Theo nghị quyết của hội nghị BCHTW Đảng lần 2 và luật giáo dục năm 2005 đã xác định việc
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng “khuyến khích tự học”. Tự kiểm tra - đánh giá của học sinh
thực chất là một hình thức tự học. Tự học là quá trình tạo ra tri thức bền vững cho mỗi con người trên
con đường học vấn thường xuyên của cả cuộc đời. Nó thật sự trở thành “chìa khóa vàng của giáo dục”.
Do đó nếu phát huy khả năng tự kiểm tra, đánh giá là một biện pháp quan trọng góp phần đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động người học. Dạy học theo khuynh hướng tự
học là một mục tiêu quan trọng của giáo dục thế kỷ XXI. Tự kiểm tra giúp học sinh chủ động tự đánh
giá kết quả trong suốt quá trình học tập, từ đó có cơ sở để chủ động tự điều chỉnh kiến thức, hành vi,
thái độ, phương pháp học tập, nhờ đó mà kết quả học không ngừng tiến bộ.
Tuy nhiên trong thực tiễn giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua hình thức tự kiểm tra-
đánh giá chưa được khai thác và quan tâm đúng mức. Từ lâu trong thực tế ở các trường phổ thông chủ
yếu chỉ sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, một hình thức kiểm tra có nhiều hạn chế như : không bao
quát được các mục tiêu giáo dục, tốn nhiều thời gian làm bài và chấm bài, không khách quan . Hơn
nữa thông tin phản hồi đến từng cá nhân học sinh rất hạn chế nên kết quả kiểm tra không đủ cơ sở để
học sinh tự điều chỉnh việc học của mình
83 trang |
Chia sẻ: duongneo | Lượt xem: 1573 | Lượt tải: 5
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan và sử dụng trên máy tính giúp học sinh tự kiểm tra - Đánh giá kết quả học tập phần “Nhiệt Học” thuộc chương trình Vật lý 10 ban Cơ bản, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Trần Thị Thu Vân
Chuyên ngành : Lý luận và phương pháp dạy học môn Vật lý
Mã số : 60 14 10
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Người hướng dẫn khoa học:
TS.LÊ THỊ THANH THẢO
Thành phố Hồ Chí Minh – 2008
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn TS. LÊ THỊ THANH THẢO đã tận tình
hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong tổ phương pháp
cùng các thầy cô giáo trong khoa Vật lý, trường Đại học Sư Phạm- TPHCM
đã động viên, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trường THPT Lê Quý Đôn
cùng các thầy cô giáo và các đồng nghiệp trong tổ Vật lý đã tạo mọi điều kiện
thuận lợi nhất trong quá trình tôi thực hiện đề tài.
Tác giả
Trần Thị Thu Vân
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài, thực trạng
Theo nghị quyết của hội nghị BCHTW Đảng lần 2 và luật giáo dục năm 2005 đã xác định việc
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng “khuyến khích tự học”. Tự kiểm tra - đánh giá của học sinh
thực chất là một hình thức tự học. Tự học là quá trình tạo ra tri thức bền vững cho mỗi con người trên
con đường học vấn thường xuyên của cả cuộc đời. Nó thật sự trở thành “chìa khóa vàng của giáo dục”.
Do đó nếu phát huy khả năng tự kiểm tra, đánh giá là một biện pháp quan trọng góp phần đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động người học. Dạy học theo khuynh hướng tự
học là một mục tiêu quan trọng của giáo dục thế kỷ XXI. Tự kiểm tra giúp học sinh chủ động tự đánh
giá kết quả trong suốt quá trình học tập, từ đó có cơ sở để chủ động tự điều chỉnh kiến thức, hành vi,
thái độ, phương pháp học tập, nhờ đó mà kết quả học không ngừng tiến bộ.
Tuy nhiên trong thực tiễn giáo dục phổ thông Việt Nam nhiều năm qua hình thức tự kiểm tra-
đánh giá chưa được khai thác và quan tâm đúng mức. Từ lâu trong thực tế ở các trường phổ thông chủ
yếu chỉ sử dụng hình thức kiểm tra tự luận, một hình thức kiểm tra có nhiều hạn chế như : không bao
quát được các mục tiêu giáo dục, tốn nhiều thời gian làm bài và chấm bài, không khách quan. Hơn
nữa thông tin phản hồi đến từng cá nhân học sinh rất hạn chế nên kết quả kiểm tra không đủ cơ sở để
học sinh tự điều chỉnh việc học của mình.
Hơn nữa, bắt đầu năm học 2006-2007 BGD-ĐT triển khai thi tốt nghiệp phổ thông và thi tuyển
đại học, cao đẳng theo phương pháp trắc nghiệm khách quan cho 4 môn: Vật lý, Hóa học, Sinh vật,
Ngoại ngữ. Trong tương lai rất gần, kỳ thi đại học sẽ không còn và thay thế vào đó là kỳ thi tốt nghiệp
với nhiều môn sử dụng hình thức trắc nghiệm khách quan. Muốn đạt được kết quả tốt, học sinh không
những phải đạt được những mục tiêu giáo dục trong quá trình học tập mà còn phải được làm quen ,
được rèn luyện những kỹ năng làm bài thi trắc nghiệm khách quan. Hiện nay chương trình hỗ trợ tự ôn
tập bằng trắc nghiệm khách quan rất nhiều , nhưng chủ yếu tập trung nhiều vào chương trình lớp 12 để
phục vụ cho mục đích thi tốt nghiệp, đại học. Xây dựng ngân hàng câu hỏi phục vụ mục đích tự kiểm
tra – đánh giá bao quát tất cả các mục tiêu môn học, triển khai hình thức tự kiểm tra – đánh giá ngay từ
lớp 10 không những giúp học sinh tăng cường khả năng tự học, tự điều chỉnh để có hệ thống kiến thức,
kỹ năng vững chắc mà còn tạo điều kiện để học sinh được chủ động làm quen với hình thức trắc
nghiệm khách quan.
Trong thời đại ngày nay công nghệ thông tin và truyền thông được áp dụng ngày càng rộng rãi.
Hầu hết các ngành nghề đều cần có sự hỗ trợ của các phần mềm ứng dụng nhằm hòan thành công việc
nhanh chóng, hiệu quả, nâng cao hiệu suất làm việc thì giáo dục cũng không là ngoại lệ. Ứng dụng
công nghệ thông tin và truyền thông trong giáo dục nói chung, trong tự kiểm tra- đánh giá nói riêng
giúp người học chủ động và được tiếp cận bình đẳng với các dịch vụ giáo dục tiên tiến.
Chính vì những lý do trên chúng tôi quyết định chọn đề tài “Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc
nghiệm khách quan và sử dụng trên máy tính giúp học sinh tự kiểm tra - đánh giá kết quả học
tập phần “Nhiệt Học” thuộc chương trình Vật lý 10 ban Cơ bản”. Chúng tôi mong muốn với đề tài
này học sinh sẽ có cơ hội để tự kiểm tra, đánh giá, tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ và phương
pháp học tập của bản thân để có hệ thống kiến thức, kỹ năng vững chắc làm nền tảng cho sự tiến bộ
không ngừng trong quá trình học tập. Chúng tôi cũng mong muốn kết quả đề tài nghiên cứu sẽ góp
phần nhỏ bé vào công cuộc đổi mới, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan cho phần “Nhiệt học” thuộc
chương trình Vật lý 10 ban Cơ bản, sử dụng bằng phần mềm tin học để nâng cao chất lượng giảng dạy
, giúp học sinh tự kiểm tra – đánh giá quá trình học tập trên máy tính khi học phần “Nhiệt học” ( Vật lý
10), tài liệu tham khảo cho giáo viên trong việc ra đề kiểm tra trắc nghiệm
3. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
Để đạt được mục tiêu đề ra, đề tài có những nhiệm vụ cơ bản sau:
Nghiên cứu cơ sở lý luận của việc tự kiểm tra - đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Nghiên cứu cơ sở lý luận của hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan, xây dựng qui trình
soạn thảo một hệ thống câu hỏi trắc ngiệm khách quan.
Nghiên cứu chương trình, nội dung Vật lý 10, xác định những mục tiêu cụ thể mà việc dạy và
học cần phải đạt tới.
Trên cơ sở hệ thống mục tiêu tiến hành biên soạn câu hỏi phần “ Nhiệt học” nhằm giúp học
sinh tự kiểm tra- đánh giá và tự điều chỉnh kiến thức, kỹ năng, cách học
Biên soạn nội dung thông tin phản hồi cho từng câu hỏi nhằm hỗ trợ học sinh trong việc tự điều
chỉnh kiến thức, kỹ năng, cách học
Thiết kế phần mềm vận hành ngân hàng câu hỏi tự kiểm tra- đánh giá để tự điều chỉnh
Thực nghiệm sư phạm ở trường phổ thông nhằm xác định mức độ phù hợp của ngân hàng câu
hỏi so với mục tiêu đề ra và độ chính xác của ngân hàng câu hỏi, hiệu quả của phần mềm hổ trợ.
Kết quả thực nghiệm là cơ sở để điều chỉnh ngân hàng câu hỏi, phần mềm hỗ trợ sao cho phù
hợp và hiệu quả hơn.
Đề xuất ý kiến
4. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu lý luận
Phương pháp điều tra
Thống kê giáo dục
5. Đối tượng - Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Xây dựng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan trong phần “ Nhiệt học” thuộc chương trình
Vật lý 10 ban Cơ bản và tiến hành thực nghiệm chủ yếu ở một số trường THPT tại TpHCM
6. Giả thuyết khoa học
Hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan được biên soạn bao quát tất cả những mục tiêu mà
chương trình học phân ban hiện nay đề ra sẽ là cơ sở giúp học sinh chủ động, tích cực trong việc tự
kiểm tra – đánh giá kết quả học tập trong suốt quá trình học tập làm cơ sở cho việc tự điều chỉnh kiến
thức, hành vi (kỹ năng), thái độ, phương pháp học tập vì thế kết quả học tập sẽ tốt hơn. Tự kiểm tra-
đánh giá trên máy tính (trực tuyến hay không trực tuyến) sẽ tạo cơ hội để tất cả học sinh có cơ hội tiếp
cận và sử dụng một cách thuận lợi mọi lúc mọi nơi .
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Ý nghĩa về mặt khoa học: đề tài nghiên cứu tổng thuật để bổ sung những hiểu biết khoa học
về tự kiểm tra-đánh giá.
Ý nghĩa về thực tiễn :
- Là tài liệu tham khảo cho giáo viên .
- Giúp học sinh chủ động, hứng thú trong việc tự kiểm tra – đánh giá kết quả học tập,
nâng cao khả năng tự học .
- Giúp học sinh làm quen với hình thức kiểm tra trắc nghiệm khách quan.
- Giúp học sinh có sơ sở để tự điều chỉnh kiến thức, hành vi, thái độ, kỹ năng,
phương pháp học tập trong suốt quá trình học.
- Là cở sở để tiến hành việc xây dựng ngân hàng câu hỏi tự kiểm tra-đánh giá trực
tuyến cho chương trình Vật lý THPT .
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Tổng quan về các hình thức kiểm tra- đánh giá
1.1.1. Thế nào là kiểm tra-đánh giá
Kiểm tra là một hoạt động nhằm thu thập và cung cấp những dữ kiện, những thông tin làm cơ sở
cho việc đánh giá.
Đánh giá là quá trình hình thành những nhận định, phán đoán về kết quả công việc, dựa vào sự
phân tích những thông tin thu được từ kiểm tra, sau đó đối chiếu với những mục tiêu đã đề ra từ trước.
Từ đó đề xuất những quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng và
hiệu quả công việc.
Như vậy, kiểm tra chính là hoạt động cần phải có trước khi đánh giá và đánh giá là hoạt động tất
yếu diễn ra sau khi kiểm tra. Hơn nữa, đánh giá không chỉ đơn thuần là sự ghi nhận thực trạng mà còn
là đề xuất những quyết định làm thay đổi thực trạng.Vì thế, kiểm tra và đánh giá luôn đi liền với nhau,
không thể tách rời nhau và là một khâu quan trọng trong quá trình của một công việc nào đó.
Trong quá trình dạy - học, kiểm tra-đánh giá là một hoạt động thường xuyên, là một bộ phận
hợp thành không thể thiếu của quá trình dạy - học. Nó là khâu cuối cùng của một quá trình dạy - học
đồng thời là cơ sở cho bước khởi đầu một quá trình dạy – học mới.
Có nhiều cách định nghĩa về đánh giá nhưng đều có quan điểm là: đánh giá trong giáo dục là quá
trình thu thập và lý giải kịp thời, có hệ thống về hiện trạng, khả năng hay nguyên nhân của chất lượng và
hiệu quả giáo dục căn cứ vào mục tiêu dạy học, mục tiêu giáo dục, làm cơ sở cho những chủ trương, biện
pháp giáo dục tiếp theo.
Trong giáo dục, tùy thuộc vào cấp độ đánh giá, đối tượng và mục đích đánh giá mà quá trình
đánh giá sẽ được thực hiện bởi một hệ thống các phương pháp và hình thức nhất định. Ở đây, chúng tôi
chỉ quan tâm đến việc đánh giá thành quả dạy – học.
Khi phân tích quá trình đánh giá người ta thấy có 4 khâu hợp thành một qui trình: Đo – Lượng
giá – Đánh giá – Ra quyết định.
Đo là quá trình xác định các số cho các cá nhân hay cho các đặc điểm của cá nhân theo những
nguyên tắc đã định rõ. Đo yêu cầu sử dụng các số chứ không yêu cầu đưa ra những ý kiến đánh giá về
con số có được từ cả quá trình đó. Trong giáo dục, kết quả bài kiểm tra của học sinh được thể hiện
bằng một số đo dựa theo những quy tắc nhất định. Đó có thể là một điểm số, một thứ bậc, một loại
hạng.
Lượng giá là việc dựa vào các số đo, người ta đưa ra những thông tin ước lượng trình độ tri thức,
kỹ năng, kỹ xảo của người học. Người ta phân biệt hai cách lượng giá: lượng giá theo chuẩn là so sánh
trình độ của học sinh với trình độ trung bình chung của tập hợp ( tập thể lớp chẳng hạn); còn lượng giá
theo tiêu chí là so sánh trình độ của học sinh với những tiêu chí đã đề ra ban đầu.
Đánh giá là bước quyết định trong toàn bộ quá trình đánh giá. Đó không chỉ là việc đưa ra
những nhận xét, phán đoán về trình độ của người học trước vấn đề cần kiểm tra mà còn đề ra những
biện pháp để bổ khuyết sai sót hoặc phát huy kết quả.
Ra quyết định là khâu cuối cùng của quá trình đánh giá. Dựa vào những nhận xét, nhận định
trong khâu đánh giá mà giáo viên đưa ra những biện pháp cụ thể giúp học sinh khắc phục thiếu sót
hoặc phát huy mặt mạnh; đồng thời xem xét điểu chỉnh lại cách dạy học cho phù hợp.
Các kiểu quá trình đánh giá thường dùng trong nhà trường:
a. Đánh giá chuẩn được thiết kế để xác định điểm xuất phát của người học, trước khi học một
chủ đề nào đó, giúp cho giáo viên định hướng dạy học.
b. Đánh giá từng phần được thực hiện trong quá trình dạy học một nội dung nào đó, giúp cho
giáo viên và học sinh nắm được thông tin ngược về quá trình học tập, làm căn cứ cho việc điều chỉnh
kịp thời hoạt động dạy của thầy và hoạt động học của trò để có thể thực hiện mục tiêu đã đặt ra.
c. Đánh giá tổng kết được thực hiện sau quá trình dạy học ( tức là sau khi kết thúc môn học,
khóa học,), hướng vào thành phẩm cuối cùng nhằm hiểu được mức độ thực hiện mục tiêu và đánh
giá tổng quát kết quả học tập của học sinh.
1.1.2. Chức năng của kiểm tra-đánh giá trong quá trình dạy và học
Trong quá trình dạy – học, tùy vào từng đối tượng, việc kiểm tra- đánh giá có các chứng năng
khác nhau:
a. Đối với học sinh
Về mặt tri thức và kỹ năng, việc kiểm tra- đánh giá giúp cho học sinh thấy mình đã lĩnh hội
những điều vừa học đến mức nào, còn những lỗ hổng nào cần phải bổ khuyết. Từ đó, học sinh tự điều
chỉnh quá trình học tập của mình và thúc đẩy quá trình học tập phát triển không ngừng.
Về mặt giáo dục, nếu việc kiểm tra- đánh giá được tổ chức nghiêm túc sẽ giúp học sinh nâng cao
tinh thần trách nhiệm trong học tập, nâng cao ý thức tự giác, khắc phục tính chủ quan tự mãn và đặc
biệt là phát triển năng lực tự đánh giá, một năng lực quan trọng đối với việc học tập.
Tuy nhiên trong quá trình kiểm tra- đánh giá học sinh phụ thuộc vào chủ thể là giáo viên về hình
thức, nội dung kiểm tra cũng như thời gian làm bài.
b. Đối với giáo viên
Việc kiểm tra-đánh giá giúp cho giáo viên nắm được trình độ học tập, mức độ lĩnh hội tri thức
của học sinh, có được những thông tin ngược cần thiết để điều chỉnh phương pháp dạy học, phương
tiện dạy học, cách thức tổ chức quá trình dạy học sao cho mục tiêu dạy học đạt được hiệu quả. Trên cơ
sở đó giáo viên tự điều chỉnh, tự hoàn thiện hoạt động dạy, đáp ứng các yêu cầu về mục tiêu dạy học
đã đề ra.
c. Đối với cán bộ quản lý giáo dục
Việc kiểm tra- đánh giá cung cấp những thông tin cơ bản về thực trạng dạy học của nhà trường
để có thể chỉ đạo, uốn nắn kịp thời, khuyến khích và hỗ trợ những sáng kiến nhằm nâng cao hiệu quả
đào tạo. Đồng thời, kiểm tra- đánh giá cũng là cơ sở để xây dựng chiến lược giáo dục về mục tiêu và
nội dung đào tạo, về đội ngũ giáo viên và về phương pháp và hình thức tổ chức dạy học
1.1.3. Những yêu cầu cơ bản đối với việc kiểm tra-đánh giá thành quả dạy–học
Những yêu cầu sư phạm sau đây thường được tính tới trong việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập
của học sinh:
Đảm bảo tính khách quan
Nội dung kiểm tra- đánh giá phải bám sát với yêu cầu, mức độ của chương trình, phù hợp
với điều kiện dạy học và đối tượng học sinh, tránh những nhận định chủ quan, áp đặt, thiếu căn cứ.
Phải đảm bảo sự vô tư của người đánh giá, đảm bảo tính trung thực của người được đánh
giá, tránh tình cảm cá nhân, thiên vị, chống quay cóp, gian lận trong khi kiểm tra.
Đảm bảo tính toàn diện
Một bài kiểm tra- đánh giá có thể nhằm vào một mục tiêu trọng tâm nào đó nhưng toàn
bộ hệ thống đánh giá phải đạt yêu cầu toàn diện, không chỉ về mặt kiến thức mà cả về kỹ năng, thái độ,
tư duy.
Đảm bảo tính hệ thống
Việc kiểm tra- đánh giá phải được tiến hành có kế hoạch, có hệ thống: đánh giá thường
xuyên, đánh giá sau khi học từng nội dung, đánh giá định kì, đánh giá tổng kết cuối khóa học, năm học.
Đảm bảo tính công khai
Kiểm tra- đánh giá phải được tiến hành công khai, kết quả cũng phải được công bố công
khai trước tập thể để tập thể có thể hiểu biết, học tập lẫn nhau và giúp đỡ lẫn nhau.
1.1.4. Các hình thức kiểm tra- đánh giá trong giáo dục
Có thể phân chia các hình thức kiểm tra-đánh giá làm 3 loại: quan sát, vấn đáp, viết
Quan sát: giúp xác định thái độ, kỹ năng thực hành hoặc một số kỹ năng về nhận thức, chẳng
hạn cách giải quyết các vấn đề trong một tình huống đang được nghiên cứu
Vấn đáp: thường được dùng khi tương tác giữa người chấm và người học là quan trọng, chẳng
hạn cần xác định thái độ phản ứng khi phỏng vấn
Viết: được chia làm 2 nhóm chính:
Nhóm các câu hỏi buộc trả lời theo dạng mở, học sinh phải tự trình bày ý kiến trong một
bài viết dài để giải quyết vấn đề mà câu hỏi nêu ra. Thường gọi là trắc nghiệm tự luận
(essay).
Nhóm các câu trắc nghiệm mà trong đó đề thi thường gồm nhiều câu hỏi, mỗi câu nêu ra
một vấn đề cùng với những thông tin cần thiết sao cho thí sinh phải trả lới vắn tắt từng
câu. Thường gọi là trắc nghiệm khách quan (objective test).
Hiện nay hai hình thức trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận thường được dùng để
kiểm tra- đánh giá thành quả dạy-học. Cần phải khẳng định ngay rằng không thể nói hình thức nào ưu
việt tốt hơn. Mỗi hình thức có các ưu điểm và nhược điểm nhất định. Điều quan trọng là phải biết kết
hợp cả hai loại để hạn chế nhược điểm và tăng cường ưu điểm của mỗi hình thức nhằm đạt được hiệu
quả tốt nhất trong việc kiểm tra- đánh giá thành quả dạy-học.
Bảng 1.1: Bảng so sánh ưu thế của hình thức trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận
Ưu thế thuộc về
Yêu cầu Trắc nghiệm
khách quan
Trắc nghiệm tự
luận
Đề thi phủ kín được môn học +
Ít may rủi do trúng tủ, trật tủ +
Chấm bài nhanh, ít tốn công sức +
Áp dụng được công nghệ mới trong việc nâng cao chất lượng
kì thi, giúp phân tích kết quả thi
+
Khách quan, hạn chế tiêu cực trong khi thi và khi chấm thi +
Ít tốn công ra đề thi +
Đánh giá được khả năng diễn đạt, đặc biệt là diễn đạt tư duy
hình tượng
+
Từ bảng so sánh có thể thấy sự khác nhau quan trọng giữa hai hình thức là mức độ phản ánh
khách quan. Đối với loại đề tự luận, kết quả chấm thi phụ thuộc vào chủ quan của người chấm, do đó
rất khó công bằng, chính xác. Để hạn chế mức độ chủ quan đó người ta cải tiến việc chấm bài tự luận
bằng cách đề ra các thang điểm rất chi tiết. Tuy vậy nhiều thử nghiệm cho thấy sự thiên lệch của việc
chấm bài tự luận thường rất lớn. Với loại đề trắc nghiệm khách quan khi đã có đáp án sẵn việc chấm
bài là hoàn toàn khách quan, chính xác, không phụ thuộc người chấm, nhất là khi chấm bài bằng máy.
Tuy nhiên cũng có thể nói rằng hình thức trắc nghiệm khách quan không hoàn toàn khách quan vì việc
soạn thảo các câu hỏi và định điểm cho các câu hỏi có phần tùy thuộc vào người soạn.
Các chuyên gia về trắc nghiệm cho rằng trắc nghiệm tự luận nên dùng trong các trường hợp sau:
(1) Khi nhóm học sinh được khảo sát không quá đông.
(2) Khi muốn khuyến khích và đánh giá cách diễn đạt của học sinh.
(3) Khi muốn thăm dò thái độ hay tìm hiểu tư tưởng của học sinh về một vấn đề nào đó hơn là
khảo sát thành quả học tập của chúng.
(4) Khi có thể tin tưởng vào khả năng chấm bài tự luận của giáo viên là vô tư và chính xác.
(5) Khi không có nhiều thời gian soạn đề nhưng lại có đủ thời gian để chấm bài.
Mặt khác, trắc nghiệm khách quan nên dùng trong các trường hợp sau:
(1) Khi cần khảo sát một số đông các học sinh.
(2) Khi muốn có điểm số đáng tin cậy, không phụ thuộc vào chủ quan người chấm bài.
(3) Khi muốn chấm bài nhanh để sớm công bố kết quả.
(4) Khi các yếu tố công bằng, vô tư, chính xác là những yếu tố quan trọng nhất của việc thi cử và
muốn ngăn chặn nạn gian lận trong thi cử.
(5) Khi muốn kiểm tra một phạm vi hiểu biết rộng, muốn ngăn ngừa nạn học tủ, học vẹt.
Cả trắc nghiệm khách quan và trắc nghiệm tự luận đều có thể sử dụng để:
(1) Đo lường mọi thành quả học tập mà một bài khảo sát viết có thể đo lường được.
(2) Khảo sát khả năng hiểu và áp dụng các nguyên lý.
(3) Khảo sát khả năng suy nghĩ có phê phán.
(4) Khảo sát khả năng giải quyết các vấn đề mới.
(5) Khảo sát khả năng lựa chọn những sự kiện thích hợp và các nguyên tắc để phối hợp chúng lại
với nhau nhằm giải quyết những vấn đề phức tạp.
(6) Khuyến khích học tập để nắm vững kiến thức.
1.2. Tổng quan về hình thức trắc nghiệm khách quan
1.2.1. Thế nào là trắc nghiệm khách quan
Trắc nghiệm khách quan là loại hình câu hỏi, bài tập mà các phương án trả lời đã có sẵn, hoặc
nếu học sinh phải tự viết câu trả lời thì câu trả lời phải là câu ngắn và chỉ có duy nhất một cách viết
đúng. Trắc nghiệm này được gọi là “khách quan” vì tiêu chí đánh giá là đơn nhất, hoàn toàn không phụ
thuộc vào ý muốn chủ quan của người chấm.
1.2.2. Các hình thức trắc nghiệm khách quan
Các câu trắc nghiệm có thể được đặt dưới nhiều hình thức khác nhau như: câu trắc nghiệm Đúng
– Sai, ghép đôi, điền khuyết, trả lời ngắn, nhiều lựa chọn. Mỗi hình thức đều có ưu, khuyết điểm của
nó. Vấn đề đặt ra là phải nắm vững công dụng của từng loại và biết lựa chọn hình thức câu trắc nghiệm
nào thích hợp cho việc khảo sát khả năng hay kiến thức mà ta dự định đo lường, đánh giá.
Loại câu trắc nghiệm Đúng – Sai
Cấu trúc: gồm một câu phát biểu và phần người làm