Luận văn Thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HCM Dương Nguyên Quốc THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ HƯƠNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2011 LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập và nghiên cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp tôi đã được sự giúp đỡ tận tình của: - Lãnh đạo và quí Thầy Cô giáo Khoa Tâm lí – Giáo dục, Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh. - Quí Thầy Cô giáo hướng dẫn các chuyên đề trong quá trình học tập. - Đặc biệt xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc về sự nhiệt tình, tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ của Cô giáo – TS. Trần Thị Hương, Khoa Tâm lý - Giáo dục, Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh Ngoài ra chúng tôi cũng nhận được sự hỗ trợ, động viên, khích lệ và tạo điều kiện thuận lợi về nhiều mặt của: - Lãnh đạo và giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An. - Đồng nghiệp, gia đình và bạn hữu. Dù đã rất cố gắng, song chắc chắn luận văn này còn nhiều thiếu sót mong sự giúp đỡ góp ý của quí Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp Xin chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh tháng 08 năm 2011 Dương Nguyên Quốc LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan trong quá trình học tập, nghiên cứu để hoàn thành luận văn là của chính bản thân tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Trần Thị Hương. Kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn của tôi hoàn toàn trung thực và chưa có ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TÁC GIẢ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BDGV : Bồi dưỡng giáo viên GD&ĐT : Giáo dục & Đào tạo THPT : Trung học phổ thông GV : Giáo viên CBQL : Cán bộ quản lý GD : Giáo dục CSVC : Cơ sở vật chất BGH : Ban giám hiệu CM : Chuyên môn TB : Trung bình HT : Hiệu trưởng MỤC LỤC 0TLỜI CẢM ƠN0T ................................................................................................................................. 2 0TLỜI CAM ĐOAN0T ........................................................................................................................... 3 0TDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT0T ............................................................................................. 4 0TMỤC LỤC0T ................................................................................................................................... 5 0TMỞ ĐẦU..0T ................................................................................................................................... 1 0T1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI0T ..................................................................................................................... 1 0T2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU0T .............................................................................................................. 2 0T3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU0T .............................................................................. 2 0T4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC0T .............................................................................................................. 2 0T5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU0T ............................................................................................................. 2 0T6. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI0T ......................................................................................................................... 3 0T7. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU0T .......................................................................................... 3 0TChương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN0T ............................................................................................................... 4 0T1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề0T ............................................................................................................ 4 0T1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới0T ............................................................................... 4 0T1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ở Việt Nam0T ................................................................................ 5 0T1.2. Một số khái niệm cơ bản0T............................................................................................................... 6 0T1.2.1. Quản lý0T ................................................................................................................................. 6 0T1.2.2. Quản lý nhà trường0T ............................................................................................................. 7 0T1.2.3. Bồi dưỡng0T ............................................................................................................................. 9 0T1.2.4. Quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên0T .............................................................................. 10 0T1.3. Lí luận về hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT0T....................................................................... 10 0T1.3.1 Yêu cầu về nhân cách giáo viên THPT0T ............................................................................... 10 0T1.3.2. Mục tiêu bồi dưỡng giáo viên THPT0T ................................................................................. 12 0T1.3.3. Nội dung bồi dưỡng giáo viên THPT0T ................................................................................. 13 0T1.3.4. Hình thức và phương pháp bồi dưỡng giáo viên THPT0T ..................................................... 13 0T1.3.5. Kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT0T................................................... 14 0T1.4. Lí luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT0T ......................................................... 15 0T1.4.1. Chức năng quản lý trường học0T .......................................................................................... 15 0T1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT0T .................................................... 20 0T1.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng GV0T .............................. 23 0TChương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở HUYỆN CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN0T ........................ 24 0T2.1. Tổng quan tình hình kinh tế - xã hội, giáo dục - đào tạo huyện Cần Đước tỉnh Long An0T ....... 24 0T2.1.1. Địa lí và dân số0T ................................................................................................................... 24 0T2.1.2. Tổng quan tình hình kinh tế, xã hội huyện Cần Đước tỉnh Long An0T ................................ 25 0T2.1.3. Tình hình Giáo dục - Đào tạo0T............................................................................................. 25 0T2.2. Thực trạng họat động bồi dưỡng GV các trường THPT tại huyện Cần Đước, tỉnh Long An0T .............................................................................................................................................. 28 0T2.2.1. Thực trạng nhu cầu của giáo viên đối với hoạt động bồi dưỡng0T ........................................ 30 0T2.2.2. Thực trạng nội dung bồi dưỡng giáo viên0T ......................................................................... 31 0T2.2.3. Thực trạng hình thức, phương pháp bồi dưỡng giáo viên0T ................................................. 35 0T2.2.4. Thực trạng thời gian bồi dưỡng giáo viên0T .......................................................................... 39 0T2.2.5. Thực trạng kiểm tra đánh giá hoạt động bồi dưỡng giáo viên0T ........................................... 40 0T2.3. Thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng GV các trường THPT tại huyện Cần Đước0T .......................................................................................................................................... 41 0T2.3.1. Xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên0T ........................................................................... 41 0T2.3.2. Tổ chức, chỉ đạo công tác bồi dưỡng giáo viên0T .................................................................. 43 0T2.3.3. Kiểm tra, điều chỉnh việc thực hiện công tác bồi dưỡng giáo viên0T ..................................... 46 0T2.3.4. Các nguồn lực đáp ứng yêu cầu cho hoạt động bồi dưỡng giáo viên0T ................................. 48 0T2.3.5. So sánh đánh giá thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên giữa CBQL và giáo viên0T ............................................................................................................................................. 50 0T2.4. Nguyên nhân của thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng GV0T ............................................... 54 0T2.4.1. Những yếu tố thuận lợi0T ...................................................................................................... 55 0T2.4.2. Những yếu tố không thuận lợi0T ........................................................................................... 56 0TChương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GV Ở CÁC TRƯỜNG THPT TRONG HUYỆN CẦN ĐƯỚC, TỈNH LONG AN0T .................. 59 0T3.1. Những cơ sở xây dựng biện pháp quản lý bồi dưỡng giáo viên0T ................................................ 59 0T3.1.1. Cơ sở pháp lý0T ...................................................................................................................... 59 0T3.1.2. Cở sở thực tiễn0T ................................................................................................................... 60 0T3.2. Một số biện pháp cụ thể0T .............................................................................................................. 61 0T3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về hoạt động BDGV0T ............................................. 61 0T3.2.1.1. Mục đích0T .......................................................................................................................... 61 0T3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện0T ..................................................................................... 61 0T3.2.2. Xác định nhu cầu bồi dưỡng của GV0T ....................................................................................... 65 0T3.2.2.1. Mục đích0T .......................................................................................................................... 65 0T3.2.2.2. Nội dung và cách thức thực hiện0T ..................................................................................... 65 0T3.2.3. Tăng cường công tác quản lý hoạt động BDGV0T ....................................................................... 67 0T3.2.3.1. Mục đích0T .......................................................................................................................... 67 0T3.2.3.2. Nội dung và cách thức thực hiện0T ..................................................................................... 67 0T3.2.4. Tập trung các nguồn lực cho hoạt động bồi dưỡng giáo viên0T .................................................. 73 0T3.2.4.1. Mục đích0T .......................................................................................................................... 73 0T3.2.4.2. Nội dung và cách thức thực hiện0T ..................................................................................... 73 0TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ0T ...................................................................................................... 78 0T1. Kết luận0T .......................................................................................................................................... 78 0T2. Kiến nghị0T ........................................................................................................................................ 79 0T2.1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo0T ............................................................................................ 79 0T2.2 Đối với UBND tỉnh Long An0T .................................................................................................. 79 0T2.3. Đối với sở Giáo dục và Đào tạo Long An0T .............................................................................. 80 0T2.4. Đối với các trường THPT huyện Cần Đước0T .......................................................................... 80 0T2.5. UBND huyện Cần Đước và Ban đại diện cha mẹ học sinh ở các trường THPT huyện Cần Đước.0T .......................................................................................................................................... 80 0T ÀI LIỆU THAM KHẢO0T ............................................................................................................ 82 0TPHỤ LỤC..0T ................................................................................................................................ 84 MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong thời đại ngày nay khi khoa học kỹ thuật ngày càng phát triển, cơ hội tiếp cận các thành tựu của cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại ngày càng dễ dàng. Điều đó đã tạo ra một xu thế tất yếu khách quan, đó là xu thế toàn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và hình thành nền kinh tế tri thức. Đại hội lần thứ XI của Đảng Cộng sản Việt Nam đã tiếp tục khẳng định: “Phát triển giáo dục phải thực sự là quốc sách hàng đầu. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp” [32]. Trong giai đoạn hiện nay, không chỉ riêng nước ta mà tất cả các nước trên thế giới đều nhận thức được vai trò và vị trí hàng đầu của giáo dục và đào tạo, vì giáo dục sẽ đào tạo ra nguồn nhân lực, đó cũng chính là những chủ nhân tương lai, là lực lượng chủ yếu để xây dựng và bảo vệ đất nước. Trong thời kì đổi mới giáo dục, Đảng ta rất quan tâm đến việc xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Ban Bí thư TW có chỉ thị số 40 CT/TW ngày 15/6/2004 về việc xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục. Từ chỉ thị này ngày 11/1/2005 Thủ tướng chính phủ đã ra quyết định phê duyệt đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005-2010”, trong đó nêu rõ: “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng để tiếp tục xây dựng và nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, trách nhiệm của nhà giáo và nhiệm vụ xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có chất lượng cao, giỏi về chuyên môn nghiệp vụ, trong sáng về đạo đức, tận tụy với nghề nghiệp, làm trụ cột thực hiện các mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” [33]. Nhà trường là nơi truyền thụ kiến thức, là nơi đào tạo và giáo dục thế hệ trẻ trở thành những người có tài, có đức, có năng lực thực hành, năng động và sáng tạo, thành những người chủ tương lai của đất nước. Đây là lực lượng lao động tạo ra của cải vật chất cho xã hội, góp phần thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng đó, không ai khác mà chính là người giáo viên, những người trực tiếp tạo ra các sản phẩm giáo dục. Vì vậy, công tác bồi dưỡng giáo viên, nhằm giúp họ bổ sung những kiến thức mới, cập nhật thông tin, và rèn luyện các kỹ năng nghề nghiệp là hết sức cần thiết. Trong những năm qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo luôn có nhiều chỉ đạo trong việc bồi dưỡng giáo viên như: bồi dưỡng thay sách giáo khoa, các phương pháp dạy học lồng ghép, tích hợpđã được các Sở GD & ĐT các tỉnh cụ thể hóa để áp dụng cho địa phương. Như vậy, việc bồi dưỡng giáo viên luôn được sự quan tâm của các cấp nhằm xây dựng một đội ngũ giáo viên đủ về lượng, mạnh về chất, thực hiện nhiệm vụ của người thầy đào tạo ra thế hệ học sinh vừa hồng vừa chuyên. Hiện nay ở các trường THPT trên địa bàn tỉnh Long An nói chung và địa bàn huyện Cần Đước nói riêng, việc bồi dưỡng giáo viên có những chuyển biến tích cực song cũng còn nhiều hạn chế. Hiệu trưởng các trường đã có nhiều cố gắng, tuy nhiên quản lý việc bồi dưỡng giáo viên còn không ít yếu kém, bất cập, đặc biệt là chất lượng đội ngũ giáo viên chưa ngang tầm với yêu cầu phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay. Để khắc phục tình trạng trên cần phải tăng cường quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên THPT . Từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài:“Thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An” 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Khảo sát, đánh giá thực trạng, đề xuất một số giải pháp quản lý công tác bồi dưỡng giáo viên các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác quản lý hoạt động BDGV. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ KHÁCH THỂ NGHIÊN CỨU 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý hoạt động sư phạm ở trường THPT. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng công tác quản lý hoạt động bồi dưỡng GV các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An. 4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC Công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An đã đạt được những kết quả nhất định trong việc xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, giám sát, nhưng vẫn còn nhiều bất cập như: vẫn còn mang nặng tính hình thức, chưa bổ sung kịp thời những nội dung còn thiếu và yếu của GV, phương pháp bồi dưỡng chưa phong phú, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lí ở trường THPT. 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lí luận về công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở trường THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An. 5.3. Đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên ở các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An. 6. GIỚI HẠN ĐỀ TÀI Đề tài tập trung khảo sát thực trạng công tác quản lí hoạt động bồi dưỡng giáo viên về năng lực sư phạm ở các trường THPT huyện Cần Đước, tỉnh Long An. 7. CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Bằng việc tổng hợp, nghiên cứu, khai thác những cơ sở lí luận đã có trong các công trình khoa học, trong văn kiện của Đảng, chủ trương chính sách pháp luật của nhà nước, của ngành giáo dục, sách, tạp chí chuyên ngành, nhằm xác lập cơ sở lí luận của đề tài nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1 Phương pháp điều tra giáo dục Điều tra bằng bảng hỏi, nhằm mục đích khảo sát các nhóm đối tượng là CBQL, GV. Các tài liệu điều tra được sẽ là những thông tin quan trọng cần cho quá trình nghiên cứu và là căn cứ quan trọng để đề xuất những giải pháp khoa học. Điều tra bằng phỏng vấn, trao đổi nhằm thu thập các thông tin mới nhất phục vụ cho quá trình nghiên cứu. 7.2.2 Phương pháp chuyên gia Chúng tôi xin ý kiến của một số nhà QLGD có kinh nghiệm, lãnh đạo và chuyên viên, nhằm hiểu rõ thực trạng và có một số đề xuất hợp lí. 7.2.3 Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Qua nghiên cứu các sản phẩm của hoạt động bồi dưỡng GV để hiểu rõ hơn về thực trạng như: tài liệu bồi dưỡng GV, bài thu hoạch GV 7.3. Phương pháp thống kê toán học Sau khi thu thập các phiếu thăm dò ý kiến, dựa vào kết quả điều tra, tác giả sử dụng phần mềm SPSS for Windows để xử lí số liệu nhằm đánh giá thực trạng và định hướng nâng cao hiệu quả công tác quản lí HĐ BDGV trong các trường THPT huyện Cần Đước. Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề trên thế giới Ủy ban quốc tế về giáo dục thế kỷ XXI của UNESCO (1996) đã khẳng định: “thầy giáo là yếu tố quyết định hàng đầu đối với chất lượng giáo dục. Do đó, muốn phát triển giáo dục thì trước hết và trên hết phải phát triển đội ngũ GV về cả số lượng và chất lượng”[18]. Từ đó cho thấy