Luận văn Xây dựng e - Book học phần thí nghiệm thực hành phương pháp dạy học cho sinh viên sư phạm hoá học ở đại học Tây Nguyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH ĐINH THỊ XUÂN THẢO XÂY DỰNG E-BOOK HỌC PHẦN THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM HOÁ HỌC ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2011 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH ĐINH THỊ XUÂN THẢO XÂY DỰNG E-BOOK HỌC PHẦN THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM HOÁ HỌC ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN Chuyên ngành: Lí luận và phương pháp dạy học bộ môn Hóa học Mã số: 60 14 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. Lê Trọng Tín Thành phố Hồ Chí Minh – 2011 0BLỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi được sự giúp đỡ, động viên của rất nhiều người, là nguồn khích lệ lớn lao đã giúp tôi hoàn thành luận văn này. Trước hết, tôi xin gởi lời tri ân sâu sắc đến TS. Lê Trọng Tín. Thầy đã rất tận tình góp ý chuyên môn, vạch ra định hướng, ý tưởng, động viên tôi trong những lúc khó khăn. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể quí thầy cô giáo đã giảng dạy tôi trong suốt quá trình học, Phòng sau Đại học trường Đại học Sư phạm TP.HCM đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học và nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn các giảng viên bộ môn Hoá và các bạn sinh viên sư phạm Hoá học Trường Đại học Tây Nguyên và các thầy cô đồng nghiệp khác đã giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sư phạm. Tôi xin hết lòng biết ơn sự quan tâm và ủng hộ của gia đình và bạn bè. Đó là nguồn động viên tinh thần rất lớn để tôi hoàn thành luận văn này. Thành phố Hồ Chí Minh - 2011 Đinh Thị Xuân Thảo 1BMỤC LỤC 5TLỜI CẢM ƠN5T ............................................................................................... 3 5TMỤC LỤC5T .................................................................................................... 4 5TDANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT5T .................................................................... 9 5TDANH MỤC CÁC BẢNG5T .......................................................................... 10 5TDANH MỤC CÁC HÌNH5T .......................................................................... 11 5TMỞ ĐẦU5T ....................................................................................................... 1 5T1. Lý do chọn đề tài5T .................................................................................................. 1 5T2. Mục đích nghiên cứu5T ........................................................................................... 2 5T3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu5T ................................................................... 2 5T4. Nhiệm vụ nghiên cứu5T ........................................................................................... 2 5T . Phạm vi nghiên cứu5T.............................................................................................. 3 5T6. Giả thuyết khoa học5T ............................................................................................. 3 5T7. Phương pháp nghiên cứu5T .................................................................................... 3 5T8. Những đóng góp mới của đề tài nghiên cứu5T .................................................... 4 5TChương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI5T ................. 5 5T1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu5T ......................................................................... 5 5T1.2. Ứng dụng CNTT trong dạy học tích cực 5T ..................................................... 10 5T1.2.1. Phương pháp dạy học tích cực và vai trò của phương tiện dạy học [16]5T ............................................................................................................................... 10 5T1.2.2. Vai trò của CNTT trong việc nâng cao tính tích cực của học sinh [15]5T 11 5T1.2.3.Dạy học với phương tiện điện tử (E-learning) [19]5T .................................. 15 5T1.2.4. Chương trình học liệu mở5T ......................................................................... 17 5T1.3. E-Book5T .............................................................................................................. 19 5T1.3.1. Khái niệm5T ................................................................................................... 19 5T1.3.2. Một số phần mềm hỗ trợ thiết kế E-Book định dạng CHM 5T ................... 20 5T1.4. Tự học5T ............................................................................................................... 26 5T1.4.1. Sự cần thiết của tự học 5T .............................................................................. 26 5T1.4.2. Khái niệm tự học5T ....................................................................................... 27 5T1.4.3. Các hình thức của tự học5T........................................................................... 27 5T1.4.4. Cách hướng dẫn SV tự học5T ....................................................................... 28 5T1.4.5. Cách tự học của SV5T ................................................................................... 29 5T1.4.6. Tự học qua E–book và lợi ích5T ................................................................... 30 5T1.5. Thí nghiệm trong dạy học hoá học5T ............................................................... 31 5T1.5.1. Vai trò của thí nghiệm trong dạy học hóa học5T ......................................... 31 5T1.5.2. Phân loại thí nghiệm hóa học ở trường phổ thông5T .................................. 34 5T1.5.3. Thí nghiệm biểu diễn của giáo viên5T ......................................................... 35 5T1.5.4. Thí nghiệm của học sinh5T ........................................................................... 38 5T1.5.5. Thí nghiệm thực hành phương pháp dạy học hoá học5T ............................ 39 5T1.6. Thực trạng giảng dạy học phần “Thí nghiệm thực hành phương pháp dạy học hoá học” ở trường Đại học Tây Nguyên5T .............................................. 40 5T1.6.1. Mục đích điều tra5T ....................................................................................... 40 5T1.6.2. Đối tượng điều tra5T ..................................................................................... 40 5T1.6.3. Nội dung điều tra 5T ....................................................................................... 40 5T1.6.4. Tiến hành điều tra5T ...................................................................................... 40 5T1.6.5. Kết quả điều tra5T ......................................................................................... 41 5T ÓM TẮT CHƯƠNG 15T ............................................................................. 46 5TChương 2. XÂY DỰNG E-BOOK HỌC PHẦN THÍ NGHIỆM THỰC HÀNH PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC CHO SINH VIÊN SƯ PHẠM HÓA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY NGUYÊN5T ............................................. 47 5T(PHẦN THÍ NGHIỆM LỚP 10 THPT)5T ..................................................... 47 5T2.1. Đặc điểm của trường Đại học Tây Nguyên5T ................................................. 47 5T2.2. Tổng quan về học phần “Thí nghiệm thực hành phương pháp dạy học hoá học”cho sinh viên sư phạm hóa học trường Đại học Tây Nguyên 5T .......... 48 5T2.2.1. Giới thiệu học phần5T ................................................................................... 48 5T2.2.2. Mục đích yêu cầu của học phần “Thí nghiệm thực hành PPDHH” 5T ....... 49 5T2.2.3. Quy định đối với SV trong học phần “ Thí nghiệm thực hành PPDHHH” 5T ............................................................................................................................... 49 5T2.2.4. Các bước tiến hành một buổi thực hành thí nghiệm5T ............................... 51 5T2.2.5. Quy trình rèn luyện kỹ năng biểu diễn thí nghiệm5T .................................. 52 5T2.2.6.Viết tường trình cho các bài thực hành thí nghiệm5T .................................. 52 5T2.3. Định hướng thiết kế E-Book “ Thí nghiệm thực hành PPDHHH” cho SV sư phạm hoá học trường Đại học Tây Nguyên5T .................................................. 53 5T2.3.1. Ý tưởng thiết kế E-Book5T ........................................................................... 53 5T2.3.2. Nguyên tắc thiết kế E-Book5T ...................................................................... 55 5T2.3.3. Quy trình thiết kế E-Book5T ......................................................................... 57 5T2.4. Cấu trúc và giao diện E – Book5T .................................................................... 58 5T2.4.1. Cấu trúc E-Book5T ........................................................................................ 58 5T2.4.2. Giao diện E-Book5T ...................................................................................... 59 5T2.5. Nội dung E – book5T ........................................................................................... 63 5T2.5.1. Trang chủ5T ................................................................................................... 63 5T2.5.2. Trang “Giới thiệu E-Book học phần Thí nghiệm thực hành PPDHHH”5T ............................................................................................................................... 65 5T2.5.3. Trang “ Hướng dẫn sử dụng E-Book”5T ..................................................... 67 5T2.5.4. Trang “Kỹ thuật sử dụng dụng cụ và hoá chất trong phòng thí nghiệm” 5T ............................................................................................................................... 68 5T2.5.5. Trang “Kỹ thuật an toàn trong thí nghiệm hoá học” 5T ............................... 79 5T2.5.6. Trang “Phương pháp tiến hành thí nghiệm trong chương trình hoá học lớp 10 THPT” 5T ....................................................................................................... 84 5T2.5.7. Trang “Tư liệu về thí nghiệm hoá học” 5T ................................................... 98 5T2.6. Sử dụng E – Book5T .......................................................................................... 101 5T2.6.1. Sử dụng E -Book trước khi thực hành thí nghiệm5T ................................ 101 5T2.6.2. Sử dụng E – Book trong khi thực hành thí nghiệm5T ............................... 102 5T2.7. Tiêu chí đánh giá E-Book5T ............................................................................ 103 5T ÓM TẮT CHƯƠNG 25T ........................................................................... 105 5TChương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM5T ................................................ 107 5T3.1. Mục đích thực nghiệm5T .................................................................................. 107 5T3.2. Nội dung thực nghiệm5T .................................................................................. 107 5T3.2.1. Xác định tính khả thi5T ............................................................................... 107 5T3.2.2. Xác định tính hiệu quả5T ............................................................................ 107 5T3.3. Đối tượng thực nghiệm5T ................................................................................. 107 5T3.3.1. Thực nghiệm sư phạm lần 1 (đối với học phần “Thí nghiệm thực hành PPDHHH”5T .......................................................................................................... 108 5T3.3.2. Thực nghiệm sư phạm lần 2 (đối với học phần “Rèn luyện nghiệp vụ sư phạm”) 5T ................................................................................................................ 109 5T3.3.3. Thực nghiệm sư phạm lần 3 (đối với đợt TTSP)5T ................................... 109 5T3.4. Phương pháp xử lí kết quả thực nghiệm5T ................................................... 110 5T3.5. Tiến hành thực nghiệm5T ................................................................................ 111 5T3.5.1. Chuẩn bị5T ................................................................................................... 111 5T3.5.2. Tiến hành5T ................................................................................................. 111 5T3.5.3. Tham khảo ý kiến đánh giá của giảng viên và SV về E-Book5T ............. 113 5T3.6. Kết quả thực nghiệm5T .................................................................................... 113 5T3.6.1. Kết quả thực nghiệm sư phạm lần 1 5T ....................................................... 113 5T3.6.2. Kết quả thực nghiệm sư phạm lần 2 5T ....................................................... 116 5T3.6.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm lần 3 5T ....................................................... 118 5T3.6.4. Nhận xét của giảng viên về E−Book5T ...................................................... 120 5T3.6.5. Nhận xét của sinh viên về E−Book5T ........................................................ 127 5T ÓM TẮT CHƯƠNG 35T ........................................................................... 129 5TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ5T .................................................................. 130 5T ÀI LIỆU THAM KHẢO5T ........................................................................ 135 5TPHỤ LỤC5T.................................................................................................. 139 2BDANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CD : compact disc CHM : Compile HTML CNTT : công nghệ thông tin ĐC : đối chứng ĐT : đào tạo DVD : digital compact disc GV : giáo viên GD : giáo dục HS : học sinh HTML : Hypertext Markup Language – Ngôn ngữ liên kết siêu văn bản ICT : information and communication technology – Công nghệ thông tin và truyền thông KHTN&CN : Khoa học tự nhiên và công nghệ NXB : nhà xuất bản PMDH : phần mềm dạy học PPDHHH : phương pháp dạy học hoá học PTN : phòng thí nghiệm SV : sinh viên THPT : trung học phổ thông TNHH : thí nghiệm hoá học TTSP : thực tập sư phạm VOCW : Viet Nam OpenCourseWare – Chương trình học liệu mở Việt Nam 3BDANH MỤC CÁC BẢNG 5TUBảng 1.1. Kết quả điều tra thực trạng dạy học học phầnU5T 5TU“Thí nghiệm thực hành PPDHHH”.U5T .................................................................................................. 41 5TUBảng 2.1. Mẫu viết tường trình thí nghiệmU5T ................................................................. 53 5TUBảng 2.2. Chức năng thanh công cụ E-BookU5T .............................................................. 61 5TUBảng 2.3. Danh mục thí nghiệm trong chương trình lớp 10 THPTU5T ........................... 86 5TUBảng 3.1. Các nhóm thực nghiệm và đối chứng thực nghiệm lần 1U5T ........................ 108 5TUBảng 3.2. Các lớp thực nghiệm và đối chứng thực nghiệm lần 2U5T ............................ 109 5TUBảng 3.3. Các lớp thực nghiệm và đối chứng của thực nghiệm sư phạm lần 3U5T ...... 110 5TUBảng 3.4. Qui trình thực nghiệm E−Book lần 1U5T ....................................................... 112 5TUBảng 3.5. Qui trình tham khảo ý kiến giảng viên và SV về E−BookU5T ...................... 113 5TUBảng 3.6. Điểm kiểm tra rèn luyện kỹ năng biểu diễnU5T 5TUthí nghiệm lớp 10 THPTU5T ... 114 5TUBảng 3.7. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích điểm kiểm tra kỹ năngU5T 5TUbiểu diễn thí nghiệmU5T ................................................................................. 114 5TUBảng 3.8. Phân loại kết quả điểm kiểm tra kỹ năng biểu diễn thí nghiệmU5T .............. 115 5TUBảng 3.9. Điểm tập giảngU5T ........................................................................................... 116 5TUBảng 3.10. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tích điểm tập giảngU5T .............. 116 5TUBảng 3.11. Phân loại điểm tập giảngU5T ......................................................................... 117 5TUBảng 3.12. Tổng hợp các tham số đặc trưng điểm tập giảngU5T ................................... 117 5TUBảng 3.13. Điểm thực tập giảng dạy một bàiU5T 5TUtrong chương trình lớp 10 THPTU5T .... 118 5TUBảng 3.14. Phân phối tần số, tần suất và tần suất lũy tíchU5T 5TUđiểm thực tập giảng dạyU5T.............................................................................................................. 118 5TUBảng 3.15. Tổng hợp các tham số đặc trưng điểm thực tập giảng dạyU5T ................... 119 5TUBảng 3.16. Nhận xét của giảng viên về nội dung E-BookU5T ....................................... 120 5TUBảng 3.17. Nhận xét của giảng viên về hình thức E-BookU5T ...................................... 121 5TUBảng 3.18. Nhận xét của giảng viên về tính khả thi của E-BookU5T ............................ 122 5TUBảng 3.19. Nhận xét của giảng viên về hiệu quả sử dụng E-BookU5T ......................... 122 5TUBảng 3.20. Nhận xét của SV về hiệu quả sử dụng E-BookU5T ...................................... 127 4BDANH MỤC CÁC HÌNH 5TUHình 1.1. Mô hình đào tạo E – learningU5T ...................................................................... 16 5TUHình 1.2. Mô hình hoạt động của phần mềm Connexions.U5T ........................................ 18 5TUHình 1.3. Mô hình máy chủ VOCW đặt tại mạng LAN của trườngU5T.......................... 19 5TUHình 1.4. Hình ảnh E-Book định dạng. Html U5T ............................................................. 21 5TUHình 1.5. Giao diện phần mềm SnagItU5T ........................................................................ 22 5TUHình 1.6. Giao diện phần mềm Windows Live Movie MakerU5T ................................... 23 5TUHình 1.7. Sơ đồ chuyển đổi từ tài liệu HTML sang định dạng CHMU5T ....................... 25 5TUHình 1.8. Giao diện E-Book thiết kế bằng phần mềm AM-Word2CHMU5T ................. 26 5TUHình 2.1. Sơ đồ cấu trúc E-Book “Thí nghiệm thực hành PPDHHH”U5T ...................... 59 5TUHình 2.2. Giao diện E-Book “Thí nghiệm thực hành PPDHHH”U5T ............................. 60 5TUHình 2.3. Chức năng thẻ “Contents”U5T ........................................................................... 62 5TUHình 2.4. Chức năng thẻ “Search”U5T ............................................................................... 62 5TUHình 2.5. Chức năng thẻ “Favorites”U5T........................................................................... 62 5TUHình 2.6. Giao diện cửa sổ nội dungU5T ........................................................................... 63 5TUHình 2.7. Các đề mục của trang chủ E-BookU5T .............................................................. 64 5TUHình 2.8. Giao diện trang chủ E-BookU5T ........................................................................ 65 5TUHình 2.9. Cấu trúc trang “Giới thiệu”U5T.......................................................................... 65 5TUHình 2.10. Giao diện mục “Giới thiệu E-Book”U5T ......................................................... 66 5TUHình 2.11. Giao diện mục “Giới thiệu học phần”U5T ....................................................... 67 5TUHình 2.12. Giao diện mục “Cấu trúc E-Book ”U5T .......................................................... 68 5TUHình 2.13. Giao diện mục “Hướng dẫn sử dụng E-Book”U5T ......................................... 68 5TUHình 2.14. Cấu trúc trang “Kỹ thuật sử dụng dụng cụ và hoá chất U5T 5TUtrong phòng thí nghiệm” U5T .................................................................................................. 69 5TUHình 2.15. Giao diện phần “Cách sử dụng và bảo quản buret”U5T ................................. 70 5TUHình 2.16. Giao diện phần “Quy tắc chung khi sử dụng các dụng cụ thuỷ tinh” U5T ..... 71 5TUHình 2.17. Giao diện phần “Quy tắc khi đun nóng các dụng cụ thuỷ tinh” U5T .............. 72 5TUHình 2.18. Giao diện phần “Kỹ thuật rửa các dụng cụ thuỷ tinh” U5T ...................