên cứu đầu tiên có hệ thống và tương đối sâu sắc về thơ ca Á Nam. Bằng sự cảm thụ tinh tế của một nhà thơ kiêm nhà phê bình có tài, Xuân Diệu đã đề cập đến ba vấn đề cơ bản sau: - Á Nam Trần Tuấn Khải là nhà thơ sáng tác chủ yếu vào những năm đầu thế kỷ XX, dưới “những rung động đầu tiên của chủ nghĩa lãng mạn ở Việt Nam” [10, tr. 25] cho nên “thế tất phải ôm mang chủ nghĩa lãng mạn” nhưng “vì là những rung động đầu tiên của chủ nghĩa lãng mạn, cho nên chưa đi sâu” [10, tr. 26]. Để chứng minh, Xuân Diệu đã phân tích, chỉ ra những biểu hiện của chủ nghĩa lãng 7 mạn trong thơ ca Á Nam. - Một số thành công của Á Nam trong việc vận dụng các thể thơ dân gian, dân tộc. Xuân Diệu đặc biệt chú ý đến những bài đặt dưới nhan đề “Câu hát vặt” và tuyển chọn một số bài ca dao mà tác giả cho là đặc sắc. - Nhấn mạnh và phân tích nội dung yêu nước trong thơ Á Nam ở một số bài tiêu biểu: "Nỗi chị khuyên em”, “Bà Trưng tế chồng”, “Trường thán thi”, “Hai chữ nước nhà”, ... Tiểu luận của Xuân Diệu cho người đọc thấy phần nào một gương mặt thi ca thuộc “Thế hệ đầu tiên sáng tác bằng chữ quốc ngữ trước khi có Đảng”. 2.3.7. Báo Văn nghệ số ra ngày 23/8/1987 đăng bài “Nghĩ từ ca dao của một nhà nho” của Vũ Ngọc Duật. Bài báo nêu bật tính chất “bình dân” và “dấu ấn riêng” của Á Nam Trần Tuấn Khải trong mảng sáng tác này. 2.3.8. Cuối năm 1987, Vũ Văn Ký bảo vệ luận văn Cao học tại khoa Văn, Đại học Sư phạm Hà Nội với đề tài “Nội dung trữ tình yêu nước và những nét đặc sắc nghệ thuật thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải”. Trong luận văn này, tác giả khai thác đóng góp cơ bản của thơ ca Trần Tuấn Khải ở cả hai phương diện nội dung và hình thức biểu hiện, trên cơ sở đó khẳng định vị trí của nhà thơ trong nền thơ ca cận hiện đại Việt Nam. Tuy nhiên, trong khuôn khổ luận văn và với phương pháp tiếp cận cụ thể, tác giả chưa đi sâu cũng như chưa làm nổi bật thế giới nghệ thuật thơ Á Nam như một chỉnh thể toàn vẹn. Tác giả cũng chỉ mới chú ý khẳng định đóng góp của thơ Á Nam, bản sắc của ngòi bút Á Nam mà chưa đề cập đến nhà thơ với tư cách của một “kiểu nhà thơ” buổi giao thời văn viết chuyển từ trung đại sang hiện đại. 2.3.9. Trong hai năm 1991 và 1992, Nhà xuất bản Giáo dục ấn hành hai tập “Tác giả văn học Việt Nam” do tập thể các nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Chú, Nguyễn Đăng Mạnh, Nguyễn An biên soạn, nhằm phục vụ cho việc dạy văn trong nhà trường. Tập 1 có phần viết về Trần Tuấn Khải của Nguyễn Đình Chú, gồm 2 trang. Bài viết, tuy rất ngắn gọn, nhưng đã khái quát được những nét cơ bản về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác văn học của Á Nam, khẳng định vị trí của ông là một nhà thơ lớn trong nền thơ ca dân tộc. Đặc biệt, bài viết nhấn mạnh: việc trở đi trở lại với 8 cùng một chủ đề (yêu nước) trong suốt cả một đời thơ mà không tạo nên sự nhàm chán, không những thể hiện tấm lòng của Trần Tuấn Khải với non sông đất nước mà còn cho thấy bút lực dồi dào của nhà thơ. 2.3.10. Năm 1997, Nhà xuất bản Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh ấn hành cuốn “Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu – Á Nam Trần Tuấn Khải” do Hồ Sĩ Hiệp, Lâm Quế Phong biên soạn. Trong đó phần viết về Trần Tuấn Khải gồm những nét lớn về cuộc đời và văn nghiệp, tuyển 17 bài thơ tiêu biểu cùng một số bài ca dao của Á Nam; một số đoạn trích các bài nghiên cứu, bình luận của Xuân Diệu, Vũ Ngọc Phan, Khương Hữu Dụng và phần hướng dẫn phân tích tác phẩm “Gánh nước đêm” cũng như bài phân tích của Trịnh Bích Ba đối với nhà thơ này. 2.3.11. Cũng nhằm mục đích phục vụ cho giảng dạy trong nhà trường, năm 1999, nhà xuất bản Văn nghệ thành phố Hồ Chí Minh cho in cuốn “Trần Tuấn Khải, Phạm Huy Thông, Hoàng Trung Thông” do Vũ Tiến Quỳnh tuyển chọn những bài nghiên cứu tiêu biểu về ba nhà thơ này. Phần Trần Tuấn Khải có một số đoạn trích các tác phẩm phê bình thơ ông của Xuân Diệu, Khương Hữu Dụng và một số giai thoại về nhà thơ. Nhận xét chung về tình hình nghiên cứu thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải: - Việc tìm hiểu, nghiên cứu thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải chưa được nhiều người quan tâm. Hầu hết các nhận định về Á Nam và thơ ca của ông đều nằm trong các công trình không chuyên về tác giả. - Các nghiên cứu nhìn chung đều thống nhất ở một số điểm sau: Về phương diện nội dung, thơ Á Nam thuộc khuynh hướng thời thế, chứa đựng tình cảm yêu nước chân thành ẩn dưới giọng xa xôi bóng gió; về nghệ thuật, phần thành công nhất của Á Nam là vận dụng các thể thơ truyền thống của dân tộc một cách điêu luyện và sáng tạo. Vấn đề còn tồn tại trong việc nghiên cứu thơ ca Á Nam Trần Tuấn Khải hiện nay là: - Thiếu hẳn những công trình có tính chất khái quát, toàn diện, chuyên biệt về cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ để độc giả có được cái nhìn đầy đủ về một tác gia đã một thời có tiếng vang không nhỏ. 9 - Nghiên cứu thơ ca Trần Tuấn Khải còn rất nhiều vấn đề cần được đi sâu khai thác những khía cạnh tiêu biểu, nổi bật tạo nên gương mặt thơ ca của ông; việc tiếp cận cũng cần được tiến hành từ nhiều hướng phong phú hơn. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu và đóng góp mới của luận văn 3.1. Nhiệm vụ nghiên cứu Trên cơ sở khảo sát, nghiên cứu văn bản thơ có kết hợp với các yếu tố thời đại, thân thế và hoàn cảnh cá nhân của nhà thơ, luận văn nhằm khám phá thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải. 3.1.1. Thế giới nghệ thuật thơ trữ tình là một chỉnh thể thống nhất bao hàm các thành tố cấu trúc và quy luật cấu trúc riêng, thể hiện quá trình cái tôi nhà thơ nội cảm hóa thế giới khách quan bằng tưởng tượng của mình. Một mặt, thế giới nghệ thuật ấy gắn liền với kinh nghiệm cá nhân, với phong cách sáng tác chủ quan của nhà thơ, mặt khác nó phản ảnh trình độ nghệ thuật của một giai đoạn lịch sử, một thời đại nhất định. Bởi vậy, luận văn nhằm khám phá thế giới nghệ thuật thơ Trần Tuấn Khải vừa như sản phẩm sáng tạo độc đáo của một cá nhân, vừa đại diện cho kiểu sáng tác, kiểu tư duy nghệ thuật của bộ phận thơ đóng vai trò làm gạch nối giữa thơ cũ trung đại và thơ mới lãng mạn. 3.1.2. Tìm hiểu thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải, luận văn đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu hình tượng cái tôi trữ tình, không gian và thời gian nghệ thuật. Hình tượng cái tôi chính là hình tượng nhân vật trung tâm, là hạt nhân của cấu trúc chỉnh thể. Gắn bó chặt chẽ với hình tượng cái tôi là không gian và thời gian nghệ thuật. 3.1.3. Các hình tượng nghệ thuật nói trên tất yếu phải được thể hiện ra bằng văn bản ngôn từ. Bởi vậy, một nhiệm vụ nữa không kém phần quan trọng mà luận văn đặt ra để giải quyết là: Nghiên cứu những phương thức, phương tiện tiêu biểu đặc sắc trong thơ Á Nam. Trên cơ sở đó, luận văn phân tích mối tương quan biện chứng giữa nội dung và hình thức trong sáng tác thơ của ông. 3.2. Đóng góp mới của luận văn Thực hiện được các nhiệm vụ trên, luận văn sẽ làm nổi bật được những nét đặc 10 sắc của thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải trong cái nhìn chỉnh thể. Kết quả của luận văn một mặt khẳng định bản sắc riêng độc đáo của ngòi bút Á Nam, mặt khác làm toát lên nét tiêu biểu trong sáng tạo thơ ca của Á Nam ở bộ phận văn học của các nhà nho có lương tri thuộc dòng văn học hợp pháp đầu thế kỷ XX. Từ đó, luận văn góp phần nhìn nhận quá trình vận động của lịch sử thơ ca dân tộc từ góc độ văn hóa nghệ thuật. Hy vọng kết quả của luận văn cũng có tác dụng góp phần phục vụ công việc giảng dạy, học tập thơ Trần Tuấn Khải trong nhà trường hiện nay. 4. Phạm vi và phương pháp nghiên cứu 4.1. Phạm vi nghiên cứu Trên cơ sở nguồn tư liệu có được, luận văn tập trung nghiên cứu thế giới nghệ thuật thơ Á Nam Trần Tuấn Khải và một số phương thức biểu hiện đặc sắc của nó dưới cái nhìn tổng thể. Những khía cạnh khác không thuộc phạm vi nghiên cứu của luận văn. Luận văn tập trung khảo sát thơ được in trong cuốn “Thơ văn Á Nam Trần Tuấn Khải” và thơ trong một số tác phẩm gốc của Á Nam được lưu tại thư viện quốc gia. Phần văn xuôi, khi cần thiết luận văn mới liên hệ phần nào để có cái nhìn toàn diện, bao quát hơn. 4.2. Phương pháp nghiên cứu Xử lý đề tài này, chúng tôi vận dụng các phương pháp chủ yếu sau đây: 4.2.1. Phương pháp cấu trúc – hệ thống Quan niệm thế giới nghệ thuật thơ Trần Tuấn Khải là một chỉnh thể, luận văn chú ý tìm ra những thành tựu tạo nên chỉnh thể này và quy luật cấu trúc nó. Mọi đối tượng và vấn đề khảo sát của luận văn được đặt trong tương quan hệ thống và trong quy luật cấu trúc này. 4.2.2. Phương pháp phân loại, thống kê Với từng thành tố của chỉnh thể thế giới nghệ thuật cũng như các yếu tố thuộc phương thức, phương tiện biểu hiện thế giới nghệ thuật ấy, khi cần thiết luận văn sẽ thực hiện phân loại và thống kê qua các con số cụ thể. 11 4.2.3. Phương pháp so sánh đối chiếu Để khẳng định những nét tiêu biểu cũng như những nét riêng thuộc phong cách của Á Nam (trong phạm vi giới hạn của đề tài), luận văn đặt tác giả và tác phẩm trong mối tương quan so sánh với các tác giả, tác phẩm khác ở cả 2 chiều đồng đại và lịch đại. 5. Cấu trúc của luận văn Phù hợp với lôgic nội tại của vấn đề đặt ra nghiên cứu, ngoài mở đầu và kết luận, luận văn được triển khai trong 4 chương: Chương 1: Khái niệm thế giới nghệ thuật và thế giới nghệ thuật thơ trữ tình. Chương 2: Hình tượng cái tôi trữ tình trong thơ Á Nam Trần Tuấn Khải. Chương 3:Thời gian nghệ thuật và không gian nghệ thuật trong thơ Á Nam Trần Tuấn Khải. Chương 4: Phương thức biểu hiện trong thơ Á Nam Trần Tuấn Khải. Cuối cù