Suốt mấy thập kỷ qua, đa số giáo viên chúng ta cứ mãi sử dụng kiểu dạy học
lấy người dạy (giáo viên) làm trung tâm, mà mục tiêu được quan tâm trước hết là
trang bị cho học sinh một trình độ kiến thức. Giáo viên xem trách nhiệm chính của
mình là truyền đạt sao cho hết nội dung đã quy định trong chương trình sách giáo
khoa. Nội dung dạy học thiên về những kiến thức lý thuyết của các môn học.
Phương pháp dạy học chủ yếu là thuyết trình, giảng giải; thầy nói trò ghi. Vì vậy
giáo viên tranh thủ truyền thụ những hiểu biết và kinh nghiệm của mình; học sinh
tiếp thu thụ động, thỉnh thoảng trả lời những câu hỏi giáo viên nêu ra về những vấn
đề đã và đang giảng. Giáo án được thiết kế theo đường thẳng, chung cho mọi học
sinh, trên lớp giáo viên chủ động một mạch theo các bước đã chuẩn bị. Bài lên lớp
được tiến hành trong phòng học mà bàn giáo viên và bảng đen là trung tâm thu hút
sự chú ý của mọi học sinh. Giáo viên là người độc quyền đánh giá kết quả học tập
của học sinh và thường chú ý chủ yếu tới khả năng ghi nhớ và tái hiện các thông
tin.
134 trang |
Chia sẻ: duongneo | Lượt xem: 1370 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Thiết kế tiến trình dạy học một số bài học phần “quang hình học” lớp 11 - Ban cơ bản theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực trong học tập và rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
TP. Hồ Chí Minh – 2009
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. PHẠM THẾ DÂN
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Chuyên ngành: Lý luận và phương pháp dạy học môn Vật lý
Mã số : 60 14 10
THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC MỘT SỐ BÀI HỌC
PHẦN “QUANG HÌNH HỌC” LỚP 11 - BAN CƠ BẢN
THEO HƯỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC
TRONG HỌC TẬP VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG LIÊN HỆ
THỰC TẾ CỦA HỌC SINH .
PHẠM THỊ DUY BẢO
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
-----------------
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy (Cô) khoa Vật lý, phòng Khoa học
công nghệ và Sau đại học Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám Hiệu và các đồng nghiệp trường THPT
Phước Long, Quận 9, Thành Phố Hồ Chí Minh, nơi tôi đang công tác.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Thầy TS Phạm Thế Dân đã tận tình
hướng dẫn tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn này.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn đến gia đình, người thân, bàn bè, những người đã luôn động
viên và tạo điều kiện thuận lợi nhất giúp tôi hoàn thành luận văn này.
MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Suốt mấy thập kỷ qua, đa số giáo viên chúng ta cứ mãi sử dụng kiểu dạy học
lấy người dạy (giáo viên) làm trung tâm, mà mục tiêu được quan tâm trước hết là
trang bị cho học sinh một trình độ kiến thức. Giáo viên xem trách nhiệm chính của
mình là truyền đạt sao cho hết nội dung đã quy định trong chương trình sách giáo
khoa. Nội dung dạy học thiên về những kiến thức lý thuyết của các môn học.
Phương pháp dạy học chủ yếu là thuyết trình, giảng giải; thầy nói trò ghi. Vì vậy
giáo viên tranh thủ truyền thụ những hiểu biết và kinh nghiệm của mình; học sinh
tiếp thu thụ động, thỉnh thoảng trả lời những câu hỏi giáo viên nêu ra về những vấn
đề đã và đang giảng. Giáo án được thiết kế theo đường thẳng, chung cho mọi học
sinh, trên lớp giáo viên chủ động một mạch theo các bước đã chuẩn bị. Bài lên lớp
được tiến hành trong phòng học mà bàn giáo viên và bảng đen là trung tâm thu hút
sự chú ý của mọi học sinh. Giáo viên là người độc quyền đánh giá kết quả học tập
của học sinh và thường chú ý chủ yếu tới khả năng ghi nhớ và tái hiện các thông
tin.
Với kiểu dạy học trên tuy phần nào đã mang lại những kết quả hết sức khích lệ ,
nhưng trong một xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh, với sự bùng nổ thông tin,
khoa học và công nghệ phát triển như vũ bão , thì kiểu dạy học ở trên đã bộc lộ
những hạn chế của nó. Bởi vì, lúc này việc dạy học không thể hạn chế ở chức năng
dạy kiến thức mà phải chuyển mạnh sang dạy phương pháp học. Disterwerg đã viết
“Người thầy giáo tồi truyền đạt chân lý, người thầy giáo giỏi dạy cách tìm ra chân
lý”[1, tr50]. Giáo viên không chỉ truyền thụ tri thức có sẵn mà cần phải hướng vào
việc khơi dậy, rèn luyện khả năng nghĩ và làm một cách tự chủ, tổ chức cho học
sinh tự mình tìm ra tri thức đó, giúp học sinh không chỉ nắm được kiến thức mà
còn nắm được phương pháp đi tới kiến thức. Nội dung dạy học phải chú trọng tới
các kỹ năng thực hành, vận dụng năng lực giải quyết các vấn đề thực tiễn hướng
vào sự chuẩn bị thiết thực cho tìm kiếm việc làm, hòa nhập vào sự phát triển của
cộng đồng. Giáo án cần được thiết kế theo kiểu phân nhánh, linh hoạt, với sự tham
gia tích cực của học sinh. Hình thức bố trí lớp học có thể thay đổi cho phù hợp với
hoạt động trong tiết học, trong đó giáo viên đóng vai trò là người tổ chức, hướng
dẫn, điều tiết; học sinh tự chịu trách nhiệm về kết quả học tập của mình, tham gia
tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau.
Nội dung kiến thức phần “Quang hình học” lớp 11_ ban Cơ bản vừa dài lại
vừa liên hệ nhiều với thực tiễn cuộc sống, do vậy nếu giáo viên cứ mãi tìm cách
làm sao để truyền thụ hết kiến thức đó cho học sinh thì thuyết trình hay diễn giảng
sẽ là những phương pháp được chọn lựa nhiều nhất và kết quả là học sinh chỉ kịp
ghi bài, về nhà học thuộc, rồi cho tái hiện lại khi kiểm tra. Quá trình dạy học như
thế quả là thiếu chiều sâu, thiếu tính ứng dụng, không phát huy được tính tích cực,
tự lực trong học tập và không rèn luyện được kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh.
Xuất phát từ những vấn đề trên, tôi chọn đề tài: “Thiết kế tiến trình dạy học một
số bài học phần “Quang hình học” lớp 11_ ban Cơ bản theo hướng phát huy tính
tích cực, tự lực trong học tập và rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh”
nhằm đưa ra một tiến trình dạy học mới có thể khắc phục được kiểu dạy học truyền
thống lấy người dạy làm trung tâm; giúp học sinh có cơ hội phát huy những khả
năng của mình, làm quen với cách làm việc theo tổ nhóm để rồi cùng nhau liên hệ
bài học với thực tế cuộc sống.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI
Mục đích chủ yếu của đề tài là thiết kế tiến trình dạy học một số bài học phần
“Quang hình học” lớp 11_ ban Cơ bản theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực
trong học tập và rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh .
III. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
1. Khách thể: Học sinh khối 11 trường THPT Phước Long Quận 9 Thành phố Hồ
Chí Minh trong quá trình học tập phần “Quang hình học” lớp 11 _ ban Cơ bản.
2. Đối tượng nghiên cứu: Tiến trình dạy học một số bài học phần “Quang hình
học” lớp 11_ ban Cơ bản theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực trong học
tập và rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh .
IV. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC
Nếu xây dựng được tiến trình dạy học một cách phù hợp trên cơ sở vận dụng sáng
tạo các biện pháp phát huy tính tích cực, tự lực trong học tập và rèn luyện kỹ năng
liên hệ thực tế của học sinh thì sẽ phát huy tính tích cực, tự lực học tập của học
sinh đồng thời rèn luyện được cho học sinh kỹ năng liên hệ thực tế trong quá trình
học tập.
V. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu tiến trình giảng dạy một số bài học phần “Quang hình học”, lớp 11_
ban Cơ bản theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực trong học tập và rèn luyện
kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh.
- Vận dụng những nghiên cứu đó vào trong việc dạy học ở trường THPT Phước
Long, Quận 9, Tp Hồ Chí Minh.
VI. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự lực trong
học tập và rèn luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh; để từ đó lựa chọn
phương pháp, hình thức tổ chức quá trình dạy học một số bài học phần: “Quang
hình học” lớp 11_ ban Cơ bản.
- Nghiên cứu cấu trúc logic về nội dung kiến thức trong phần: “Quang hình học”
lớp 11_ ban Cơ bản cùng mối liên hệ của nó với các phần khác. Những kiến
thức nào học sinh cần nắm vững sau khi học xong phần này.
- Tìm hiểu thực tế dạy học các kiến thức phần: “Quang hình học” lớp 11_ ban Cơ
bản ở một số trường THPT trong Thành phố Hồ Chí Minh, từ đó tìm ra những
khó khăn cũng như những sai lầm mà học sinh thường gặp phải.
- Sọan thảo tiến trình dạy học một số bài học phần: “Quang hình học” lớp 11_
ban Cơ bản theo hướng phát huy tính tích cực, tự lực trong học tập và rèn luyện
kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh.
- Thực hiện thực nghiệm sư phạm ở trường THPT Phước Long để xác định mức
độ phù hợp, tính khả thi, phạm vi áp dụng của đề tài.
- Nhận xét và một số ý kiến đề xuất thêm.
VII. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Nghiên cứu lý luận
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học hiện đại, cách tổ chức họat động nhận
thức của học sinh nhằm phát huy tính tích cực, tự lực trong học tập và rèn
luyện kỹ năng liên hệ thực tế của học sinh.
- Nghiên cứu những mục tiêu, phương pháp chungcủa giáo dục phổ thông;
chương trình, sách giáo khoa, sách giáo viên, tài liệu bồi dưỡng giáo
viên, nhằm nắm được cấu trúc logic về nội dung kiến thức mà học sinh
cần học, từ đó thiết kế tiến trình dạy học sao cho phù hợp.
- Tìm tòi các thí nghiệm về những hiện tượng vật lý vừa vui lại vừa mang tính
vận dụng kiến thức được học; những câu chuyện lịch sử về sự ra đời của
một kiến thức vật lý, về cuộc đời sự nghiệp các nhà bác học vật lý để phục
vụ việc gây hứng thú cho học sinh trong dạy học vật lý.
2. Phương pháp điều tra
- Điều tra về thực tế dạy học phần “Quang hình học” lớp 11_ ban Cơ bản ở
một số trường phổ thông trong thành phố về phương pháp, hình thức tổ chức
tiết học, cách đánh giá kết quả của học sinh, những kết quả đạt được,
- Điều tra những sai lầm , khó khăn của học sinh khi học phần này.
3. Thực nghiệm sư phạm
- Vận dụng các tiến trình dạy học được thiết kế vào quá trình dạy học cho học
sinh lớp 11 trường THPT Phước Long, Quận 9, TpHCM.
- Phân tích những diễn biến cụ thể diễn ra trước, trong và sau giờ học.
- Phân tích kết quả các bài kiểm tra.
- Xử lý kết quả từ những phân tích trên.
- Đề xuất những ý kiến khác sau khi tiến hành thực nghiệm.
- Đánh giá mức độ phù hợp, tính khả thi của đề tài khi áp dụng ở trường phổ
thông hiện nay.
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC,
TỰ LỰC TRONG HỌC TẬP VÀ RÈN LUYỆN KỸ NĂNG LIÊN
HỆ THỰC TẾ CỦA HỌC SINH
1.1. Dạy học lấy học sinh làm trung tâm
1.1.1. Nguồn gốc của dạy học lấy học sinh làm trung tâm
Chúng ta đều biết quá trình dạy học luôn gồm hai mặt quan hệ chặt chẽ với
nhau: hoạt động dạy của giáo viên và hoạt động học của học sinh. Chính vì điều
đó mà đã có khá nhiều quan niệm khác nhau về vai trò của giáo viên và học sinh
nhưng nhìn chung cũng chỉ là hai hướng: hoặc tập trung vào vai trò của GV tức là
lấy giáo viên làm trung tâm hoặc tập trung vào vai trò của người học sinh tức là lấy
học sinh làm trung tâm.
Tuy nhiên, những năm gần đây trên thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng đã
và đang chuyển dần từ kiểu dạy học truyền thống giáo viên làm trung tâm sang
kiểu dạy học mới học sinh làm trung tâm, đây cũng là một quá trình chuyển biến
tất yếu của lịch sử giáo dục.
Từ xa xưa, ở xã hội nông nghiệp hay tiền nông nghiệp, thời gian do chu kỳ
mặt trăng hay mặt trời quyết định; quá khứ đi vào hiện tại và tự nó lặp lại trong
tương lai; việc chuẩn bị cho một đứa trẻ vào đời là trang bị cho chúng những kỹ
xão, những bí quyết mang tính cha truyền con nối, kiến thức được truyền một cách
thụ động thông qua gia đình hoặc các thể chế tôn giáoTrong thời kỳ này người
đóng vai trò thầy giáo luôn là sự chú ý của mọi học trò, thầy giáo chi phối toàn bộ
quá trình dạy học, áp đặt hoặc nhồi nhét những giá trị đạo đức, kiến thức hay kỹ
xão như là lời kinh thánh hay lời giáo huấn; trò chỉ việc công nhận, học thuộc lòng
rồi lặp lại lời thầy.
Riêng ở Việt Nam ta, tiếp theo đó là kiểu dạy học theo nhóm nhỏ với nhiều
lứa tuổi và trình độ khác nhau, có thể là những đứa bé mới bắt đầu học cũng có thể
là những môn sinh học để đi thi tú tài hay cử nhânThầy giáo bấy giờ là những
ông đồ Nho, rất coi trọng trình độ, năng lực, tính cách của mỗi học trò và tìm cách
thích hợp để chỉ dạy những đứa học trò đó. Với kiểu làm này vai trò chủ động tích
cực của học trò được đề cao, tuy nhiên hiệu suất thấp vì không có hệ thống, tổ chức
và quản lý.
Thời đại cơ khí hình thành và phát triển đã làm biến đổi tất cả những điều
nói trên, bởi vì lúc này xã hội đòi hỏi những người mới phải thích ứng với thế giới
mới, thế giới của ống khói xăng dầu và tiếng ồn (do sự xuất hiện của nhiều nhà
máy, xí nghiệp, công trình,); thế giới của lao động với máy móc, điều kiện sống
chật hẹp; thế giới mà thời gian do tiếng còi nhà máy và đồng hồ quyết định và
được gọi là thế giới công nghiệp Từ đó một cấu trúc giáo dục mới mô phỏng thế
giới công nghiệp ra đời: số người học đông hơn, có thầy giáo, có trường lớp, có
chuông hay trống báo hết giờ, học sinh trong cùng một lớp có cùng lứa tuổi và
trình độ ngang nhau. Trong giờ học thầy giáo và học sinh mặt đối mặt với nhau,
đây chính là mô hình nhà trường cổ truyền. Nhưng cũng bắt đầu từ đây giáo viên
(thầy giáo) khó có điều kiện chăm lo hay giảng dạy cặn kẽ cho từng học sinh. Do
vậy mà hình thành nên kiểu dạy học thông báo- đồng lọat. Với kiểu dạy này giáo
viên quan tâm trước hết đến việc hoàn thành nhiệm vụ của mình là truyền đạt cho
hết nội dung chương trình và sách giáo khoa theo đúng qui định, cố gắng làm cho
mọi học sinh trong lớp hiểu và nhớ những gì thầy giáo (giáo viên) giảng. Kết quả là
kiểu học tập một cách thụ động của học sinh dần được hình thành, học sinh thiên
về nhiệm vụ là ghi nhớ hơn là phải suy nghĩ. Tình trạng này ngày một phổ biến làm
hạn chế chất lượng cũng như hiệu quả giảng dạy, đặc biệt là không đáp ứng được
yêu cầu của xã hội đối với một lọai sản phẩm đặc biệt- sản phẩm giáo dục của nhà
trường- Để khắc phục tình trạng này người ta thấy cần phải phát huy tính tích cực,
chủ động của học sinh trong học tập, cần quan tâm đến nhu cầu và lợi ích của mỗi
học sinh hơn. Phương pháp dạy học tích cực lấy người học (học sinh) làm trung
tâm đã ra đời trong bối cảnh đó.
1.1.2. Bản chất của dạy học lấy học sinh làm trung tâm
Có rất nhiều ý kiến khác nhau của các nhà giáo dục về kiểu dạy học này,
nhưng điểm chung của các quan niệm cũng có thể được xem như là bản chất của
dạy học học sinh làm trung tâm là dạy học hướng vào người học, nhấn mạnh hoạt
động và vai trò của học sinh trong quá trình dạy học, giáo viên không phải là người
quyết định toàn bộ quá trình dạy học mà chủ yếu là đóng vai trò người tổ chức, cố
vấn, hỗ trợ học sinh, học sinh mới là người đóng vai trò chủ động, quyết định phần
lớn đến công việc học tập của mình. Theo quan điểm này thì giáo viên phải quan
tâm đặc điểm cá nhân của mỗi học sinh, cố gắng tạo cơ hội cho tất cả học sinh
trong học tập và rèn luyện, còn học sinh người đóng vai trò trung tâm trong quá
trình dạy học :
- Học phải tự lực, học để khám phá và làm giàu kiến thức.
- Học phải tăng cường sự trao đổi giữa giáo viên và các học sinh khác.
- Học phải tích cực, chủ động tham gia vào quá trình tìm tòi và khám phá tri
thức.
- Phải mạnh dạn trình bày những ý tưởng và kinh nghiệm mới mẻ.
- Phải được tạo cơ hội và được rèn luyện kỹ năng liên hệ kiến thức được học với
thực tế cuộc sống và khoa học kỹ thuật.
1.1.3. Đặc điểm của dạy học lấy học sinh làm trung tâm
1.1.3.1. Về mục tiêu dạy học
Xuất phát từ mục tiêu chung của dạy học, quá trình dạy học học sinh làm trung
tâm ngoài việc hướng tới nhiều mục đích phát triển cá nhân mà mỗi học sinh có
thể đạt được ở các mức độ khác nhau còn phải hướng học sinh chuẩn bị thích ứng
với đời sống xã hội, hoà nhập vào cộng đồng đang phát triển như vũ bão về mọi
mặt, có công ăn việc làm phù hợp với sở trường và năng lực của mình. Muốn thế
học sinh phải luôn được đặt trước những tình huống thực tế, cụ thể của cuộc
sống. Để làm được điều đó, người giáo viên phải định hướng, cố vấn cho học
sinh tự mình khám phá tri thức cũng như cách để tìm ra tri thức đó.
1.1.3.2. Về nội dung dạy học
Do dạy học không chỉ đơn giản là cung cấp tri thức mà còn phải hướng dẫn học
sinh cách tìm ra tri thức, cách liên hệ những tri thức đó với thực tế cuộc sống và
khoa học kỹ thụât. Vì thế nội dung và chương trình giảng dạy phải hướng vào
việc cho từng cá nhân học sinh tham gia vào quá trình dạy học. Muốn thế, cần
phải đặt học sinh trước những tình huống thực tế, cụ thể của cuộc sống, chú trọng
khả năng thực hành, vận dụng các kiến thức lý thuyết, năng lực phát hiện và giải
quyết những vấn đề thực tiễn. Ngoài ra, cũng cần hết sức chú ý rằng nội dung dạy
học còn phải tôn trọng nhu cầu, phù hợp khả năng, kích thích hứng thú, phục vụ
lợi ích cho người học.
1.1.3.3. Về phương pháp dạy học
Xã hội hiện đại đang biến đổi nhanh với: sự bùng nổ thông tin, khoa học kỹ
thuật phát triển như vũ bão. Do vậy, trong quá trình dạy học, người giáo viên
không thể nhồi nhét vào đầu học sinh một khối lượng kiến thức ngày càng nhiều
đó mà phải quan tâm đến việc dạy học sinh phương pháp học sao cho học sinh có
thể lần lượt khám phá lại những kiến thức đó. Công việc này đòi hỏi phải có một
quá trình rèn luyện. Vì thế, nó phải được bắt đầu ngay từ bậc tiểu học và càng lên
cao càng phải được chú trong.
Mặt khác, xuất phát từ quan điểm dạy học học sinh làm trung tâm: coi những
học sinh khác nhau với đặc điểm tâm sinh lý khác nhau. Do vậy phương pháp dạy
học phải được lựa chọn sao cho từng học sinh có thể phát triển tốt nhất (phát huy
tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh).
Dựa trên quan điểm đó, phương pháp dạy học chủ yếu là hướng dẫn tổ chức
cho học sinh họat động độc lập theo nhóm (có thể là thảo luận, làm thí nghiệm
hoặc quan sát thực tế,). Thông qua đó học sinh vừa tự lực nắm được tri thức,
kỹ năng mới đồng thời rèn luyện được phương pháp tự học, cũng như tập dượt
cho phương pháp nghiên cứu sau này. Với phương pháp này thì bước cuối cùng
luôn là việc giáo viên góp ý nhằm hòan thiện một tri thức hay kỹ năng và khẳng
định những tri thức khoa học đó.
Giáo án lên lớp chủ yếu tập trung vào hoạt động của học sinh, cách tổ chức các
hoạt động cũng như diễn biến và những khả năng xảy ra các hoạt động của học
sinh. Mặt khác giáo án phải linh hoạt và có thể điều chỉnh cho phù hơp với hoạt
động dạy, với từng đối tuợng học sinh khác nhau. Đồng thời qua đó tạo điều kiện
để học sinh bộc lộ những khuyết điểm cũng như những năng lực riêng của mình.
1.1.3.4. Về phương tiện và hình thức tổ chức dạy học
Hình thức tổ chức dạy học phải thật linh hoạt sao cho phù hợp với điều kiện cơ
sở vật chất, thời tiết, đối tượng học sinh,
Phương tiện dạy học có thể là tranh ảnh (ảnh tĩnh, ảnh động,), là dụng cụ thí
nghiệm,và lớp học cũng được xem là một trong những phương tiện phục vụ
đắc lực cho hoạt động dạy học của giáo viên và học sinh.
Ngày nay, máy vi tính và các phần mềm dạy học là những phương tiện dạy học
được xem là hiện đại với những đóng góp to lớn trong việc phát huy tính tích cực
và tự lực của học sinh trong học tập.
Do vậy lớp học không nhất thiết phải là những dãy bàn học sinh được kê ngay
ngắn và hướng về phía trước có bảng đen và bàn ghế giáo viên, mà lớp học có thể
xếp theo hình tròn, hình chữ U, lớp học cũng có thể là phòng thí nghiệm, sân
trường, là viện bảo tàng hay một góc của một nhà máy đang sản xuất, một công
trình đang họat động Đặc biệt lớp học còn phải được hiểu theo nghĩa rộng hơn:
đó là thực tiễn xã hội của hôm nay và cả ngày mai của học sinh ngay trong nhà
trường.
Mặt khác, trong hoạt động học tập, không phải mọi tri thức, kỹ năng, thái độ
đều được hình thành bằng những hoạt động học tập độc lập của từng học sinh, mà
môi trường giao tiếp thầy – trò, trò – trò, tạo nên mối quan hệ hợp tác giữa các
học sinh trên con đường chiếm lĩnh nội dung học tập. Thông qua thảo luận, tranh
luận trong lớp học, ý kiến mỗi cá nhân được bộc lộ, kiểm định, rồi tán thành hoặc
bác bỏ. Nhờ đó học sinh nâng mình lên một trình độ mới mà vẫn duy trì học hỏi
vốn hiểu biết, kinh nghiệm sống của thầy giáo.
1.1.3.5. Về đánh giá quá trình dạy học
● Đối với học sinh: Trong quá trình tự mình tìm ra tri thức hay kỹ năng, sản
phẩm đầu tay của học sinh bao giờ cũng chưa hoàn chỉnh nên chưa được gọi là tri
thức khoa học. Sau khi trao đổi, hợp tác cùng bạn bè với sự cố vấn cũng như hỗ
trợ khi cần thiết cùng với khẳng định cuối cùng của giáo viên, một tri thức khoa
học được hình thành. Lúc này học sinh bắt đầu tự đánh giá lại sản phẩm ban đầu
của mình: nội dung sai sót, tại sao sai sót? không hợp lý, tại sao không hợp lý?
thiếu tính chính xác, tại sao?..từ đó rút ra cho mình những kinh nghiệm cần thiết
về cách học , cách giải quyết một vấn đề; để rồi tự sửa chữa và điều chỉnh mình
sao cho hoàn thiện và phải ngày càng tiến bộ hơn. Đối với học sinh việc tự đánh
giá là năng lực cần thiết cho sự thành đạt trong cuộc sống sau này, và việc đánh
giá lẫn nhau sẽ giúp cả hai cùng trưởng thành hơn.
● Đối với giáo viên
- Ngày nay với sự hỗ trợ của khoa học kỹ thuật hiện đại, việc kiểm tra đánh
giá không còn là công việc nặng nhọc nữa, ngược lại kết quả của công việc
này giúp giáo viên có nhiều thông tin hơn nhằm kịp thời và linh động hơn
để điều chỉnh hoạt động dạy cũng như chỉ đạo hoạt động học