Luận văn Vận dụng kiến thức, đặc điểm dạng người để xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích

LUẬN VĂN: Vận dụng kiến thức, đặc điểm dạng người để xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích mở đầu 1. Lý do lựa chọn nghiên cứu đề tài Kỹ thuật hình sự là hệ thống những tri thức phương pháp của khoa học tự nhiên và những phương tiện kỹ thuật được xây dựng và phát triển trên cơ sở tri thức và khoa học do đó phát hiện, điều tra và phòng ngừa tội phạm. Kỹ thuật hình sự chuyên nghiên cứu vận dụng, sử dụng các quy luật tự nhiên, các thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ vào mục đích phát hiện, thu thập, đánh giá và sử dụng chứng cứ, cũng như phát triển và ứng dụng các phương pháp, phương tiện kỹ thuật phòng chống tội phạm. Trong đó, nghiên cứu đặc điểm dạng người là lĩnh vực khoa học vận dụng những thành tựu của các ngành khoa học khác để nghiên cứu về hình thái cấu trúc đặc điểm các bộ phận bề ngoài cơ thể đồng thời mô tả, ghi nhận, tái tạo nó theo phương pháp và nguyên tắc riêng biệt của kỹ thuật hình sự nhằm phục vụ vào công tác phòng ngừa, đấu tranh chống các loại tội phạm. Trên cơ sở đó, dựa vào nghiên cứu đặc điểm dạng người để phục vụ cho lực lượng cảnh sát nhân dân xác định tung tích nạn nhân và tìm hiểu người mất tích. Việc tiến hành truy tìm, xác định tung tích nạn nhân và tìm hiểu người mất tích là việc ghi nhận, mô tả, tái tạo một hệ thống các đặc điểm đặc trưng để nhận lại con người đó. Ghi nhận, mô tả, tái tạo những đặc điểm bề ngoài của một đối tượng là việc cần thiết có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo ra một thể thống nhất nhằm truy nguyên ra đối tượng cụ thể phục vụ tốt cho quá trình điều tra, khám phá vụ án. Việc tiến hành truy tìm, xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích phải được mô tả thật cụ thể theo đúng phương pháp khoa học và những nguyên tắc đã đề ra, tạo thành một hệ thống đặc điểm đủ cơ sở để nhận lại con người đó. Bởi vậy, việc nghiên cứu đặc điểm dạng người được áp dụng đúng phương pháp khoa học và những nguyên tắc để xây dựng nên một hệ thống các điểm nhằm truy nguyên ra một con người cụ thể là việc làm có ý nghĩa quan trọng trong công tác điều tra, khám phá và truy bắt tội phạm của lực lượng công an nhân dân nói chung và lực lượng cảnh sát nhân dân nói riêng. Vì vậy đó là lý do em chọn đề tài: " Vận dụng kiến thực đặc điểm dạng người để xác định tung tích nạn nhân và tỡm kiếm người mất tích " 2. Phương pháp nghiên cứu đề tài - Sử dụng phương pháp luận chủ nghĩa Mác - Lênin. - Sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp. - Sử dụng phương pháp tài liệu sẵn có. 3. Bố cục đề tài - Phần mở bài. - Phần nội dung. 1. Một số kiến thức cơ bản về đặc điểm dạng người 1.1. Đặc điểm về cơ thể 1.2.Đặc điểm về sự hoạt động của cơ thể 1.3. Đặc điểm về đồ vật có liên quan 2. Vận dụng kiến thức đặc điểm dạng người để xác định tung tích 2.1. Thế nào là xác định tung tích nạn nhân và tìm hiểu người mất tích 2.2. áp dụng kiến thức nghiên cứu đặc điểm dạng người để xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích - Phần kết luận nội dung 1. Một số kiến thức cơ bản về đặc điểm dạng người Nghiên cứu đặc điểm dạng người trong khoa học hình sự là khoa học nghiên cứu về cách ghi nhận, mô tả tái tạo lại hình dạng đặc điểm bề ngoài con người nhằm phục vụ công tác phòng ngừa, đấu tranh chông tội phạm và quản lý con người. Việc ghi nhận các đặc điểm dạng người bằng cách chụp ảnh căn cước, chụp ảnh nhận dạng, cũng như vẽ hình mặt người và các đặc điểm trên đó để lưu vào tàng thư hình sự của cơ quan điều tra cũng như các lực lượng khác liên quan. Ghi nhận, mô tả và tái tạo những đặc điểm bề ngoài của một đối tượng luôn luôn có quan hệ mật thiết với nhau nhằm tạo thành một hệ thống các đặc điểm đặc trưng của đối tượng nhằm truy nguyên ra đối tượng. Những công việc tiến hành trên phải tuân theo những phương pháp, cũng như những nguyên tắc cơ bản của kỹ thuật hình sự về sự thống nhất, đầy đủ, chính xác đồng thời phải tuân thủ theo một trình tự nhất định khi mô tả các đặc điểm chung và riêng. Nghiên cứu các đặc điểm bề ngoài nhằm mục đích xây dựng nên một hệ thống các đặc điểm đặc trưng phục vụ cho công tác điều tra của lực lượng cảnh sát nhân dân như xác định tung tích nạn nhân, tìm kiếm người mất tích... Dựa vào hệ thống các đặc điểm để nhận dạng ra một con người cụ thể cũng như nhằm mục đích xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích thì chúng ta phải tìm hiểu nghiên cứu các đặc điểm của các bộ phận cơ thể và các đặc điểm phục vụ cho công tác điều tra, khám phá tội phạm. 1.1. Đặc điểm cơ thể a. Đặc điểm chung Mỗi một con người sinh ra và phát triển lớn lên đều có những đặc điểm chung giống nhau, những đặc điểm chung phổ biến này chúng ta có thể dễ dàng nhận biết được bằng cách quan sát, như đặc điểm dân tộc, giới tính, tầm cao, trạc tuổi, tầm vóc. Dựa vào những đặc điểm chung này khi tiếp nhận thông tin chúng ta không thể truy nguyên cá biệt được đối tượng mà chỉ có thể dựa vào để truy nguyên theo nhóm đối tượng. Trong công tác của lực lượng cảnh sát điều tra, trinh sát, lực lượng cảnh sát giao thông, quản lý hành chính... khi nhận được các tin báo về vụ việc mang tính hình sự, các lực lượng phải tiếp nhận các thông tin bằng cách ghi nhận lại mô tả của người báo sự việc. Việc ghi nhận những thông tin ban đầu chính xác và tỷ mỷ giúp cho cán bộ tiếp theo xuống xử lý vụ việc được thuận lợi hơn. Khi nhận được thông tin, qua mô tả ban đầu của người báo tin chúng ta tiến hành ghi nhận những thông tin đó, đồng thời rà soát các vụ việc đang tiến hành xem đây có phải là những thông tin có liên quan đến vụ án hay không, như khi chúng ta nhận được thông tin một người đang mất tích mà người nhà đến cơ quan công an khai báo nhờ tìm kiếm, qua mô tả ban đầu về các đặc điểm chung như dân tộc, giới tính, tầm vóc, tầm cao và trạc tuổi chúng ta nhận thấy đây là nạn nhân trong một vụ án mà lực lượng cảnh sát đang xác định tung tích nạn nhân, do đang tiến hành xác định tung tích nạn nhân khi nhận được tin báo, chúng ta tiến hành cho nhận dạng tử thi. Trong công tác tác truy nã kẻ phạm tội, nhằm tránh bắt nhầm đối tượng, cơ quan cảnh sát tiến hành mô tả các đặc điểm chung bề ngoài của đối tượng như về đặc điểm dân tộc, giới tính, tầm cao, trạc tuổi tầm vóc nhằm mục đích nhận biết đối tượng dễ dàng, giúp cho cán bộ điều tra nhận biết đúng khi tiến hành truy bắt. Đồng thời khi thông báo cho các phương tiện thông tin đại chúng quần chúng nhân dân dựa vào các đặc điểm chung đó kịp thời thông báo tố giác kẻ phạm tội trước cơ quan pháp luật. Khi tiến hành xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích, khi mô tả về dân tộc ta tiến hành mô tả các đặc điểm về hình thái cấu trúc cơ thể đó, về trang phục của người đó trước khi đi... khi mô tả về giới tính của nạn nhân hay người mất tích, ta phải nêu rõ là nam hay nữ, độ tuổi khoảng bao nhiêu, tầm cao như thế nào, vóc dáng ra sao để khi nhận dạng có cơ sở để tiến hành các biện pháp tiếp theo. Để nhận biết chính xác các đặc điểm chung bề ngoài của đối tượng chúng ta cần phải mô tả tỷ mỷ đối tượng để cho thân nhân nạn nhân, lực lượng truy bắt tội phạm truy nã, tìm kiếm người mất tích tìm hiểu được nhanh chóng chính xác. b. Đặc điểm cấu trúc các bộ phận trên cơ thể con người Nói chung con người đều có sự giống nhau về cấu trúc cơ thể, mỗi người đều có các bộ phận, chức năng giống nhau. Tuy nhiên mỗi bộ phận ở mỗi người lại có hình thái và đặc điểm khác nhau. Vì vậy trong việc xác định, mô tả để tiến hành công tác xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích đòi hỏi lực lượng cảnh sát nhân dân phải nghiên cứu đặc điểm dạng người để từ đó nhận biết ra được những đặc điểm nổi bật trên các bộ phận để từ đó tiến hành truy nguyên ra con người đó. Cấu trúc cơ thể con người đầy đủ đều có tai, mũi, họng, chân tay... nhưng trong việc xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích đòi hỏi lực lượng cảnh sát điều tra phải dựa vào kiến thức đặc điểm dạng người để tìm ra được những điểm đặc trưng trên cơ thể đối tượng cần xác định và tìm kiếm. Về mỗi bộ phận đều có những đặc điểm để chúng ta tiến hành mô tả như có đầu to, đầu nhỏ, đầu trung bình, đầu tròn, đầu dài, đầu dẹt... nhưng trên đầu lại có các bộ phận khác như tai, mũi, mắt, mặt, miệng, răng, các đặc điểm về lông mày, lông my, tóc. Đây là những đặc điểm mà từ đó chúng ta dựa vào sự mô tả của thân nhân nạn nhân, sự mô tả của quần chúng nhân dân giúp chúng ta nhận biết được nạn nhân cũng như tìm hiểu được người mất tích, truy bắt được tội phạm truy nã. Về tóc, mỗi người có một khuôn mặt khác nhau nên thường để một kiểu tóc cho phù hợp khuôn mặt do vậy có nhiều kiểu tóc. Như ở nam giới thường có các kiểu tóc để dài, tóc cắt cao, tóc cắt trọc, tóc cắt đứng mái, tóc cắt thấp, tóc cắt cua, tóc cắt bốc, tóc trái lật... Còn ở nữ giới thường có các kiểu tóc như tóc cặp, tóc đuôi sam, tóc kiểu đuôi ngựa, tóc cắt ngắn, tóc ngang vai, tóc búi tó, tóc vấn cao hay thấp... Do vậy khi mô tả trong việc tìm kiếm người mất tích, xác định tung tích nạn nhân chúng ta phải mô tả kiểu tóc, màu tóc để từ đó có cơ sở để tìm ra được con người đó. Khi tiến hành mô tả để xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích chúng ta tiến hành mô tả các đặc điểm trên cơ thể, trên đầu. Mặt người là nơi ta thường quan sát và chú ý, khi trên mặt có các đặc điểm đặc trưng để chúng ta có thể nhận biết được như trên mặt có một bên mắt bị dị tật nổi rõ đặc trưng mà khi quan sát có thể nhận biết được. Khi quan sát chúng ta có thể nhận thấy được có nhiều hình dạng khác nhau như mặt tròn, mặt vuông, mặt chữ nhật, mặt trái xoan... Ngoài ra còn có mặt gãy, mặt giô, mắt xia lia... đó là các hình dạng các mặt, khi mô tả đối tượng cần xác định và tìm kiếm, ta tiến hành mô tả từ cái chung đến cái riêng. Mô tả trong công tác xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích đòi hỏi chúng ta phải áp dụng mô tả khuôn mặt của người đó hình dạng như thế nào, theo đó ta mô tả đến các bộ phận như mắt, mũi, trán, miệng, lông mày... như thế nào để tạo ra một hệ thống các đặc điểm phục vụ tốt cho công tác nhận dạng ra đối tượng cần truy nguyên. Để cho công tác xác định và tìm hiểu được tiến hành thuận lợi hơn, đòi hỏi cán bộ điều tra cùng các lực lượng tham gia phải nâng cao hiểu biết về các đặc điểm dạng người. Tìm hiểu các hình dạng, kích thước đặc điểm của từng bộ phận, để khi tiến hành mô tả phục vụ xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích được chính xác, để khi tiến hành nhận dạng được dễ dàng hơn. Khi mô tả về tai chúng ta phải biết được tai cấu tạo bằng sụn, là bộ phận mà nhiều đặc điểm có tính ổn định cao nhất, có giá trị lớn trong công tác giám định và nhận dạng người qua ảnh. Do vậy khi mô tả để xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích ta phải tiến hành mô tả các bộ phận của tai như nhu vành tai, nếp tai, dái tai, bứng tai trước, bứng tai sau, lỗ tai. Việc tiến hành mô tả chi tiết các bộ phận cấu tạo để giúp cho chúng ta nhận biết ra được những đặc điểm khác biệt của đối tượng mà lực lượng cảnh sát cần dựa vào đó để xác định và tìm kiếm đối tượng được chính xác, trách nhầm lẫn. Còn về mũi hình dạng của mũi phụ thuộc vào cấu trú của xương sống mũi và sụn mũi, vì vậy có tính ổn định cao, rất có giá trị đối với việc nhận dạng và giám định người qua ảnh, khi tiến hành nhận dạng để xác định tung tích nạn nhân về tìm kiếm người mất tích. Chúng ta phải tiến hành mô tả cụ thể các bộ phận để khi qua mô tả chúng ta có thể tạo ra được một khuôn mặt hoàn chỉnh nhằm phục vụ điều tra khám phá tội phạm một cách nhanh chóng và kịp thời. Mỗi một đặc điểm trên cơ thể con người, là một cơ sở để cơ quan điều tra tiến hành xác định ra một con người cụ thể, từ những đặc điểm đó giúp cho cán bộ điều tra nhanh chóng tìm ra được tung tích của nạn nhân từ đó có các hướng điều tra cơ bản nhằm khám phá giải quyết vụ việc. Như các đặc điểm về tay, chân, mỗi một con người sinh ra lành lặn đều có tay, chân bình thường, do một yếu tố khách quan hay chủ quan nào đó đã gây ra một đặc điểm trên tay, chân đối tượng từ đó cơ quan điều tra có thể dựa vào đặc điểm đó phối hợp cùng các đặc điểm khác trên khuôn mặt cơ thể người đó thông báo lên các phương tiện thông tin đại chúng để cho nhân thân, hoặc những người quen biết nhận ra được, để phối hợp cùng cơ quan điều tra giải quyết vụ việc. Kết hợp với các đặc điểm trên cơ thể, ở mỗi người đều có một đặc điểm riêng. Những đặc điểm riêng này có thể do bẩm sinh khi sinh ra đã có nó, nó phát triển đến mức độ nhất định và tồn tại suốt cả cuộc đời người đó như vết bớt, vết chàm, vết sứt má ở má, cánh mũi... những đại bộ phận chúng được hình thành trong suốt cuộc sống như vết sẹo, rỗ, tàn nhang, nốt ruồi, vết săm mình trạm trổ... Đó là những đặc điểm riêng ở mỗi một đối tượng, do đó khi mô tả trong việc xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích đòi hỏi cán bộ điều tra phải dựa trên hiện thực của mình về đặc điểm dạng người để tiến hành mô tả đối tượng, dựa trên các đặc điểm cơ thể cũng như các đặc điểm riêng đó để xây dựng nên một hệ thống đặc điểm đủ cơ sở để nhận lại con người đó. Từ những cơ sở đó giúp cho cơ quan điều tra thực hiện tốt công tác truy bắt tội phạm truy nã, tìm kiếm người mất tích và xác định tung tích nạn nhân, đồng thời qua đó đưa các thông tin lên phương tiện thông tin đại chúng giúp cho việc thân nhân các người bị nạn nhận ra được để phối hợp cùng cơ quan điều tra giải quyết vụ việc. 1.2. Đặc điểm về sự hoạt động của cơ thể Đặc điểm về hoạt động của cơ thể là những đặc điểm xuất hiện khi một bộ phận của cơ thể như: đầu, tay, chân... hay toàn bộ cơ thể hoạt động, bộc lộ ra ngoài mà ai cũng có thể nhận biết được. Những đặc điểm đó có thể hình thành do bẩm sinh và phát triển rõ nét hơn trong suốt quá trình cuộc sống như: sinh ra đã bị liệt, bị thọt chân, tay... và lớn lên để lại dị tật đi đứng không bình thường. Song phần lớn những đặc điểm trên được hình thành trong quá trình cuộc sống do nhiều nguyên nhân khác nhau như: thói quen về cử chỉ, lời nói đã trở thành động hình trong vỏ não. Những khuyết tật do hậu quả chiến tranh, vì tai nạn rủi ro và do những nguyên nhân khác. Những khuyết tật trên đây ở một cơ thể con người thường có mức độ bền vững cao, thậm chí có trường hợp không thể bình thường được mặc dù bản thân họ quyết tâm loại trừ nó. Điều đó rất có ý nghĩa, góp phần quan trọng vào việc xác định con người cụ thể, phục vụ cho công tác của lực lượng cảnh sát nhân dân trong việc xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích. Đặc điểm về sự hoạt động của cơ thể có ý nghĩa quan trọng trong việc tìm kiếm người mất tích, dựa vào những đặc điểm về dáng đi, giọng nói và những hành động phụ hoạ trong khi nói để truy tìm kẻ phạm tội truy nã. Dựa vào đặc điểm dáng đi chúng ta có thể nhận ra được một con người cụ thể bởi mỗi một con người có mt đặc điểm hình thành trong quá trình sinh sống hoặc do dị tật. Do cấu tạo thành đời của mỗi người có đặc điểm khác nhau nên giọng nói ở mỗi con người bộc lộ trong tiếng nói rất đa dạng, có người nói nhanh nói chậm, nói lắp... do đó dựa vào đặc điểm của giọng nói ta có thể tìm ra một con người cụ thể khi áp dụng các phương pháp kỹ thuật phục vụ vào công tác đấu tranh phòng chống tội phạm. Đặc điểm về giọng nói có ý nghĩa quan trọng trong việc điều tra, mở rộng hay thu hẹp được đối tượng, tiến tới xác định cá nhân trong những vụ việc cụ thể. Trong quá trình bộc lộ tiếng nói của mình mỗi người có một cách diễn đạt của riêng mình, do đó để lại một ấn tượng riêng cho người nghe những hành động đố như nháy mắt, xắn tay áo gãi đầu, vê tay... đó là những đặc điểm thường xuyên thể hiện mỗi khi nói. Đây là những hành động không phải một sớm một chiều có thể thay đổi được, do vậy đây là đặc điểm giúp cho cơ quan điều tra trong việc xác định bắt giữ đúng đối tượng phục vụ cho công tác điều tra. Đặc điểm dáng đi, giọng nói và những hành động phụ hoạ trong khi nói có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định đúng đối tượng trong công tác của lực lượng cảnh sát nhân dân đồng thời xác định được đối tượng trong công tác tìm kiếm người mất tích, truy bắt tội phạm truy nã, tội phạm quá tay bỏ trốn. 1.3. Đặc điểm đồ vật liên quan Đồ vật mà đối tượng mang theo liên quan đến việc mô tả con người cụ thể thì rất đa dạng và khác với đặc điểm cơ thể nêu trên. Những đặc điểm này không thể hiện trực tiếp trên cơ thể con người, thậm chí chúng có thể dễ dàng thay đổi theo ý muốn của mình. Dựa vào đặc điểm những đồ vật có liên quan giúp ích rất nhiều trong việc xác định tính chất vụ án và từ đó có thể truy tìm ra kẻ phạm tội. Những đồ vật có liên quan thường bao gồm: quần áo và các đồ vật khác có thể có trong túi áo, túi quần của đối tượng, các phương tiện đi lại như ô tô, xe máy, xe đạp, những đồ tư trang... Trong một vụ án khi đến hiện trường chúng ta tiến hành khám nghiệm các đồ vật cũng như tử thi nhằm xác định xem vụ án xảy ra như thế nào, có thể là vụ án cướp của giết người cướp hiếp, gây thương tích... việc xác định những đồ vật có liên quan có tác dụng có ý nghĩa trong xác định tung tích nạn nhân và tìm hiểu người mất tích. Đồng thời dựa vào những đồ vật có liên quan trong vụ án giúp chúng ta mở hướng điều tra về đồ vật đó, từ đó từng bước xác minh các đối tượng kiến nghị để phát hiện ra tội phạm. Đặc điểm về đồ vật liên quan có ý nghĩa quan trọng trong việc mở rộng hay thu hẹp phạm vi xác minh, dựa vào những đồ vật mất đi trong một vụ án giúp chúng ta có thể đưa ra phương án để giải quyết. Trong việc xác định tung tích nạn nhân, những đồ vật liên quan có ý nghĩa rất quan trọng trong việc điều tra phá án cũng như trong việc xác định được lai lịch các nạn nhân thông qua việc mô tả về các đồ vật liên quan cùng với mô tả các đặc điểm về người đó để người thân nhận ra được. Trong việc tìm kiếm người mất tích, truy bắt tội phạm truy nã việc mô tả đồ vật liên quan cùng với mô tả về đặc điểm bề ngoài đặc trưng giúp cho việc điều tra truy bắt đối tượng được dễ dàng thuận lợi hơn. Trong công tác của lực lượng cảnh sát, khi tiến hành mô tả các đặc điểm bề ngoài của đối tượng đồng thời mô tả đặc điểm hoạt động cơ thể của đối tượng cũng như đặc điểm đồ vật liên quan, đây là những đặc điểm có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích. Dựa vào những đặc điểm này cơ quan cảnh sát điều tra xây dựng một hệ thống các đặc điểm cơ sở để truy nguyên ra con người đó, phục vụ tốt cho quá trình điều tra khám phá và truy bắt tội phạm. 2.1. Thế nào là xác định tung tích nạn nhân và tìm kiếm người mất tích Trong cuộc sống đời thường cũng như trong hoạt động điều tra khám phá, truy bắt, lực lượng cảnh sát điều tra, trinh sát, cảnh sát khu vực, cảnh sát giao thông... thường tiếp nhận thông tin về những trường hợp con người mất tích hoặc xác chết không rõ tung tích. Do nhiều nguyên do có thể dẫn đến việc đó như một vụ án xảy ra tại nơi tập trung ít dân, hoặc đối tượng gây án rồi tẩu tán xác nạn nhân bằng cách ném xuống sông, hồ... Trong các vụ tai nạn mà số nạn nhân nhiều trong khi đó họ không mang theo giấy tờ tuỳ thân, không có người thân quen... Vì vậy để giải quyết tốt các công việc tiếp theo đúng trình tự của pháp luật đòi hỏi lực lượng cảnh sát điều tra, trinh sát cảnh sát quản lý hành chính, cảnh sát giao thông phải dựa vào các đặc điểm đặc trưng của nạn nhân để từ đó đưa ra một hệ thống các đặc điểm để nhận lại con người đó. Từ các đặc điểm trên thân thể con người đó ta xây dựng nên một hệ thống các dấu vết để cho thân nhân, những người quen biết nhận dạng ra con người đó. Trong trường hợp người mất tích và nạn nhân chưa rõ tung tích, các lực lượng tiến hành tham gia phải có các phương pháp khoa học và áp dụng các nguyên tắc cụ thể đã được KTHS quy định, các trường hợp trên do khi t