Luận văn Thực trạng quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Vương Ngọc Lê THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN VĨNH THẠNH, THÀNH PHỐ CẦN THƠ Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. NGÔ ĐÌNH QUA Thành phố Hồ Chí Minh - 2010 LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cám ơn Lãnh đạo nhà trường, phòng Khoa học công nghệ và sau Đại học, các Phòng ban chức năng khác của trường Đại học sư phạm thành phố Hồ Chí Minh. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Cần Thơ; Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vĩnh Thạnh, Ban Giám hiệu, quý thầy, cô giáo các trường THCS huyện Vĩnh Thạnh và các bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập cũng như hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với quý Thầy, Cô giáo Khoa Tâm lý – Giáo dục, các Giáo sư, Tiến sĩ đã nhiệt tình hướng dẫn, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu trong giảng dạy, trong nghiên cứu khoa học và luôn dành những tình cảm tốt đẹp cho tôi trong khóa học vừa qua. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Ngô Đình Qua, giảng viên Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh – người Thầy đã tận tâm hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Mặc dù đã đầu tư nhiều công sức, nhưng chắc chắn luận văn không thể tránh khỏi những sai sót, rất mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của quý Thầy, Cô và đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn. Trân trọng biết ơn ! Tác giả luận văn Vương Ngọc Lê MỤC LỤC 0TLỜI CẢM ƠN0T ...................................................................................................................... 2 0TMỤC LỤC0T ............................................................................................................................ 3 0TMỤC LỤC0T ............................................................................................................................ 3 0TDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT0T .................................................................................. 6 0TMỞ ĐẦU0T .............................................................................................................................. 7 0T1.- Lý do chọn đề tài:0T ............................................................................................................................... 7 0T2.- Mục đích nghiên cứu0T ........................................................................................................................... 8 0T3.- Khách thể và đối tượng nghiên cứu0T ..................................................................................................... 8 0T3.1.- Khách thể nghiên cứu0T .................................................................................................................. 8 0T3.2.- Đối tượng nghiên cứu0T .................................................................................................................. 8 0T4.- Giả thuyết khoa học0T ............................................................................................................................ 8 0T5.- Nhiệm vụ nghiên cứu0T .......................................................................................................................... 9 0T5.1.- Hệ thống hóa cơ sở lý luận của công tác quản lý cơ sở vật chất trường học.0T ................................. 9 0T6.- Phương pháp luận nghiên cứu0T ............................................................................................................. 9 0T6.1.- Cơ sở phương pháp luận0T .............................................................................................................. 9 0T6.1.1.- Quan điểm hệ thống - cấu trúc0T .............................................................................................. 9 0T6.1.2.- Quan điểm lịch sử0T .............................................................................................................. 10 0T6.1.3.- Quan điểm thực tiễn0T ........................................................................................................... 10 0T6.2.- Phương pháp nghiên cứu0T ........................................................................................................... 10 0T6.2.1.- Phương pháp nghiên cứu lý luận0T ........................................................................................ 10 0T6.2.2.- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn0T ..................................................................................... 10 0T6.2.3- Phương pháp thống kê toán học0T ........................................................................................... 11 0TChương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA CÔNG TÁC QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ0T ..................................................................................... 12 0T1.1- Lịch sử nghiên cứu vấn đề0T ............................................................................................................... 12 0T1.2- Một số khái niệm nền tảng của vấn đề nghiên cứu0T ........................................................................... 14 0T1.2.1- Quản lý0T .................................................................................................................................... 14 0T1.2.2- Quản lý giáo dục, quản lý trường học0T ...................................................................................... 15 0T1. 3- Một số vấn đề lý luận làm cơ sở cho đề tài nghiên cứu0T ................................................................... 16 0T1.3.1- Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chính phủ Nước Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam về cơ sở vật chất (CSVC) trường học0T ....................................................................... 16 0T1.3.2- Cơ sở pháp lý của đề tài0T ........................................................................................................... 18 0T1.3.3- Một số vấn đề lý luận về giáo dục trung học cơ sở ở nước ta0T .................................................... 19 0T1.3.3.1. Mục tiêu của giáo dục trung học cơ sở0T .............................................................................. 19 0T1.3.3.2. Vai trò, nhiệm vụ của giáo dục trung học cơ sở0T................................................................. 20 0T1.3.4- Các chức năng của quản lý0T....................................................................................................... 21 0T1.3.4.1. Chức năng kế hoạch hóa ( hoạch định)0T ............................................................................. 22 0T1.3.4.2. Chức năng tổ chức0T ............................................................................................................ 22 0T1.3.4.3. Chức năng chỉ đạo 0T ............................................................................................................ 22 0T1.3.4.4. Chức năng kiểm tra0T........................................................................................................... 22 0T1.3.5- Cơ sở vật chất và quản lý cơ sở vật chất trường trung học cơ sở0T ............................................... 23 0T1.3.5.1- Cơ sở vật chất trường học0T ................................................................................................. 23 0T1.3.5.2- Quản lý cơ sở vật chất trường học0T .................................................................................... 25 0TChương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở HUYỆN VĨNH THẠNH, THÀNH PHỐ CẦN THƠ.0T ............................ 36 0T2. 1- Đặc điểm tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội huyện Vĩnh Thạnh0T .................................................... 36 0T2. 2- Khái quát sự phát triển giáo dục trung học cơ sở của huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ0T ......... 37 0T2.2.1- Vài nét về tình hình giáo dục và đào tạo huyện Vĩnh Thạnh0T ..................................................... 37 0T2.2.2- Quy mô và chất lượng giáo dục THCS huyện Vĩnh Thạnh0T ...................................................... 38 0T2.3. Thực trạng cơ sở vật chất các trường trung học cơ sở ở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ.0T ..... 39 0T2.3.1.Diện tích mặt bằng0T .................................................................................................................... 40 0T2.3.2. Thực trạng các hạng mục công trình của cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ.0T................................................................................................................ 41 0T2.3.3. Thực tế đáp ứng của Ban Giám hiệu về nhu cầu CSVC của giáo viên và học sinh.0T ................... 43 0T2.4. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ0T .............................................................................................................................................................. 44 0T2.4.1 Cơ chế, tổ chức quản lý cơ sở vật chất trường học0T ..................................................................... 45 0T2.4.2. Thực trạng quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ xét theo các chức năng quản lý0T ............................................................................................ 46 0T2.4.2.1.Chức năng xây dựng kế hoạch quản lý cơ sở vật chất.0T........................................................ 46 0T2.4.2.2. Chức năng tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch quản lý CSVC ở các trường THCS huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ.0T .................................................................................................. 49 0T2.4.2.3. Chức năng kiểm tra việc thực hiện kế hoạch0T ..................................................................... 51 0T2.4.3. Hiệu quả quản lý cơ sở vật chất ở các trường THCS huyện Vĩnh Thạnh theo sự đánh giá của CBQL và GV.0T .................................................................................................................................... 54 0T2.4.3.1.Việc bảo quản giữ gìn.0T ....................................................................................................... 54 0T2.4.3.2.Việc định kỳ bảo dưỡng.0T .................................................................................................... 54 0T2.4.3.3.Hiệu quả sử dụng.0T .............................................................................................................. 54 0T2.4.4. Thuận lợi và khó khăn của công tác quản lý cơ sở vật chất trường học ở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ.0T ........................................................................................................................... 55 0T2.5. Nguyên nhân của thực trạng0T ............................................................................................................ 56 0T2.6. Đánh giá chung việc sử dụng, bảo quản cơ sở vật chất và rút kinh nghiệm0T ....................................... 57 0TChương 3: CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CƠ SỞ VẬT CHẤT Ở CÁC TRƯỜNG THCS HUYỆN VĨNH THẠNH, THÀNH PHỐ CẦN THƠ0T ............................................ 60 0T3.1- Một số cơ sở để đề xuất các giải pháp quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở ở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ.0T ........................................................................................................... 60 0T3.1.1- Cơ sở lý luận0T ........................................................................................................................... 60 0T3.1.1.1.Quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam, Quốc hội, Chính phủ Nước Cộng Hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam về chỉ đạo phát triển GDĐT0T ......................................................................... 60 0T3.1.1.2. Yêu cầu về cơ sở vật chất và chế độ học tập của cấp trung học cơ sở0T ................................ 60 0T3.1.2- Cơ sở thực tiễn: kết quả khảo sát tính cần thiết, tính khả thi của các giải pháp và kết quả khảo sát thực trạng quản lý CSVC tại các trường THCS huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ0T ............... 61 0T3.2- Các giải pháp quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ0T ........................................................................................................................................................ 63 0T3.2.1- Nhóm giải pháp về công tác kế hoạch – tài chánh0T .................................................................... 63 0T3.2.1.1 Xây dựng quy hoạch, kế hoạch0T .......................................................................................... 63 0T3.2.1.2 Giải pháp về công tác tài chánh0T ......................................................................................... 64 0T3.2.1.3 Xây dựng chương trình kiên cố hóa trường lớp.0T ................................................................. 65 0T3.2.2- Nhóm giải pháp về công tác xây dựng cơ bản0T .......................................................................... 66 0T3.2.2.1 Phân loại chất lượng cơ sở vật chất trường học, phòng học.0T ............................................... 66 0T3.2.2.2 Hoàn chỉnh quy hoạch mặt bằng tổng thể trường học.0T ........................................................ 67 0T3.2.2.3 Xây dựng thiết kế mẫu0T ....................................................................................................... 68 0T3.2.3- Nhóm giải pháp về tổ chức bộ máy và cán bộ0T .......................................................................... 70 0T3.2.3.1 Tổ chức bộ máy và cán bộ làm công tác quản lý CSVC trường học0T ................................... 70 0T3.2.3.2 Đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý cơ sở vật chất trường học0T ............................ 71 0T3.2.4- Mối quan hệ giữa các giải pháp0T................................................................................................ 74 0T3.3- Các giải pháp bổ sung0T ..................................................................................................................... 75 0T3.3.1- Nâng cao nhận thức về việc bảo quản và sử dụng cơ sở vật chất cho cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh0T ............................................................................................................................................. 75 0T3.3.2- Tăng cường công tác thi đua, khen thưởng0T ............................................................................... 75 0T3.3.3- Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra công tác quản lý cơ sở vật chất trường học0T ................... 76 0T3.3.4- Xã hội hóa công tác xây dựng, bảo quản cơ sở vật chất trường học0T .......................................... 76 0TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ0T ........................................................................................... 77 0T1. KẾT LUẬN0T ....................................................................................................................................... 77 0T2. KIẾN NGHỊ0T ....................................................................................................................................... 79 0T ÀI LIỆU THAM KHẢO0T ................................................................................................. 83 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ 1 BCHTW : Ban chấp hành Trung ương 2 CSVC : Cơ sở vật chất 3 CBQL : Cán bộ quản lý 4 HT : Hiệu trưởng 5 GV : Giáo viên 6 GDĐT : Giáo dục đào tạo 7 THCS : Trung học cơ sở 8 THPT : Trung học phổ thông 9 TBDH : Thiết bị dạy học 10 UBND : Ủy ban nhân dân MỞ ĐẦU 1.- Lý do chọn đề tài: Cơ sở vật chất trường học là điều kiện quan trọng góp phần bảo đảm chất lượng dạy học của nhà trường bên cạnh các điều kiện bảo đảm khác như đội ngũ giáo viên, chương trình học tập. Hoạt động giáo dục đào tạo đòi hỏi phải có những điều kiện vật chất, cơ sở hạ tầng cần thiết, thích hợp cho từng loại hình giáo dục và đào tạo ở các cấp học và ngành đào tạo khác nhau như: mầm non, phổ thông, chuyên nghiệp, đại học. Cơ sở hạ tầng trong ngành giáo dục và đào tạo chính là cơ sở vật chất trường học; chủ yếu bao gồm các khối công trình của trường sở ( lớp học, phòng thí nghiệm, thực hành, khu hành chánh) và các trang thiết bị phục vụ cho các hoạt động dạy – học từ các loại bảng, bàn ghế, dụng cụ dạy học đơn giản đến các thiết bị hiện đại như máy vi tính, đèn chiếu Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ: “ Tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hoá nhà trường ( lớp học, sân chơi bãi tập, phòng thí nghiệm, máy vi tính nối mạng Internet, phương tiện dạy học hiện đại, thư viện, ký túc xá), phấn đấu đến năm 2010 phần lớn các trường phổ thông có đủ điều kiện cho học sinh học tập và hoạt động cả ngày tại nhà trường”. [17,Tr 59] Điều đó cho thấy, trong những năm gần đây, ngành giáo dục và đào tạo đã nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng và Nhà nước. Chính quyền, lãnh đạo ngành giáo dục các cấp và nhân dân cả nước đã có rất nhiều cố gắng để đạt được những kết quả đáng kể trong việc xây dựng trường lớp nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục và đào tao. Giáo dục nước ta đã khẳng định rằng: “ Không thể đào tạo con người theo yêu cầu nếu không có cơ sở vật chất - kỹ thuật tương ứng”, hay nói một cách khác cơ sở vật chất - kỹ thuật là yếu tố tác động trực tiếp đến quá trình dạy học và góp phần quan trọng đối với chất lượng giáo dục của nhà trường. Nếu cơ sở vật chất nhà trường được trang bị đầy đủ nhưng người quản lý thiếu năng lực, trách nhiệm thì chất lượng giáo dục cũng bị ảnh hưởng. Thực tế giáo dục hiện nay cho thấy cơ sở vật chất nhà trường còn thiếu và việc quản lý cơ sở vật chất trường học cũng chưa được quan tâm đúng mức. Các công trình hoàn thành đưa vào sử dụng xuống cấp không được sửa chữa kịp thời. Công tác bảo quản vẫn còn bị coi nhẹ, dẫn đến tình trạng cơ sở vật chất trường học mau xuống cấp. Ở một số trường, việc sử dụng cơ sở vật chất trường học chưa hợp lý, hiệu quả sử dụng thấp, gây lãng phí. Trước tình hình đó, Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Vĩnh Thạnh lập kế hoạch tham mưu với Huyện Uỷ, Uỷ ban nhân dân huyện Vĩnh Thạnh quy hoạch lại mạng lưới trường lớp giai đoạn 2010 – 2015 để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ giáo dục ở địa phương. Xuất phát từ yêu cầu và thực tiễn quản lý cơ sở vật chất các trường trung học cơ sở ở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ, để làm rõ về mặt lý luận cũng như thực tiễn công việc trên, cũng như mạnh dạn có những đề xuất trong công tác quản lý cơ sở vật chất nâng cao chất lượng dạy học trong thời gian tới, chúng tôi chọn và nghiên cứu đề tài:"Thực trạng quản lý cơ sở vật chất ở các trường Trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ” 2.- Mục đích nghiên cứu Xác định được thực trạng quản lý cơ sở vật chất tại các trường trung học cơ sở ở huyện Vĩnh Thạnh thành phố Cần Thơ, phân tích nguyên nhân, đề xuất giải pháp quản lý tốt hơn tại các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ. 3.- Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1.- Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý ở các trường trung học cơ sở. 3.2.- Đối tượng nghiên cứu Thực trạng quản lý cơ sở vật chất ở các trường trung học cơ sở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ. 4.- Giả thuyết khoa học Công tác quản lý cơ sở vật chất của các trường trung học cơ sở ở huyện Vĩnh Thạnh, thành phố Cần Thơ có thể đạt được thành tựu về việc kế hoạch hóa công tác quản lý cơ sở vật chất. Nhờ vậy cơ sở vật chất được quan tâm, đầu tư trang bị; có nhiều hạng mục đạt mức đủ và khá. Bên cạnh đó còn một số mặt hạn chế như: việc tổ chức chỉ đạo, thực hiện và việc kiểm tra việc thực hiện kế hoạch quản lý cơ sở vật chất trong nhà trường. Chính vì v