Luận văn Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non công lập tại quận 10, thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Nguyễn Trâm Anh THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MẦM NON CÔNG LẬP TẠI QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Nguyễn Trâm Anh THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MẦM NON CÔNG LẬP TẠI QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh - 2011 LỜI CẢM ƠN Đề tài nghiên cứu : “Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh” đã hoàn thành là thành quả học tập trong quá trình tác giả được đào tạo tại trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Phòng Khoa học Công nghệ Sau Đại học và các giảng viên Khoa Tâm lý Giáo dục trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu. Lời cảm ơn trân trọng gửi tới quý lãnh đạo, chuyên viên của Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 10 đã tạo điều kiện thuận lợi và đóng góp rất nhiều ý kiến quý giá cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Ngoài ra tôi cũng rất cảm ơn Ban giám hiệu, Giáo viên 20 trường Mầm non công lập tại Quận 10 đã giúp tôi rất nhiều trong quá trình khảo sát và cung cấp thông tin cần thiết cho việc nghiên cứu. Đặc biệt, tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Nguyễn Thị Bích Hồng, người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn. Vì trình độ, năng lực còn hạn chế nên chắc chắn trong luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết. Tôi kính mong nhận được sự góp ý, bổ sung của quý thầy, cô trong Hội đồng khoa học và các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cám ơn! Tác giả Phạm Nguyễn Trâm Anh MỤC LỤC 0TLỜI CẢM ƠN0T ........................................................................................................... 3 0TMỤC LỤC0T ................................................................................................................ 4 0TDANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT0T............................................ 7 0TMỞ ĐẦU0T ................................................................................................................... 8 0T1. Lý do chọn đề tài0T ......................................................................................................... 8 0T2. Mục đích nghiên cứu0T .................................................................................................. 9 0T3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu0T ........................................................................... 9 0T4. Giả thuyết khoa học0T .................................................................................................... 9 0T5. Nhiệm vụ nghiên cứu0T .................................................................................................. 9 0T6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu0T ................................................................................... 10 0T7. Phương pháp nghiên cứu:0T ........................................................................................ 10 0TCHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MẦM NON0T............................................................... 12 0T1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề0T ..................................................................................... 12 0T1.2. Một số khái niệm có liên quan đến vấn đề nghiên cứu0T ......................................... 14 0T1.2.1. Khái niệm quản lý0T ............................................................................................. 14 0T1.2.2. Khái niệm quản lý giáo dục0T ............................................................................... 16 0T1.2.3. QLGD mầm non0T ................................................................................................ 20 0T1.2.4. Quản lý trường học0T ............................................................................................ 21 0T1.3. Một số vấn đề chung về nhà trường mầm non0T ..................................................... 21 0T1.3.1. Vị trí của trường mầm non0T ................................................................................ 21 0T1.3.2. Tính chất trường mầm non0T ................................................................................ 21 0T1.3.3. Nhiệm vụ của trường mầm non0T ......................................................................... 21 0T1.3.4. Hoạt động quản lý của trường mầm non0T ............................................................ 22 0T1.3.5. Bộ máy quản lý trường mầm non0T ...................................................................... 23 0T1.4. Phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non0T ...................................... 25 0T1.4.1. Khái niệm phát triển đội ngũ0T ............................................................................. 25 0T1.4.2. Phát triển đội ngũ CBQL các trường mầm non0T .................................................. 26 0T1.5. Những yêu cầu của giai đoạn hiện nay đối với đội ngũ cán bộ QLGD0T ................ 29 0TCHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VIỆC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MẦM NON CÔNG LẬP TẠI QUẬN 10,THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH0T ............................................................................................................. 31 0T2.1. Vài nét về Quận 10 - Thành phố Hồ Chí Minh0T .................................................... 31 0T2.2. Vài nét về cơ quan Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T .............................................................................................................................. 32 0T2.3. Khái quát tình hình phát triển giáo dục mầm non của quận 100T .......................... 33 0T2.3.1. Qui mô phát triển trường, lớp, trẻ mầm non0T ....................................................... 33 0T2.3.2. Đội ngũ nhân sự các trường mầm non trong quận 100T ......................................... 35 0T2.3.3. Cơ sở vật chất các trường mầm non0T ................................................................... 36 0T2.4. Thực trạng đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T ....................................................................................................................... 36 0T2.4.1. Quy mô và cơ cấu đội ngũ CBQL0T ...................................................................... 36 0T2.4.2. Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị, ngoại ngữ, tin học của đội ngũ CBQL0T ......................................................................................................................... 39 0T2.4.3. Phẩm chất, năng lực đội ngũ CBQL0T .................................................................. 42 0T2.4.3.5. Đánh giá năng lực giao tiếp-ứng xử sư phạm của CBQL trường MN0T .............. 52 0T2.4.4. Việc thực hiện các chức năng quản lý của đội ngũ CBQL trường MN quận 100T . 57 0T2.4.5. Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T ......................................................................................... 59 0T2.5. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T.......................................................................................... 61 0T2.5.1. Kết quả khảo sát về nhận xét việc thực hiện các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh0T ....................... 61 0T2.5.2. Công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T ........................................................................................................ 67 0T2.6. Đánh giá chung về thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T ........................................... 70 0T2.6.1. Thuận lợi0T ........................................................................................................... 71 0T2.6.2. Khó khăn0T ........................................................................................................... 72 0TCHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MN CÔNG LẬP TẠI QUẬN 10, THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH0T ...................................................................................................................... 74 0T3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp0T .................................................................................. 74 0T3.1.1. Cơ sở pháp lý0T .................................................................................................... 74 0T3.1.2. Cơ sở lý luận0T ..................................................................................................... 75 0T3.1.3. Cơ sở thực tiễn0T .................................................................................................. 75 0T3.2. Các nguyên tắc đề xuất các biện pháp0T .................................................................. 75 0T3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống0T ..................................................................... 75 0T3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính nhất quán0T ................................................................... 75 0T3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn0T .................................................................... 75 0T3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi0T ....................................................................... 75 0T3.3. Một số biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh0T.......................................................................................... 76 0T3.3.1. Nhóm biện pháp đối với Phòng Giáo dục và Đào tạo Quận 100T .......................... 76 0T3.3.2. Nhóm biện pháp đối với đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non công lập Quận 100T ...................................................................................................................... 84 0T3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp0T............................................................................ 88 0TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ0T ................................................................................ 90 0T1. Kết luận0T ..................................................................................................................... 90 0T2. Kiến nghị0T ................................................................................................................... 93 0T ÀI LIỆU THAM KHẢO0T ..................................................................................... 95 DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT Kí hiệu Chữ viết tắt QLGD Quản lý giáo dục CBQL Cán bộ quản lý GV Giáo viên MN Mầm non P.GD&ĐT Phòng Giáo dục và Đào tạo UBND Ủy ban Nhân dân MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục là quốc sách hàng đầu, là nhân tố quyết định việc tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Phát triển giáo dục là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân và của toàn xã hội, trong đó đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục là lực lượng nòng cốt, giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục. Người xưa có nói: “một người lo bằng cả kho người làm”, qua câu nói đó, ta thấy được vai trò hết sức to lớn của nhà quản lý, lãnh đạo trong việc thực hiện các chức năng của mình. Nói theo cách khác, đội ngũ “cán bộ” là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “có cán bộ tốt, việc gì cũng xong”, “Muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Trong hệ thống giáo dục quốc dân thì giáo dục MN đặt nền móng trong việc hình thành và phát triển nhân cách của trẻ em và đây là một bước đệm để chuẩn bị cho trẻ đi tiếp vào các bậc học phổ thông. Trường MN có nhiệm vụ kép là vừa chăm sóc và vừa giáo dục những trẻ nhỏ chưa biết tự chăm sóc bản thân kể cả những việc rất nhỏ, đây là điểm mà bậc học MN khác biệt với các bậc học khác. Vì vậy việc quản lý các trường MN đòi hỏi rất nhiều nỗ lực từ đội ngũ CBQL của bậc học MN, bên cạnh lòng yêu nghề, mến trẻ họ còn phải hội tụ những năng lực, phẩm chất trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, lý luận chính trị vững vàng để đẩy mạnh hoạt động của trường, đưa trường đi vào nền nếp. Tại Quận 10 hiện nay, song song với việc quy hoạch mạng lưới trường lớp đến năm 2020 thì vấn đề qui hoạch đội ngũ GV, CBQL giáo dục là một trong những vấn đề được xem xét, cân nhắc để tìm được những nhân tố mới để bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ CBQL kế cận có trình độ trên chuẩn về mặt chuyên môn nghiệp vụ, có trình độ lý luận chính trị, có thể sử dụng thành thạo ngoại ngữ, tin học phục vụ cho công tác quản lý, nghiên cứu khoa học phục vụ công tác, đáp ứng được những yêu cầu ngày càng cao trong giai đoạn tới. Xuất phát từ thực tế nêu trên, tôi chọn đề tài “Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường mầm non công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh” để làm đề tài nghiên cứu khoa học, từ có thể áp dụng vào thực tiễn công tác của bản thân tại P.GD&ĐT Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng đội ngũ CBQL MN và công tác phát triển đội ngũ CBQL MN nhằm đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác phát triển đội ngũ CBQL giáo dục các trường MN của Quận 10. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập của Quận 10. 4. Giả thuyết khoa học Hiện nay, công tác phát triển đội ngũ CBQL ở các trường MN công lập tại Quận 10 đã được quan tâm và phát triển. Tuy nhiên, để đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước thì thực trạng phát triển đội ngũ CBQL ở các trường MN công lập tại Quận 10 vẫn gặp khó khăn. Xuất phát từ những nguyên nhân khách quan như: kinh phí đầu tư cho giáo dục còn hạn hẹp; thời gian để bồi dưỡng cho đội ngũ CBQL không đủ; sau khi bổ nhiệm mới đưa đi đào tạo, bồi dưỡng; Bên cạnh đó, còn có những nguyên nhân chủ quan như: bản thân người CBQL cảm thấy trình độ hiện tại là đủ và không có nhu cầu cần được đào tạo, bồi dưỡng thêm; sau khi được đào tạo, bồi dưỡng người CBQL lại thoát ly khỏi ngành vì nhiều lý do cá nhân (xuất cảnh, lương không đủ sống phải chuyển qua ngành khác,); Kỹ năng xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, xử lý thông tin của đội ngũ CBQL chưa theo kịp với yêu cầu của sự phát triển nhà trường trước nhiệm vụ đổi mới. Nếu có các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL phù hợp trong từng công tác cụ thể như: quy hoạch; đào tạo, bồi dưỡng; thực hiện các chính sách đãi ngộ và chế độ khen thưởng thì có thể phát triển đồng bộ đội ngũ CBQL các trường mầm non công lập tại Quận 10 trong những năm tới. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa lý luận về vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các trường MN để làm cơ sở nghiên cứu thực trạng. - Khảo sát thực trạng việc phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. Phân tích nguyên nhân của thực trạng trên. - Đề xuất một số biện pháp có tính khả thi nhằm phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10, thành phố Hồ Chí Minh. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đội ngũ CBQL trường MN bao gồm: Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Trợ lý chuyên môn và Tổ trưởng chuyên môn. Do điều kiện và thời gian có hạn nên đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đối tượng Hiệu trưởng và Phó Hiệu trưởng của 20 trường MN công lập tại Quận 10. 7. Phương pháp nghiên cứu: 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Công tác phát triển đội ngũ CBQL là tập trung phát triển về nhiều yếu tố như: trình độ, phẩm chất, năng lực quản lý của từng CBQL và công tác quy hoạch, công tác đào tạo, công tác bồi dưỡng, cơ sở vật chất, chế độ chính sách cho toàn thể đội ngũ CBQL. Các yếu tố này có quan hệ mật thiết, tác động qua lại với nhau. Vì vậy, khi nghiên cứu thực trạng phát triển đội ngũ CBQL phải xem xét trong một hệ thống những tác động quản lý của P.GD&ĐT đến các lĩnh vực quản lý liên quan đến bậc học MN nhằm đạt được mục tiêu quản lý đã đề ra. Ngoài ra, người nghiên cứu còn xem thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường MN theo lý thuyết chức năng gồm: chức năng kế hoạch hóa, chức năng tổ chức, chức năng chỉ đạo, chức năng kiểm tra. 7.1.2. Quan điểm lịch sử Việc nghiên cứu thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường MN công lập tại Quận 10 Tp.Hồ Chí Minh trong điều kiện và hoàn cảnh cụ thể tại những thời điểm cụ thể. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Quan điểm thực tiễn đòi hỏi người nghiên cứu phải nghiên cứu trên cơ sở thực tiễn công tác phát triển đội ngũ CBQL các trường MN bao gồm các vấn đề như: quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, chính sách đãi ngộ, chế độ khen thưởng, nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác này. 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp các tài liệu, thông tin lý luận về vấn đề phát triển đội ngũ CBQL các trường MN. 7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát: Các hoạt động quản lý giáo dục cơ bản trong nhà trường MN để ghi nhận những biểu hiện về năng lực quản lý của đội ngũ CBQL góp phần làm rõ thêm thực trạng. - Phương pháp điều tra: Xây dựng phiếu điều tra thông tin để làm rõ thực trạng với các câu hỏi dành cho các đối tượng: Lãnh đạo và các chuyên viên phụ trách công tác liên quan đến bậc học MN của P.GD&ĐT; Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng trường MN và một số GV MN đại diện. - Phương pháp trò chuyện - phỏng vấn: trò chuyện với lãnh đạo và các chuyên viên phụ trách công tác liên quan đến bậc học MN của P.GD&ĐT; đồng thời trực tiếp tiếp xúc một số Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, để có thông tin chính xác và làm rõ thực trạng và nguyên nhân. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm: Phân tích các văn bản chỉ đạo, các báo cáo tổng kết các kết quả hoạt động của một số đơn vị MN công lập được công nhận có thành tích tốt để rút ra một số biện pháp hiệu quả. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Khảo sát ý kiến các nhà khoa học và các nhà quản lý giáo dục lão thành về tính khả thi và hiệu quả của các biện pháp. 7.2.3. Phương pháp nghiên cứu thống kê toán học Sử dụng phần mềm thống kê SPSS for Window để tính toán, thống kê số liệu, lập bảng biểu các số liệu thu thập được. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG MẦM NON 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Từ thuở bình minh của nhân loại, quản lý là một vấn đề được đặc biệt quan tâm về: tổng kết thực tiễn, rút kim nghiệm để tìm ra qui luật vận động và các nguyên tắc hoạt động của nó để làm thế nào quản lý có hiệu quả. Hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công, hợp tác lao động. Chính sự phân công, hợp tác lao động nhằm đến hiệu quả nhiều hơn, năng suất cao hơn nên đòi hỏi phải có người đứng đầu chỉ huy, phối hợp, điều hành, kiểm tra, chỉnh lý. Đây là hoạt động giúp người quản lý phối hợp nỗ lực với các thành viên trong tổ chức đạt được mục tiêu đề ra. Các tư tưởng quản lý sơ khai xuất phát từ các tư tưởng triết học cổ Hy Lạp và cổ Trung Hoa. Từ những tư tưởng quản lý được đóng góp của các nhà triết học cổ Hy Lạp như: Socrates (469 – 399 TCN), Platon (427 – 347 TCN), Aristoteles (384 – 322 TCN); đến những tư tưởng “Đức trị, Lễ trị” lấy chữ tín đặt lên hàng đầu của các nhà triết học cổ Trung Hoa như: Khổ