Trong những năm qua, dệt may luôn được coi là một trong những ngành xuất
khẩu chủ lực của Việt Nam, giá trị xuất khẩu mà nó mang lại tăng liên tục trong khoảng
20 - 25%/năm, chiếm 14 - 15% kim ngạch xuất khẩu, tạo công ăn việc làm cho hơn 2
triệu lao động, kim ngạch xuất khẩu luôn đứng vị trí thứ hai sau dầu thô và dự kiến sẽ
đạt 5,183 tỷ USD vào năm 2005. Cùng với thời gian, sản phẩm dệt may Việt Nam đã
dần khẳng định được vị trí của mình, đã thâm nhập được vào nhiều thị trường trên thế
giới kể cả những thị trường khó tính nhất như EU, Mỹ, Nhật Bản, .Chính từ những kết
quả kinh tế - xã hội to lớn mà ngành dệt may xuất khẩu mang lại cho đất nước mà việc
nghiên cứu, phân tích để nắm rõ và hiểu một cách cặn kẽ thực trạng trong hoạt động
xuất khẩu cũng như điểm mạnh, điểm yếu của ngành trở thành một yêu cầu hết sức cần
thiết trong việc đề ra các chính sách, giải pháp đúng đắn, phù hợp nhằm đưa hoạt động
xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam lên những tầm cao mới trong tương lai, đặc biệt kể từ
khi chế độ chế độ hạn ngạch được xoá bỏ dành cho các nước thành viên của WTO.
Xuất phát từ yêu cầu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “xuat khau hang det may
viet nam truoc dong thai moi cua thuong mai quoc te” cho khoá luận tốt nghiệp.
Ngoài mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, kết cấu của khoá luận gồm 2 phần:
Phần 1: Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước khi xoá bỏ hạn ngạch.
Phần 2: Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước động thái mới của thương mại quốc tế.
50 trang |
Chia sẻ: lvbuiluyen | Lượt xem: 2069 | Lượt tải: 3
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Luận văn Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước động thái mới của thương mại quốc tế, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LUẬN VĂN:
Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam
trước động thái mới của thương
mại quốc tế
Lời mở đầu
Trong những năm qua, dệt may luôn được coi là một trong những ngành xuất
khẩu chủ lực của Việt Nam, giá trị xuất khẩu mà nó mang lại tăng liên tục trong khoảng
20 - 25%/năm, chiếm 14 - 15% kim ngạch xuất khẩu, tạo công ăn việc làm cho hơn 2
triệu lao động, kim ngạch xuất khẩu luôn đứng vị trí thứ hai sau dầu thô và dự kiến sẽ
đạt 5,183 tỷ USD vào năm 2005. Cùng với thời gian, sản phẩm dệt may Việt Nam đã
dần khẳng định được vị trí của mình, đã thâm nhập được vào nhiều thị trường trên thế
giới kể cả những thị trường khó tính nhất như EU, Mỹ, Nhật Bản,….Chính từ những kết
quả kinh tế - xã hội to lớn mà ngành dệt may xuất khẩu mang lại cho đất nước mà việc
nghiên cứu, phân tích để nắm rõ và hiểu một cách cặn kẽ thực trạng trong hoạt động
xuất khẩu cũng như điểm mạnh, điểm yếu của ngành trở thành một yêu cầu hết sức cần
thiết trong việc đề ra các chính sách, giải pháp đúng đắn, phù hợp nhằm đưa hoạt động
xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam lên những tầm cao mới trong tương lai, đặc biệt kể từ
khi chế độ chế độ hạn ngạch được xoá bỏ dành cho các nước thành viên của WTO.
Xuất phát từ yêu cầu trên, tác giả đã lựa chọn đề tài: “xuat khau hang det may
viet nam truoc dong thai moi cua thuong mai quoc te” cho khoá luận tốt nghiệp.
Ngoài mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, kết cấu của khoá luận gồm 2 phần:
Phần 1: Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước khi xoá bỏ hạn ngạch.
Phần 2: Xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước động thái mới của thương mại quốc tế.
Phần 1 : Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam trước khi xoá bỏ hạn
ngạch
1.1. Tổng quan về ngành dệt may Việt Nam
1.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển của ngành dệt may Việt Nam
Ngành công nghiệp dệt may là ngành có truyền thống lâu đời đối với cuộc sống
của nhân dân ta. Nó không chỉ có vai trò quan trọng thoả mãn nhu cầu trong nước mà
còn tham gia xuất khẩu thu ngoại tệ để trang trải các nhu cầu nhập khẩu trong nước.
Ngành dệt may luôn là một trong các ngành kinh tế quan trọng của đất nước và được
nhà nước khuyến khích phát triển.
Ngành dệt may của nước ta ra đời từ những năm 1958 ở miền Bắc và những năm
1970 ở miền Nam. Cho tới năm 1975 sau khi đất nước hoàn toàn thống nhất, ngành dệt
may nước ta có điều kiện phát triển và khẳng định mình. Các nhà máy dệt được hình
thành ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam thu hút hàng ngàn lao động. Trong suốt thời gian
dài các nhà máy gặp nhiều khó khăn trong sản xuất hàng phục vụ thị trường nội địa do
máy móc thiết bị còn lạc hậu, trình độ sản xuất và quản lý còn hạn chế. Cho đến những
năm 1975, ngành dệt may Việt Nam đã hợp tác với Liên Xô và các nước Đông Âu, đã
có hàng xuất khẩu sang các nước này nhưng chủ yếu là hàng gia công, hàng bảo hộ lao
động với nguyên liệu, thiết bị do họ cung cấp.
Từ nửa cuối năm 1990, như một hệ quả tất yếu của những biến động chính trị,
các thị trường Liên Xô cũ và Đông Âu tan rã nhanh chóng. Cuộc khủng hoảng nghiêm
trọng sâu sắc về nhiều mặt của hệ thống XHCN Đông Âu và việc giải thể Hội đồng
tương trợ kinh tế đã đặt hoạt động xuất khẩu của Việt Nam trước những khó khăn chồng
chất, nan giải nhất là không có thị trường tiêu thụ sản phẩm. Trong hoàn cảnh đó, ngành
dệt may một mặt khôi phục lại vị trí của mình trên thị trường truyền thống, mặt khác
phải tìm cách thâm nhập các thị trường mới, đặc biệt là thị trường các nước công nghiệp
phát triển. Thị trường các nước phát triển với yêu cầu cao về chất lượng, mẫu mã, thời
gian giao hàng,….gây nhiều bỡ ngỡ cho doanh nghiệp dệt may Việt Nam từ lâu đã quen
với cách làm ăn của thị trường các nước anh em dễ tính.
Tuy nhiên, sang năm 1992 được sự phối hợp và hỗ trợ tích cực của các cơ quan
quản lý nhà nước ở cấp vĩ mô cùng những kết quả thu được của công cuộc đổi mới, cơ
chế quản lý kinh tế đang đi vào chiều sâu với những thắng lợi trong quan hệ đối ngoại,
chính sách mở cửa của ngành dệt may xuất khẩu đã từng bước phục hồi và phát triển.
Hiệp định buôn bán hàng dệt may giữa Việt Nam và cộng đồng châu Âu được ký kết
vào ngày 15/12/1992 đã mở ra cho ngành dệt may Việt Nam một thị trường tiêu thụ rộng
lớn.
Ngành dệt may Việt Nam cũng đã đẩy mạnh xuất khẩu theo hình thức gia công
hoặc phương thức thuơng mại thông thường với một số nước có nền công nghiệp phát
triển như Nhật Bản, Canada, các nước công nghiệp mới như Đài Loan, Hồng Kông,
Singapore. Và gần đây sau khi Mỹ bỏ cấm vận và bình thường hoá quan hệ với Việt
Nam, hàng dệt may Việt Nam có thêm thị trường Mỹ.
Trong những năm gần đây ngành dệt may Việt Nam đã phát triển quy mô sản
xuất một cách nhanh chóng. Hàng loạt công ty, doanh nghiệp ra đời thu hút hàng vạn lao
động, sản lượng dệt may sản xuất tăng nhanh cùng với việc không ngừng nâng cao chất
lượng sản phẩm. Đặc biệt, một bước đánh dấu quan trọng trong lịch sử ngành dệt may
Việt Nam là ngày 29/4/1995, chính phủ Việt Nam đã ký quyết định thành lập Tổng công
ty dệt may Việt Nam có tên giao dịch quốc tế là Vietnam National Textile And
Corporation, viết tắt là Vinatex. Vinatex là sự hợp nhất của Tổng công ty dệt Việt Nam
và Liên hiệp các xí nghiệp sản xuất - xuất nhập khẩu may mặc. Sự tổng hợp này nhằm
tạo sức mạnh tổng hợp, tạo thế và lực để thúc đẩy sản xuất kinh doanh hàng dệt may
phát triển. Hiện nay, Việt Nam có trên 1050 doanh nghiệp dệt may với hơn 5000 cơ sở
sản xuất đang hoạt động, trong đó có 231 doanh nghiệp nhà nước chiếm 28%, 449 doanh
nghiệp ngoài quốc doanh chiếm 32%, 354 doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài
chiếm 30%,…..(tính đến năm 2003). Kim ngạch xuất khẩu cả năm của các đơn vị này
đạt 3,6 tỷ USD, tăng gần 31% so với năm 2002 (2751 triệu USD). Trong đó, thị trường
Mỹ đạt 1950 triệu USD, EU 600 triệu USD và Nhật Bản gần 500 triệu USD. Đây được
coi là những dấu hiệu tốt cho thấy dệt may Việt Nam đã có khả năng phát triển mạnh
mẽ.
1.1.2. Tiềm năng và lợi thế về sản xuất, xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam
1.1.2.1. Lợi thế về nguồn nhân lực
Nước ta là một nước có dân số đông, lực lượng lao động dồi dào. Tính đến ngày
1/4/1999, dân số cả nước là 76,327,900 người, trong đó số người trong độ tuổi lao động
là 43,8 triệu người . Đến thời điểm hiện nay, dân số nước ta ở vào khoảng 82 triệu
người, đứng thứ hai trong các nước ASEAN, chỉ sau Indonesia. Hàng năm ở Việt Nam
có khoảng 1,5 đến 1,7 triệu thanh niên bước vào độ tuổi lao động, tạo thành đội ngũ dự
bị hùng hậu bổ sung vào lực lượng lao động vốn đã rất đông. Thêm vào đó, quá trình đô
thị hoá tạo ra sự chuyển dịch lao động từ nông thôn ra thành thị, số lao động ngày càng
gia tăng.
Lực lượng lao động đông đảo chính là điều kiện cần để công nghiệp dệt may phát
triển thuận lợi. Đây là một lợi thế lớn bởi ở những bước tiến ban đầu của ngành dệt may,
lực lượng lao động Việt Nam sẽ luôn đủ khả năng đáp ứng những yêu cầu của ngành về
lao động. Bên cạnh đó, khả năng giảm bớt sức ép về việc làm cũng giúp ngành nhận
được những quan tâm, khích lệ từ phía chính phủ, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho sự
phát triển của ngành.
Bên cạnh sự dồi dào về lao động, phải kể đến chất lượng của nguồn lao động.
Trong những năm gần đây, trình độ học vấn của người dân Việt Nam nói chung đã tăng
lên đáng kể, trình độ chuyên môn, trình độ tay nghề của người lao động cũng được cải
thiện nhiều. Tuy nhiên, số lao động lành nghề của nước ta vẫn còn ít, chưa đủ để đáp
ứng cho một số ngành công nghiệp kỹ thuật cao (như công nghiệp lắp ráp, công nghiệp
điện tử). Những ngành này vẫn phải tốn nhiều chi phí cho đào tạo công nhân, gây tổn
thất về thời gian và tiền bạc. Song, với ngành dệt may, nhu cầu về lao động kỹ thuật cao
không lớn bởi đặc thù của ngành là sử dụng nhiều lao động giản đơn, đặc biệt là ngành
may. Trình độ tay nghề của công nhân cũng là cần thiết để nâng cao năng suất lao động,
nhưng đó không phải là điều kiện tiên quyết cho sự tồn tại của ngành. Do vậy chúng ta
có thể khẳng định: mặc dù chất lượng lao động Việt Nam chưa cao, sự dồi dào về số
lượng lao động vẫn là một lợi thế trước mắt cơ bản và quan trọng để phát triển công
nghiệp dệt may trong thời gian tới. Vấn đề là cần có chính sách sử dụng nguồn nhân lực
này một cách hợp lý và có hiệu quả, đồng thời cũng cần tổ chức các hình thức giáo dục,
đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn kỹ thuật của người lao động. Ngoài ra nguồn
nhân lực của nước ta còn có lợi thế là tiền lương tính theo giờ thấp. Mức lương công
nhân ngành may hiện nay là 0,24 USD/giờ, thấp hơn hẳn so với một số nước trong khu
vực như: Inđônêsia (0,32 USD/giờ), Singapore (1,13 USD/giờ, Thái Lan (1,18
USD/giờ). Cũng giống như sự dồi dào về lao động, mức lương thấp chỉ là một lợi thế
trước mắt và không có tính bền vững vì yếu tố chất lượng mới quyết định năng suất lao
động. Nếu mức lương thấp nhưng tay nghề lao động không đồng đều nhau hay quá kém
thì cũng cho năng suất lao động thấp, điều này cũng có nghĩa là chi phí sản xuất cao, dẫn
đến giá thành sản phẩm cao, khả năng cạnh tranh giảm.
Hiện nay, giá nhân công thấp đang là một lợi thế của toàn bộ nguồn lao động Việt
Nam nói chung và ngành dệt may nói riêng. Song trong thời gian tới, lợi thế này sẽ mất
dần đi nếu như chúng ta không thực hiện các biện pháp nhằm nâng cao năng suất lao
động và trình độ tay nghề của công nhân để củng cố ưu thế cạnh tranh. Chất lượng lao
động, bao gồm cả trình độ tay nghề và sức khoẻ của người lao động sẽ giúp tăng năng
suất lao động, đồng thời nâng cao chất lượng sản phẩm, nhờ đó hàng may Việt Nam mới
giữ được chữ tín với khách hàng.
1.1.2.2. Lợi thế về điều kiện vị trí địa lý
- Về điều kiện tự nhiên:
Nước ta là một nước nông nghiệp, sản xuất nông nghiệp là chủ yếu nên có thể tự
túc nguyên liệu cho nhiều ngành công nghiệp, trong đó có công nghiệp dệt may. Ngành
dệt may cần có nguyên liệu là bông, sợi để dệt vải. Việt Nam lại có khí hậu nhiệt đới ẩm
nên rất thuận lợi cho việc trồng dâu nuôi tằm, cung cấp nguyên liệu để sản xuất nên
những sản phẩm bằng lụa là sản phẩm được khách hàng nước ngoài rất ưa chuộng. Khí
hậu và đất đai nước ta cũng thích hợp cho việc trồng bông, song nhiều diện tích trồng
bông của nước ta còn khiêm tốn với tiềm năng chỉ đáp ứng được 10-15% nhu cầu. Hàng
năm ngành lại phải nhập khẩu trên 90% nguyên liệu sợi.
Như vậy, vấn đề cần thiết hiện nay là phải xem xét lại nguồn cung cấp nguyên
liệu cho ngành làm sao tận dụng được mọi tiềm năng về mặt tự nhiên để phục vụ cho
việc sản xuất đạt hiệu quả cao nhất. Nếu tự cung cấp được nguyên liệu thì sẽ giảm được
giá thành rất nhiều so với nhập khẩu từ nước ngoài vào.
Mặt khác, những ngành có liên quan đến công nghiệp dệt may, có thể hỗ trợ cho
ngành dệt may, nếu được sự quan tâm cũng có nhiều tiềm năng phát triển. Ví dụ, các
ngành hoá chất, nhuộm, du lịch. Đặc biệt ngành tạo mốt ở nước ta tuy mới xuất hiện và
còn non yếu, nhưng đã được quan tâm chú ý như một lĩnh vực mới đầy hấp dẫn.
- Vị trí địa lý:
Việt Nam nằm trong khu vực châu á Thái Bình Dương, là khu vực mà các hoạt
động kinh tế diễn ra rất sôi nổi. Việc trao đổi hàng hoá, giao lưu kinh tế giữa các nước
trong khu vực với nhau và các nước khác trên thế giới ngày càng nhiều. Do đó, sản
phẩm dệt may có rất nhiều cơ hội để thâm nhập vào thị trường quốc tế, mở rộng thị phần
gia tăng kim ngạch xuất khẩu. Ngoài ra Việt Nam còn có bờ biển dài hơn 3000 km giao
thông đường biển rất thuận lợi cho vận chuyển hàng hoá cũng như cho hoạt động du
lịch, giao lưu văn hoá, giao lưu kinh tế với các quốc gia khác.
Những đặc điểm về mặt tự nhiên đó cho phép Việt Nam có nhiều tiềm năng và
lợi thế để phát triển công nghiệp dệt may. Nhưng trên thực tế chúng ta vẫn chưa tận
dụng được triệt để những lợi thế tự nhiên này. Vì sao lại như vậy? Có rất nhiều nguyên
nhân, nhưng nguyên nhân cơ bản nhất là do sự phát triển không đồng bộ của nền kinh tế.
Ngay trong nội bộ ngành dệt may đã có sự mất cân đối giữa ngành dệt và ngành may,
ngành dệt đòi hỏi phải đầu tư vốn lớn, công nghệ tiên tiến, trình độ khoa học kỹ thuật
cao hơn nên sẽ là quá khả năng nếu đầu tư để ngành dệt phát triển ngang bằng ngành
may. Sự yếu kém của ngành dệt dẫn đến hậu quả tất yếu là thiếu nguyên liệu cho ngành
may, không khai thác được lợi thế tự nhiên trong việc tự túc nguyên liệu. Ngoài ra cơ sở
hạ tầng nước ta còn rất yếu kém, mà những vùng trồng cây công nghiệp, cây nguyên liệu
lại thường ở xa, gây khó khăn cho quá trình vận chuyển. Cơ sở hạ tầng kém cũng cản trở
sự phát triển của du lịch, giao lưu kinh tế bằng đường bộ.
Giải quyết vấn đề này không phải là một việc đơn giản, không thể hoàn tất trong
một sớm một chiều vì nó còn phụ thuộc vào toàn bộ nền kinh tế nói chung. Nhưng nếu
không được giải quyết sớm thì ngành dệt may lại mất đi một lợi thế quan trọng. Trong
thời điểm hiện nay, nước ta đang từng bước hội nhập với nền kinh tế thế giới và phải đối
mặt với một môi trường cạnh tranh gay gắt. Nếu chúng ta để mất lợi thế trong cạnh tranh
thì có thể bị mất thị trường. Do đó, đây là một vấn đề quan trọng, đòi hỏi cần được quan
tâm giải quyết kịp thời.
1.1.2.3. Ngành dệt may đã có truyền thống lâu đời tại Việt Nam
Lịch sử đã chứng minh Việt Nam là một trong những cái nôi của loài người và
nghề dệt vải đã xuất hiện ở Việt Nam từ hàng nghìn năm nay.Tuy nhiên, nghề ươm tơ,
dệt vải ở Việt Nam từ xa xưa chỉ là việc làm tự phát để đáp ứng cho nhu cầu thiết yếu
nhất của cá nhân và gia đình. Các tư liệu về lịch sử cho thấy ngành dệt đã phôi thai hình
thành từ thế kỷ thứ bảy ở vùng châu thổ sông Hồng. Tại đây đã hình thành các vùng
nuôi tằm như Hưng Yên, Thái Bình. Cây bông cũng được trồng tại các vùng cao miền
núi phía bắc Việt Nam và một số tỉnh như Ninh Thuận, Đồng Nai. Nguyên Phi ỷ Lan
thời Lý Chính là người khởi xướng đưa nghề ươm tơ dệt vải trở thành nghề truyền thống
của Việt Nam, tạo bước mở cho ngành dệt may phát triển mạnh mẽ sau này.
Chúng ta đã có những làng dệt nổi tiếng: Tích Sài, Bái Ân, Yên Thái, Nghĩa Đô.
Những làng dệt ven Hồ Tây này đã nổi tiếng ngay từ thời Lý, Trần. Đến năm 1890, việc
thực dân Pháp xây dựng nhà máy dệt Nam Định đã đánh dấu sự phát triển của công
nghiệp dệt tại Việt Nam.
Từ năm 1954, công nghiệp dệt may đã phát triển cao hơn, đặc biệt phát triển
mạnh mẽ ở miền nam với công nghệ máy móc khá hiện đại của châu Âu và tại miền Bắc
với công nghệ của Trung Quốc, Liên Xô, Đông Âu. Hoà bình lập lại năm 1975, theo
đường lối đổi mới của Đảng, công nghiệp dệt may thời gian này ngày càng phát triển và
khẳng định vị trí quan trọng trong cơ cấu phát triển các ngành công nghiệp của Việt
Nam. Hiện nay các sản phẩm dệt may Việt Nam đã vươn ra thị trường nước ngoài, trong
đó có thị trường của các nước đã phát triển như Nhật Bản, EU, Mỹ và một số nước khác
trong khối SNG và Đông Âu. Yếu tố truyền thống luôn là lợi thế lớn trong quá trình phát
triển của công nghiệp dệt may Việt Nam.
1.1.2.4.Xu hướng dịch chuyển ngành dệt may từ các nước phát triển sang các
nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam
Công nghiệp may mặc đã hoàn thành vai trò lịch sử ở các nước công nghiệp phát
triển. Với ưu điểm vốn ít, công nghệ đơn giản, thời gian thu hồi vốn nhanh, ít rủi ro,
ngành may mặc một thời là ngành kinh tế được các hãng sản xuất ở các nước công
nghiệp coi trọng. Nhưng, cùng với thay đổi về dân số và mức sống, những ngành nghề
có chi phí nhân công cao đã không còn vị trí trong chiến lược phát triển của các nhà đầu
tư. Bên cạnh đó, cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật đã làm thay đổi thế cân bằng của
nhiều ngành, nhiều lĩnh vực hoạt động kinh tế. Một loạt ngành công nghiệp mới ra đời
đang phát triển mạnh tại các nước công nghiệp hàng đầu. Và tất yếu đã diễn ra sự dịch
chuyển có tính toàn cầu những ngành sử dụng nhiều nhân công từ các nước phát triển
sang các nước công nghiệp mới và ngày nay tiếp tục chuyển sang các nước đang phát
triển. Và may mặc là một trong những ngành đó.
Quá trình phát triển của ngành dệt may thế giới đồng thời cũng là quá trình
chuyển dịch của công nghiệp dệt may từ khu vực phát triển sang các khu vực kém phát
triển hơn do lợi thế so sánh. Điều này không có nghĩa là sản xuất dệt may không còn tồn
tại ở các nước phát triển mà nó đã tiến đến một giai đoạn cao hơn là sản xuất ra các sản
phẩm có chất lượng và giá trị cao, chứa nhiều hàm kượng trí tuệ, công nghiệp cao.
Công nghiệp dệt may bắt đầu tại Anh vào thế kỷ thứ 18 và tại đó đã diễn ra sự
chuyển dịch lần thứ nhất từ nước Anh sang các nước châu Âu. Sự chuyển dịch lần thứ
hai là từ châu Âu sang Nhật Bản vào những năm 1950 trong thời kì hậu chiến thế giới
lần thứ hai. Từ những năm 1960, khi chi phí sản xuất ở Nhật tăng cao và thiếu thốn
nguồn lao động, công nghiệp dệt may lại được dịch chuyển lần thứ ba sang các nước
công nghiệp mới (NICS) ở châu á như Hồng Kông, Đài Loan, Hàn Quốc. Cho đến
những năm 1980, khi các nước Đông Nam á dần dần chuyển sang sản xuất các mặt hàng
có công nghệ kỹ thuật cao hơn như ô tô, điện lạnh, điện tử, thì lợi thế so sánh của ngành
dệt may mất đi, song song với quá trình đẩy mạnh đầu tư ra nước ngoài, các nước NICS
và các nước phát triển đã buộc phải dịch chuyển ngành này sang các nước đang phát
triển như ASEAN, Trung Quốc và các nước Nam á.
Năm 1987, trong các nước cung cấp hàng may lớn của thế giới đã có 3 nước của
khu vực này, đó là Hồng Kông, Hàn Quốc và Đài Loan. Đến năm 2001, 8 trong 15 nước
và vùng lãnh thổ đứng đầu thế giới về cung cấp hàng may mặc thuộc châu á là: Trung
Quốc (36,5 tỷ USD), Hồng Kông (23,45 tỷ USD - kể cả tái xuất khẩu), ấn Độ (6,03 tỷ
USD), Bangladesh (5,11 tỷ USD), Inđônêsia (4,53 tỷ USD), Trung Quốc (4,31 tỷ USD),
Thái Lan (3,58 tỷ UĐS), và Đài Loan (2,48tỷ USD).
Châu Âu, quê hương của ngành công nghiệp may mặc, giờ đây đã ngừng việc sản
xuất trên quy mô lớn hàng phổ dụng để đi vào thiết kế hàng thời trang cao cấp. Ngày
nay trong danh mục các nước hàng đầu về sản xuất hàng may mặc xuất khẩu của thế
giới không thấy bất kì tên một nước công nghiệp phát triển nào nữa, mặc dù sản phẩm
mang tên các hãng lâu đời của họ lại chiếm tỷ trọng khá lớn trên thị trường thế giới.
Việc đặt hàng may tại các nước đang phát triển đã trở thành phương thức phổ biến. Nhờ
đó, châu á được coi như một trung tâm sản xuất hàng may mặc xuất khẩu của thế giới.
Là nước đi sau, Việt Nam có điều kiện thuận lợi trong việc kế thừa các thành tựu
của các nước công nghiệp phát triển. Bởi vậy xu hướng dịch chuyển ngành dệt may từ
các nước phát triển sang các nước đang phát triển, nơi có ưu thế cạnh tranh về nguồn lao
động và giá nhân công đã và đang tạo cho Việt Nam nhiều cơ hội phát triển công nghiệp
dệt may.
Như vậy quá trình dịch chuyển của ngành công nghiệp dệt may là tất yếu. Do
vậy, tận dụng được quá trình này là một lợi thế và điều kiện cơ bản phát triển công
nghiệp dệt may trong thời gian tới. Điều cần thiết là chúng ta phải thực hiện các chính
sách, biện pháp phù hợp, một mặt tiếp nhận nhanh chóng quá trình dịch chuyển ngành từ
các nước, mặt khác phải tích cực đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề, đầu tư khoa học
công nghệ để sản xuất ra các sản phẩm có hàm lượng trí tuệ cao, sản phẩm cao cấp như
trong giai đoạn phát triển cao của ngành dệt may tại các nước phát triển.
1.1.2.5. Sự phù hợp của ngành dệt may với nền kinh tế Việt Nam
Công nghiệp dệt may là ngành công nghiệp đòi hỏi vốn đầu tư không lớn, công
nghiệp không quá phức tạp, khả năng thu hồi vốn nhanh, lao động của ngành dệt may lại
dễ đào tạo nên việc tổ chức sản xuất các doanh nghiệp dệt may theo mô hình các doanh
nghiệp vừa và nhỏ rất phù hợp với điều kiện về địa lý, kinh tế và xã hội của Việt Nam.
Đây cũng chính là lợi thế cho ngành dệt may Việt Nam phát triển trong thời gian tới.
1.1.3. Vị trí và vai trò của ngành dệt may trong nền kinh tế Việt Nam
Cùng với sự phát triển của đất nước, ngành công nghiệp dệt may t