Luận văn Xác định hàm lượng chì và Cadimi trong rau xanh ở thành phố Thái Nguyên bằng phương pháp chiết - Trắc quang
Trong đời sống, rau xanh luôn là nguồn thực phẩm cần thiết và quan trọng. Tuy nhiên, ở Thái Nguyên nói riêng và trên cả nước nói chung, vấn đề làm thế nào để có rau xanh an toàn (rau sạch) đã và đang được đặt ra. Trên thực tế, do trình độ và chạy theo lợi nhuận nên việc sử dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc trừ sâu, diệt cỏ,chất thải cuả các nhà máy,khu công nghiệp đã dẫn đến sự ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước và bầu khí quyển. Do đó rau xanh có thể bị nhiễm một số kim loại nặng như As, Hg, Sn, Cd, Pb, Cu, Zn , tạo ra độc tố và các vi sinh vật gây bệnh. Khi con người sử dụng lương thực và thực phẩm này sẽ bị ngộ độc có thể dẫn đến chết người và gây những căn bệnh ung thư và hiểm nghèo khác. Mặc dù, hiện nay đã có các quy trình sản xuất rau sạch theo những quy định của bộ Nông nghiệp và PTNT nhưng vì một số vấn đề như sự đầu tư vốn, chất lượng sản phẩm, giá thành quá cao nên vấn đề rau sạch chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn ở nước ta. Vì vậy, việc phân tích để tìm ra hàm lượng các kim loại nặng trong rau xanh trên địa bàn thành phố Thái Nguyên sẽ góp phần kiểm soát được chất lượng rau sạch theo tiêu chuẩn rau sạch đang được áp dụng ở Việt Nam. Có nhiều phương pháp để xác định hàm lượng các kim loại, tuỳ thuộc vào hàm lượng chất phân tích mà có thể sử dụng các phương pháp khác nhau: Phương pháp phân tích thể tích, phương pháp phân tích trọng lượng, phương pháp điện hoá, phương pháp phân tích công cụ (phương pháp quang phổ, phương pháp phổ phát xạ nguyên tử EAS, phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử AAS) trong đó phương pháp chiết - trắc quang là phương pháp có độ lặp lại, độ nhạy và độ chọn lọc cao. Mặt khác phương pháp này chỉ cần sử dụng máy móc, thiết bị không quá đắt phù hợp với điều kiện của nhiều phòng thí nghiệm. Từ những lý do trên chúng tôi chọn đề tài: “Xác định hàm lượng chì và Cadimi trong rau xanh ở thành phố Thái Nguyên bằng phương pháp chiết - trắc quang”. Mục đích: Xác định được hàm lượng Pb2+, Cd2+ gây ô nhiễm trong rau xanh và đánh giá hiện trạng ô nhiễm bởi hai kim loại này trong rau xanh ở một số khu vực trong thành phố Thái Nguyên. Nhiệm vụ: 1. Khảo sát sự tạo phức của các ion kim loại Pb2+, Cd2+ với thuốc thử PAN. 2. Nghiên cứu các điều kiện tối ưu hình thành phức PAN - Pb2+, Cd2+ - PAN - SCN- và điều kiện chiết phức. 3. Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng tới phép xác định các ion Pb2+, Cd2+. 4. Xây dựng đường chuẩn và ứng dụng để xác định hàm lượng Pb2+, Cd2+ trong rau xanh. 5. Kiểm tra hàm lượng Pb2+, Cd2+ trong rau xanh bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử F - AAS. 6. So sánh kết quả xác định hàm lượng Pb2+, Cd2+ trong rau xanh bằng hai phương pháp chiết - trắc quang và phổ hấp thụ F - AAS, kết luận việc sử dụng phương pháp chiết - trắc quang xác định hàm lượng Pb2+, Cd2+ trong rau xanh nói riêng và trong thực phẩm tươi sống nói chung.
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Xác định hàm lượng chì và Cadimi trong rau xanh ở thành phố Thái Nguyên bằng phương pháp chiết - Trắc quang, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHAN THANH PHƯƠNG
XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CADIMI VÀ CHÌ TRONG RAU XANH Ở THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP CHIẾT - TRẮC QUANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC HOÁ HỌC
THÁI NGUYÊN, 2009
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
PHAN THANH PHƯƠNG
XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CADIMI VÀ CHÌ TRONG RAU XANH Ở THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN BẰNG PHƯƠNG PHÁP CHIẾT - TRẮC QUANG
Chuyên ngành: HOÁ PHÂN TÍCH Mã số: 60.44.29
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC HOÁ HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN ĐĂNG ĐỨC
THÁI NGUYÊN, 2009
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên của luận văn này tôi xin chân thành cảm ơn TS.Nguyễn Đăng Đức. Thầy là người đã trực tiếp ra đề tài, hướng dẫn, định hướng cho tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong Khoa Hoá học, trường Đại học Sư phạm, Đại học Thái Nguyên, các thầy cô, anh chị và các bạn trong bộ môn Hoá học, trường Đại học Khoa học, Đại học Thái Nguyên đã giúp đỡ tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình làm luận văn.
Cuối cùng, tôi xin được cảm ơn những người thân yêu trong gia đình đã luôn động viên, cổ vũ để tôi hoàn thành luận văn này.
Thái Nguyên, ngày 20 tháng 9 năm 2009
Học viên
PHAN THANH PHƯƠNG
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Thành phần hoá học của một số loại rau xanh ......................................... 3
Bảng 1.2. Một số hằng số vật lí quan trọng của Cacdimi và chì ............................... 7
Bảng 3.1. Bước sóng hấp thụ cực đại của PAN và phức Pb2+ - PAN.......................34
Bảng 3.2. Các thông số về phổ hấp thụ electron của phức Pb2+ - PAN trong các
dung môi hữu cơ khác nhau .....................................................................36
Bảng 3.3. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức Pb2+ - PAN vào pH chiết ..............36
Bảng 3.4. Sự phụ thuộc % chiết của phức Pb2+ - PAN vào thể tích dung môi
chiết ........................................................................................................38
Bảng 3.5. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức Pb2+ - PAN vào lượng dư PAN ....39
Bảng 3.6. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức Pb2+ - PAN vào nồng độ PAN ......40
Bảng 3.7. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức Pb2+ - PAN vào nồng độ Pb2+ .......41
2+
Bảng 3.8. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào tỉ lệ CPAN/CPAN + CPb
Pb
Bảng 3.9. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào tỉ lệ CPAN/CPAN + C 2+
...........42
...........43
Bảng 3.10. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của Pb2+ trong phức bằng phương
pháp Staric - Bacbanel..............................................................................44
Bảng 3.11. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của PAN trong phức bằng phương
pháp Staric - Bacbanel..............................................................................45
Bảng 3.12. Kết quả xác định khoảng nồng độ tuân theo định luật Beer ..................46
Bảng 3.13. Sự phụ thuộc mật độ quang vào bước sóng của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................48
Bảng 3.14. Phổ hấp thụ electron của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong các dung
môi ..........................................................................................................49
Bảng 3.15. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong pha
hữu cơ vào thời gian chiết ........................................................................50
Bảng 3.16. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong pha
hữu cơ vào thời gian sau khi chiết ............................................................51
Bảng 3.17. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào pH ......................................52
Bảng 3.18. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào thể tích dung môi chiết .......53
Bảng 3.19. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào nồng độ PAN ......................54
Bảng 3.20. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức đaligan vào nồng độ Cd2+ ...........55
Bảng 3.21. Kết quả của hệ đồng phân tử có tổng nồng độ 4.10-5M .........................56
Bảng 3.22. Kết quả của hệ đồng phân tử có tổng nồng độ 5.10-5M .........................57
Bảng 3.23. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của Cd2+ trong phức bằng phương
pháp Staric - Bacbanel..............................................................................58
Bảng 3.24. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của PAN trong phức bằng phương
pháp Staric - Bacbanel..............................................................................59
Bảng 3.25. Kết quả xác định khoảng nồng độ tuân theo định luật Beer...................60
Bảng 3.26. Sự phụ thuộc mật độ quang vào nồng độ của phức Pb2+ - PAN.............61
Bảng 3.27. Ảnh hưởng của ion Cd2+ đến mật độ quang của phức Pb2+ - PAN .........62
Bảng 3.28. Ảnh hưởng của ion Cu2+ đến mật độ quang của phức Pb2+ - PAN .........62
Bảng 3.29. Ảnh hưởng của ion Zn2+ đến mật độ quang của phức Pb2+ - PAN .........63
Bảng 3.30. Kết quả xây dựng đường chuẩn của phức Pb2+ - PAN khi có mặt
các ion dưới ngưỡng cản ..........................................................................63
Bảng 3.31. Sự phụ thuộc mật độ quang vào nồng độ của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................64
Bảng 3.32. Ảnh hưởng của ion Pb2+ đến mật độ quang của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................66
Bảng 3.33. Ảnh hưởng của ion Cu2+ đến mật độ quang của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................67
Bảng 3.34. Ảnh hưởng của ion Zn2+ đến mật độ quang của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................67
Bảng 3.35. Ảnh hưởng của ion Fe3+ đến mật độ quang của phức PAN - Cd2+ -
SCN- .......................................................................................................68
Bảng 3.36. Kết quả xây dựng đường chuẩn của phức PAN - Cd2+ - SCN- khi có
mặt các ion dưới ngưỡng cản....................................................................69
Bảng 3.37. Xác định chì trong mẫu giả bằng phương pháp đường chuẩn ................70
Bảng 3.38. Xác định Cadimi trong mẫu giả bằng phương pháp đường chuẩn .........71
Bảng 3.39. Địa điểm, thời gian, kí hiệu, khối lượng trước và sau khi sấy của
một số loại rau..........................................................................................72
Bảng 3.40. Kết quả xác định hàm lượng chì trong các mẫu rau xanh bằng phương pháp đo quang .............................................................................75
Bảng 3.41: Kết quả xác định hàm lượng cadimi trong các mẫu rau xanh bằng
phương pháp đo quang .............................................................................77
Bảng 3.42. Các điều kiện đo phổ F - AAS của Pb2+ và Cd2+ ...................................79
Bảng 3.43. Xác định đường chuẩn của Cd2+ ...........................................................80
Bảng 3.44. Kết quả đo mẫu Cd2+ theo phổ F - AAS ................................................82
Bảng 3.45. Xác định đường chuẩn của Pb...............................................................82
Bảng 3.46. Kết quả đo mẫu Pb2+ ............................................................................84
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Phức có tỷ lệ 1:1 .....................................................................................25
Hình 1.2. Phức có tỷ lệ 1:1 .....................................................................................26
Hình 1.3. Xác định thành phần phức theo phương pháp Staric - Bacbanel .............28
Hình 3.1. Phổ hấp thụ của PAN trong dung môi CHCl3 ..........................................33
Hình 3.2. Phổ hấp thụ Electron của phức Pb2+ - PAN và thuốc thử PAN trong
dung môi Clorofom ..................................................................................34
Hình 3.3. Phổ hấp thụ Electron của phức Pb2+ - PAN trong các dung môi khác nhau ......35
Hình 3.4. Đồ thị sự phụ thuộc mật độ quang của phức Pb2+ - PAN vào pH chiết ....37
Hình 3.5. Sự phụ thuộc mật độ quang của dung dịch phức Pb2+ - PAN vào lượng dư PAN ..........................................................................................39
Hình 3.6. Đồ thị xác định tỉ lệ PAN : Pb2+ theo phương pháp tỉ số mol...................40
Hình 3.7. Đồ thị xác định tỉ lệ PAn : Pb2+ theo phương pháp tỉ số mol....................41
Hình 3.8. Phương pháp hệ đồng phân tử xác định thành phần phức (CPAN +
CPb
2+ = 6,4.10-5M) ....................................................................................42
Hình 3.9. Phương pháp hệ đồng phân tử xác định thành phần phức (CPAN +
CPb
2+ = 6,4.10-5M) ....................................................................................43
Hình 3.10. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của Pb2+ trong phức đaligan ...............44
Hình 3.11. Kết quả xác định hệ số tuyệt đối của PAN trong phức đaligan ..............45
Hình 3.12. Khoảng tuân theo định luật Beer của phức Pb2+ - PAN ........................47
Hình 3.13. Sự phụ thuộc mật độ quang vào bước sóng của phức PAN - Cd2+ -
SCN- ........................................................................................................49
Hình 3.14. Phổ hấp thụ Electron của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong các dung môi .......50
Hình 3.15. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong pha
hữu cơ vào thời gian chiết ........................................................................50
Hình 3.16. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức PAN - Cd2+ - SCN- trong pha
hữu cơ vào thời gian sau khi chiết ............................................................51
Hình 3.17. Đồ thị sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào pH .............................52
Hình 3.18a. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức vào nồng độ PAN ....................54
Hình 3.18b. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức đaligan vào nồng độ Cd2+ .........55
Hình 3.19a. Đồ thị xác định tỉ lệ Cd2+:PAN theo phương pháp hệ đồng phân tử
(CPAN + CCd2+ = 4,00.10-5M) .....................................................................56
Hình 3.19b. ồ thị xác định tỉ lệ Cd2+:PAN theo phương pháp hệ đồng phân tử
(CPAN + CCd2+ = 500.10-5M) ......................................................................57
Hình 3.20. Đồ thị hệ số tuyệt đối của Cd2+ trong phức đaligan................................58
Hình 3.21. Đồ thị hệ số tuyệt đối của PAN trong phức đaligan ...............................59
Hình 3.22. Khoảng tuân theo định luật Beer của phức PAN - Cd2+ - SCN- ............60
Hình 3.23. Đường chuẩn của phức PAN - Pb2+ ......................................................61
Hình 3.24. Đường chuẩn của phức PAN - Pb2+ khi có mặt các ion dưới ngưỡng cản .....64
Hình 3.25. Đường chuẩn của phức PAN - Cd2+ - SCN- ..........................................65
Hình 3.26. Đường chuẩn của phức PAN - Cd2+ - SCN- khi có các ion dưới ngưỡng gây cản ........................................................................................69
Hình 3.27. Đồ thị đường chuẩn của Cd2+ ...............................................................80
Hình 3.28. Đồ thị đường chuẩn của Pb2+ ................................................................83
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN .................................................................................... 3
1.1. Giới thiệu chung về rau xanh ........................................................................... 3
1.1.1. Đặc điểm và thành phần ................................................................................ 3
1.1.2. Công dụng của rau xanh ................................................................................ 3
1.1.3. Một số tiêu chí rau an toàn ............................................................................ 4
1.1.3.1. Định nghĩa ................................................................................................. 4
1.1.3.2. Các yếu tố gây ô nhiễm cho rau ................................................................. 5
1.1.3.3. Tiêu chuẩn rau an toàn ............................................................................... 6
1.2. Tính chất của Cd và Pb .................................................................................... 7
1.2.1. Tính chất vật lý ............................................................................................. 7
1.2.2. Tính chất hoá học .......................................................................................... 8
1.2.3. Các hợp chất của Cd và Pb ............................................................................ 9
1.2.3.1. Các oxit ..................................................................................................... 9
1.2.3.2. Các hyđroxit ............................................................................................ 10
1.2.3.3. Các muối ................................................................................................. 11
1.3. Vai trò, chức năng và sự nhiễm độc Cd, Pb .................................................... 12
1.3.1. Vai trò, chức năng và sự nhiễm độc Cd ....................................................... 12
1.3.2. Vai trò, chức năng và sự nhiễm độc Pb ....................................................... 14
1.4. Các phương pháp xác định Cd, Pb ................................................................. 15
1.4.1. Phương pháp phân tích hoá học .................................................................. 15
1.4.1.1. Xác định Cd bằng phương pháp chuẩn độ Complexon ............................. 15
1.4.1.2. Xác định Pb bằng phương pháp chuẩn độ Complexon ............................. 15
1.4.2. Phương pháp phân tích công cụ .................................................................. 16
1.4.2.1 Phương pháp điện hoá .............................................................................. 16
1.4.2.2. Phương pháp quang phổ ........................................................................... 17
1.5. Phương pháp xử lý mẫu phân tích xác định Cd và Pb .................................... 19
1.5.1. Phương pháp xử lý ướt (bằng axit hoặc oxi hoá mạnh) ............................... 20
1.5.2. Phương pháp xử lý khô ............................................................................... 20
1.6. Tính chất và khả năng tạo phức của thuốc thử PAN ....................................... 19
1.6.1. Cấu tạo, tính chất vật lý của PAN .............................................................. 21
1.6.2. Khả năng tạo phức của PAN ....................................................................... 22
1.7. Các phương pháp nghiên cứu chiết phức ........................................................ 23
1.7.1. Một số vấn đế chung về chiết ...................................................................... 23
1.7.2. Các đặc trưng của quá trình chiết ................................................................ 24
1.7.2.1. Định luật phân bố Nersnt ........................................................................ 24
1.7.2.2. Hệ số phân bố .......................................................................................... 24
1.7.2.3. Hiệu suất chiết và sự phụ thuộc của nó vào số lần chiết ........................... 25
1.8. Các phương pháp xác định thành phần của phức trong dung dịch ............ 26
1.8.1. Phương pháp tỉ số mol (phương pháp đường cong bão hòa) ........................ 27
1.8.2. Phương pháp hệ đồng phân tử ..................................................................... 28
1.8.3. Phương pháp Staric - Bacbanel ................................................................... 29
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................31
2.1. Đối tượng và mục tiêu nghiên cứu ................................................................. 29
2.2. Phương pháp ứng dụng, nội dung, hóa chất, dụng cụ thiết bị nghiên cứu ....... 29
2.2.1. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 31
2.2.1.1. Xác định hàm lượng Cd, Pb trong rau xanh bằng phương pháp
chiết trắc quang ........................................................................................... 31
2.2.1.2. Xác định hàm lượng Cd, Pb trong rau xanh bằng phương pháp phổ hấp
thụ nguyên tử F-AAS. .................................................................................. 31
2.2.2. Nội dung nghiên cứu ................................................................................... 32
2.2.2.1. Pha hóa chất ............................................................................................. 32
2.2.2.2. Cách tiến hành thí nghiệm ....................................................................... 33
2.2.3. Hóa chất, dụng cụ, thiết bị nghiên cứu ........................................................ 33
2.2.3.1. Hóa chất ................................................................................................... 33
2.2.3.2. Dụng cụ ................................................................................................... 34
2.2.3.3. Thiết bị nghiên cứu .................................................................................. 34
2.3. Xử lý kết quả thực nghiệm ............................................................................. 35
CHƯƠNG 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ......................................36
3.1. Nghiên cứu hiệu ứng tạo phức đan ligan PAN-Pb2+ ....................................... 36
3.1.1. Phổ hấp thụ của PAN .................................................................................. 36
3.1.2. Nghiên cứu hiệu ứng tạo phức của Pb2+ - PAN ........................................... 36
3.1.3. Nghiên cứu các điều kiện tối ưu cho sự tạo phức Pb2+-PAN. ....................... 38
3.1.3.1. Dung môi chiết phức Pb2+-PAN ............................................................... 38
3.1.3.2. Xác định pH tối ưu ................................................................................... 40
3.1.3.3. Xác định thể tích dung môi chiết tối ưu .................................................... 41
3.1.3.4. Ảnh hưởng của lượng dư thuốc thử PAN trong dung dich so sánh. .......... 42
3.1.4. Xác định thành phần phức Pb2+-PAN .......................................................... 43
3.1.4.1. Phương pháp tỷ số mol xác định thành phần phức Pb2+-PAN ................... 43
3.1.4.2. Phương pháp hệ đồng phân tử xác định thành phần phức Pb2+-PAN ......... 46
3.1.4.3. Phương pháp Staric - Bacbanel ................................................................ 49
3.1.5. Khoảng tuân theo định luật Beer ................................................................. 51
3.2. Nghiên cứu hiệu ứng tạo phức đa ligan PAN-Cd(II)-SCN- ............................. 53
3.2.1. Khảo sát phổ hấp thụ electron của phức đa ligan PAN-Cd(II)-SCN- ........... 53
3.2.2. Nghiên cứu các điều kiện tạo phức PAN-Cd2+-SCN- ................................... 54
3.2.2.1. Dung môi chiết phức đa ligan PAN-Cd2+-SCN- ........................................ 54
3.2.2.2. Xác định thời gian lắc chiết tối ưu. ........................................................... 55
3.2.2.3. Sự phụ thuộc mật độ quang của phức PAN-Cd2+-SCN- vào thời gian
sau khi chiết ................................................................................................. 56
3.2.2.4. Xác định pH tối ưu ................................................................................... 57
3.2.2.5. Xác định thể tích dung môi chiết tối ưu .................................................... 58
3.2.3. Xác định thành phần của phức PAN-Cd2+-SCN- .......................................
