Luận văn Vốn lưu động và các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức, quản lý và sử dụng vốn lưu động tại Công ty Cổ phần Thiết Bị Phụ Tùng Hà Nội

Lêi më ®Çu Víi bÊt cø mét doanh nghiÖp nµo dï lµ s¶n xuÊt hay kinh doanh thuÇn tuý cña nhµ n­íc hay cña t­ nh©n, khëi nghiÖp kinh doanh hay ®· cã qu¸ tr×nh kinh doanh trªn th­¬ng tr­êng th× Vèn bao giê còng lµ yÕu tè quan träng nhÊt. §©y lµ yÕu tè tr­íc tiªn ®èi víi ng­êi l·nh ®¹o hay chñ doanh nghiÖp. “ Bu«n tµi kh«ng b»ng dµi vèn” _ c©u ph­¬ng ng«n ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña vèn trong kinh doanh. Vèn lu«n ®­îc coi lµ yÕu tè hµng ®Çu cña mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vµ lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. N©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn theo ®ã lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô träng t©m cña c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Trong c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp, nÕu vèn cè ®Þnh ®­îc vÝ nh­ lµ x­¬ng cèt cña mét c¬ thÓ sèng, th× vèn l­u ®éng l¹i ®­îc vÝ nh­ lµ huyÕt m¹ch trong c¬ thÓ ®ã, c¬ thÓ ë ®©y chÝnh lµ doanh nghiÖp, bëi dÆc ®iÓm vËn ®éng tuÇn hoµn liªn tôc g¾n víi chu kú ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã, qu¶n lý vèn l­u ®éng lu«n ®­îc xem lµ mét trong nh÷ng c«ng t¸c qu¶n lý hµng ®Çu trong qu¶n lý tµi chÝnh doanh nghiÖp. N­íc ta trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, víi c¬ chÕ chÝnh s¸ch më cöa më réng th«ng th­¬ng bu«n b¸n víi quèc tÕ, nh÷ng n¨m gÇn ®©y thÞ tr­êng xuÊt nhËp khÈu ®· trë nªn nhén nhÞp; hµng ho¸ n­íc ta cã nhiÒu lîi thÕ so s¸nh, ®ång thêi nhu cÇu hµng ngo¹i trong n­íc lµ rÊt lín, ®ã lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp th­¬ng m¹i tham gia xuÊt nhËp khÈu. Tuy nhiªn cã mét ®¨c tr­ng mµ còng lµ trë ng¹i rÊt lín ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy ®ã lµ vèn l­u ®éng doanh nghiÖp cÇn rÊt lín. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ vèn l­u ®éng lÊy ë ®©u vµ qu¶n lý nh­ thÕ nµo cho hiÖu qu¶? §ã lµ c©u hái ®Æt ra cho nhiÒu doanh nghiÖp trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, mµ C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi còng kh«ng ph¶i lµ ngo¹i lÖ. Lµ mét ®¬n vÞ h¹ch to¸n kinh doanh ®éc lËp, tån t¹i vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c trªn thÞ tr­êng, vËy nªn yªu cÇu n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng ®ang lµ mét ®ßi hái cÊp thiÕt ®Æt ra ®èi víi C«ng ty. §· cã nhiÒu ®Ò tµi ph©n tÝch nghiªn cøu vµ nãi vÒ vèn l­u ®éng, song víi mçi lo¹i h×nh C«ng ty víi mçi ®iÒu kiÖn m«i tr­êng vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh doanh kh¸c nhau th× yªu cÇu vÒ qu¶n lý vèn l­u ®éng lµ kh«ng gièng nhau. §ång thêi cïng víi sù ph¸t triÓn, biÕn ®æi kh«ng ngõng cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vÒ vèn l­u ®éng lu«n cËp nhËt vµ míi mÎ. Víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc ®­îc ë Häc viÖn cïng víi thùc tÕ c«ng t¸c nghiªn cøu vµ t×m hiÓu trong thêi gian thùc tËp t¹i C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi, luËn v¨n tèt nghiÖp víi ®Ò tµi: ” Vèn l­u ®éng vµ c¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc, qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng t¹i C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi “ ®· ®­îc x©y dùng vµ hoµn thµnh víi môc ®Ých ®­a ra mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý vµ sö dông vèn kinh doanh cña C«ng ty. Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, bè côc luËn v¨n gåm 3 ch­¬ng: Ch­¬ng I : Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp Ch­¬ng II : Thùc tr¹ng t×nh h×nh tæ chøc, qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng t¹i C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi. Ch­¬ng III : Mét sè gi¶i ph¸p tµi chÝnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ tæ chøc, qu¶n lý vµ sö dông vèn l­u ®éng t¹i C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi. Do thêi gian thùc tËp, ®iÒu kiÖn nghiªn cøu vµ tr×nh ®é kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, nªn mÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng nh­ng ®Ò tµi nghiªn cøu nµy khã cã thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. T¸c gi¶ luËn v¨n rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp ý kiÕn cña c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c b¹n ®Ó ®Ò tµi nghiªn cøu ®­îc hoµn thiÖn h¬n. T¸c gi¶ luËn v¨n xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì tËn t×nh cña c« gi¸o Vò ThÞ YÕn – Th¹c sü – Gi¶ng viªn khoa tµi chÝnh doanh nghiÖp – Häc viÖn tµi chÝnh, cïng tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn phßng Tµi chÝnh - KÕ to¸n, c¸c phßng ban ®¹i lý liªn quan cña C«ng ty Cæ phÇn ThiÕt BÞ Phô Tïng Hµ Néi ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho t¸c gi¶ luËn v¨n hoµn thµnh tèt luËn v¨n tèt nghiÖp nµy. Hµ Néi, ngµy 25 th¸ng 04 n¨m 2005 T¸c gi¶ luËn v¨n Mai v¨n ViÖt Ch­¬ng I Nh÷ng lý luËn c¬ b¶n vÒ vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp 1.1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ vèn l­u ®éng trong doanh nghiÖp 1.1.1. Kh¸i niÖm Vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp §Ó tiÕn hµnh bÊt kú mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh nµo còng cÇn ph¶i cã vèn. Vèn lµ yÕu tè tiªn quyÕt cho mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ lµ ®iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó doanh nghiÖp tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng. Vèn kinh doanh lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña toµn bé tµi s¶n ®­îc ®Çu t­ vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lêi. øng víi tõng lo¹i h×nh vµ ®Æc ®iÓm cña mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp mµ quy m« vµ c¬ cÊu vèn kinh doanh t­¬ng øng cã sù kh¸c nhau. Dùa vµo c«ng dông kinh tÕ th× vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp th«ng th­êng ®­îc chia thµnh Vèn cè ®Þnh, Vèn l­u ®éng vµ Vèn ®Çu t­ tµi chÝnh. Mçi mét lo¹i vèn ®Òu cã vÞ trÝ quan träng kh¸c nhau trong doanh nghiÖp. Víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× Vèn l­u ®éng chiÕm gi÷ mét vai trß rÊt quan träng. Vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp lµ sè vèn tiÒn tÖ øng tr­íc vÒ tµi s¶n l­u ®éng s¶n xuÊt vµ tµi s¶n l­u ®éng l­u th«ng nh»m ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc thùc hiÖn th­êng xuyªn liªn tôc. Vèn l­u ®éng lu©n chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay trong mét lÇn. TuÇn hoµn liªn tôc vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn sau mét chu kú kinh doanh Vèn l­u ®éng cã 3 ®Æc ®iÓm nh­ sau: - Vèn l­u ®éng chØ tham gia vµo mét chu kú s¶n xuÊt. - Vèn l­u ®éng chu chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay trong mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ ®­îc hoµn l¹i toµn bé sau doanh nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, cung øng ®­îc dÞch vô, thu ®­îc tiÒn b¸n hµng vÒ. - Vèn l­u ®éng tuÇn hoµn liªn tôc vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn sau mét chu kú s¶n xuÊt. Tõ kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña vèn l­u ®éng ta cã néi dung qu¶n lý ®èi víi vèn l­u ®éng nh­ sau: - Vèn l­u ®éng lu©n chuyÓn toµn bé gi¸ trÞ ngay trong mét lÇn vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm vµ ®­îc hßan l¹i toµn bé sau khi doanh nghiÖp tiªu thô s¶n phÈm hµng hãa, cung øng dÞch vô, thu tiÒn b¸n hµng vÒ. Do vËy nhiÖm vô c«ng t¸c qu¶n lý cña vèn l­u ®éng lµ ph¶i thu håi l¹i l­îng vèn l­u ®éng ®ã. Ngay khi cã tiÒn thu b¸n hµng vÒ ë cuèi kú ph¶i trÝch ngay mét l­îng vèn ®Ó t¸i lËp vèn l­u ®éng ban ®Çu ®¶m b¶o søc mua, ®¶m b¶o cho chu kú s¶n xuÊt tiÕp theo. - Do vèn l­u ®éng tuÇn hoµn liªn tôc vµ hoµn thµnh mét vßng tuÇn hoµn sau mét chu kú s¶n xuÊt. Nªn trong qu¶n lý vèn l­u ®éng ph¶i tæ chøc ®¶m b¶o vèn l­u ®éng sao cho vèn l­u ®éng tån t¹i ë tÊt c¶ c¸c h×nh th¸i mét c¸ch hîp lý, ®¶m b¶o sù ®ång bé vµ c©n ®èi t¹o ®iÒu kiÖn cho vèn l­u ®éng chu chuyÓn nhÞp nhµng. §©y lµ c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý hÕt søc quan träng ®· ®­îc n©ng lªn tÇm nghÖ thuËn qu¶n lý. - Kh«ng nh÷ng qu¶n lý vÒ c«ng t¸c tæ chøc ®¶m b¶o vèn l­u ®éng mµ cßn ®i s©u qu¶n lý träng ®iÓm vèn l­u ®éng, x¸c ®Þnh thµnh phÇn nµo lµ thµnh phÇn vèn chñ yÕu cña vèn l­u ®éng nh»m ®­a ra biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp cho mçi thµnh phÇn ®ã nh»m n©ng cao tèc ®é chu chuyÓn vèn l­u ®éng. 1.1.2. Ph©n lo¹i vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp 1.1.2.1. Ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn l­u ®éng C¨n cø vµo h×nh th¸i biÓu hiÖn cña vèn l­u ®éng, vèn l­u ®éng ®­îc chia thµnh : - Vèn vËt t­ hµng hãa: Lµ c¸c kho¶n vèn l­u ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt. §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th× vèn vËt t­ hµng hãa lµ hµng tån kho nh­ nguyªn liÖu, nhiªn liÖu, c«ng cô dông cô; s¶n phÈm s¶n xuÊt dë dang, b¸n thµnh phÈm; thµnh phÈm. §èi víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i th× Vèn vËt t­ hµng hãa chñ yÕu lµ hµng hãa dù tr÷ phôc vô cho viÖc b¸n ra. - Vèn b»ng tiÒn vµ c¸c kho¶n ph¶i thu: Lµ nh÷ng kho¶n vèn l­u ®éng biÓu hiÖn b»ng tiÒn nh­: TiÒn mÆt t¹i quü, tiÒn göi ng©n hµng, tiÒn SÐc, tiÒn ®ang chuyÓn c¸c kho¶n ph¶i thu (chñ yÕu kho¶n ph¶i thu tõ kh¸ch hµng; c¸c kho¶n thu t¹m øng). C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp ng­êi qu¶n lý xem xÐt, ®¸nh gi¸ ®­îc c¬ cÊu vèn l­u ®éng theo h×nh biÓu hiÖn, xem xÐt ®¸nh gi¸ c¬ cÊu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp xem ®· hîp lý hay ch­a, xem tû träng vèn vËt t­ hµng hãa vµ vèn b»ng tiÒn lín hay nhá ¸p dông vµo doanh nghiÖp m×nh: §èi víi doanh nghiÖp s¶n xuÊt th­êng th× tû träng vèn vËt t­ hµng hãa lín, cßn ®èi víi doanh nghiÖp th­¬ng m¹i tû träng vèn vËt t­ hµng hãa lµ nhá. MÆt kh¸c c¸ch ph©n lo¹i nµy cßn gióp nhµ qu¶n lý biÕt ®­îc t¸c dông cña tõng bé phËn vèn. Gióp ®¶m b¶o vËt t­ cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp tiÕn hµnh liªn tôc, gãp phÇn s¶n xuÊt tiÕt kiÖm ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh doanh. 1.1.2.2. Ph©n lo¹i vèn l­u ®éng theo vai trß C¨n cø vµo vai trß cña vèn l­u ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, vèn l­u ®éng cã thÓ ®­îc chia lµm ba lo¹i: - Vèn l­u ®éng trong kh©u dù tr÷ s¶n xuÊt kinh doanh (vèn l­u ®éng dù tr÷): ®©y lµ bé phËn vèn l­u ®éng cÇn thiÕt nh»m thiÕt lËp nªn c¸c kho¶n dù tr÷ vÒ vËt t­ hµng hãa ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp tiÕn hµnh mét c¸ch th­êng xuyªn, liªn tôc, bao gåm: gi¸ trÞ cña c¸c lo¹i nguyªn, nhiªn, vËt liÖu, phô tïng thay thÕ, c¸c c«ng cô lao ®éng nhá,.. - Vèn l­u ®éng trong kh©u trùc tiÕp s¶n xuÊt: lµ sè vèn l­u ®éng dù tr÷ kÓ tõ khi xuÊt vËt t­ dïng vµo s¶n xuÊt ®Õn khi t¹o ra s¶n phÈm hoµn chØnh. Thuéc vèn l­u ®éng s¶n xuÊt cã c¸c bé phËn: c¸c kho¶n gi¸ trÞ s¶n phÈm dë dang, b¸n thµnh phÈm tù chÕ, c¸c kho¶n chi phÝ tr¶ tr­íc. - Vèn l­u ®éng trong kh©u l­u th«ng : Lµ sè vèn l­u ®éng chiÕm dông kÓ tõ khi S¶n phÈm nhËp kho tíi khi tiªu thô ®­îc S¶n phÈm vµ thu ®­îc tiÒn b¸n hµng vÒ. Bao gåm c¸c bé phËn : c¸c kho¶n vèn b»ng tiÒn; c¸c kho¶n gi¸ trÞ cña thµnh phÈm chê tiªu thô; c¸c kho¶n vèn trong thanh to¸n; c¸c kho¶n vèn ®Çu t­ ng¾n h¹n; c¸c kho¶n thÕ chÊp, ký c­îc, ký quü ng¾n h¹n. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho ng­êi qu¶n lý biÕt ®­îc kÕt cÊu vèn l­u ®éng theo vai trß cña tõng lo¹i vèn, thÊy ®­îc møc ®é ®Çu t­ vèn l­u ®éng vµo c¸c giai ®o¹n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hîp lý hay kh«ng, ®Ó cã ®Þnh h­íng ®iÒu chØnh kÞp thêi. Thªm vµo ®ã nã gióp cho ng­êi qu¶n lý biÕt ®­îc vai trß cña tõng bé phËn vèn l­u ®éng ®èi víi qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; gióp cho viÖc x¸c ®Þnh c¬ cÊu vèn l­u ®éng cho tõng kho¶n môc, tõng kh©u kinh doanh; lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh tÝnh chÊt ®Æc thï vÒ c¬ cÊu vèn cña mçi ngµnh; lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng theo ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp. . Tæ chøc ®¶m b¶o vèn l­u ®éng trong doanh nghiÖp. 1.2.1. X¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. 1.2.1.1 Chu kú kinh doanh vµ nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. ( Kh¸i niÖm: Ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp diÔn ra th­êng xuyªn h»ng ngµy, tõ øng vèn tiÒn tÖ h×nh thµnh nªn d÷ tr÷ vËt t­ s¶n xuÊt, ®Õn xuÊt dïng vËt t­ cho s¶n xuÊt, s¶n xuÊt, b¸n s¶n phÈm hµng ho¸ vµ thu tiÒn b¸n hµng. Qu¸ tr×nh diÔn ra nµy t¹o ra chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. Chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp: lµ thêi gian trung b×nh cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn viÖc mua s¾m vËt t­ hµng ho¸ cÇn thiÕt dù tr÷ cho s¶n xuÊt, s¶n xuÊt ra S¶n phÈm vµ tiªu thô S¶n phÈm thu ®­îc tiÒn b¸n hµng vÒ. Chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp ®­îc chia thµnh ba giai ®o¹n: Giai ®o¹n mét: Mua s¾m dù tr÷ vËt t­, hµng ho¸. Giai ®o¹n nµy ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp ph¸t sinh luång vËt t­ ®i vµo doanh nghiÖp: nÕu doanh nghiÖp tr¶ tiÒn ngay th× sÏ cã c¸c luång tiÒn g¾n liÒn vµ ng­îc chiÒu víi luång vËt t­ ®i vµo; nÕu doanh nghiÖp thùc hiÖn tÝn dông cña ng­êi cung øng th× mét thêi gian sau khi cã c¸c luång ®i vµo doanh nghiÖp míi xuÊt hiÖn mét l­îng tiÒn ®i ra khái doanh nghiÖp lµm xuÊt hiÖn Nî ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp. Giai ®o¹n hai: S¶n xuÊt. Giai ®o¹n nµy vèn l­u ®éng chuyÓn tõ h×nh th¸i hiÖn vËt nµy (vËt t­) sang h×nh th¸i kh¸c (s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm). §Ó thùc hiÖn qu¸ tr×nh nµy doanh nghiÖp ph¶i øng ra mét l­îng vèn l­u ®éng nhÊt ®Þnh tr¶ cho dÞch vô thuª ngoµi ( nh­ l­¬ng c«ng nh©n, tiÒn ®iÖn, tiÒn n­íc, tiÒn ®iÖn tho¹i,…). Giai ®o¹n ba: b¸n s¶n phÈm vµ thu tiÒn b¸n hµng . NÕu doanh nghiÖp b¸n mµ thu tiÒn ngay th× ®ång thêi víi sù vËn ®éng cña s¶n phÈm hµng ho¸ ra khái doanh nghiÖp th× còng cã sù vËn ®éng ng­îc chiÒu lµ dßng tiÒn ®i vµo doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp b¸n chÞu cho kh¸ch hµng th× khi ®ã mÆc dï s¶n phÈm hµng ho¸ ®· xuÊt ra råi nh­ng ph¶i sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh doanh nghiÖp míi thu ®­îc tiÒn, vµ chØ khi nµo doanh nghiÖp thu ®­îc tiÒn b¸n hµng ®ã th× doanh nghiÖp míi thu håi ®­îc sè vèn l­u ®éng ®· øng ra, nÕu ch­a thu håi ®­îc th× mét bé phËn vèn l­u ®éng ch­a thùc hiÖn ®­îc mét vßng tuÇn hoµn, lµm xuÊt hiÖn c¸c kho¶n nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng. Nh­ vËy trong chu kú ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¸t sinh nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. Nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp: lµ thÓ hiÖn sè vèn tiÒn tÖ cÇn thiÕt doanh nghiÖp ph¶i trùc tiÕp øng ra ®Ó h×nh thµnh mét l­îng dù tr÷ hµng tån kho (vËt t­ c¸c lo¹i, s¶n phÈm dë dang, thµnh phÈm hµng ho¸) vµ kho¶n tiÒn kh¸ch hµng nî sau khi ®· sö dông tÝn dông cña ng­êi cung øng vËt t­ hµng ho¸. Ta cã c«ng thøc x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp nh­ sau: Nhu cÇu vèn l­u ®éng  =  Møc dù tr÷ hµng tån kho  +  C¸c kho¶n nî ph¶i thu tõ kh¸ch hµng  -  C¸c kho¶n nî ph¶i tr¶ nhµ cung cÊp   C¨n cø vµo tÝnh chÊt còng nh­ thêi gian sö dông vèn l­u ®éng, ng­êi ta chia nhu cÇu vèn l­u ®éng thµnh 2 lo¹i: - Nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt: lµ nhu cÇu vèn l­u ®éng tÝnh ra ph¶i ®ñ ®¶m b¶o cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®­îc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc, nh­ng ®ång thêi ph¶i thùc hiÖn ®­îc nguyªn t¾c tiÕt kiÖm mét c¸ch hîp lý. NghÜa lµ t­¬ng øng víi mçi quy m« kinh doanh, víi ®iÒu kiÖn vÒ mua s¾m dù tr÷ hµng ho¸, vËt t­ vµ tiªu thô s¶n phÈm ®· ®­îc x¸c ®Þnh ®ßi hái doanh nghiÖp th­êng xuyªn ph¶i cã mét l­îng vèn l­u ®éng nhÊt ®Þnh. Nhu cÇu vÒ vèn l­u ®éng ®ã gäi lµ nhu cÇu vèn l­u ®éng cã tÝnh chÊt th­êng xuyªn. - Nhu cÇu vèn l­u ®éng cã tÝnh chÊt t¹m thêi: trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp th­êng cã thÓ ph¸t sinh nh÷ng nhu cÇu cÇn thiÕt ph¶i t¨ng thªm dù tr÷ vËt t­ hµng ho¸ hoÆc s¶n phÈm dë dang, nh­ t¨ng thªm do tÝnh chÊt thêi vô, do nhËn thªm ®¬n ®Æt hµng ®ét xuÊt, do biÕn ®éng t¨ng gi¸ vËt t­, …§iÒu ®ã ®ßi hái doanh nghiÖp ph¶i t¨ng thªm l­îng vèn l­u ®éng øng vµo cho qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh . ( Doanh nghiÖp ph¶i x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt bëi v×: - X¸c ®Þnh ®­îc nhu cÇu vèn l­u ®éng ®óng ®¾n sÏ gióp cho doanh nghiÖp ®¸p øng kÞp thêi ®Çy ®ñ vèn th­êng xuyªn cÇn thiÕt cho yªu cÇu ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, gióp doanh nghiÖp ho¹t ®éng mét c¸ch b×nh th­êng liªn tôc. - X¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng ®óng ®¾n lµ mét trong nh÷ng c¨n cø ®Ó tæ chøc tèt nh÷ng nguån vèn tµi trî, xem xÐt ®¸nh gi¸ nªn khai th¸c huy ®éng vèn tõ nguån nµo cho cã lîi. - §èi víi nh÷ng doanh nghiÖp nhµ n­íc míi thµnh lËp viÖc x¸c ®Þnh vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt lµ c¨n cø ®Ó nhµ n­íc giao vèn cho nh÷ng doanh nghiÖp nµy. ( Nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng tíi nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp: - Nh÷ng yÕu tè vÒ tÝnh chÊt ngµnh nghÒ kinh doanh vµ møc ®é ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp: + Quy m« kinh doanh cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú: nh©n tè nµy t¸c ®éng thuËn chiÒu tíi nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. + Chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp: chu kú kinh doanh cµng dµi nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt cµng lín. + TÝnh chÊt thêi vô: khi ch­a ®Õn vô th× nhu cÇu vèn l­u ®éng chØ ë møc tèi thiÓu cÇn thiÕt ë møc thÊp nhÊt ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng kinh doanh diÔn ra b×nh th­êng, khi thêi vô ®Õn th× huy ®éng vèn l­u ®éng t¹m thêi. + Sù thay ®æi khoa hoc c«ng nghÖ: khi doanh nghiÖp trang bÞ tµi s¶n cè ®Þnh cµng hiÖn ®¹i th× nhu cÇu vèn l­u ®éng sÏ cµng gi¶m. - Nh÷ng yÕu tè mua s¾m vËt t­, hµng ho¸: + Gi¸ c¶ vËt t­ hµng ho¸: Gi¸ vËt t­ t¨ng sÏ gia t¨ng nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt. + Kho¶ng c¸ch gi÷a doanh nghiÖp vµ nhµ cung øng vËt t­ hµng ho¸: nÕu kho¶ng c¸ch ®ã lµ xa th× th­êng sè lÇn cung øng Ýt vµ l­îng vËt t­ cung øng mçi lÇn nhiÒu, nh­ vËy møc dù tr÷ hµng tån kho sÏ lín ®ång nghÜa víi nhu cÇu vèn l­u ®éng còng sÏ lín. Kho¶ng c¸ch gi÷a doanh nghiÖp vµ kh¸ch hµng còng ¶nh h­ëng t­¬ng tù nh­ vËy. + §iÒu kiÖn ph­¬ng tiÖn l­u th«ng vËn t¶i: nÕu trong ®iÒu kiÖn doanh nghiÖp thiÕu ph­¬ng tiÖn vËn t¶i, ph¶i ®i thuª dÞch vô vËn chuyÓn, sÏ lµm t¨ng nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. - Nh÷ng yÕu tè vÒ chÝnh s¸ch cña doanh nghiÖp trong viÖc tiªu thô s¶n phÈm, trong tÝn dông hay trong tæ chøc thanh to¸n vµ chÝnh s¸ch chi tr¶ tiÒn l­¬ng còng ¶nh h­ëng kh«ng nhá tíi nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp. 1.2.1.2 C¸c ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng cña doanh nghiÖp Ph­¬ng ph¸p trùc tiÕp: Ph­¬ng ph¸p nµy c¨n cø vµo nh÷ng yÕu tè ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn l­îng vèn l­u ®éng øng ra ®Ó x¸c ®Þnh vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt. Tr×nh tù tiÕn hµnh cña ph­¬ng ph¸p nh­ sau: X¸c ®Þnh l­îng hµng tån kho cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña Doanh nghiÖp. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c l­îng s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu thô vµ kho¶n tÝn dông cung cÊp cho kh¸ch hµng. X¸c ®Þnh kho¶n nî ph¶i tr¶ cho ng­êi cung øng. Tæng hîp nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt cña Doanh nghiÖp. C«ng thøc tæng qu¸t cña ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau:
Mij x Nij Trong ®ã: Vnc : Nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt cña Doanh nghiÖp. M : Møc tiªu dïng b×nh qu©n mét ngµy cña lo¹i vèn ®­îc tÝnh to¸n. N : Sè ngµy lu©n chuyÓn cña lo¹i vèn ®­îc tÝnh to¸n. i : c¸c giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh: Dù tr÷ - s¶n xuÊt - tiªu thô (k = 3). j : Lo¹i vèn sö dông trong tõng kh©u (j = 1,n ). Ph­¬ng ph¸p Gi¸n tiÕp : Dùa vµo sè vèn l­u ®éng b×nh qu©n n¨m b¸o c¸o, nhiÖm vô s¶n xuÊt kinh doanh n¨m kÕ ho¹ch vµ kh¶ n¨ng t¨ng tèc ®é lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng n¨m kÕ ho¹ch ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng cu¶ Doanh nghiÖp n¨m kÕ ho¹ch. Ta cã c«ng thøc tæng qu¸t cña ph­¬ng ph¸p nµy nh­ sau: Vnc  =  VL§O  x  M1 Mo  x  (1 ± t%)   hoÆc Vnc =
Trong ®ã: M1, Mo : Tæng møc lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng n¨m kÕ ho¹ch vµ n¨m b¸o c¸o. VL§O : Sè d­ b×nh qu©n vèn l­u ®éng n¨m b¸o c¸o. t% : Tû lÖ t¨ng (hoÆc gi¶m) sè ngµy lu©n chuyÓn vèn l­u ®éng n¨m kÕ ho¹ch so víi n¨m b¸o c¸o. c> Ph­¬ng ph¸p x¸c ®Þnh nhu cÇu vèn l­u ®éng theo tû lÖ % trªn doanh thu thuÇn: Néi dung tãm t¾t cña ph­¬ng ph¸p nµy qua c¸c b­íc nh­ sau: B­íc 1 : TÝnh sè d­ b×nh qu©n cña c¸c kho¶n môc trong b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n kú b¸o c¸o. B­íc 2 : Chän ra nh÷ng kho¶n môc chÞu sù t¸c ®éng trùc tiÕp vµ cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi doanh thu vµ tÝnh tû lÖ phÇn tr¨m cña c¸c kho¶n môc ®ã so víi doanh thu thùc hiÖn ®­îc trong kú. B­íc 3 : Dïng tû lÖ phÇn tr¨m ®ã ®Ó ­íc tÝnh nhu cÇu vèn l­u ®éng t¨ng thªm cho n¨m kÕ ho¹ch trªn c¬ së doanh thu dù kiÕn n¨m kÕ ho¹ch. B­íc 4 : §Þnh h­íng nguån trang tr¶i nhu cÇu t¨ng vèn kinh doanh trªn c¬ së kÕt qu¶ kinh doanh kú kÕ ho¹ch. Nhu cÇu vèn l­u ®éng t¨ng thªm ®­îc tÝnh theo c«ng thøc: Vnc = ( M1 - M0 ) x T®   Trong ®ã: T® = tæng céng tû lÖ % bªn tµi s¶n – tæng céng tû lÖ % bªn nguån vèn. 1.2.2. Nguån tµi trî vèn l­u ®éng §Ó ®¸p øng cho nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt, vµ nhu cÇu vèn l­u ®éng t¹m thêi, t­¬ng øng cã hai nguån tµi trî ®¶m b¶o cho hai nhu cÇu trªn: - Nguån vèn l­u ®éng th­êng xuyªn: lµ nguån cã tÝnh chÊt æn ®Þnh nh»m ®¶m b¶o cho nhu cÇu vèn l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt, h×nh thµnh nªn tµi s¶n l­u ®éng th­êng xuyªn cÇn thiÕt, bao gåm: Nguån vèn chñ së h÷u vµ Nguån vèn huy ®éng dµi h¹n.Trong ®ã: Nguån vèn chñ së h÷u bao gåm: + Nguån vèn ®iÒu lÖ: lµ sè vèn l­u ®éng ®­îc h×nh thµnh tõ nguån vèn ®iÒu lÖ ban ®Çu khi thµnh lËp hoÆc nguån vèn ®iÒu lÖ bæ sung trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cu¶ doanh nghiÖp. + Nguån vèn tù bæ sung: lµ nguån vèn do doanh nghiÖp tù bæ sung tõ lîi nhuËn hoÆc quü chuyªn dïng cña doanh nghiÖp Nguån vèn huy ®éng dµi h¹n bao gåm: + Nguån vèn liªn doanh liªn kÕt: ®­îc h×nh thµnh tõ vèn gãp liªn doanh cña c¸c bªn tham gia liªn doanh, cã thÓ b»ng tiÒn hoÆc vËt t­, hµng ho¸. + Nguån vèn vay dµi h¹n: vay tõ c¸c tæ chøc tÝn dông, ng©n hµng hay