MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU Trang
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN THUÊ TÀI CHÍNH 3
1. Khái niệm và điều kiện ghi nhận tài sản thuê tài chính 3
2. Tính giá tài sản thuê tài chính 4
3. Kế toán tài sản cố định thuê tài chính 5
4. So sánh giữa VAS 06 và IAS 17 10
II. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN TÀI SẢN THUÊ TÀI CHÍNH
HIỆN NAY 12
1. Thuận lợi của thuê tài chính 12
2. Những vấn đề đặt ra với kế toán thuê tài chính 16
III. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN TÀI SẢN THUÊ TÀI CHÍNH 18
1. Về phía nhà nước 18
2. Về phía doanh nghiệp 20
3. Về phương pháp hạch toán 21
KẾT LUẬN 25
Danh mục tài liệu tham khảo
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN
THUÊ TÀI CHÍNH
1.Khái niệm và điều kiện ghi nhận Tài sản thuê tài chính:
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam - Chuẩn mực 06 - Thuê tài sản ban hành theo quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 của Bộ trưởng Bộ tài chính quy định: Thuê tài sản bao gồm thuê tài chính và thuê hoạt động.
Việc phân loại thuê tài sản thành thuê tài chính hay thuê hoạt động phải căn cứ vào bản chất các điều khoản trong hợp đồng và phải thực hiện ngay tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản. Sau thời điểm khởi đầu thuê tài sản nếu có thay đổi các điều khoản của hợp đồng (trừ gia hạn hợp đồng) thì các điều khoản mới này được áp dụng cho suốt thời hạn hợp đồng. Những thay đổi về ước tính (thay đổi ước tính thời gian sử dụng kinh tế hoặc giá trị còn lại của tài sản thuê) họăc thay đổi khả năng thanh toán của bên thuê tài sản đối với ghi sổ kế toán.
Phân loại thuê tài sản được căn cứ vào mức độ chuyển giao các rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Vậy:
Thuê tài chính ?
Thuê tài chính: Là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.
Các trường hợp thuê tài sản dưới đây thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chính:
a)Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên thuê khi hết thời hạn thuê.
b)Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê.
c)Thời hạn thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản cho dù không có sự chuyển giao quyền sở hữu.
d)Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tôí thiểu chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý của tài sản thuê.
e)Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ bên thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào.
- Hợp đồng thuê tài sản cũng được coi là hợp đồng thuê tài chính nếu hợp đồng thoả mãn ít nhất một trong ba (3) trường hợp sau:
+Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho bên thuê cho thuê;
+Thu nhập hoặc tổn thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với bên thuê;
+Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê tài sản sau khi hết hạn hợp đồng thuê với tiền thuê thấp hơn giá thuê thị trường.
33 trang |
Chia sẻ: dansaran | Lượt xem: 3395 | Lượt tải: 2
Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kế toán tài sản thuê hoạt động theo nội dung quy định của chuẩn mực 06 - Thuê tài sản, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
LỜI MỞ ĐẦU
Trong quá trình phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam, thị trường cho thuê tài chính (CTTC) ra đời như một tất yếu khách quan tạo nên một kênh dẫn vốn mới cho nền kinh tế, đánh dấu một bước phát và hoàn thiện của thị trường tài chính Việt Nam. Thị trường CTTC là một bộ phận của thị trường tài chính, là nơi giao lưu các dòng vốn trung, dài hạn giữa các chủ thể thông qua một loại dịch vụ tài chính đặc thù - CTTC
Đặc biệt trong vài năm trở lại đây chúng ta đã chứng kiến sự phát triển khá mạnh mẽ của dịch vụ thuê tài chính ở Việt Nam.Theo số liệu thống kê thì dư nợ thuê tài chính đã tăng từ khoảng 300 tỷ năm 1998 (năm bắt đầu có dịch vụ thuê tài chính) lên 4000 tỷ đồng năm 2003 và chiếm khoảng 1,4% dư nợ tín dụng của toàn nền kinh tế. Không những thế, thuê tài chính đã ngày càng chứng tỏ là một hình thức tài trợ hiệu quả cho các doanh nghiệp bên cạnh dịch vụ tín dụng ngân hàng truyền thống.
Vì vậy, tiếp theo 4 chuẩn mực kế toán Việt Nam ban hành đợt 1, ngày 31/12/2002 Bộ tài chính đã ban hành 6 chuẩn mực kế toán Việt Nam đợt 2 theo quyết định số 165/2002/QĐ - BTC, trong đó có chuẩn mực số 06-Thuê tài sản.Với việc ban hành chuẩn mực kế toán (CMKT) số 06-Thuê tài sản, đã có những hướng dẫn chung về nguyên tắc và phương pháp kế toán đối với các nghiệp vụ thuê tài sản cho cả bên thuê và bên cho thuê. Trên thực tế, phương pháp kế toán các nghiệp vụ thuê tài sản bao gồm thuê tài chính và thuê hoạt động đã có sự hướng dẫn trong các văn bản chế độ kế toán trước đây. Tuy nhiên xét ở góc độ lý luận và thực tiễn việc vận dụng chuẩn mực CM06 - Thuê tài sản còn nhiều bất cập và vướng mắc. Trong phạm vi đề án xin được trao đổi và đưa ra Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kế toán tài sản thuê hoạt động theo nội dung quy định của chuẩn mực 06 - Thuê tài sản.
Trong quá trình thực hiện đề án em đã được sự hướng dẫn tận tình của Thạc sỹ Nguyễn Thu Liên. Tuy nhiên do trình độ cũng như thời gian có hạn không tránh khỏi những sai sót. Vì vậy, em rất mong nhận được sự đóng góp để hoàn thiện đề án một cách tốt nhất.
Em xin chân thành cảm ơn!
Sinh viên thực hiện
Đặng Thị Hương Lan
I. NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN TÀI SẢN
THUÊ TÀI CHÍNH
1.Khái niệm và điều kiện ghi nhận Tài sản thuê tài chính:
Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam - Chuẩn mực 06 - Thuê tài sản ban hành theo quyết định số 165/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2002 của Bộ trưởng Bộ tài chính quy định: Thuê tài sản bao gồm thuê tài chính và thuê hoạt động.
Việc phân loại thuê tài sản thành thuê tài chính hay thuê hoạt động phải căn cứ vào bản chất các điều khoản trong hợp đồng và phải thực hiện ngay tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản. Sau thời điểm khởi đầu thuê tài sản nếu có thay đổi các điều khoản của hợp đồng (trừ gia hạn hợp đồng) thì các điều khoản mới này được áp dụng cho suốt thời hạn hợp đồng. Những thay đổi về ước tính (thay đổi ước tính thời gian sử dụng kinh tế hoặc giá trị còn lại của tài sản thuê) họăc thay đổi khả năng thanh toán của bên thuê tài sản đối với ghi sổ kế toán.
Phân loại thuê tài sản được căn cứ vào mức độ chuyển giao các rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Vậy:
Thuê tài chính ?
Thuê tài chính: Là thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.
Các trường hợp thuê tài sản dưới đây thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chính:
Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên thuê khi hết thời hạn thuê.
Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê.
Thời hạn thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản cho dù không có sự chuyển giao quyền sở hữu.
Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tôí thiểu chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý của tài sản thuê.
Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ bên thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào.
- Hợp đồng thuê tài sản cũng được coi là hợp đồng thuê tài chính nếu hợp đồng thoả mãn ít nhất một trong ba (3) trường hợp sau:
+Nếu bên thuê huỷ hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc huỷ hợp đồng cho bên thuê cho thuê;
+Thu nhập hoặc tổn thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với bên thuê;
+Bên thuê có khả năng tiếp tục thuê tài sản sau khi hết hạn hợp đồng thuê với tiền thuê thấp hơn giá thuê thị trường.
Trong khi đó thuê tài sản là Thuê hoạt động khi:
- Thuê tài sản được phân loại là thuê hoạt động nếu nội dung của hợp đồng thuê tài sản không có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản.
- Thuê tài sản là quyền sử dụng đất thường được phân loại là thuê hoạt động vì quyền sử dụng đất thường có thời gian sử dụng kinh tế vô hạn và quyền sở hữu sẽ không chuyển giao cho bên thuê khi hết thời hạn thuê.
2. Tính giá tài sản thuê tài chính:
2.1. Nguyên giá tài sản Thuê tài chính được tính bằng giá trị hợp lý của nó và các phí tổn trước khi dùng (nếu có).
Giá trị hợp lý: Là giá trị tài sản có thể được trao đổi giữa các bên có đầy đủ hiểu biết trong sự trao đổi ngang giá.
Giá trị hợp lý hoặc giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu ghi nhận giá trị TSCĐ thuê tài chính là giá chưa có thuế GTGT (kể cả trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp).
Tại thời điểm nhận tài sản thuê, bên thuê ghi nhận giá trị tài sản thuê tài chính và nợ gốc phải trả về thuê tài chính với cùng một giá trị bằng với giá trị hợp lý của tài sản thuê. Nếu giá trị hợp lý của tài sản thuê cao hơn giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu. Khi tính giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu cho việc thuê tài sản, doanh nghiệp có thể sử dụng tỷ lệ lãi suất ngầm định hoặc tỷ lệ lãi suất được ghi trong hợp đồng thuê hoặc tỷ lệ lãi suất biên đi vay của bên thuê.
Trường hợp trong hợp đồng thuê tài chính đã ghi rõ số nợ gốc phải trả bằng giá trị hợp lý tài sản thuê thì tài sản thuê và nợ gốc phải trả về thuê tài chính được ghi theo cùng gía trị này.
Các chi phí trực tiếp phát sinh ban đầu liên quan đến hoạt động thuê tài chính được tính vào nguyên giá tài sản thuê.
Khoản thanh toán tiền thuê tài sản thuê tài chính phải được chia ra thành chi phí tài chính (số tiền lãi thuê tài chính) và khoản phải trả nợ gốc từng kì. Số tiền lãi thuê tài chính ghi nhận vào chi phí tài chính từng kì được xác định bằng số dư nợ gốc còn lại nhân (*) với tỷ lệ lãi suất định kì cố định.
Trường hợp số thuế GTGT do bên cho thuê đã trả khi mua TSCĐ để cho thuê mà bên thuê phải hoàn lại tính trên số thuế GTGT mà bên thuê chưa trả cho bên cho thuê.
2.2. Khấu hao tài sản Thuê tài chính:
Bên thuê có trách nhiệm tính, trích khấu hao tài sản cố định vào chi phí sản xuất, kinh doanh theo định kì trên cơ sở áp dụng chính sách khấu hao nhất quán với chính sách khấu hao của tài sản cùng loại thuộc sở hữu của doanh nghiệp đi thuê.
Nếu không chắc chắn là bên thuê sẽ có quyền sở hữu tài sản thuê khi hết hạn hợp đồng thuê thì tài sản sẽ được khấu hao theo thời hạn thuê nếu thời hạn thuê ngắn hơn thời gian sử dụng hữu ích của tài sản thuê.
3. Kế toán TSCĐ thuê tài chính:
3.1 Tài khoản kế toán:
Kế toán TSCĐ thuê tài chính sử dụng TK 212-TSCĐ thuê tài chính
Tài khoản này phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của toàn bộ TSCĐ thuê tài chính của doanh nghiệp.
Hạch toán TK 212 - TSCĐ thuê tài chính cần tôn trọng các quy định sau:
Tài khoản này dùng cho doanh nghiệp thuê hạch toán nguyên giá của TSCĐ đi thuê tài chính. Đây là những TSCĐ chưa thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng doanh nghiệp có nghĩa vụ và trách nhiệm pháp lý quản lý và sử dụng như tài sản của doanh nghiệp.
Nguyên giá của TSCĐ đi thuê tài chính không bao gồm số thuế GTGT bên cho thuê đã trả khi mua TSCĐ để cho thuê (kể cả trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế và trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT hoặc chịu thuế GTGT tính theo phương pháp trực tiếp).
Không phản ánh vào tài khoản này giá trị của các TSCĐ đi thuê hoạt động.
Tài khoản 212 được mở chi tiết theo dõi từng loại, từng TSCĐ đi thuê.
Việc ghi nhận nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính tại thời điểm khởi đầu thuê được thực hiện theo quy định của chuẩn mực kế toán số 06 - Thuê tài sản. Sau thời điểm đó, kế toán TSCĐ thuê tài chính trên TK 212 được thực hiện theo quy định của chuẩn mực kế toán số 03 "TSCĐ hữu hình".
Số thuế GTGT bên thuê phải trả cho bên thuê theo quy định ký nhận được hoá đơn thanh toán tiền thuê tài chính được hạch toán như sau:
-Trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế thì số thuế GTGT phải trả từng kì được ghi vào bên nợ TK133 -Thuế GTGT được khấu trừ (1332);
-Trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT phải trả từng kì được ghi vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kì.
Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản TK 212- TSCĐ thuê tài chính.
Bên Nợ:
Nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính tăng.
Bên Có:
Nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính giảm do chuyển trả lại cho bên thuê khi hết hạn hợp đồng hoặc mua lại thành TSCĐ của doanh nghiệp.
Số dư bên Nợ:
Nguyên giá của TSCĐ Thuê tài chính hiện có.
3.2 Phương pháp hạch toán:
3.2.1. Trường hợp 1: Số nợ gốc phải trả về thuê tài chính được xác định theo giá mua chưa tính thuế GTGT
a.Khi nhận TSCĐ thuê tài chính, kế toán căn cứ vào hợp đồng thuê tài sản và các chứng từ có liên quan phản ánh giá trị TSCĐ thuê tài chính theo giá chưa có thuế GTGT đầu vào, ghi:
Nợ TK 212- TSCĐ thuê tài chính
(giá chưa có thuế GTGT)
Có TK 342- Nợ dài hạn (Giá trị hiện tại của
khoản thanh toán tiền thuê
tối thiểu hoặc giá trị hợp lý của
tài sản thuê trừ (-) Số nợ gốc
phải trả kì này)
b. Định kì xác định số nợ gốc phải trả về thuê tài chính:
Nợ TK 342 - Nợ dài hạn
Có TK 315 - Nợ dài hạn đến hạn trả
(Số nợ gốc phải trả kì này)
c. Trường hợp TSCĐ thuê tài chính dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh hàng hoá, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế:
Khi xuất tiền trả nợ gốc, tiền lãi thuê và thuế GTGT cho đơn vị cho thuê, ghi:
Nợ TK 635 -Chi phí tài chính
(Tiền lãi thuê trả kỳ này)
Nợ TK 315- Nợ dài hạn đến hạn trả
(Nợ gốc trả kỳ này)
Nợ TK 133 - Thuế GTGT được khấu trừ (1332
(Thuế GTGT của TSCĐ cho thuê)
Có TK 111,112
d.Định kỳ kế toán trích khấu hao TSCĐ thuê tài chính vào chi phí sản xuất, kinh doanh hoặc vốn hoá vào giá trị tài sản dở dang, ghi:
Nợ các TK 623,627,641,642,241…
Có TK 214 - Hao mòn TSCĐ
thuê tài chính (2142)
Đồng thời ghi đơn bên Nợ TK009 - Nguồn vốn khấu hao TSC
e. Trường hợp trong hợp đồng thuê tài sản quy định bên đi thuê chỉ thuê hết phần giá trị tài sản, sau đó mua lại thi khi nhận chuyển giao quyền sở hữu tài sản, kế toán ghi giảm TSCĐ thuê tài chính và ghi tăng TSCĐ hữu hình thuộc sở hữu của doanh nghiệp:
- Khi chuyển từ tài sản thuê tài sản sang tài sản thuộc sở hữu, ghi:
Nợ TK 211- TSCĐ hữu hình
Có TK 212- TCSĐ thuê tài chính
- Số tiền trả khi mua lại TSCĐ thuê tài chính, ghi:
Nợ TK 211- TSCĐ hữu hình
Có TK 111,112
Đồng thời chuyển giá trị hao mòn, ghi:
Nợ TK 2142-Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
Có TK 2141- Hao mòn TSCĐ hữu hình
Tuỳ theo nguồn vốn hình thành TSCĐ để kết chuyển nguồn
Nợ TK 414 - Quỹ đầu tư phát triển
Nợ TK 441 - Nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản
Nợ TK 4312 - Quỹ phúc lợi
Có TK 411 - Nguồn vốn kinh doanh
3.2.2 Trường hợp 2: Số nợ gốc thuê tài chính là số nợ có thuế GTGT
a. Khi nhận TSCĐ thuê tài chính, kế toán căn cứ vào hợp đồng thuê tài sản và các chứng từ có liên quan phản ánh giá trị TSCĐ thuê tài chính theo giá chưa có thuế GTGT đầu vào, ghi:
Nợ TK 212- TSCĐ thuê tài chính
(giá chưa có thuế GTGT)
Nợ TK 138 - Phải thu khác (Số thuế GTGT công
ty cho thuê bàn giao)
Có TK 342- Nợ dài hạn (Giá trị hiện tại của
khoản thanh toán tiền thuê
tối thiểu hoặc giá trị hợp lý của
tài sản thuê trừ (-) Số nợ gốc
phải trả kì này)
b. Định kì xác định số nợ gốc phải trả về thuê tài chính:
Nợ TK 342 - Nợ dài hạn
Có TK 315 - Nợ dài hạn đến hạn trả
(Số nợ gốc phải trả kì này)
c. Khi nhận được hoá đơn dịch vụ thuê tài chính của công ty cho thuê tài chính kế toán, ghi:
Nợ TK 315 - Nợ dài hạn đến hạn trả
(Số nợ gốc trả kì này)
Nợ TK 635 - Chi phí tài chính (Tiền lãi thuê trả kì này)
Có TK 111, 112
Đồng thời ghi:
Nợ TK 133 - Thuế GTGT của tài sản thuê tài chính
Có TK 138 - Phải thu khác
d. .Định kỳ kế toán trích khấu hao TSCĐ thuê tài chính vào chi phí sản xuất, kinh doanh hoặc vốn hoá vào giá trị tài sản dở dang, ghi:
Nợ các TK 623,627,641,642,241…
Có TK 214 - Hao mòn TSCĐ
thuê tài chính (2142)
e. Đồng thời ghi đơn bên nợ TK 009 - Nguồn vốn khấu hao TSCĐ
Nếu trả lại TSCĐ về bên cho thuê kế toán, ghi:
Nợ TK 2142 - Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
Có TK 212 - TSCĐ thuê tài chính
Nếu mua lại thì khi nhận chuyển giao quyền sở hữu tài sản, kế toán ghi giảm TSCĐ thuê tài chính và ghi tăng TSCĐ hữu hình thuộc sở hữu của doanh nghiệp:
- Khi chuyển từ tài sản thuê tài sản sang tài sản thuộc sở hữu, ghi:
Nợ TK 211- TSCĐ hữu hình
Có TK 212- TCSĐ thuê tài chính
- Số tiền trả khi mua lại TSCĐ thuê tài chính, ghi:
Nợ TK 211- TSCĐ hữu hình
Có TK 111,112
Đồng thời chuyển giá trị hao mòn, ghi:
Nợ TK 2142-Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
Có TK 2141- Hao mòn TSCĐ hữu hình
Tuỳ theo nguồn vốn hình thành TSCĐ để kết chuyển nguồn
Nợ TK 414 - Quỹ đầu tư phát triển
Nợ TK 441 - Nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản
Nợ TK 4312 - Quỹ phúc lợi
Có TK 411 - Nguồn vốn kinh doanh
4. So sánh giữa CMKT Việt Nam (VAS 6) và CMKT quốc tế (IAS 17)
về thuê tài chính
Do Việt Nam vẫn đang tiếp tục chuyển mình tiến tới nền kinh tế thị trường nên hệ thống kế toán Việt Nam vẫn đang tiếp tục thay đổi và điều chỉnh cho phù hợp với tình hình mới. Những thông tin tài chính chính xác và toàn diện có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp cho các nhà đầu tư đưa ra quyết định đúng đắn, góp phần thu hút vốn đầu tư nước ngoài, đây là vấn đề rất cần thiết. Tiến gần tới chuẩn mực kế toán Quốc tế, Việt Nam sẽ tiến những bước xa hơn trên con đường hiện đại hoá nền kinh tế mang tính thị trường theo sự chỉ đạo của nhà nước. Chính vì vậy Hệ thống chuẩn mực kế toán Việt Nam (VAS) được sửa đổi bổ sung và xây dựng dựa trên Hệ thống chuẩn mực kế toán Quốc tế (IAS) phù hợp với nền kinh tế Việt Nam. Trong định hướng chung thì thuê tài sản trong VAS 6 và IAS17 được hạch toán tương đối giống nhau. Cả hai chuẩn mực đều trình bày cách hạch toán kế toán cho bên thuê và bên cho thuê và đều thống nhất về những điểm sau:
* Bên thuê tính khấu hao khoản thuê tài chính, giá trị tài sản thuê tài chính được ghi nhận theo giá trị hợp lý của tài sản thuê thấp hơn giá trị ghi nhận tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản và theo giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu.
* Bên thuê cần tính khấu hao tài sản đi thuê trong thời gian sử dụng ước tính (trong VAS 06 phần thời gian sử dụng ước tính được tham khảo trong VAS "Tài sản cố định hữu hình").
* Đối với bên cho thuê, các khoản cho thuê tài chính cần đựoc ghi nhận là các khoản phải thu.
* Đối với bên bán và thuê lại tài sản là thuê tài chính khoản chênh lệch trong quá trình này phải được phân bổ cho suốt thời gian thuê tài sản.
* Yêu cầu phải có trình bày báo cáo tài chính chi tiết của hợp đồng cho thuê hoạt động và cho thuê tài chính đối với bên thuê và bên cho thuê.
II. THỰC TRẠNG ÁP DỤNG CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN TÀI SẢN
THUÊ TÀI CHÍNH HIỆN NAY:
1. Thuận lợi của thuê tài chính:
Trên lý thuyết, khi nói đến hoạt động thuê tài chính người ta thường đề cập đến một số ưu thế cơ bản sau:
Không cần bảo đảm bằng tài sản;
Thủ tục thuê đơn giản;
Có thể tài trợ 100% vốn đầu tốn đầu tư;
Phí thuê hợp lý;
Phương thức thanh toán tiền thuê linh hoạt;
Thông tin tư vấn về tài sản ;
Khấu hao tài sản thuê nhanh và những lợi ích về thuế;
Không ảnh hưởng đến hạn mức tín dụng;
Tái cơ cấu nguồn vốn (trong trường hợp bán và thuê lại tài sản thuê)
Tuy nhiên khi so sánh các ưu thế này với tín dụng ngân hàng và gắn với các điều kiện thực tế cụ thể ở Việt Nam thì có một số ưu thế không rõ ràng hoặc không thể phát huy tác dụng.
Không cần bảo đảm bằng tài sản:
Theo các quy định hiện hành về thuê tài chính, bên thuê không cần bảo đảm bằng tài sản.Điều này có ý nghĩa là bên thuê có thể được thuê tài chính mà không cần có bảo lãnh của bên thứ ba hoặc cầm cố, thế chấp bất kỳ tài sản nào. Tuy nhiên, công ty CTTC có quyền yêu cầu bên thuê đặt tiền trước hoặc có người bảo lãnh thực hiện hợp đồng cho nếu thấy cần thiết (Điều 23.6 Nghị định 16 của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của công ty CTTC ). Quy định này xuất phát từ thực tế là công ty CTTC là người nắm giữ quyền sở hữu tài sản trong suốt thời gian thuê, trong trường hợp đồng xảy ra rủi ro, công ty CTTC có thể thu hồi tài sản thuê ngay lập tức. Nói cách khác, tài sản thuê chính là tài sản bảo đảm trong giao dịch thuê tài chính.
Như vậy, việc các doanh nghiệp có thể thuê tài chính mà không cần có bảo đảm thực sự là một lợi thế của thuê tài chính. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, doanh nghiệp mới thành lập, không có đủ tài sản bảo đảm và cũng chưa thực sự có tín nhiệm của các ngân hàng. Tuy nhiên, lợi thế này của thuê tài chính cũng còn bị hạn chế do ở Việt Nam chưa có cơ quan đăng ký quyền sở hữu tài sản (trừ trường hợp đối với xe cộ, giấy chứng nhận đăng ký được coi như giấy tờ sở hữu) chưa xây dựng được cơ chế thu hồi tài sản hữu hiệu và chưa phát triển được một thị trường thứ cấp sôi động để tạo điều kiện thuận lợi cho việc xử lý tài sản thuê sau khi thu hồi. Những hạn chế nay phần nào làm cho các công ty CTTC còn "e dè" trong việc mở rộng dịch vụ cho thuê tài chính mặc dù đã nắm trong tay một lợi thế đáng kể so với tín dụng ngân hàng.