Luận văn Thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Ngọc Huỳnh THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÙ GIA MẬP TỈNH BÌNH PHƯỚC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thành Phố Hồ Chí Minh - 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH Phạm Ngọc Huỳnh THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNGTIỂU HỌC HUYỆN BÙ GIA MẬP TỈNH BÌNH PHƯỚC Chuyên ngành: Quản lí giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. VÕ THỊ BÍCH HẠNH Thành Phố Hồ Chí Minh - 2014 LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến quý Thầy, Cô, Lãnh đạo Trường ĐHSP TP. Hồ Chí Minh, phòng SĐH, Khoa Tâm Lý - Giáo Dục, các phó Giáo sư, Tiến sĩ đã tham gia giảng dạy và tạo điều kiện để tôi hoàn thành lớp cao học QLGD khóa 23. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành sâu sắc đến Tiến sĩ Võ Thị Bích Hạnh - người đã tận tâm giúp đỡ, hướng dẫn để tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến BGH và tập thể thầy, cô giáo các trường tiểu học (Trường Tiểu Học Long Phú, Trường Tiểu Học Phú Riềng A, Trường Tiểu HọcPhú Riềng B, Trường Tiểu Học Phú Trung, Trường Tiểu Học Bù Nho, Trường Tiểu Học Long Tân, Trường Tiểu Học Lê Hoàn), nơi tác giả chọn nghiên cứu, các bạn học và người thân Tất cả đã ủng hộ quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện hỗ trợ về tinh thần, vật chất và các điều kiện để tôi có thể hoàn thành khóa học và thực hiện thành công đề tài của mình. Mặc dù trong thời gian thực hiện luận văn, tôi đã có rất nhiều cố gắng nhưng chắc chắn luận văn này còn nhiều thiếu sót mong sự giúp đỡ, góp ý của quí Thầy, Cô và các bạn đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2014. Phạm Ngọc Huỳnh DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Kí hiệu Chú giải BGH Ban giám hiệu CBQL Cán bộ quản lí ĐHSP Đại học sư phạm GD&ĐT Giáo dục và Đào tạo GV Giáo viên HĐDH Hoạt động dạy học HS Học sinh KP Khối phó KT Khối trưởng N Số lượng Nxb Nhà xuất bản QLGD Quản lí giáo dục QLGV Quản lí giáo viên QLTH Quản lí trường học SĐH Sau đại học TH Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông XHCN Xã hội chủ nghĩa % Phần trăm MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ......................................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................................. 4 3.1. Khách thể nghiên cứu .......................................................................................... 4 3.2. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 4 4. Giả thuyết nghiên cứu.................................................................................................. 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 4 6. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................................... 5 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu .......................................................... 5 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SỬ DỤNG ĐỘI NGŨGIÁO VIÊN TIỂU HỌC ....................................................................................................................... 8 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................................ 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................................ 11 1.3. Lý luận về việc sử dụng đội ngũ giáo viên tểu học ................................................ 18 1.4. Nội dung của việc sử dụng đội ngũ giáo viên tiểu học .......................................... 26 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÍ VIỆC SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÙ GIA MẬP TỈNH BÌNH PHƯỚC ......................................................................................................................... 35 2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu ................................................................................. 35 2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên tiểu học của huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước .. 39 2.3. Thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình phước ........................................................................................ 48 2.4. Nhận xét chung về thực trạng công tác sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước ............................................. 63 2.5. Nguyên nhân thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước ............................................................... 65 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÍ VIỆC SỬ DỤNG ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN BÙ GIA MẬP TỈNH BÌNH PHƯỚC ............................................................................................................... 69 3.1. Cơ sở đề xuất các giải pháp .................................................................................... 69 3.1.2. Cơ sở nghiên cứu thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước............................................... 72 3.2. Đề xuất một số giải pháp sử dụng đội ngũ giáo viên tiểu học ở một số trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước ...................................................................... 73 3.3. Khảo sát về tính khả thi của các giải pháp ............................................................. 89 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ....................................................................................... 95 1. Kết luận ...................................................................................................................... 95 2. Kiến nghị ................................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................... 99 DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Các bước để kế hoạch sử dụng đội ngũ giáo viên thành công ................ 28 Sơ đồ 1.2. Nguyên tắc của sự lãnh đạo có tầm nhìn ................................................ 30 Sơ đồ 1.3. Bốn bước trong kiểm tra quản lí ............................................................ 32 Bảng 2.1. Thống kê số trường, số lớp, số học sinh tiểu học giai đoạn 2009-2014 .. 36 Bảng 2.2. Thống kê tỷ lệ học sinh trên một lớp học ................................................ 37 Bảng 2.3. Thống kê hiệu suất đào tạo của huyện từ năm 2009-2014 ...................... 38 Bảng 2.4. Thống kê số lượng giáo viên tiểu học từ năm 2009-2014 ....................... 39 Bảng 2.5.1. Đánh giá số lượng giáo viên ................................................................. 41 Bảng 2.5.2. Đánh giá số lượng giáo viên theo thâm niên ........................................ 42 Bảng 2.5.3. Đánh giá số lượng giáo viên của cán bộ quản lí và giáo viên .............. 44 Bảng 2.6. Đánh giá cơ cấu đội ngũ giáo viên ........................................................... 45 Bảng 2.7. Đánh giá về chất lượng đội ngũ giáo viên ............................................... 46 Bảng 2.8.1. Đánh giá về mức độ sử dụng đội ngũ giáo viên tại các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập ......................................................................... 48 Bảng 2.8.2. So sánh đánh giá về mức độ sử dụng đội ngũ giáo viên giữa cán bộ quản lí và giáo viên .............................................................................. 49 Bảng 2.9.1. Khảo sát việc lập kế hoạch sử dụng đội ngũ giáo viên. ........................ 50 Bảng 2.9.2. Đánh giá việc lập kế hoạch sử dụng đội ngũ giáo viên giữa CBQL và giáo viên .......................................................................................... 52 Bảng 2.10.1. Thực trạng tổ chức thực hiện việc sử dụng đội ngũ giáo viên ............ 54 Bảng 2.10.2. Đánh giá thực trạng tổ chức thực hiện việc sử dụng đội ngũ giáo viên giữa CBQL và GV ...................................................................... 56 Bảng 2.11.1. Thực trạng kiểm tra đánh giá việc sử dụng đội ngũ GV..................... 58 Bảng 2.11.2. Kiểm tra sự khác biệt trong quá trình kiểm tra đánh giá việc sử dụng đội ngũ giáo viên giữa cán bộ quản lí và giáo viên .................. 60 Bảng 2.12. Những yếu tố ảnh hưởng tới việc sử dụng đội ngũ giáo viên ................ 62 Bảng 3.1.1. Kết quả đánh giá của CBQL và GV về các biện pháp và tính khả thi . 89 Bảng 3.1.2. Khảo sát tính khả thi của các biện pháp................................................ 90 Biểu đồ 2.1. Hiệu suất đào tạo từ năm 2009-2014 ................................................... 38 Biểu đồ 2.2. Tỉ lệ giáo viên trên lớp ......................................................................... 40 Biểu đồ 2.3. Đánh giá về số lượng đội ngũ giáo viên .............................................. 41 Biểu đồ 2.4. Đánh giá cơ cấu đội ngũ giáo viên ...................................................... 45 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong chiến lược phát triển kinh tế -xã hội của đất nước, cùng với việc đẩy mạnh phát triển các ngành kinh tế mũi nhọn, Đảng và nhà nước ta đã đặc biệt chú trọng phát triển sự nghiệp GD&ĐT. Giáo dụcvà Đào tạocùng với khoa học và công nghệ được xem là quốc sách hàng đầu trong giai đoạn cách mạng mới của đất nước.Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2010-2020 đã khẳng định “phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu, đổi mới căn bản toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế. Trong đó, đổi mới cơ chế quản lí giáo dục là khâu then chốt”. Trong mục tiêu giáo dục phổ thông nói chung và mục tiêu giáo dục tiểu học nói riêng được xác định rõ là: Đào tạo thanh thiếu niên học sinh phát triển toàn diện về các mặt: Đức, Trí, Thể, Mỹ, Kỷ, trở thành những công dân tốt, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Đội ngũ giáo viên trong các nhà trường được xác định là lực lượng nòng cốt, là nhân tố hàng đầu quyết định chất lượng và hiệu quả của Giáo dục và Đào tạo. Trước tình hình đó đòi hỏi phải có sự tăng cường công tác quản lí và sử dụng đội ngũ GV nói chung và giáo viên tiểu học nói riêng một cách hợp lý. Đây là nhiệm vụ đáp ứng yêu cầu trước mắt vừa mang tính chiến lược lâu dài, nhằm góp phần thực hiện thành công chiến lược phát triển giáo dục giai đoạn 2010-2020. Trong chiến lược phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2010-2020 nêu rõ “nhân lực Việt Nam hội đủ các yếu tố cần thiết về thái độ nghề nghiệp, các năng lực ứng xử, và tính năng động, tự lực cao đáp ứng những yêu cầu đặt ra đối với người lao động trong xã hội công nghiệp”. Thực tế hiện nay chúng ta thấy có rất nhiều nơi, nhiều đơn vị đang đua nhau mở cửa, chiêu tập nhân tài, nhiều cấp và cán bộ quản lí đã dành khá nhiều thời gian và công sức đề bồi dưỡng nhân tài. Tuy vậy, cũng còn không ít những cán bộ quản lí coi nhẹ việc việc sử dụng hợp lý nhân tài, không sắp xếp những người dưới 2 quyền vào những cương vị thỏa đáng gây nên tình trạng lãng phí nhân tài. Trong các cơ sở giáo dục cũng vậy, rất nhiều CBQL bỏ công sức ra tìm kiếm những giáo viên có năng lực chuyên môn cao, kinh nghiệm trong giáo dục... nhưng cũng không ít những CBQL khi tìm được nguồn nhân lực có kinh nghiệm thì lại sử dụng không đúng, không phù hợp gây nên sự lãng phí rất lớn cho trường học. Bù Gia Mập là một huyện thuộc tỉnh Bình Phước, được thành lập vào ngày 11 tháng 8 năm 2009 theo nghị quyết số 35-NQ/CP của Chính phủ và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 01 tháng 11 năm 2009, trên cơ sở phần còn lại của huyện Phước Long cũ. Là một huyện mới tách với cơ sở vật chất rất khó khăn, đội ngũ cán bộ quản lí một phần là cán bộ mới được bổ nhiệm chưa có kinh nghiệm trong quản lí, một phần còn non yếu trong công tác sử dụng đội ngũ giáo viên. Trong khi đó, Quyết đinh số 138/QĐ-UBND ngày 6 tháng 12 năm 2012 của UBND tỉnh Bình Phước về phát triển giáo dục tỉnh Bình Phước đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020 có nêu mục tiêu về giáo dục phổ thông như sau “nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện”và giải pháp sẽ là “sử dụng đãi ngộ theo tài năng và sự cống hiến với tinh thần tôn vinh nghề dạy học, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên đi học tập, bồi dưỡng ở những trường trong và ngoài nước”. Việc bố trí, sử dụng đội ngũ GV có ảnh hưởng rất mạnh mẽ đến việc phát huy vai trò của đội ngũ GV. Nếu bố trí, sử dụng hợp lý, đúng khả năng chuyên môn là điều kiện thuận lợi để đội ngũ GV đạt hiệu quả lao động cao và phát huy được tính tích cực, sáng tạo trong quá trình thực hiện vai trò của mình. Hiện nay, GV ở các bậc học nói chung và bậc tiểu học của huyện Bù Gia Mập nói riêng còn rất thiếu, nhưng để bảo đảm chất lượng Giáo dục và Đào tạovà vì lợi ích lâu dài của sự nghiệp trồng người, CBQL giáo dục của huyện kiên quyết yêu cầu: “Không bố trí người kém phẩm chất làm giáo viên, kể cả giáo viên hợp đồng”. Đây là quan điểm rất quan trọng khi tuyển chọn và bố trí giáo viên. Trong bố trí, sử dụng đội ngũ GV cần coi trọng năng lực sáng tạo thật sự về chuyên môn nghiệp vụ, đúng người, đúng việc, cần phê phán quan điểm cho rằng cứ có bằng cấp cao thì làm việc gì cũng 3 được. Tuyệt đối không điều động những GV thuộc môn học này sang dạy môn học khác. Hiện nay trong các trường tiểu học của huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước “đội ngũ GV vừa thiếu lại vừa thừa”đáng lo ngại là những tác động tiêu cực của cơ chế thị trường cũng như quá trình chậm đổi mới các quy định không còn phù hợp của ngành giáo dục. Điều đó làm hạn chế việc thực hiện vai trò sử dụng đội ngũ giáo viên của CBQL. Là một trong những nguyên nhân dẫn đến thực trạng sử dụng đôi ngũ giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới hiện nay. Một bộ phận giáo viên vẫn phải kiêm nhiệm nhiều vị trí công việc trong khi vẫn còn có giáo viên phải làm những công việc không đúng với chuyên môn của mình. Nhiều trường tiểu học trên địa bàn huyện ở những khu vực có điều kiện khó khăn, điều kiện cơ sở vật chất còn thiếu nhiều giáo viên ở rất xa trường nên gặp nhiều khó khăn trong quá trình công tác. Là một huyện mới được thành lập nên một bộ phận CBQL mới được bổ nhiệm chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc phân công, phân việc cho giáo viên chưa khách quan và khoa học . Trước yêu cầu và nhiệm vụ đặt ra cho sự phát triển kinh tế - xã hội cũng như giáo dục của huyện trong thời gian tới. Các trường tiểu học trên địa bàn huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước cũng có một vai trò quan trọng trong việc đóng góp vào sự thành công chiến lược của tỉnh cũng như chiến lược phát triển giáo dục của quốc gia. Để khắc phục được tình trạng trên, nâng cao chất lượng giáo dục, phát huy hết khả năng của ngành giáo dục trong huyện thì việc sử dụng hiệu quả nguồn nhân lực hiện có của huyện, của các trường học là điều cực kì quan trọng, góp phần vào việc thành công của chiến lược phát triển giáo dục của tỉnh và của quốc gia. Với cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, chúng tôi chọn nghiên cứu đề tài “Thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của hiệu trưởngcác trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước”làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành quản lí giáo dục. 4 2. Mục đích nghiên cứu Xác định thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng tại các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. Từ đó đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng đội ngũ giáo viên tại các trường trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lí giáo viên nhà trường tiểu học. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. 4. Giả thuyết nghiên cứu Mặc dù việc sử dụng đội ngũ giáo viên của HT các trường Tiểu học của huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước đã đạt được một số kết quả bước đầu trong khâu lập kế hoạch phân công, sắp xếp giờ dạy cho giáo viên. Tuy vậy, trên thực tế việc sử dụng đội ngũ giáo viên của HT các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập, Tỉnh Bình Phước vẫn còn nhiều hạn chế. Công tác tổ chức, chỉ đạo việc thực hiện kế hoạch sử dụng đội ngũ giáo viên của HT chưa được quan tâm đầy đủ và còn mang tính hình thức. Công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch phân công, sắp xếp giờ dạy, dự giờ của giáo viên còn thiếu căn cứ, chưa đồng bộ và thống nhất với nhau. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa những cơ sở lý luận việc sử dụng đội ngũ giáo viên tiểu học. 5.2. Khảo sát thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng các trường tiểu học ở huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. 5 5.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm đáp ứng yêu cầu sử dụng giáo viên trong giai đoạn hiện nay ở huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. 6. Phạm vi nghiên cứu Đề tài tiến hành nghiên cứu ở 7 Trường Tiểu Học trên địa bàn huyện: - Trường Tiểu Học Phú Trung, xã Phú Trung, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiểu Học Phú Riềng A, xã Phú Riềng, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiêu Học Phú Riềng B, xã Phú Riềng, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiểu Học Long Phú, xã Bù Nho, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiểu Học Lê Hoàn, xã Long Tân, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiểu Học Long Tân, xã Long Tân, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. - Trường Tiểu Học Bù Nho, xã Bù Nho, huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận nghiên cứu 7.1.1. Quan điểm hệ thống - cấu trúc Quan điểm này được vận dụng trong nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết và nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn của đề tài. Tiếp cận quan điểm này, giúp người nghiên cứu tìm hiểu được sử dụng đội ngũ giáo viên tiểu học là một trong những nội dung quan trọng của quản lí trường học. Nó có mối liên hệ chặt chẽ với các nội dung quản lí khác ở nhà trường phổ thông. Cần xem sử dụng đội ngũ giáo viên là một hệ thống với các yếu tố hợp thành như: mục đích quản lí, nội 6 dung quản lí, phương pháp quản lí, đối tượng quản lí, hình thức và kết quả quản lí giáo dục. 7.1.2. Quan điểm lịch sử - logic Sử dụng đội ngũ giáo viên được tiến hành xuyên suốt trong quá trình quản lí ở nhà trường phổ thông. Sử dụng giáo viên bắt nguồn từ việc đảm bảo mục tiêu giáo dục nói chung, được thực hiện trong một điều kiện không gian, thời gian, hoàn cảnh cụ thể. Quan điểm lịch sử - logic định hướng cho người nghiên cứu thu thập thông tin, số liệu theo đúng mục đích nghiên cứu, trình bày vấn đề một cách logic. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Xuất phát từ yêu cầu giải quyết các vấn đề thực tiễn của công tác quản lí và sử dụng nhân sự trong tình hình kinh tế hiện nay, người nghiên cứu tiến hành nghiên cứu trên các đối tượng liên quan để tìm hiểu được thực trạng sử dụng đội ngũ giáo viên của Hiệu trưởng tại các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập tỉnh Bình Phước.Nhằm đề xuất một số biện pháp quản lí phù hợp thực tiễn các trường tiểu học huyện Bù Gia Mập. 7.2. Phương pháp nghiên cứu 7.2.1. Phương pháp ng