Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I Ngân hàng đầu tư phát triển Việt Nam

Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 1 -----

----- ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP Đề tài: “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I Ngân hàng ĐT& PT VN.” Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 2 MỤC LỤC Lời nói đầu......................................................................................................... 7 Chương 1 ........................................................................................................... 8 1.Tổng quan về thị trường ngoại hối ................................................................ 8 1.1.Khái niệm thị trường ngoại hối .............................................................. 8 1.2.Đặc điểm của thị trường ngoại hối ......................................................... 9 1.3.Lịch sử hình thành và phát triển của thị trường ngoại hối. ..................... 9 1.4.Chức năng của thị trường ngoại hối ..................................................... 10 1.5.Các thành viên tham gia thị trường ngoại hối. ...................................... 11 1.5.1.Nhóm khách hàng mua bán lẻ . ...................................................... 11 1.5.2. Các Ngân hàng thương mại. ......................................................... 11 1.5.3. Các nhà môi giới ngoại hối. ......................................................... 12 1.5.4. Các Ngân hàng Trung ương. ........................................................ 12 2.Hoạt động kinh doanh ngoại hối của NHTM .............................................. 13 2.1.Vai trò của NHTM ............................................................................... 13 2.2.Nghiệp vụ kinh doanh ngoại hối của NHTM. ...................................... 13 2.2.1. Sự cần thiết của các NHTM phải tham gia kinh doanh ngoại hối 14 2.2.2. Vai trò của hoạt động kinh doanh ngoại hối đối với các NHTM. .. 14 2.2.3. Ưu thế của NHTM trong kinh doanh ngoại hối ............................ 14 3.Tỷ giá và các giao dịch ngoại hối. ............................................................... 15 Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 3 3.1. Tỷ giá. ................................................................................................ 15 3.1.1.Khái niệm tỷ giá. ........................................................................... 15 3.1.2.Các loại tỷ giá. .............................................................................. 15 3.1.3.Các phương pháp yết giá ............................................................... 16 3.2. Các giao dịch trên thị trường ngoại hối. .............................................. 17 3.2.1.Giao dịch ngoại hối trao ngay( Sport). .......................................... 17 3.2.2. Giao dịch ngoại hối kỳ hạn ( Forward Transaction) ..................... 18 3.2.3. Giao dịch tiền tệ tương lai ( Currency Futures) ............................ 19 3.2.4.Giao dịch hoán đổi ngoại hối (Swap) ............................................ 19 3.2.5. Giao dịch quyền lựa chọn tiền tệ (Currency Options) ................... 20 Chương 2 ......................................................................................................... 21 1. Quá trình hình thành và phát triển. ............................................................. 21 2.Tình hình kinh doanh ngoại tệ của Sở giao dịch I........................................ 23 2.1. Các hoạt động chủ yếu liên quan đến ngoại tệ tại SGD I. .................... 23 2.1.1. Hoạt động thanh toán quốc tế. ...................................................... 23 2.1.2 Hoạt động cho vay ngoại tệ. .......................................................... 23 2.1.3. Hoạt động mua bán ngoại tệ. ........................................................ 24 2.2. Cơ sở pháp lý. ..................................................................................... 24 2.3.Quy trình mua bán ngoại tệ phục vụ khách hàng. ................................. 25 2.3.1 Lập kế hoạch nhu cầu ngoại tệ và thông báo. ................................ 25 2.3.2. Giao dịch mua ngoại tệ. ............................................................... 26 Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 4 2.3.3. Giao dịch bán ngoại tệ. ................................................................ 26 2.3.4. Mua bán ngoại tệ để cân đối nhu cầu ngoại tệ của khách hàng đảm bảo trạng thái ngoại tệ. .......................................................................... 27 2.3.5. Quy định niêm yết tỷ giá mua bán ngoại tệ tại Sở giao dịch I. ...... 27 2.4.Nguồn mua ngoại tệ. ............................................................................ 28 2.5. Nguồn bán ngoại tệ. ............................................................................ 29 3. Thực trạng kinh doanh ngoại tệ của Sở giao dịch I ..................................... 30 4. Đánh giá hiệu quả kinh doanh ngoạitệ tại SGDI NHĐT&PTVN. ............... 37 4.1. Kết quả đạt được. ................................................................................ 37 4.1.1 Đạt được mục đích về lợi nhuận. ................................................... 37 4.1.2. Đáp ứng đầy đủ yêu cầu của khách hàng & mở rộng mối quan hệ. ............................................................................................................... 38 4.1.3. Tăng cường hiệu quả cho vay. ...................................................... 39 4.1.4 Thúc đẩy hoạt động thanh toán quốc tế. ........................................ 39 4.2. Hạn chế và nguyên nhân trong việc thực hiện hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I. ......................................................................... 40 4.2.1. Những hạn chế trong quá trình kinh doanh ngoại tệ tại SGDI. ..... 40 4.2.1.1. Các nghiệp vụ kinh doanh còn đơn điệu. .............................. 40 4.2.1.2. Nguồn mua ngoại tệ của Sở giao dịch còn hạn chế. ............. 41 4.2.1.3. Một số tồn tại khác. .............................................................. 42 Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 5 4.2.2 . Hoạt động kinh doanh ngoại tệ của Sở giao dịch I còn kém hiệu quả là do những nguyên nhân sau. ......................................................... 42 4.2.2.1. Nguyên nhân khách quan. .................................................... 42 4.2.2.2. Nguyên nhân chủ quan của chính bản thân ngân hàng cũng ảnh hưởng trực tiếp tới hoạt động kinh doanh ngoại tệ. ................... 43 Chương 3 ......................................................................................................... 44 Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ tại SGDI - NHĐT&PTVN .. 45 1. Phương hướng phát triển kinh doanh ngoại tệ của SGDI - NHĐT&PTVN. 45 2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ của SGDI.. 46 2.1. Nâng cao chất luợng các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ đang sử dụng 47 2.2.Có những chuẩn bị để đưa nghiệp vụ option vào giao dịch. ................. 47 2.3. Đa dạng hoá các loại ngoại tệ trong kinh doanh. ................................. 48 2.4. Mở rộng và phát triển hoạt động liên quan đến kinh doanh ngoại tệ ... 48 2.4.1. Hoạt động thanh toán quốc tế. ...................................................... 49 2.4.2. Hoạt động cho vay ngoại tệ. ......................................................... 49 2.5. Xây dựng chính sách khách hàng. ....................................................... 49 2.6. Đầu tư hiện đại hoá cơ sở vật chất, công nghệ ngân hàng . ................. 51 2.7. Chính sách phát triển nguồn nhân lực. ................................................ 51 2.7.1 Nâng cao trình độ quản lý. ............................................................ 52 2.7.2 Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng cán bộ về chuyên môn. ............. 52 2.8. Thực hiện tốt một số nguyên tắc trong kinh doanh ngoại tệ. ............... 53 Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 6 3. Một số kiến nghị ........................................................................................ 54 3.1.Đối với Chính phủ. .............................................................................. 54 3.1.1 Hoàn thiện môi trường pháp lý cho kinh doanh ngoại tệ. .............. 54 3.1.2. Cơ chế tỷ giá linh hoạt có sự điều chỉnh của Nhà nước. ............... 55 3.1.3. Hình thành và vận hành tốt thị trường ngoại hối .......................... 56 3.1.4. Cải thiện cán cân thanh toán quốc tế ............................................ 57 3.2. Đối với Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam (NHĐT&PTVN) ... 58 3.2.1 Về quy trình mua bán ngoại tệ giữa Hội sở chính và chi nhánh. .... 58 3.2.2 Triển khai kịp thời, hướng dẫn cụ thể các văn bản của Chính phủ, của ngành về quản lý ngoại hối và kinh doanh ngoại tệ. ........................ 58 3.2.3 Thực hiện kiểm tra, kiểm sát và nâng cao trình độ nghiệp vụ. ....... 59 Kết luận ........................................................................................................... 60 Tài liệu tham khảo. .......................................................................................... 61 Danh mục các chữ viết tắt ............................................................................... 64 Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 7 LỜI NÓI ĐẦU Điều không thể đảo ngược đó là Việt Nam đang tiến gần tới hội nhập quốc tế một cách sâu sắc và đầy đủ về các lĩnh vực như thương mại, đầu tư, tài chính, ngân hàng. Trong quá trình hội nhập, Việt Nam thu được những lợi ích to lớn, đồng thời cũng phải đối mặt với những thách thức gay gắt từ các đối thủ nước ngoài. Về lĩnh vực ngân hàng, khi Việt Nam chính thức gia nhập Tổ chức Thương mại quốc tế (WTO), thị trường tài chính được mở cửa, ngân hàng nước ngoài được hoạt động bình đẳng với các tổ chức trong nước thì tiềm năng về vốn, kinh nghiệm, công nghệ, đặc biệt là chất lượng và chủng loại về các dịch vụ ngân hàng hiện đại là những lợi thế vượt trội của ngân hàng nước ngoài so với các ngân hàng trong nước. Nhằm rút ngắn khoảng cách, tiến tới hội nhập với thế giới, hệ thống Ngân hàng Việt Nam đẫ từng bước đổi mới, mở rộng và nâng cao chất lượng cung cấp các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là phát triển các nghiệp vụ hiện đại như thẻ tín dụng, kinh doanh ngoại hối, hoán đổi lãi suất. Về kinh doanh ngoại hối, từ chỗ nhà nước độc quyền về ngoại thương và ngoại hối, chúng ta đã hình thành và phát triển một thị trường ngoại hối tương đối toàn diện, trong đó lấy thị trường ngoại tệ liên ngân hàng làm trung tâm, từng bước hoàn thiện và mở rộng kinh doanh ngoại tệ. Hoạt động kinh doanh ngoại tệ sẽ góp phần giúp các NHTM bắt kịp với tốc độ phát triển của nền kinh tế thế giới, thu hút khách hàng, nâng cao sức cạnh tranh và bổ sung thu nhập cho ngân hàng. Nắm rõ tầm quan trọng và tiềm năng về kinh doanh ngoại tệ, Sở giao dịch Ngân hàng ĐT & PT Việt Nam đã dần mở rộng và phát triển trong lĩnh vực kinh doanh này. Song hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại ngân hàng chỉ tiến hành một cách đơn giản, các loại hình giao dịch chưa phong phú. Trước tính cấp thiết của hoạt động kinh doanh ngoại tệ, sau quá trình học tập nghiên cứu thực tế, em đã chọn đề tài: “ Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I Ngân hàng ĐT& PT VN. Trong quá trình nghiên cứu, em đã sử dụng phương pháp phân tích, kết hợp với những số liệu và tình hình thực tế tại Sở giao dịch I NHĐT&PTVN để góp ý kiến và đưa ra một số giải pháp nhằm đem lại hiệu quả cho hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Ngân hàng. Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 8 Chuyên đề gồm 3 phần chính: Chương 1 : Lý luận chung về kinh doanh ngoại tệ của NHTM Chương 2 : Thực trạng hoạt động kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I NHĐT&PT Việt Nam. Chương 3 : Các giải pháp kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh ngoại tệ tại Sở giao dịch I NHĐT&PT Việt Nam. CHƯƠNG 1 LÝ LUẬN CHUNG VỀ KINH DOANH NGOẠI TỆ CỦA NHTM 1.Tổng quan về thị trường ngoại hối 1.1.Khái niệm thị trường ngoại hối Để có thể tìm hiểu về kinh doanh ngoại tệ,chúng ta tiến hanh tim hiểu về môi trường pháp lý thực hiện kinh doanh ngoại tệ,đó là thị trường ngoại hối. Chúng ta thấy rằng, một trong những điểm khác nhau cơ bản giữa thương mại quốc tế và thương mại nội địa là: - Thương mại quốc tế thường liên quan đến việc chuyển đổi giữa các đồng tiền khác nhau. - Trong khi đó, thương mại nội địa chỉ liên quan đến nội tệ Một nhà nhập khẩu Mỹ thường được yêu cầu thanh toán cho nhà xuất khẩu Nhật bằng đồng yên Nhật, cho nhà xuất khẩu Đức bằng đồng EURO, cho nhà xuất khẩu Anh bằng đồng bảng Anh.Với lý do này, để thanh toán tiền hàng, nhà nhập khẩu Mỹ phải mua các ngoại tệ thích hợp và bán nội tệ. Giống như thương mại quốc tế, các hoạt động về du lịch quốc tế, đầu tư, tín dụng và các quan hệ tài chính quốc tế khác làm phát sinh nhu cầu mua bán các đồng tiền khác nhau trên thị trường. Hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau được diễn ra trên thị trường và thị trường này gọi là thị trường ngoại hối (The Foreign Exchage Market- FOREX). Một cách tổng quát: “ bất cứ ở đâu diễn ra việc mua bán các đồng tiền khác nhau thì ở đó gọi là thị trường ngoại hối” Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 9 Thị trường ngoại hối là nơi chuyên môn hoá giao dịch về ngoại tệ thông qua nghiệp vụ mua bán các loại ngoại tệ và chứng từ ngoại tệ nhằm thoả mãn các nhu cầu của các cá nhân, tổ chức kinh tế. 1.2.Đặc điểm của thị trường ngoại hối Thị trường ngoại hối không nhất thiết phải tập trung tại vị trí địa lý hữu hình nhất định, mà là ở bất cứ đâu diễn ra hoạt động mua bán các đồng tiền khác nhau. Đây là thị trường toàn cầu, bởi lẽ: Thời lượng giao dịch 24/24 giờ (trừ những ngày nghỉ) và hầu khắp mọi nơi đều diễn ra việc mua bán chuyển đổi các đồng tiền khác nhau. Trung tâm của thị trường ngoại hối là thị trường liên ngân hàng (Interbank) với các thành viên chủ yếu là các NHTM, các nhà môi giới, và các NHTW. Doanh số giao dịch trên Interbank chiếm 85% tổng doanh số giao dịch ngoại hối toàn cầu. Các nhóm thành viên tham gia thị trường duy trì mối quan hệ với nhau thông qua điện thoại, telex, fax, mạng vi tính Do thị trường có tính chất toàn cầu và hoạt động hiệu quả nên các tỷ giá được yết trên các thị trường khác nhau nhưng hầu như là thống nhất với nhau (có độ chênh lệch không đáng kể ). Đồng tiền được sử dụng nhiều nhất trong giao dịch là USD, chiếm 41,5% trong tổng số các đồng tiền tham gia (nghĩa là có tới 83% các giao dịch trên FOREX là có mặt của USD). Đây là thị trường rất nhạy cảm với các sự kiện chính trị, kinh tế xã hội, tâm lý, nhất là chính sách tiền tệ của các nước phát triển. Những thị trường ngoại hối quan trọng nhất hiện nay là: London, NewYork, Tokyo, Singapore và Frankfurt. Đối tượng mua bán trên thị trường ngoại hối chủ yếu là các đồng tiền quốc gia. 1.3.Lịch sử hình thành và phát triển của thị trường ngoại hối. Cách đây chừng 4000 năm đã diễn ra bước ngoặt trong quan hệ thanh toán, đó là việc xuất hiện sử dụng những đồng tiền kim loại có gián tem của Ngân hàng, của nhà buôn, của nhà vua trong thanh toán giữa các quốc gia. Những ngày đầu xuất hiện, giá trị của những đồng kim loại được xác định theo giá trị thực của kim loại làm nên chính đồng tiền đó. Tuy nhiên, khi khối lượng các động tiền trong lưu thông tăng lên theo nhu cầu thương mại, lòng tin của dân chúng và các giá trị của các đồng tiền với vai trò là phương tiện trao đổi tăng lên, thì bắt đầu xuất hiện những nhà đổi tiền chuyên nghiệp đầu tiên tại Trung Đông. Những nhà đổi tiền chuyên nghiệp đã có thể đổi một lượng tiền nhất định Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 10 các đồng tiền này lấy một lượng tiền tương ứng các đồng tiền khác. Với sự phát triển ở dạng sơ khai này đã đánh dấu sự ra đời cuả việc kinh doanh ngoại hối và thị trường ngoại hối. Trong những năm đầu sau Đạị chiến Thế giới lần thứ nhất, thị trường ngoại hối trở nên vô cùng biến động và trở thành đối tượng đầu cơ có quy mô lớn. Sự đình chỉ chế độ bản vị vàng vào năm 1931 cùng với sự sụp đổ của các Ngân hàng và các vấn đề khó khăn trong thanh toán đối với một số đồng tiền đẫ trở thành những trở ngại đáng kể cho sự phát triển của thị trường ngoại hối. Giữa những năm 1930 các điều kiện hoạt động dần trở lại bình thường. London đã trở thành trung tâm giao dịch lớn nhất trong thời kỳ giữa hai cuộc Đại chiến Thế giới. Bên cạnh đó, những trung tâm khác như: Paris, Zurich, Amsterdam, New York cũng mạnh mẽ. Sự tham gia của Chính phủ trên thị trường ngoại hối ngày càng rõ rệt vào các năm 1930 và càng trở nên thường xuyên hơn sau Đại chiến Thế giới lần thứ hai và được duy trì cho đến ngày nay.Thời gian sau Đại chiến Thế giới lần thứ hai được đánh dấu bằng sự ổn định của thị trường và sự kiểm soát chặt chẽ giá trị đồng tiền, tỷ giá của hầu hết các đồng tiền được neo cố định và chỉ được dao động trong một biên độ nhỏ. Thoả thuận Bretton Woods vào năm 1944 đẫ mang lại sự ổn định như mong muốn và một trật tự mới trên thị trường ngoại hối dần hình thành. Tỷ giá các đồng tiền chính đều được neo cố định với USD và giá trị của USD được neo cố định với vàng với tỷ lệ : 35 USD = 1 ounce. Hệ thống tỷ giá cố định bị sụp đổ vào năm 1971, nguyên nhân chính là do tồn tại mất cân đối nghiêm trọng trong cán cân thanh toán giữa các quốc gia và càng ngày người nước ngoài nắm giữ USD càng nhiều. Sự nỗ lực nhằm hồi phục hệ thống này vào năm 1973 không thành đã mở đầu cho thời kỳ chế độ thả nổi và được duy trì cho đến nay. Trong những năm 1970, 1980 và đầu những năm 1990 chúng ta đã chứng kiến sự biến động không ngừng của thị trường ngoại hối và thị trường trở nên không dự đoán được. Một trong những lý do chính khiến thị trường ngại hối biến động mạnh là do sự gia tăng đáng kể của các thành viên tham gia thị trường nhằm mục đích kiếm các cơ hội sinh lời khi tỷ giá biến động, đồng thời các nguồn lực về kỹ thuật và công nghệ sẵn có của các nhà kinh doanh, các nhà quản trị tài chính và các công ty bảo hiểm đã được cải tiến một cách cơ bản. 1.4.Chức năng của thị trường ngoại hối Chức năng cơ bản của thị trường ngoại hối là kết quả phát triển tự nhiên của một trong những chức năng cơ bản của NHTM, đó là: - Nhằm giúp khách hàng thực hiện các giao dịch thương mại quốc tế. Chuyên đề thực tâp Lê Thị Minh Huyền 11 - Thị trường ngoại hối tạo ra công cụ phòng ngừa rủi ro, gắn liền với chức năng hoạt động của NHTM. Vì vậy thị trường ngoại hối giúp thoả mãn nhu cầu mua bán, trao đổi ngoại tệ nhằm bôi trơn cho các hoạt động xuất nhập khẩu và các hoạt động dịch vụ có liên quan đến ngoại tệ như du lịch, bảo hiểm. - Thị trưòng ngoại hối là phương tiên giúp luân chuyển các khoản đầu tư quốc tế, tín dụng quốc tế, các giao dịch tài chính quốc tế khác cũng như sự giao lưu kinh tế giữa các quốc gia. - Thị trường ngoại hối là nơi thể hiện vai trò can thiệp của NHTW trong việc điều hành chính sách tiền tệ nhằm ổn định đồng tiền trong nước. 1.5.Các thành viên tham gia thị trường ngoại hối. 1.5.1.Nhóm khách hàng mua bán lẻ ( Retail clients). Đối tượng này bao gồm các công ty nội địa, các công ty đa quốc gia, những nhà đầu tư quốc tế và tất cả những ai có nhu cầu mua bán ngoại hối nhằm phục vụ cho hoạt động của chính mình.Ví dụ: nhà nhập khẩu có nhu cầu mua ngoại tệ để thanh toán vận đơn nhập khẩu ghi bằng ngoại tệ, nhà xuất khẩu có nhu cầu bán ngoại tệ khi nhận được vận đơn xuất khẩu ghi bằng ngoại tệ, khách du lịch bán ngoại tệ để lấy tiền chi tiêu. Như vậy, nhóm khách hàng này có nhu cầu mua bán ngoại tệ để phục vụ cho hoạt động của chính mình chứ không nhằm mục đích kinh doanh ngoại hối (kiếm lãi khi tỷ giá thay đổi). Thông thường nhóm khách hàng mua bán lẻ không giao dịch trực tiếp với nhau mà họ thường mua bán qua NHTM. 1.5.2. Các Ngân hàng thương mại