Luận văn Thị hiếu thẩm mỹ của người việt qua ca dao – Dân ca

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP.HCM NGUYỄN THỊ THU HÀ THỊ HIẾU THẨM MỸ CỦA NGƯỜI VIỆT QUA CA DAO – DÂN CA LUẬN VĂN THẠC SỸ VĂN HỌC Chuyên ngành: Lý luận văn học NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TSKH. LÊ NGỌC TRÀ TP. HỒ CHÍ MINH - 2006 MÔÛ ÑAÀU 1 –MUÏC ÑÍCH, YÙ NGHÓA CUÛA ÑEÀ TAØI : Trong kho taøng vaên hoïc daân gian ngöôøi Vieät, ca dao–daân ca ñöôïc xem laø “vieân ngoïc quyù”, ñöôïc löu truyeàn saâu roäng vaø coù söùc soáng beàn laâu cuøng vôùi lòch söû daân toäc. Ngoaøi noäi dung theå hieän taâm tö, tình caûm cuûa ngöôøi bình daân, nhöõng caâu haùt daân gian coøn aån chöùa nhöõng suy tö, quan ñieåm cuûa hoï veà moïi maët. Beân caïnh giaù trò veà noäi dung, ca dao- daân ca coøn mang giaù trò lôùn lao veà ngheä thuaät. Vì theá, nhieàu theá heä caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ ñeán vôùi ca dao-daân ca ñeå laøm saùng roõ nhöõng giaù trò veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa noù. Caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ chöùng minh ca dao-daân ca mang ñaäm ñaø baûn saéc vaên hoaù daân toäc qua nhieàu khía caïnh. Nghieân cöùu veà ca dao–daân ca luoân laø ñeà taøi thuù vò, ña daïng vaø döôøng nhö laø nguoàn caûm höùng voâ taän vôùi caùc nhaø nghieân cöùu. Nghieân cöùu ca dao-daân ca laø trôû veà vôùi coäi nguoàn daân toäc. Neáu thoáng keâ caùc coâng trình nghieân cöùu veà ca dao-daân ca, chuùng ta seõ thaáy moät khoái löôïng ñoà soä caùc taùc phaåm, töø ñoù chuùng ta thaáy caùc nhaø nghieân cöùu ñaõ chuù troïng ñeán ca dao-daân ca nhö theá naøo vaø chuùng ta theâm töï haøo, yeâu quyù kho taøng vaên hoïc daân gian cuûa daân toäc. Vieäc nghieân cöùu ñeà taøi “Thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät qua ca dao” raát quan troïng vì noù giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc yù thích, tình caûm vaø taâm hoàn cuûa oâng cha ta. YÙ thích cuûa con ngöôøi boäc loä trong ñôøi soáng haøng ngaøy, töø ñoù hình thaønh neân thò hieáu. Thò hieáu thaåm mó thuoäc lónh vöïc vaên hoaù maø khaùi nieäm veà vaên hoaù ñaõ ñöôïc Chuû tòch Hoà Chí Minh khaùi quaùt nhö sau: “Vaên hoaù laø söï toång hôïp cuûa moät phöông thöùc sinh hoaït cuøng vôùi bieåu hieän cuûa noù maø loaøi ngöôøi ñaõ saûn sinh ra nhaèm thích öùng vôùi nhöõng nhu caàu ñôøi soáng vaø ñoøi hoûi cuûa söï sinh toàn” [91]. Do ñoù, vieäc tìm hieåu thò hieáu thaåm myõ cuõng laø ñeå tìm hieåu ñaëc tröng, baûn saéc vaên hoaù daân toäc maø theo GS. Leâ Ngoïc Traø: “Ñaëc tröng vaø baûn saéc cuûa vaên hoaù daân toäc coù theå ñöôïc quan saùt töø nhieàu goùc ñoä, bình dieän khaùc nhau. Coù theå tieáp caän vaán ñeà naøy töø phöông dieän ngoân ngöõ, taâm lí, vaên hoïc, aâm nhaïc, kieán truùc, töø goùc ñoä daân toäc hoïc, vaên hoaù daân gian hay y ñöùc.v.v Moãi caùch nhìn giuùp chuùng ta nhaän bieát moät neùt naøo ñoù chung cho moïi lónh vöïc, coù maët trong haàu khaép caùc hoaït ñoäng vaên hoaù hoaëc ít ra cuõng laø ñaëc ñieåm rieâng cuûa moãi loaïi hình, taïo thaønh neùt ñaëc tröng daân toäc cuûa noù trong töông quan giöõa caùc neàn vaên hoaù khaùc” [99, tr.6].Vaø “khaùm phaù cho ñöôïc ñaëc tröng aáy laø moät muïc tieâu quan troïng khoâng phaûi chæ coù yù nghóa trong phaïm vi vaên hoaù maø coøn coù nhöõng giaù trò thöïc tieãn- xaõ hoäi to lôùn” [99, tr.6]. “Vieäc khaûo saùt vaên hoaù daân toäc döôùi nhieàu goùc ñoä khaùc nhau cho pheùp hieåu veà daân toäc ñaày ñuû, phong phuù hôn” [99, tr.6]. Theo GS. Nguyeãn Vaên Huy trong “Tìm hieåu baûn saéc vaên hoaù caùc daân toäc ôû nöôùc ta nhìn töø goùc ñoä baûo taøng daân toäc hoïc” thì “Baûn saéc vaên hoaù daân toäc khoâng phaûi laø caùi gì cao xa, coå kính, khoù nhaän thöùc ñöôïc maø tröôùc heát laø caùi bình dò, ñôøi thöôøng, ñöông ñaïi, ñöôïc coäng ñoàng tieáp nhaän, söû duïng vaø saùng taïo” [99, tr.102]. Luaän vaên cung caáp tö lieäu thoáng keâ soá löôïng caùc maët thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät qua caùch caûm nhaän veû ñeïp cuûa thieân nhieân, veû ñeïp cuûa con ngöôøi. Töø ñoù, ngöôøi ñoïc coù theå deã daøng tìm hieåu nhöõng giaù trò vaên hoaù truyeàn thoáng, baûn saéc daân toäc, thò hieáu thaåm mó daân gian cuûa nhaân daân ta. Khi nghieân cöùu veà ca dao- daân ca, chuùng toâi muoán tìm hieåu veà thò hieáu thaåm mó cuûa nhaân daân ta, daân toäc ta. Vieäc nghieân cöùu thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät qua ca dao- daân ca giuùp ích nhieàu trong coâng taùc giaûng daïy ca dao-daân ca ôû tröôøng phoå thoâng.Vì töø ñoù, hoïc sinh hieåu theâm veà ñôøi soáng taâm tö, tình caûm cuûa ngöôøi lao ñoäng, coù caùi nhìn ñuùng ñaén veà hoï. Töø nhöõng lí do treân, chuùng toâi ñaõ choïn ñeà taøi “Thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät qua ca dao-daân ca” vôùi mong muoán goùp phaàn giuùp moïi ngöôøi hieåu theâm veà taâm tö , tình caûm, quan ñieåm cuûa ngöôøi lao ñoäng; hieåu theâm veà baûn saéc vaên hoaù daân toäc, vaên hoaù daân gian Vieät Nam. 2- LÒCH SÖÛ VAÁN ÑEÀ : Töø laâu, caùc nhaø nghieân cöùu cuõng ñaõ vieát veà thò hieáu cuûa ngöôøi Vieät nhöng caùc baøi vieát coøn rieâng leû töøng vaán ñeà, töøng maët nhoû, chöa taïo thaønh moät chænh theå. Caùc baøi vieát chæ chuù yù ñeán khía caïnh veû ñeïp cuûa thieân nhieân vaø con ngöôøi Vieät Nam chöù chöa chuù yù ñeán thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät. Luaän vaên cuûa chuùng toâi seõ nhaán maïnh ñeán khía caïnh naøy. Nguyeãn Vaên Huyeân trong “Goùp phaàn nghieân cöùu Vaên hoaù Vieät Nam” vôùi chöông “Böùc tranh ñòa lyù haønh chính cuûa moät tænh Vieät Nam xöa: Tænh Baéc Ninh”, taùc giaû nghieân cöùu raát kyõ veà tænh Baéc Ninh trong caùc thôøi kyø lòch söû khaùc nhau cuøng soá lieäu caùc thoân xaõ, qua ñoù theå hieän nieàm töï haøo veà non soâng gaám voùc: “Ñòa danh Baéc Ninh, ngaøy nay laø tænh Baéc Ninh, cuûa xöù Baéc Kyø.ôû phaàn giöõa tænh coù con soâng ñaøo Thieân Ñöùc (nay laø soâng Ñuoáng), chaûy qua töø taây sang ñoâng, phía taây vaø taây nam coù soâng Nhò Haø, töùc soâng Hoàng bao boïc; maët baéc coù soâng Caàu vaø maët ñoâng coù soâng Thaùi Bình” [49, tr.253]. ÔÛ chöông “Laøng, thaønh phoá”, hình aûnh laøng queâ hieän ra vôùi veû ñeïp quyeán ruõ: “Laøng ngöôøi Vieät thöôøng ñöôïc laäp gaàn soâng vaø keânh. Töø xa, troâng noù nhö moät cuïm caây xanh trong ñoù moïc loän xoän nhöõng caây tre vôùi hình daïng uy nghi, caây xoaøi laù thaãm maøu, caây boâng gaïo, caây mít, caây coï Maøu xanh thaãm cuûa luøm caây nhieàu veû naøy noåi baät ôû chaân trôøi treân maøu xanh nhaït hôn ôû ruoäng luùa. Veà muøa xuaân, maøu ñoû cuûa hoa phöôïng vaø boâng gaïo laøm noåi roõ ôû ñaáy moät phong caûnh voâ cuøng ñeïp maét” [49, tr.668]. Taùc giaû coøn mieâu taû chi tieát veû ñeïp hình theå cuûa ngöôøi Vieät qua chöông “Chuûng toäc Vieät” nhö sau: “Ngöôøi Vieät, luùc coøn laø treû con, coù nhöõng neùt raát thanh tuù vaø quaû laø duyeân daùng nhö ta thöôøng noùi. Luùc ñöùng tuoåi, söï bieåu hieän cuûa dieän maïo ít deã chòu hôn; moät soá ngöôøi thaäm chí raát xaáu xí ôû thôøi kyø naøy. Traùi laïi, nhöõng khuoân maët coù choøm raâu nhoû vaø toùc baïc vaø cöùng thì laïi ñeïp vaø khoâng thieáu moät veû oai veä thaät söïVeà ñaïi theå, ngöôøi Vieät raát meàm maïi vaø coù khieáu veà vaän ñoäng thaân theå”[49, tr.555]. Khi vieát veà “Y phuïc cuûa ngöôøi Vieät”, taùc giaû ñaõ mieâu taû noùn, aùo, quaàn, toùc, guoác, giaøy, nöõ trang cuûa ngöôøi Vieät xöa vaø nay (ngöôøi lôùn vaø treû con). Taùc giaû coøn mieâu taû leã phuïc vaø quaàn aùo tang cuûa hoï. Taùc giaû ñaõ cho bieát: “Laäp neân lòch söû cuûa boä y phuïc cuûa ngöôøi Vieät laø cöïc kì khoù khaên, bôûi vì thieáu gaàn nhö hoaøn toaøn nhöõng tö lieäu veà tình traïng xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc naøy” [49, tr.465]. Vieát veà con vaät, taùc giaû chuù yù ñeán con roàng–con vaät linh thieâng, quen thuoäc vôùi ngöôøi Vieät–cho raèng: “Roàng vaãn ñöôïc coi laø keû ban phaùt aân hueä vaø haïnh phuùc. Moïi ngöôøi duøng hình aûnh noù ñeå taïo neân möa thuaän gioù hoaø Muøa xuaân, ngöôøi ta ñoâi khi mang roàng ñi trong caùc ñaùm röôùc thaàn. Noù phaûi ñoùng goùp cho söï thaønh coâng cuûa vuï luùa chieâm Roàng ñan baèng tre, phuû giaáy vaø vaûi. Ngöôøi ta cho noù moät caùi mình ñaày vaûy vaø gai maøu lam hoaëc xanh, moät caùi ñuoâi lôûm chôûm, caùi ñaàu coù raâu ria raäm raïp, maét saùng quaéc lieác ñi lieác laïi, boán chaân luûng laúng vôùi moùng vuoát khuûng khieáp”[49, tr.113]. Nhö vaäy laø taùc giaû ñaõ cho ngöôøi ñoïc hieåu theâm veà veû ñeïp cuûa thieân nhieân, ñaát nöôùc qua caùc ñòa danh, laøng xaõ,Taùc giaû coøn cho thaáy ñöôïc neùt ñeïp hình theå con ngöôøi, sôû thích cuûa ngöôøi Vieät xöa vaø nay qua y phuïc, thò hieáu cuûa ngöôøi Vieät qua hình aûnh con roàng. Taùc giaû Nguyeãn Vaên Huyeân ñaõ coù coâng raát lôùn ñoái vôùi neàn Vaên hoaù Vieät Nam. Vuõ Ngoïc Phan vôùi “Tuïc ngöõ-ca dao-daân ca Vieät Nam” khi vieát veà “Tình yeâu cuûa nhaân daân Vieät Nam trong ca dao” ñaõ cho raèng: “Loøng yeâu ñaát nöôùc cuûa nhaân daân Vieät Nam khoâng theå hieän moät caùch boùng gioù khaép toaøn baøi ca dao nhö nhöõng thô vaên “thôøi theá” cuûa nhöõng ngöôøi nho só. Loøng yeâu ñaát nöôùc cuûa nhaân daân Vieät Nam hoaø vôùi loøng yeâu ñoàng ruoäng, caûnh chôï, con ñoø; trong tình yeâu aáy, nhaân daân noùi leân nhöõng caùi ñaëc bieät, nhöõng caùi phong phuù cuûa töøng mieàn, nhöõng caùi lôùn lao cuûa soâng nuùi, cuûa thaùc, cuûa röøng, nhöõng caùi hieåm trôû noù laøm cho giaëc ngoaïi xaâm khieáp sôï Coù yeâu caûnh thieân nhieân cuûa ñaát nöôùc vôùi loøng yeâu thaém thieát, nhaân daân Vieät Nam môùi thaáy moät con soâng tuy khoâng lôùn maø nöôùc chaûy traøn treà, daõy nuùi tuy khoâng cao maø röøng caây thaät laø raäm raïp Tình yeâu cuûa nhaân daân Vieät Nam bieåu hieän muoân maøu muoân veû, ñoái vôùi ngöôøi cuõng nhö ñoái vôùi caûnh, ñoái vôùi ñaát nöôùc” [76, tr.57-58-59]. Trong chöông “Veà vuõ truï, con ngöôøi, xaõ hoäi”, taùc giaû ñaõ ñöa ra yù kieán nhö sau: “Gaàn guõi vôùi thieân nhieân, nhaân daân lao ñoäng Vieät Nam coù nhöõng nhaän xeùt teá nhò ñoái vôùi caùc hieän töôïng thieân nhieân cuõng nhö ñoái vôùi caûnh vaät thieân nhieân” [76, tr.90]. YÙ kieán naøy ñaõ theå hieän quan nieäm cuûa ngöôøi Vieät veà thieân nhieân hay cuõng chính laø taùc giaû muoán ñeà caäp ñeán vaán ñeà thò hieáu thaåm mó cuûa ngöôøi Vieät qua thieân nhieân. Tuy nhieân, vaán ñeà naøy taùc giaû môùi chæ neâu leân vaø ñöa ra nhöõng daãn chöùng tieâu bieåu, chöa xoaùy saâu vaøo vaán ñeà. ÔÛ chöông “Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi qua tuïc ngöõ - ca dao”, taùc giaû vieát: “Ñaát nöôùc vaø con ngöôøi coù quan heä maät thieát vôùi nhau” [76, tr148]. Taùc giaû cho raèng: “Ñaát nöôùc ta töôi ñeïp khoâng chæ ôû nuùi röøng, ôû soâng hoà, bieån caû maø coøn ôû nhöõng maët raát thöïc teá, noù laø cô sôû kinh teá nöôùc ta nhö ñoàng ruoäng bao la, vöøa nhieàu caây löông thöïc, vöøa nhieàu caây coâng nghieäp, soâng beå laém caù, laém toâm cua, röøng laém goã quyù, nuùi nhieàu ñaù ñeïp, döôùi ñaát nhieàu khoaùng saûn nhö than, vaøng vaø nhieàu kim loaïi khaùc,”[76, tr.155].Taùc giaû khi vieát veà con vaät ñaõ chuù yù nhieàu ñeán con traâu, con coø vaø con boáng, oâng cho raèng: “ñoái vôùi con traâu ngöôøi noâng daân cuõng bieåu loä taát caû söï chaêm soùc, trìu meán cuûa hoï. Con traâu laø coâng cuï lao ñoäng raát quan troïng cuûa ngöôøi noâng daân, noù ñoùng vai troø quyeát ñònh trong coâng vieäc ñoàng aùng. Cho neân con traâu cuõng trôû thaønh “nhaân vaät” quan troïng trong sinh hoaït ôû noâng thoân. Tình caûm cuûa ngöôøi noâng daân Vieät Nam ñoái vôùi con traâu thaät laø thaém thieátChaúng nhöõng ñoái vôùi con traâu maø ñoái vôùi taát caû caùi gì coù quan heä hay gaén lieàn vôùi ñôøi soáng lao ñoäng cuûa ngöôøi noâng daân, ngöôøi noâng daân ñeàu yeâu meán ñaëc bieät” [76, tr.60-61]. Vaø “Ngöôøi daân lao ñoäng Vieät Nam ñem hình aûnh con coø vaø con boáng vaøo ca dao laø ñöa moâït nhaän thöùc ñaëc bieät veà moät khía caïnh cuûa cuoäc ñôøi vaøo vaên ngheä, laáy cuoäc ñôøi cuûa nhöõng con vaät treân ñaây ñeå töôïng tröng vaøi neùt ñôøi soáng cuûa mình, ñoàng thôøi cuõng duøng nhöõng hình aûnh aáy ñeå kheâu gôïi hoàn thô” [76, tr.79]. Con ngöôøi Vieät Nam qua ca dao theo quan nieäm cuûa taùc giaû thì: “thaân hình, daùng daáp ngöôøi Vieät Nam raát ñeïp thaân hình caân ñoái nôû nang, veû maët töôi gioøn, mieäng cöôøi nhö hoa, caëp maét trong saùng, saéc saûo, daùng ñi nhanh nheïn” [76, tr.163]. Taùc giaû cuõng tìm hieåu veà caùch aên maëc, trang söùc, chaát lieäu may y phuïc cuûa ngöôøi Vieät: “Aên vaø maëc moãi nôi coù khaùc nhau veà maøu saéc, nhö veà vaûi, luïa, veà y phuïc, veà thöùc aên cuûa ngöôøi Vieät thì ôû khaép moïi nôi treân ñaát nöôùc ta ñeàu gioáng nhau, chöùng toû veà aên maëc, moät neáp soáng chính cuûa con ngöôøi, daân toäc Vieät Nam cuõng thoáng nhaát suoát töø Baéc ñeán Nam Coâ gaùi noâng thoân nöôùc ta aên maëc giaûn dò: caùi aùo caùnh, caùi quaàn vaûi thaâm, caùi khaên moû quaï”[76, tr.163]. Nhö vaäy laø, taùc giaû Vuõ Ngoïc Phan ñaõ ñi vaøo vieäc tìm hieåu veû ñeïp cuûa thieân nhieân, ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Vieät Nam qua tuïc ngöõ-ca dao. Baøi vieát môùi ñöùng ôû möùc ñoä mieâu taû, theå hieän ôû tö theá ngöôøi caûm nhaän, chöa ñi saâu vaøo nghieân cöùu vieäc caûm nhaän veà thieân nhieân vaø con ngöôøi cuûa ngöôøi Vieät. Toan Aùnh trong “Ta veà ta taém ao ta” ñaõ goùp phaàn tìm hieåu veà vaên hoaù daân toäc qua vieäc mieâu taû, theå hieän thò hieáu cuûa ngöôøi Vieät treân caùc maët: caây ña ñaàu laøng, soâng laøng, ao laøng, gieáng nöôùc laøng queâ, beán ñoø, laøng döôùi nöôùc vaø luyõ tre laøng. ÔÛ baøi “Caây ña ñaàu laøng” taùc giaû ñi saâu vaøo: yù nghóa töôïng tröng, coâng duïng (chính, phuï), nhöõng ñieàu huyeàn bí cuûa caây ña ñoái vôùi daân laøng vaø ñöa ra caûm nhaän:“Caây ña ñaàu laøng aên vaøo leà thoùi cuûa neáp soáng daân queâ, vaø caây ña coù lieân quan maät thieát vôùi ngöôøi daân” [5, tr.6]; Khi xa queâ höông, hình aûnh caây ña luoân trong kí öùc. Trong baøi “Soâng laøng”, taùc giaû vieát veà coâng duïng cuûa con soâng, tình caûm cuûa daân laøng ñoái vôùi con soâng, yù nghóa cuûa con soâng ñoái vôùi daân laøng, nguoàn goác phaùt sinh ra soâng: “YÙ nghóa ñaàu tieân laø uoáng nöôùc thì phaûi nhôù nguoàn Soâng thì phaûi coù nguoàn, coù nôi phaùt nguyeân cuûa soâng laø röøng nuùi, nôi ñaây nhöõng doøng nöôùc nhoû aån döôùi luøm caây töø töø chaûy veà xuoâi, gaëp nhau taïo thaønh nhöõng suoái, roâì ñoâi ba con suoái môùi hôïp laïi thaønh soâng. Nhöõng con suoái naøy coù khi chaûy qua nhöõng gheành ñaù taïo neân nhöõng thaùc raát ñeïp, thöôøng laø nhöõng thaéng caûnh cuûa ñaát nöôùc” [5, tr.24-25]. Trong baøi “Ao laøng”, taùc giaû vieát veà yù nghóa linh thieâng cuûa ao ñoái vôùi daân laøng,mieâu taû ao, coâng duïng cuûa ao, ñaëc bieät nhaán maïnh: “Nöôùc ao laøng chính laø sôïi daây thaân tình cuûa daân laøng, taïo söï thaém thieát giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi. Cuøng chia nhau moät nguoàn nöôùc, ngöôøøi laøng gioáng nhö nhöõng ñöùa con trong moät gia ñình cuøng chia nhau moät nguoàn söõa meï” [5, tr.44], “ao laøng taïo nieàm tin giöõa daân laøng, duy trì ñaïo ñöùc vaø khuyeán khích trong vieäc giöõ gìn, baûo veä laøng töø tinh thaàn ñeán vaät chaát” [5, tr.48]. ÔÛ baøi “Gieáng nöôùc laøng queâ”, taùc giaû mieâu taû moät soá gieáng laøng, tín ngöôõng cuûa ngöôøi Vieät ñoái vôùi gieáng: “Vôùi phöông dieän sieâu hình, gieáng cuõng coù thaàn gieáng! Ñoái vôùi söï tin töôûng cuûa daân laøng baát cöù caùi gì coù ích hoaëc haïi ñöôïc ngöôøi ñeàu coù thaàn, neáu khoâng coù thaàn thì cuõng coù ma truù nguï”[5, tr.61]. Trong baøi “Beán ñoø”, taùc giaû cuõng mieâu taû beán ñoø, coâng duïng cuûa beán ñoø, vieát veà khaùch ñi ñoø,keát laïi baèng caâu: “Hình aûnh con ñoø beán nöôùc maõi maõi coøn laïi trong moãi chuùng ta” [5, tr.70]. ÔÛ baøi “Laøng döôùi nöôùc”, taùc giaû mieâu taû nhöõng sinh hoaït, taäp tuïc, tín ngöôõng, ngheà nghieäp cuûa daân laøng vôùi lôøi keát: “Laøng thuyû cô naèm trong neáp soáng Vieät Nam, goùp phaàn vaøo söï thònh vöôïng cuûa ñaát nöôùc”[5, tr.85]. Baøi “Luyõ tre laøng”, taùc giaû vieát raát chi tieát qua caùc muïc: Nguoàn goác luyõ tre, yù nghóa töôïng tröng, coâng duïng, luyõ tre vôùi haøo nöôùc quanh laøng, tình thaém thieát cuûa daân laøng vôùi luyõ tre: “Luyõ tre laøng ñoái vôùi daân laøng thaät laø thaém thieát. Ngöôøi daân queâ yeâu quyù queâ höông, hoï khoâng theå thôø ô vôùi luyõ tre. Nhöõng ai phaûi ly höông, tôùi ngaøy veà queâ cuõ, töø xa xa laøng ñaõ roän raøng khi troâng thaáy caây ña ñaàu laøng cao ngaát vaø luyõ tre laøng xanh möôùt mòn maøng, loøng khoâng daâng leân moät caûm giaùc noàng naøn da dieát”[5, tr.106]. Nhö vaäy laø taùc giaû Toan Aùnh ñaõ vieát veà thò hieáu cuûa ngöôøi Vieät qua caùc hình aûnh thaân thuoäc: caây ña, soâng, ao, gieáng, beán ñoø, laøng döôùi nöôùc, luyõ tre nhöng giôùi haïn ôû laøng queâ Vieät Nam. Traàn Quoác Vöôïng vôùi baøi vieát “Vaên hoaù–Vaên ngheä daân gian Vieät Nam–Coäi reã– Taûng neàn-Baûn lónh–Baûn saéc–Caàn gìn giöõ vaø phaùt huy trong vieäc xaây döïng moät neàn vaên hoaù Vieät Nam môùi –tieân tieán ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc” ñaõ nhaán maïnh, ñeà cao nhaân toá con ngöôøi trong vaên hoaù–vaên ngheä daân gian Vieät Nam. Taùc giaû cho raèng “con ngöôøi coù nhieàu chieàu quan heä: + Quan heä vôùi Töï nhieân (Trôøi–Ñaát): chieàu Cao. + Quan heä vôùi Xaõ hoäi–nhaân gian: chieàu Roäng. + Quan heä vôùi chính mình: chieàu Saâu taâm linh. + Quan heä vôùi Toå tieân (ñaõ qua), vôùi con chaùu mai sau:chieàu lòch söû”[49,tr.15]. Taùc giaû khaúng ñònh: “Coù con ngöôøi laø coù vaên hoaù, goàm caùc heä bieåu töôïng, chuaån möïc, giaù trò, maõ vaø söï giaûi maõ”[49, tr.17]. Töø ñoù, taùc giaû keâu goïi moïi ngöôøi trong Hoäi Vaên ngheä daân gian Vieät Nam: “Gaéng söùc tieáp tuïc ñi ñuùng höôùng, lieân keát chaët cheõ 5 khaâu: söu taàm, nghieân cöùu, phoå bieán, truyeàn daïy, phaùt huy di saûn vaên hoaù daân gian cuûa moïi coäng ñoàng ngöôøi” [49, tr.23-24]. Vì vaäy, trong luaän vaên naøy chuùng toâi coá gaéng goùp phaàn tìm hieåu theâm veà con ngöôøi Vieät Nam qua ca dao–daân ca. Nguyeãn Xuaân Kính trong “Thi phaùp ca dao” vieát veà caây, hoa (truùc, mai, hoa nhaøi), con vaät (con coø, con boáng) döôùi goùc ñoä bieåu töôïng. Sau khi so saùnh vôùi vaên hoïc vieát, taùc giaû ñaõ keát laïi laø: “Taùc giaû daân gian khoâng maáy khi taû thöïc caây truùc, caây mai. Hoï nhaéc ñeán “mai”, “truùc” laø nhaèm ñeå theå hieän con ngöôøi” [53, tr.191]. Veà “hoa nhaøi”, taùc giaû nhaän xeùt: “Hoa nhaøi coù nhöõng nghóa bieåu caûm khaù ñaëc bieät, theå hieän quan nieäm thaåm mó cuûa töøng doøng vaên hoïc, töøng thôøi ñaïi Hoa nhaøi ñöôïc ví vôùi nuï cöôøi ñaùng yeâu cuûa ngöôøi con gaùi ”[53, tr194]. Veà “Con boáng, con coø”, Nguyeãn Xuaân Kính ñoàng yù vôùi nhaän xeùt cuûa nhaø nghieân cöùu Vuõ Ngoïc Phan vaø sau khi ñöa ra caùc daãn chöùng ñeå phaân tích, taùc giaû keát laïi nhö sau: “Nhö vaäy laø trong kho taøng daân ca, ca dao cuûa ngöôøi Vieät coù hai boä phaän nhaéc ñeán con coø. Nhöõng lôøi trong boä phaän thöù nhaát coù yù nghóa ñuùng nhö Vuõ Ngoïc Phan ñaõ phaân tích khaù ñaày ñuû vaø saâu saéc trong baøi tieåu luaän Moät ñaëc ñieåm trong tö duy hình töôïng cuûa nhaân daân Vieät Nam veà cuoäc ñôøi: ñôøi ngöôøi vôùi ñôøi con coø vaø con boáng. Trong nhöõng lôøi naøy, con coø laø hình aûnh cuûa ngöôøi noâng daân xöa. Nhöõng lôøi thuoäc boä phaän thöù hai laø loaïi ca dao thanh maø tuïc, tuïc maø thanh. Trong nhöõng lôøi ñoù, con coø khoâng phaûi laø hình aûnh cuûa ngöôøi noâng daân cuõng khoâng phaûi laø phong kieán thoáng trò” [53, tr.214]. Trong “Thi phaùp ca dao”, taùc giaû cuõng vieát veà: “Caùch duøng teân rieâng chæ ñòa ñieåm” (ñòa danh), caùch phaân loaïi ñòa danh trong ca dao vaø soá laàn xuaát hieän, cho raèng: Nhöõng teân rieâng ñoù goàm ba loaïi: “Teân caùc ñôn vò haønh chính: laøng, xaõ, huyeän, toång, phuû, tænh, traán, xöù, nöôùc. Teân nhöõng ñòa ñieåm voán laø ñoái töôïng lao ñoäng vaø nhöõng ñòa ñieåm phuïc vuï giao thoâng: soâng, suoái, ao, ñaàm, gieáng, nuùi, röøng, ñeøo, hang, ñoäng, phaù, cuø lao, muõi, bieån, caàu, ñöôøng, baõi, beán Teân nhöõng