Luận văn Thực trạng quản lý hoạt động học tập của học viên trường trung cấp kỹ thuật hải quân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Trung Thành THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT HẢI QUÂN LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Trung Thành THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT HẢI QUÂN Chuyên ngành : Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGUỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THỊ HƯƠNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2011 LỜI CẢM ƠN Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng Sau đại học, Khoa Tâm lý - Giáo dục trường Đại học Sư phạm thành phố Hồ Chí Minh đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Xin chân thành cảm ơn quý thầy cô đã tận tình giảng dạy, chỉ dẫn cho tôi những tri thức, kinh nghiệm, bài học quý báu. Đặc biệt, xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Tiến sĩ Trần Thị Hương đã tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Các phòng, ban, khoa giáo viên và các tiểu đoàn quản lý học viên cùng toàn thể cán bộ, giáo viên, công nhân viên, học viên trường Trung cấp Kỹ thuật Hải quân đã tạo mọi điều kiện cho tôi cả về thời gian, tinh thần, vật chất trong suốt 3 năm qua. Xin chân thành cảm ơn các anh, chị học viên lớp cao học khóa 19, chuyên ngành Quản lý giáo dục đã chia sẻ tinh thần, tình cảm cho tôi trong suốt khóa học. TP.Hồ Chí Minh, tháng 0 9 năm 2011 Phạm Trung Thành MỤC LỤC 0TLỜI CẢM ƠN0T ...................................................................................................................... 3 0TMỤC LỤC0T ............................................................................................................................ 4 0TDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT0T .................................................................................. 9 0TMỞ ĐẦU0T ............................................................................................................................ 10 0T1.Lý do chọn đề tài0T ................................................................................................................................. 10 0T2.Mục đích nghiên cứu0T ........................................................................................................................... 11 0T3.Khách thể và đối tượng nghiên cứu0T ..................................................................................................... 11 0T4.Nhiệm vụ nghiên cứu0T .......................................................................................................................... 12 0T5.Giả thuyết khoa học0T............................................................................................................................. 12 0T6.Phạm vi nghiên cứu0T ............................................................................................................................. 12 0T7.Phương pháp nghiên cứu0T ..................................................................................................................... 12 0TChương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP0T ................................................................................... 14 0T1.1.Lịch sử nghiên cứu vấn đề0T ................................................................................................................ 14 0T1.1.1. Lịch sử nghiên cứu hoạt động học tập, quản lý hoạt động học tập trên thế giới0T ......................... 14 0T1.1.2. Lịch sử nghiên cứu hoạt động học tập, quản lý hoạt động học tập ở Việt Nam0T ......................... 16 0T1.2. Một số khái niệm cơ bản0T ................................................................................................................. 17 0T1.2.1. Hoạt động dạy - học0T ................................................................................................................. 17 0T1.2.1.1. Hoạt động dạy0T .................................................................................................................. 17 0T1.2.1.2. Hoạt động học (học tập)0T.................................................................................................... 18 0T1.2.1.3. Hoạt động dạy học0T ............................................................................................................ 19 0T1.2.2. Quản lý, quản lý trường học, quản lý hoạt động dạy học và quản lý hoạt động học.0T .................. 21 0T1.2.2.1. Quản lý0T ............................................................................................................................. 21 0T1.2.2.2. Quản lý giáo dục, quản lý trường học0T ............................................................................... 22 0T1.2.2.3. Quản lý hoạt động dạy học0T ............................................................................................... 23 0T1.2.2.4. Quản lý hoạt động học0T ...................................................................................................... 24 0T1.3. Hoạt động học tập của học viên trường trung cấp quân sự0T ............................................................... 26 0T1.3.1. Đặc điểm tâm sinh lý, nhân cách của học viên quân sự0T ............................................................. 26 0T1.3.2. Đặc điểm hoạt động học tập0T ..................................................................................................... 28 0T1.3.2.1. Mục tiêu, nhiệm vụ hoạt động học tập0T .............................................................................. 28 0T1.3.2.2. Nội dung hoạt động học tập0T .............................................................................................. 29 0T1.3.2.3. Phương pháp học tập0T ........................................................................................................ 30 0T1.3.2.4. Hình thức tổ chức hoạt động học tập0T ................................................................................. 30 0T1.4. Công tác quản lý hoạt động học tập của học viên trường trung cấp quân sự0T ..................................... 31 0T1.4.1. Các chức năng quản lý hoạt động học tập0T ................................................................................. 31 0T1.4.1.1. Chức năng hoạch định0T ...................................................................................................... 31 0T1.4.1.2. Chức năng tổ chức0T ............................................................................................................ 32 0T1.4.1.3. Chức năng chỉ đạo, điều khiển0T .......................................................................................... 33 0T1.4.1.4. Chức năng kiểm tra, giám sát0T ............................................................................................ 33 0T1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động học tập của học viên0T ..................................................................... 34 0T1.4.2.1. Quản lý mục tiêu, nhiệm vụ học tập của học viên0T ............................................................. 34 0T1.4.2.2. Quản lý nội dung học tập của học viên0T.............................................................................. 35 0T1.4.2.3. Quản lý phương pháp học tập của học viên0T ....................................................................... 36 0T1.4.2.4. Quản lý hình thức tổ chức học tập của học viên0T ................................................................ 36 0T1.4.2.5. Quản lý về thời gian học tập của học viên0T ......................................................................... 37 0T1.4.2.6. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên0T ............................................................... 37 0T1.4.2.7. Bảo đảm các điều kiện hỗ trợ hoạt động học tập của học viên0T ........................................... 37 0T1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động học tập của học viên trường trung cấp quân sự0T ........... 38 0T1.5.1. Cơ chế quản lý hoạt động học tập.0T ............................................................................................ 38 0T1.5.2. Các yếu tố bên trong0T ................................................................................................................ 38 0T1.5.1.1. Ảnh hưởng của mục tiêu học tập.0T ...................................................................................... 39 0T1.5.1.2. Ảnh hưởng của nội dung môn học0T .................................................................................... 39 0T1.5.1.3. Ảnh hưởng từ phía người học (học viên)0T........................................................................... 39 0T1.5.1.4. Ảnh hưởng của người dạy (giáo viên)0T ............................................................................... 39 0T1.5.3. Các yếu tố bên ngoài - Ảnh hưởng của môi trường dạy - học0T ................................................... 40 0TChương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT HẢI QUÂN0T ........................................................................... 41 0T2.1. Khái quát về trường trung cấp Kỹ thuật Hải quân0T ............................................................................ 41 0T2.1.1. Vị trí, vai trò, mục tiêu đào tạo0T ................................................................................................. 41 0T2.1.1.1. Vị trí0T ................................................................................................................................. 41 0T2.1.1.2. Vai trò0T .............................................................................................................................. 41 0T2.1.1.3. Mục tiêu đào tạo0T ............................................................................................................... 42 0T2.1.2. Khái quát về công tác đào tạo tại trường trung cấp kỹ thuật Hải quân0T ....................................... 43 0T2.1.2.1. Quy mô đào tạo (Theo số liệu thống kê tháng 6/2011)0T ...................................................... 43 0T2.1.2.2. Biên chế, cơ cấu tổ chức0T ................................................................................................... 43 0T2.1.2.3. Chất lượng đào tạo từ 2006 – 20100T ................................................................................... 46 0T2.1.3. Mẫu khảo sát0T ............................................................................................................................ 46 0T2.2. Thực trạng hoạt động học tập ở trường TCKT Hải quân0T .................................................................. 48 0T2.2.1. Thực trạng về nhận thức0T ........................................................................................................... 48 0T2.2.1.1. Nhận thức về mục đích học tập0T ......................................................................................... 48 0T2.2.1.3. Nhận thức về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động học tập0T ............................................... 50 0T2.2.2. Thực trạng hoạt động học tập của học viên trường TCKT Hải quân0T ......................................... 52 0T2.2.2.1. Thực trạng về nội dung chương trình0T ................................................................................ 52 0T2.2.2.2. Thực trạng về phương pháp học tập0T .................................................................................. 53 0T2.2.2.3. Thực trạng về các hình thức tổ chức học tập0T ..................................................................... 54 0T2.2.2.4. Thực trạng về kiểm tra đánh giá kết quả học tập0T ............................................................... 56 0T2.3. Thực trạng quản lý hoạt động học tập ở trường TCKT Hải quân0T ...................................................... 57 0T2.3.1. Quản lý mục tiêu, nhiệm vụ học tập0T ......................................................................................... 57 0T2.3.2. Quản lý nội dung học tập0T ......................................................................................................... 62 0T2.3.3. Quản lý phương pháp học tập0T ................................................................................................... 64 0T2.3.4. Quản lý hình thức tổ chức học tập0T ............................................................................................ 66 0T2.3.5. Quản lý thời gian học tập0T ......................................................................................................... 68 0T2.3.6. Quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập0T ........................................................................ 70 0T2.3.7. Quản lý việc bảo đảm các điều kiện hỗ trợ hoạt động học tập0T ................................................... 72 0T2.4. Nguyên nhân của thực trạng0T ............................................................................................................ 74 0TChương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC VIÊN TRƯỜNG TRUNG CẤP KỸ THUẬT HẢI QUÂN0T .............................................. 77 0T3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp0T .................................................................................................... 77 0T3.1.1. Đảm bảo tính hệ thống cấu trúc0T ................................................................................................ 77 0T3.1.2. Đảm bảo tính thực tiễn0T ............................................................................................................. 78 0T3.1.3. Đảm bảo tính hiệu quả0T ............................................................................................................. 79 0T3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động học tập của học viên trường TCKT Hải0T ................................... 79 0T3.2.1. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức về hoạt động học tập0T ....................................................... 79 0T3.2.1.1. Mục đích của biện pháp0T .................................................................................................... 79 0T3.2.1.2. Nội dung và biện pháp thực hiện0T....................................................................................... 80 0T3.2.2. Nhóm biện pháp kế hoạch hóa hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập0T ........................ 81 0T3.2.2.1. Mục đích của biện pháp0T .................................................................................................... 81 0T3.2.2.2. Nội dung và biện pháp thực hiện0T....................................................................................... 81 0T3.2.3. Nhóm biện pháp tổ chức, chỉ đạo hoạt động học tập0T ................................................................. 82 0T3.2.3.1. Mục đích của biện pháp0T .................................................................................................... 82 0T3.2.3.2. Nội dung và biện pháp thực hiện0T....................................................................................... 83 0T3.2.4. Nhóm biện pháp bảo đảm các điều kiện cho hoạt động học tập0T ................................................ 84 0T3.2.4.1. Mục đích của biện pháp0T .................................................................................................... 84 0T3.2.4.2. Nội dung và biện pháp thực hiện0T....................................................................................... 84 0T3.3. Khảo cứu tính cần thiết, khả thi của các biện pháp0T ........................................................................... 86 0T3.3.1. Mức độ cần thiết và khả thi của nhóm biện pháp “Nâng cao nhận thức về hoạt động học tập cho học viên”0T ........................................................................................................................................... 86 0T3.3.2. Mức độ cần thiết và khả thi của nhóm biện pháp “Kế hoạch hóa hoạt động học tập và quản lý hoạt động học tập”0T ............................................................................................................................. 87 0T3.3.3. Mức độ cần thiết và khả thi của nhóm biện pháp “Tổ chức, chỉ đạo, điều khiển hoạt động học tập của học viên”0T ............................................................................................................................... 88 0T3.3.4. Mức độ cần thiết và khả thi của biện pháp “Bảo đảm các điều kiện cho hoạt động học tập”0T ..... 90 0TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ0T ........................................................................................... 93 0TKết luận0T ................................................................................................................................................. 93 0TKiến nghị0T ............................................................................................................................................... 94 0TPHỤ LỤC0T ........................................................................................................................... 96 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBQL : Cán bộ quản lý GD : Giáo dục GV : Giáo viên HV : Học viên NVCMKT : Nhân viên chuyên môn kỹ thuật F : Tần số N : Tổng số X : Trung bình TCKT : Trung cấp Kỹ thuật MỞ ĐẦU 1.Lý do chọn đề tài Hiện nay, trong xu thế hội nhập kinh tế thế giới và toàn cầu hóa, yếu tố con người trở nên có vai trò quyết định đối với sự phát triển của mỗi quốc gia. Bởi vậy, việc ưu tiên phát triển giáo dục đào tạo để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu của xã hội đã trở thành nhiệm vụ chiến lược hàng đầu của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Đảng ta đã khẳng định: “Con người và nguồn nhân lực là yếu tố quyết định sự phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, cần tạo chuyển biến cơ bản, toàn diện về Giáo dục và Đào tạo”[5]. Bộ giáo dục và Đào tạo đã và đang triển khai thực hiện các giải pháp có tính chiến lược để chấn hưng nền giáo dục nước nhà, thực hiện đổi mới giáo dục, trong đó chú trọng đổi mới công tác quản lý. Trong công tác giáo dục – đào tạo, hoạt động giảng dạy của giáo viên và hoạt động học tập của học viên là hai hoạt động cơ bản của một nhà trường. Kết quả học tập của học viên phản ánh trực tiếp chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường. Chính vì thế, hoạt động học tập đã trở thành một nội dung cơ bản cần quan tâm, đầu tư, quản lý của các nhà quản lý giáo dục nói chung và người Hiệu trưởng nói riêng. Quản lý tốt hoạt động học tập của học viên sẽ góp phần nâng cao hiệu quả học tập và từ đó nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường. Tuy nhiên, trong những năm nửa cuối thế kỷ 20, với quan điểm giáo dục cũ, người thầy giữ vai trò trung tâm của hoạt động dạy học, vì thế hoạt động giảng dạy của người thầy và việc quản lý hoạt động giảng dạy được đề cao và tập trung nghiên cứu, hoạt động học tập và việc quản lý hoạt động học tập ít được đầu tư, nghiên cứu hơn. Bước sang thế kỷ 21, cùng với sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật, sự bùng nổ về công nghệ thông tin, kho tàng kiến thức trở nên vô tận, quá trình học không còn thời điểm kết thúc mà trở thành học tập suốt đời, quan điểm giáo dục lấy người thầy làm trung tâm dần dần trở lên lạc hậu, thay vào đó là các quan điểm giáo dục mới như học tập tích cực, lấy người học làm trung tâm, học tập hướng đến tự học và học tập suốt đời. Nhờ đó, hoạt động học tập và việc quản lý hoạt động học tập dần dần trở thành đối tượng và là vần đề nghiên cứu của các nhà khoa học về giáo dục và quản lý giáo dục để không ngừng cải tiến nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. Đối với nhà trường Quân đội, công tác đào tạo cán bộ, sỹ quan, nhân viên chuyên môn kỹ thuật và hạ sỹ qua