Luận văn Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở trường trung cấp kinh tế kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH HUỲNH TẤN MẪN THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ KỸ THUẬT NGUYỄN HỮU CẢNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2010 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH HUỲNH TẤN MẪN THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ KỸ THUẬT NGUYỄN HỮU CẢNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số : 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HỒ VĂN LIÊN Thành phố Hồ Chí Minh - 2010 3 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn đến: Ban giám hiệu Trường Đại Học Sư Phạm TP.HCM. Tập thể thầy giáo, cô giáo phòng Khoa học Công Nghệ & Sau Đại học Trường Đại Học Sư Phạm TP.HCM Tập thể thầy giáo, cô giáo khoa Tâm Lý Giáo Dục Trường Đại Học Sư Phạm TP.HCM. Quý thầy cô tham gia giảng dạy khóa 20 ngành Quản Lý Giáo Dục Quý thầy cô là cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên và học sinh tại trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh đã hỗ trợ, công tác, và giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện đề tài. Tác giả đề tài xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo hướng dẫn đề tài khoa học:TS. Hồ Văn Liên đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ trong suốt quá trình tiến hành nghiên cứu đề tài cho đến lúc hội đồng khoa học nghiệm thu. Mặc dù tác giả đã rất cố gắng nhưng chắc chắn đề tài không tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong được nhận những ý kiến đóng góp bổ sung để đề tài được hoàn thiện. Một lần nữa, tác giả xin chân thành cám ơn quý thầy cô giáo. Huỳnh Tấn Mẫn 4 LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Huỳnh Tấn Mẫn học viên cao học khóa 20 ngành quản lý giáo dục niên khóa 2009-2011 tại Trường Đại Học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh, tôi xin cam đoan trong quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn là của chính bản thân tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của TS.Hồ Văn Liên. Kết quả nghiên cứu trong luận văn của tôi, do chính bản thân thực hiện và chưa có ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Người cam đoan Huỳnh Tấn Mẫn 5 MỤC LỤC 2TLỜI CẢM ƠN2T ........................................................................................................... 3 2TLỜI CAM ĐOAN2T ..................................................................................................... 4 2TMỤC LỤC2T ................................................................................................................ 5 2TDANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT2T .......................................................................... 8 2TMỞ ĐẦU2T ................................................................................................................... 9 2T1. Lý do chọn đề tài2T ................................................................................................................... 9 2T . Mục đích nghiên cứu2T ........................................................................................................... 11 2T3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu2T .................................................................................... 11 2T4. Phạm vi nghiên cứu2T ............................................................................................................. 12 2T5. Giả thuyết khoa học2T ............................................................................................................ 12 2T6. Nhiệm vụ nghiên cứu2T ........................................................................................................... 12 2T7. Các phương pháp nghiên cứu2T ............................................................................................ 12 2TCHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC TRONG LĨNH VỰC ĐÀO TẠO NGHỀ2T .............................................................................. 13 2T1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề:2T .............................................................................................. 13 2T1.2. Một số khái niệm cơ bản2T .................................................................................................. 15 2T1.2.1. Dạy học2T ....................................................................................................................... 15 2T1.2.2. Thiết bị dạy học2T ........................................................................................................... 15 2T1.2.3. Khái niệm chung về quản lý, quản lý giáo dục và quản lý trường học2T .......................... 17 2T1.3. Thiết bị dạy học ở trường trung cấp dạy nghề2T ................................................................ 18 2T1.3.1.Vai trò của thiết bị dạy học trong giáo dục-đào tạo2T ....................................................... 19 2T1.3.2.Vai trò của thiết bị dạy học trong đào tạo nghề2T.............................................................. 21 2T1.3.3. Các yêu cầu đối với thiết bị dạy học hiện nay2T............................................................... 26 2T1.3.4. Sử dụng thiết bị dạy học nhằm nâng cao chất lượng đào tạo2T ......................................... 28 2T1.4. Quản lý thiết bị dạy học2T .................................................................................................. 29 2T1.4.1.Mục tiêu quản lý thiết bị dạy học ở trường dạy nghề2T ..................................................... 29 2T1.4.2.Các chức năng quản lý thiết bị dạy học ở trường dạy nghề2T ............................................ 30 2T1.4.3. Nội dung quản lý thiết bị dạy học2T ................................................................................ 31 2T1.4.4. Yêu cầu mới đối với công tác quản lý thiết bị dạy học2T ................................................. 38 2T1.4.5. Phối hợp quản lý thiết bị dạy học2T ................................................................................. 39 2TCHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG THIẾT BỊ DẠY HỌC, SỬ DỤNG VÀ QUẢN LÝ THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ-KỸ THUẬT NGUYỄN HỮU CẢNH2T .......................................................................................... 41 2T .1. Vài nét về tình hình phát triển kinh tế-xã hội ở Thành phố Hồ Chí Minh2T..................... 41 6 2T .1.1. Điều kiện tự nhiên2T ....................................................................................................... 41 2T .1.2.Tình hình kinh tế-xã hội2T ................................................................................................ 41 2T .2. Vài nét về quá trình hình thành, tổ chức và hoạt động của trường TCKT-KT Nguyễn Hữu Cảnh2T ................................................................................................................................ 43 2T .2.1. Quá trình hình thành và phát triển2T ................................................................................ 43 2T .2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Nhà trường2T .......................................................................... 44 2T .2.3.Cơ cấu, tổ chức của nhà trường2T ..................................................................................... 44 2T .2.4 Ngành nghề và quy mô đào tạo2T ..................................................................................... 45 2T .3. Thực trạng thiết bị dạy học và sử dụng thiết bị dạy học tại trường TCKT-KT Nguyễn Hữu Cảnh2T ................................................................................................................................ 47 2T .3.1. Thiết bị dạy học theo ngành nghề2T ................................................................................. 47 2T .3.2. Sử dụng thiết bị dạy học của người dạy và người học2T................................................... 51 2T .4. Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở Trường TCKT-KT Nguyễn Hữu Cảnh2T ............ 56 2T .4.1. Phân cấp quản lý thiết bị dạy học2T ................................................................................. 56 2T .4.2. Quản lý việc mua sắm thiết bị dạy học2T ......................................................................... 59 2T .4.3. Quản lý công tác bảo quản, duy tu thiết bị dạy học2T....................................................... 64 2T .4.4. Quản lý người dạy với việc sử dụng thiết bị dạy học2T .................................................... 66 2T .4.5. Quản lý người học với việc sử dụng thiết bị dạy học2T .................................................... 72 2T .4.6. Phối hợp quản lý thiết bị dạy học2T ................................................................................. 76 2T .5. Đánh giá thực trạng công tác quản lý TBDH ở trường TCKT-KT2T ................................ 78 2T .5.1. Ưu điểm về công tác quản lý.2T ....................................................................................... 78 2T .5.2. Hạn chế2T ....................................................................................................................... 78 2T .5.3.Nguyên nhân2T ................................................................................................................ 79 2TCHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC THIẾT BỊ DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRUNG CẤP KINH TẾ-KỸ THUẬT NGUYỄN HỮU CẢNH2T ..................................................................................................................... 81 2T3.1. Những định hướng xác định các biện pháp2T ..................................................................... 81 2T3.1.1. Quan điểm, nguyên tắc về quản lý công tác thiết bị dạy học trong Trường TCKT-KT Nguyễn Hữu Cảnh2T ................................................................................................................. 81 2T3.1.2. Cơ sở lí luận và thực tiễn2T ............................................................................................. 83 2T3.1.3. Quan điểm, nguyên tắc quản lý công tác TBDH đã được trình bày ở mục.2T ................... 83 2T3.2. Các biện pháp chủ yếu quản lý thiết bị dạy học ở trường TCKT-KT Nguyễn Hữu Cảnh2T .................................................................................................................................................. 84 2T3.2.1. Nhóm biện pháp tăng cường quản lý hành chính2T .......................................................... 84 2T3.2.2. Nhóm biện pháp nâng cao nhận thức và hiểu biết về công tác thiết bị dạy học và quản lý công tác thiết bị dạy học2T ........................................................................................................ 85 2T3.2.3. Nhóm biện pháp tăng cường các chức năng quản lý thiết bị dạy học2T ............................ 86 2T3.2.4. Nhóm các biện pháp bổ trợ2T .......................................................................................... 91 7 2T3.2.5. Phối hợp quản lý thiết bị dạy học2T ................................................................................. 93 2T3.3.Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp2T........................................ 94 2TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ2T ................................................................................ 98 2T ÀI LIỆU THAM KHẢO2T ................................................................................... 103 2TPHỤ LỤC2T ............................................................................................................. 106 8 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BB : Biên bản BBGNV&NT : Biên bản giao nhận và nghiệm thu. CNTT & TT : Công nghệ thông tin và truyền thông CBNV : Cán bộ nhân viên CBQL : Cán bộ quản lý CNH : Công nghiệp hóa CSVC : Cơ sở vật chất CTTBDH : Công tác thiết bị dạy học ĐV : Đơn vị GV : Giáo viên GD_ĐT : Giáo dục_đào tạo HS : Học sinh HĐMSTS : Hội đồng mua sắm tài sản HĐH : Hiện đại hóa. KTTĐPN : Kinh tế trọng điểm phía nam. PPDH : Phương pháp dạy học PTKTDH : Phương tiện kỹ thuật dạy học PHHS : Phụ huynh học sinh QL : Quản lý TB : Thiết bị TBDH : Thiết bị dạy học TTSX : Thực tập sản xuất TBDH : Thiết bị dạy học 9 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Chính sách phát triển giáo dục-đào tạo luôn được coi là “quốc sách hàng đầu”, là nền tảng để phát triển toàn toàn diện các mặt, các lĩnh vực của đời sống kinh tế-xã hội, đặc biệt nhằm giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và bảo đảm cho nền kinh tế thị trường phát triển ổn định và bền vững. Trước những thách thức mới của thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế, vấn đề xây dựng nguồn nhân lực có chất lượng cao đã, đang và sẽ đặt ra cho nền giáo dục-đào tạo ở nước ta phải không ngừng được đổi mới, cải cách và dần hoàn thiện cả về chất và lượng. Cùng với quá trình đó, quản lý công tác thiết bị đào tạo ngày được coi trọng và là một trong những yếu tố quyết định đến chất lượng đào tạo nói chung và đào tạo nghề nói riêng. Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH, HĐH) đất nước, Nghị quyết Đại hội Đảng VIII, IX, X đã đặt ra vấn đề đổi mới giáo dục-đào tạo một cách toàn diện và đồng bộ, nhất là về phương pháp giáo dục [7], [8], [9] .Điều 3 khoản 2 Luật Giáo dục năm 2005, sửa đổi, bổ sung năm 2008 đã khẳng định: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên” theo đó, phương tiện đào tạo phải được quản lý, sử dụng một cách hợp lý và hiệu quả nhằm tạo ra “cầu nối” cho động lực thúc đẩy quá trình đào tạo có chất lượng ở các cơ sở đào tạo của nước ta hiện nay.[26] Trường trung cấp kinh tế - kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh từ ngày thành lập tháng 4 năm 1997 đến nay, đã không ngừng được mở rộng về quy mô ngành, nghề đào tạo, đáp ứng kịp thời nguồn nhân lực có chất lượng, phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội của Thành phố Hồ Chí Minh. Trong những năm qua, để nâng cao chất lượng đào tạo, Nhà trường đã không ngừng đầu tư, cải tiến nâng cao chất lượng các cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; bồi dưỡng năng lực đội ngũ giảng viên và cán bộ quản lý. Tuy nhiên, phần lớn các trang thiết bị từ những năm 2000 trở về trước, được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước và viện trợ của Đài Loan nên đã quá cũ và không còn khả năng sử dụng cho mục đích đào tạo theo các ngành, nghề ở Nhà trường. Các phương tiện phục vụ cho dạy học mới được trang bị từ năm 2005 đến nay cũng đang ngày càng lạc hậu, xuống cấp và không phát huy được 10 hiệu quả sử dụng. Điều này phản ánh những yếu kém trong quản lý công tác thiết bị dạy học của Nhà trường trong những năm qua, cụ thể như: Thứ nhất, việc lập kế hoạch đầu tư mua sắm trang, thiết bị dạy học chưa mang tính chiến lược, lâu dài và ổn định. Tính không đồng bộ giữa thiết bị với mục tiêu, yêu cầu đào tạo đã phản ánh khả năng xây dựng các kế hoạch còn trong tình trạng “bị động”, “đối phó”. Do đó, các thiết bị cũng chỉ đáp ứng được một số kỹ năng đào tạo ở trong một thời gian ngắn, thậm chí có trang thiết bị mua về không được sử dụng. Ví dụ như, kế hoạch mua sắm mới phòng máy tính nhằm đào tạo chuyên sâu kỹ năng lập trình năm học 2005-2006 của Nhà trường, nhưng chỉ đến năm 2009-2010 các thiết bị này đều xuống cấp và không đáp ứng được nhu cầu đào tạo kỹ năng của người học... Như vậy, cán bộ làm công tác tham mưu còn hạn chế về khả năng dự kiến, dự báo về xây dựng các kế hoạch mua sắm thiết bị dạy học phù hợp với những chiến lược phát triển dài hạn hay thậm chí là trung hạn ở Nhà trường trong những năm qua. Tính hình thức trong xây dựng kế hoạch và tổ chức mua sắm là một trong những nguyên nhân tạo ra những lãng phí không đáng có và làm cho quá trình đào tạo trở nên “thiếu” những thiết bị cần thiết và “thừa” những thiết bị không cần thiết. Chẳng hạn như, xây dựng hệ thống cơ sở nhà xưởng với các trang thiết bị vừa để đào tạo kỹ năng thực hành vừa gia công sản phẩm, sửa chữa,... theo đơn đặt hàng của tổ chức hoặc cá nhân thì hiện tại các cơ sở này chỉ đáp ứng được một phần đào tạo kỹ năng mà chưa thể thực hiện được mục tiêu về tăng thêm nguồn thu cho Nhà trường. Thứ hai, việc tổ chức mua sắm các trang thiết bị còn để xảy ra tình trạng lãng phí. Hiện tại, việc mua sắm các trang thiết bị ở Nhà trường do phòng đào tạo trực tiếp tiến hành. Do đó, việc quản lý đơn giá, chất lượng trang thiết bị còn bị “bỏ ngỏ”. Điều này dẫn đến tình trạng giá thiết bị có thể bị “đội” lên do một số cán bộ khai mức giá cao hơn so với giá thị trường hoặc mua không đúng chủng loại, chất lượng theo hợp đồng. Thực trạng này phản ánh quy trình và khả năng quản lý còn đơn giản và chưa chặt chẽ. Cụ thể như, quy trình “mời thầu” chưa được áp dụng phổ biến cho mọi loại thiết bị dạy học; quá trình thẩm định nhà thầu do một số cán bộ tiến hành mà không phải là một hội đồng do nhà trường thành lập hay đánh giá chất lượng các thiết bị dạy học chủ yếu trên cơ sở giấy tờ, hoá đơn, chứng từ;... Thứ ba, việc quản lý và sử dụng hiệu quả các trang thiết bị dạy học còn nhiều hạn chế. Thực trạng về tình trạng “thiếu trách nhiệm” hay “thờ ơ”,... với quản lý và sử dụng phương tiện của cán bộ trong quá trình đào tạo ở nhà trường vẫn xảy ra phổ biến làm cho 11 các trang thiết bị trở nên “không phát huy được tác dụng” hoặc sử dụng một cách “tùy tiện”. Ví dụ như: máy móc, máy tính, nhà xưởng,... thuộc trách nhiệm quản lý của nhân viên, cán bộ nhưng nhân viên, cán bộ này lại không có chuyên môn để tự bảo quản, duy tu sửa chữa được các thiết bị đó. Mặt khác, các phương tiện này là công cụ để giảng viên thực hành giảng dạy và người học thực tập nhưng những chủ thể này lại không có trách nhiệm quản lý,... Do vậy, đã tạo ra sự không thống nhất trong quản lý và sử dụng giữa các chủ thể là người quản lý, bảo dưỡng; giáo viên và người học. Điều này cho thấy, cơ chế xác định trách nhiệm và tính phải chịu trách nhiệm về sử dụng và bảo quản cho từng đầu mối hay cán bộ chưa được quan tâm nên các trang thiết bị sử dụng không thống nhất, lãng phí và ít được duy tu sửa chữa kịp thời. Để“Dự án đầu tư phát triển giáo dục kỹ thuật và dạy nghề” của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn II, từ năm 2010-2015 đầu tư cho trường trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh (TCKT-KT.NHC) có hiệu quả cao trong đầu tư, mua sắm, sử dụng và bảo quản nhằm đáp ứng mục tiêu, yêu cầu về nâng cao chất lượng đào tạo nghề giai đoạn 2010-2015 và tầm nhìn 2020 ở Nhà trường, đã đặt ra vấn đề phải cải cách, đổi mới quản lý công tác thiết bị dạy học. Với những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Thực trạng quản lý thiết bị dạy học ở trường trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh ” để nghiên cứu làm luận văn tốt nghiệp chuyên ngành quản lý giáo dục. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở khảo sát và thực trạng quản lý công tác trang thiết bị dạy học đề tài các giải pháp quản lý công tác thiết bị dạy học, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh trong thời gian tới. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý thiết bị dạy học tại trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Thực trạng quản lý thiết bị dạy học tại trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh. 12 4. Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu thực trạng quản lý công tác thiết bị dạy học ở phạm vi cấp Trường và một số khoa: Cơ Khí, Điện – Điện Tử, May - Thiết Kế Thời Trang, Động Lực – Lái Xe, Công Nghệ Thông Tin, Kinh tế, Khoa học cơ bản, Chính trị - Thể chất . 5. Giả thuyết khoa học - Thiết bị dạy học ở trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay. - Việc quản lý trang thiết bị của cán bộ trường trung cấp kinh tế-kỹ thuật Nguyễn Hữu Cảnh TpHCM chưa quan tâm đúng mức, hiệu quả chưa cao, chưa đáp ứng kịp thời các yêu cầu đổi mới giáo dục