Nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thông qua dạy học chương Crom, sắt, đồng chương trình Hóa học lớp 12

LUẬN VĂN ĐỀ TÀI: “Nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thông qua dạy học chương Crom, sắt, đồng chương trình Hóa học lớp 12 – Ban nâng cao” Nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thông qua dạy học chương Crom, sắt, đồng chương trình Hóa học lớp 12 – Ban nâng cao Nguyễn Thị Thu Hiền Trường Đại học Giáo dục Luận văn Thạc sĩ ngành: Lí luận và phương pháp dạy học; Mã số: 60 14 10 Người hướng dẫn: PGS. TS. Phạm Văn Nhiêu Năm bảo vệ: 2012 Abstract: Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển năng lực nhận thức của học sinh trong quá trình dạy - học hoá học. Các phương pháp và phương tiện dạy học sử dụng trong giảng dạy Hoá học. Lựa chọn và sử dụng các phương pháp dạy học và phương tiện dạy học phù hợp để thiết kế bài giảng chương crom, sắt, đồng – Hóa học lớp 12 nâng cao. Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập ở các mức độ nhận thức khác nhau nhằm nâng cao được năng lực nhận thức và tư duy của học sinh. Thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá chất lượng, tính hiệu quả của các bài giảng trong việc nâng cao năng lực nhận thức và tư duy của HS. Keywords: Phương pháp giảng dạy; Hóa học; Lớp 12; Năng lực nhận thức Content MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình dạy học Hóa học cần phải giải đáp được ba câu hỏi lớn: - Dạy và học Hóa học để làm gì (mục đích và nhiệm vụ của môn Hóa học)? - Dạy và học cái gì (nội dung môn Hóa học)? - Dạy và học như thế nào (phương pháp, phương tiện, tổ chức việc dạy và việc học)? Ba câu hỏi trên liên quan đến ba nhiệm vụ cơ bản của phương pháp dạy học hóa học: Nhiệm vụ thứ nhất đòi hỏi phải làm sáng tỏ mục đích của việc dạy và học môn Hóa học trong trường phổ thông: không chỉ chú ý nhiệm vụ cung cấp và tiếp thu nền học vấn Hóa học phổ thông mà còn phải chú ý tới nhiệm vụ giáo dục thế giới quan, đạo đức cách mạng và nhiệm vụ phát triển tiềm lực trí tuệ cho học sinh. Nhiệm vụ thứ hai đòi hỏi phải xây dựng nội dung môn Hóa học trong nhà trường phổ thông Việt Nam đáp ứng được những yêu cầu của đất nước trong giai đoạn mới. Nhiệm vụ thứ ba đòi hỏi phải nghiên cứu chỉ ra được những phương pháp, phương tiện dạy học, hình thức tổ chức việc dạy và việc học tối ưu, trong đó trước hết chú ý nghiên cứu việc giảng dạy của giáo viên và đi liền là việc học của học sinh. Trong quá trình dạy học ở trường THPT, bản thân tôi và các đồng nghiệp luôn cố gắng dạy học làm sao để học sinh nắm vững được kiến thức, hình thành thế giới quan, khơi dậy cho 2 các em hứng thú học tập, rèn tính tự giác, tích cực, chủ động góp phần phát triển tiềm lực trí tuệ, phát triển năng lực nhận thức cho các em học sinh. Hoá học là bộ môn khoa học thực nghiệm nên có rất nhiều khả năng trong việc phát triển năng lực nhận thức cho học sinh ở nhiều góc độ. Trong chương trình Hoá học phổ thông, tôi nhận thấy phần Crom, Sắt, Đồng có nội dung hết sức phong phú, đa dạng, có nhiều ứng dụng quan trọng trong cuộc sống. Vì vậy việc sử dụng phương pháp và phương tiện dạy học chương Crom - Sắt - Đồng sao cho hiệu quả, có tác dụng tích cực đến việc giáo dục, rèn luyện, nâng cao năng lực nhận thức và tư duy của học sinh – là việc làm cần thiết và quan trọng. Đó là lí do tôi chọn đề tài: “Nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thôngqua dạy học chương Crom, sắt, đồng (Hoá học lớp 12 – chương trình nâng cao)” 2. Lịch sử nghiên cứu Việc nghiên cứu phương pháp dạy học hóa học ở trường THPT đã được nhiều tác giả trong và ngoài nước quan tâm như: Apkin G.L, Xereda.I.P, PGS.TS.Nguyễn Xuân Trường, PGS.TS.Đặng Thị Oanh, PGS.TS.Trần Trung Ninh (Đại học sư phạm Hà Nội)... Đã có nhiều luận văn nghiên cứu về phát triển năng lực nhận thức và tư duy cho học sinh thông qua hệ thống bài tập hóa học . Tuy nhiên, đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu một cách cụ thể về nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thông qua dạy học môn hóa học lớp 12 chương crom, sắt, đồng. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ của đề tài 3.1. Mục tiêu: Thiết kế bài giảng có tính phương pháp luận nhằm nâng cao năng lực nhận thức cho học sinh thông qua chương Crom, sắt, đồng (lớp 12 - chương trình nâng cao). 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận về phát triển năng lực nhận thức của học sinh trong quá trình dạy - học Hoá học. - Các phương pháp và phương tiện dạy học sử dụng trong giảng dạy Hoá học. - Lựa chọn và sử dụng các phương pháp dạy học và phương tiện dạy học phù hợp để thiết kế bài giảng chương crom, sắt, đồng – Hóa học lớp 12 nâng cao. - Xây dựng hệ thống câu hỏi và bài tập ở các mức độ nhận thức khác nhau nhằm nâng cao được năng lực nhận thức và tư duy của học sinh. - Thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá chất lượng, tính hiệu quả của các bài giảng trong việc nâng cao năng lực nhận thức và tư duy của HS. 4. Mẫu khảo sát và phạm vi nghiên cứu - Mẫu khảo sát: Học sinh lớp 12 của 2 trường + THPT Dương Xá (Gia Lâm – Hà Nội) + THPT Nguyễn Gia Thiều (Long Biên – Hà Nội) - Phạm vi về nội dung: Đề tài giải quyết 05 nhiệm vụ nghiên cứu đã đề ra ở mục 3. - Phạm vi về thời gian: 02/2011 -04/2012 5. Khách thể nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu 5.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học hoá học lớp 12 (chương crom, sắt, đồng – Chương trình nâng cao) ở trường THPT. 3 5.2. Đối tượng nghiên cứu: Hệ thống bài giảng hoá học về chương Crom, sắt, đồng (lớp 12 – Chương trình nâng cao) nhằm nâng cao năng lực nhận thức và tư duy cho học sinh. 6. Câu hỏi nghiên cứu. Thiết kế bài giảng lớp 12 chương crom, sắt, đồng như thế nào để có thể nâng cao năng lực nhận thức và tư duy của học sinh? 7. Giả thuyết khoa học Trong quá trình giảng dạy chương Crom, sắt, đồng, nếu giáo viên kết hợp hiệu quả các phương pháp, phương tiện dạy học, sử dụng hệ thống bài tập phong phú sâu sắc sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh từ đó nâng cao năng lực nhận thức và tư duy của các em. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu. Để thực hiện được mục đích, nhiệm vụ mà đề tài đã đề ra, trong quá trình nghiên cứu chúng tôi đã kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu. 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Cơ sở lí luận của đề tài được xây dựng dựa trên sự phân tích và tổng hợp các nguồn tài liệu có liên quan đến đề tài, ví dụ như: sách giáo khoa, sách bài tập, sách tham khảo, nội dung chương trình, các sách về quá trình nhận thức và tư duy của học sinh, sách về kim loại crom, sắt, đồng, các luận văn của đồng nghiệp… Trên cơ sở đó chúng tôi xây dựng cơ sở lý luận của đề tài: + Nghiên cứu lý luận về vấn đề phát triển năng lực nhận thức rèn luyện tư duy cho học sinh. + Nghiên cứu về phương pháp luận để lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp trong quá trình giảng dạy chương crom, sắt, đồng. - Phương pháp dạy học ( các phương pháp trực quan, vấn đáp... và hệ thống bài tập theo các mức độ nhận thức khác nhau ). 8.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn Việc tiến hành quan sát sư phạm, thăm dò, điều tra, phỏng vấn… tìm hiểu thực tiễn giảng dạy chương crom, sắt, đồng, tiến hành trao đổi kinh nghiệm với các thầy cô giáo và các đồng nghiệp có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy nhằm đưa ra giả thuyết và tìm kiếm các luận cứ thực tế cho đề tài. 8.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm và xử lý kết quả thực nghiệm Từ việc tiến hành thực nghiệm sư phạm và xử lý kết quả thực nghiệm có thể tìm ra các luận cứ chứng minh cho vấn đề khoa học đặt ra ở giả thuyết là đúng đắn và có tính khả thi cao khi áp dụng vào giảng dạy bộ môn Hoá học tại trường THPT. Phương pháp toán học: áp dụng toán thống kê để xử lý các số liệu thực nghiệm sư phạm. 9. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. Chương 2: Một số biện pháp nâng cao năng lực nhận thức của học sinh thông qua dạy học chương Crom – Sắt – Đồng (Lớp 12- Chương trình nâng cao). 4 Chương 3: Thực nghiệm sư phạm. Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.1. Hoạt động nhận thức và sự phát triển năng lực nhận thức 1.1.1. Khái niệm nhận thức Nhận thức là một trong ba mặt của đời sống tâm lý con người (nhận thức, tình cảm, lý trí). Hoạt động nhận thức bao gồm nhiều quá trình khác nhau. Có thể chia hoạt động nhận thức gồm hai mức độ nhận thức thống nhất đó là: 1.1.1.1. Nhận thức cảm tính (cảm giác và tri giác) 1.1.1.2. Nhận thức lí tính (tư duy và tưởng tượng) 1.1.2. Sự phát triển năng lực nhận thức của HS 1.1.2.1. Năng lực nhận thức và biểu hiện của nó 1.1.2.2. Quan điểm của nhà tâm lí học Jean Piaget về sự phát triển năng lực nhận thức 1.1.2.3. Mô hình của quá trình nhận thức và sự phát triển năng lực nhận thức cho học sinh Mô hình của quá trình nhận thức: Sự phát triển năng lực nhận thức cho học sinh: - Hình thành và phát triển năng lực suy nghĩ linh hoạt, sáng tạo. - Thực hiện một cách thường xuyên, liên tục, thống nhất và có hệ thống. - Rèn luyện năng lực quan sát, phát triển trí nhớ và tưởng tượng, trau dồi ngôn ngữ, nắm vững kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo, phương pháp nhận thức và phẩm chất của nhân cách. - Phát triển năng lực nhận thức phải song song với giáo dục tình cảm tốt đẹp, rèn luyện ý chí và bồi dưỡng những phẩm chất khác của nhân cách. - Xây dựng nội dung dạy học sao cho nó có trình độ phát triển cao hơn trình độ phát triển sẵn có của HS, có phương pháp hoạt động trí tuệ phức tạp hơn. - Tạo điều kiện để các em suy nghĩ chủ động, độc lập và sáng tạo trong việc đề ra và giải quyết các “bài toán” nhận thức và thực tiễn. Vì năng lực nhận thức liên quan trực tiếp với tư duy nên trong quá trình phát triển năng lực nhận thức của HS, khâu trung tâm là phát triển năng lực tư duy, trong đó đặc biệt chú trọng rèn luyện cho HS một số thao tác tư duy và phương pháp tư duy. 1.2. Tƣ duy và sự phát triển tƣ duy trong dạy học hoá học 1.2.1. Khái niệm tư duy 1.2.2. Những phẩm chất của tư duy 1.2.3. Các thao tác tư duy 1.2.4. Sự phát triển tư duy cho học sinh trong dạy học hoá học Việc phát triển tư duy cho HS trước hết là giúp HS nắm vững kiến thức hoá học, biết vận dụng kiến thức vào việc giải bài tập và thực hành, qua đó kiến thức của HS thu thập được Học sinh Quá trình nhận thức (Phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, tái tạo…) Thông tin đầu vào (Tri thức cũ) Kết quả đầu ra (Tri thức mới) 5 trở nên vững chắc và sinh động hơn. HS chỉ thực sự lĩnh hội tri thức khi tư duy được phát triển và nhờ sự hướng dẫn của GV mà HS biết phân tích, khái quát tài liệu có nội dung, sự kiện cụ thể và rút ra những kết luận cần thiết. Hoạt động giảng dạy hoá học cần phải tập luyện cho HS hoạt động tư duy sáng tạo qua các khâu của quá trình dạy học. Từ hoạt động dạy học trên lớp thông qua hệ thống câu hỏi, bài tập mà GV điều khiển hoạt động nhận thức của HS để giải quyết các vấn đề học tập được đưa ra. HS tham gia vào các hoạt động này một cách tích cực sẽ nắm được các kiến thức và phương pháp nhận thức đồng thời các thao tác tư duy cũng được rèn luyện. 1.2.5. Đánh giá trình độ phát triển tư duy của học sinh Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, với đối tượng là HS phổ thông việc đánh giá quá trình học tập của HS thông qua việc đánh giá trình độ phát triển tư duy của học sinh bao hàm: Đánh giá trình độ phát triển năng lực nhận thức, năng lực tư duy và kỹ năng thực hành. 1.2.6. Thang nhận thức của Bloom - Đánh giá trình độ phát triển nhận thức và tư duy của học sinh Bloom nêu ra sáu mức độ nhận thức - kết quả của ông được sử dụng trong hơn bốn thập kỷ qua đã khẳng định phương pháp dạy học nhằm khuyến khích và pháp triển tư duy của HS ở mức độ cao. 1.2.7. Đánh giá trình độ phát triển tư duy của học sinh theo quan điểm của cố Giáo sư Nguyễn Ngọc Quang * Khả năng nắm vững những cơ sở khoa học một cách tự giác, tự lực, tích cực, sáng tạo của HS (nắm vững là: hiểu, nhớ, vận dụng thành thạo). * Trình độ phát triển năng lực nhận thức và năng lực thực hành trên cơ sở nắm vững những cơ sở khoa học. 1.2.8. Đánh giá trình độ phát triển tư duy của HS Việt Nam hiện nay Sau khi nghiên cứu các quan điểm đánh giá mức độ của quá trình nhận thức và tư duy theo quan điểm của cố GS. Nguyễn Ngọc Quang và của GS. Benjamin Bloom, chúng tôi đánh giá trình độ phát triển tư duy của HS theo các mức độ: Biết, hiểu, vận dụng, vận dụng sáng tạo. Cụ thể: - Biết: khả năng nhớ lại kiến thức một cách máy móc và nhắc lại được. - Hiểu: khả năng hiểu thấu được ý nghĩa kiến thức, giải thích được nội dung kiến thức, diễn đạt khái niệm theo sự hiểu biết mới của mình. - Vận dụng: Khả năng sử dụng thông tin và biến đổi kiến thức từ dạng này sang dạng khác, vận dụng kiến thức trong tình huống mới, trong đời sống, trong thực tiễn. - Vận dụng sáng tạo: Sử dụng các kiến thức đã có, vận dụng kiến thức vào tình huống mới với cách giải quyết mới, linh hoạt, độc đáo, hữu hiệu. 1.3. Thực trạng dạy học hóa học lớp 12 theo hƣớng phát triển năng lực nhận thức hiện nay trên địa bàn huyện Gia Lâm – Hà Nội Phương pháp dạy học ở các trường phổ thông hiện nay mặc dù đã có những tiến bộ trong việc áp dụng các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy, xong việc sử dụng các phương pháp dạy học thụ động vẫn còn khá phổ biến. Tình trạng thầy đọc, trò ghi còn nhiều; 6 sử dụng các phương pháp kĩ thuật dạy học tích cực còn hạn chế; gắn việc giảng dạy với hoạt động thực tiễn chưa đầy đủ. Chúng tôi đã tìm hiểu và đàm thoại với một số giáo viên dạy môn Hóa học ở các trường THPT trong địa bàn như THPT Nguyễn Gia Thiều, THPT Yên Viên, THPT Dương Xá nhằm nắm bắt thực trạng học của học sinh và phương pháp dạy học của giáo viên, đồng thời điều tra 282 học sinh ở các trường này với mục đích: - Tìm hiểu thực trạng dạy học hóa học (Chương Crom, sắt, đồng - Hóa Học 12 nâng cao) theo hướng phát triển năng lực nhận thức của HS. - Tìm hiểu cách học của HS. Qua điều tra, phỏng vấn ở một số trường THPT trong địa bàn về việc dạy và học môn Hóa Học, kết quả như sau: Về cách dạy của các thầy cô: 72,34% HS nhận xét các thầy cô thường xuyên thuyết trình hoàn toàn nội dung bài học. 34,8% HS nhận xét thầy cô có giao bài tập, nhiệm vụ có nội dung áp dụng kiến thức, kĩ năng hóa học vào thực tiễn đời sống Về cách học môn hóa học của học sinh 83, 33% HS nhận xét ít khi đọc SGK trước khi học nội dung mới. 50,71% HS nhận xét thường xuyên chỉ học theo vở ghi khi nghe giảng. 48,23% HS học theo vở ghi kết hợp với tài liệu tham khảo. Chỉ có 21,63% HS thường xuyên tham gia thảo luận trong giờ truy bài. Thực trạng về cơ sở vật chất phục vụ dạy học hóa học Nhiều trường phổ thông hiện nay chưa có đầy đủ các thiết bị, đồ dùng, dụng cụ, hóa chất để phục vụ hoạt động dạy học bộ môn Hóa học của thầy và trò. Một số trường có trang bị các thiết bị dạy học và đồ dùng thí nghiệm thực hành nhưng nhiều giáo viên còn ngại chuẩn bị và sử dụng vào giảng dạy nên hiệu quả chưa cao. Qua kết quả điều tra chúng tôi nhận thấy nhiều thầy cô chưa quan tâm đến việc phát triển năng lực nhận thức và tư duy cho học sinh thể hiện ở cách dạy chưa phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh. Đó cũng là một nguyên nhân làm cho học sinh khá thụ động trong cách học. Học sinh thường chỉ học theo những kiến thức thầy cô dạy, ngại mày mò, tự tìm hiểu, liên hệ, khám phá. Điều này làm học sinh có tính thụ động. Kết quả điều tra là cơ sở thực tiễn cho việc nghiên cứu đề tài và cũng là cơ sở cho yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học hóa học trong giai đoạn hiện nay. Đặc biệt đối với các trường THPT thì việc dạy học phát huy năng lực nhận thức và tư duy cho học sinh là một điều không thể thiếu, là cơ sở để học sinh thích ứng với xã hội ngày nay. 1.4. Các biện pháp nâng cao năng lực nhận thức cho học sinh 1.4.1. Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng dạy học tích cực 1.4.1.1. Tính tích cực học tập Tính tích cực học tập là tính chủ động nhận thức, đặc trưng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng trí tuệ và nghị lực cao trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. 7 1.4.1.2. Phương pháp tích cực Đổi mới phương pháp giáo dục từ lối dạy học truyền thụ một chiều sang dạy học theo phương pháp “Dạy học tích cực” (dạy học hợp tác, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học tình huống, dạy học nêu vấn đề, dạy học theo dự án...). Làm cho “học” là một quá trình kiến tạo: tìm tòi, khám phá, phát hiện, khai thác và xử lý thông tin,... Học sinh tự mình hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. “Dạy” là quá trình tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh: cách tự học, sáng tạo, hợp tác,...dạy phương pháp và kỹ thuật lao động, dạy cách học. Học để đáp ứng những nhu cầu của cuộc sống hiện tại và tương lai...Giúp học sinh nhận thức được những điều đã học là cần thiết, bổ ích cho bản thân và cho sự phát triển xã hội. 1.4.2. Một số phương pháp dạy học tích cực 1.4.2.1. Các phương pháp dạy học hóa học khi nghiên cứu tài liệu mới 1.4.2.2.Các phương pháp dạy học hóa học khi củng cố, hoàn thiện vận dụng kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo 1.4.2.3. Các phương pháp dạy học kiểm tra, đánh giá và uốn nắn kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo 1.4.3. Một số định hướng đổi mới phương pháp dạy học Hóa học theo hướng tích cực Đối với môn hóa học, để đáp ứng với yêu cầu thực tế, phù hợp với hoàn cảnh cụ thể của nước ta có một số định hướng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực như sau: - Sử dụng yếu tố tích cực của các PP dạy học nêu vấn đề, đàm thoại tìm tòi, thí nghiệm nghiên cứu. - Sử dụng các PP trực quan, PP thuyết trình... theo hướng tích cực. - Vận dụng một cách sáng tạo có chọn lọc một số quan điểm dạy học trên thế giới, ví dụ: dạy học hợp tác, dạy học kiến tạo, dạy học theo dự án... - Nêu và giải quyết vấn đề trong dạy học hóa học giúp HS phát triển tư duy sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề. - Sử dụng câu hỏi và bài tập hóa học như là nguồn để HS tích cực thu nhận kiến thức. - Sử dụng SGK hóa học như là nguồn tư liệu để HS tự đọc, tự nghiên cứu, tích cực nhận thức, thu thập và xử lý thông tin có hiệu quả. - Tự học kết hợp với hợp tác theo nhóm nhỏ tăng cường khả năng cùng hợp tác… - Chú ý ứng dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học. - Sử dụng phối hợp các phương pháp dạy học đã có với thiết bị dạy học hiện đại một cách linh hoạt, sáng tạo giúp HS tự học theo cá nhân và nhóm để thu thập và xử lý thông tin. Không có phương pháp dạy học nào là tối ưu cho mọi bài giảng, mỗi PP dạy học đều có điểm mạnh điểm yếu, để đem lại hiệu quả dạy học cao nhất người GV cần kết hợp sử dụng nhiều PP dạy học khác nhau trong một bài giảng sao cho hợp lí, khai thác các yếu tố tích cực trong từng phương pháp dạy học, đặc biệt nên sử dụng các phương pháp dạy học đặc thù của hóa học. 1.4.4. Bài tập hóa học và việc phát triển năng lực nhận thức của học sinh Bài tập hóa học rất phong phú và đa dạng. Để giải được bài tập hóa học , HS cần phải vận dụng nhiều kiến thức cơ bản, sử dụng các thao tác tư duy so sánh, phân tích, tổng hợp, 8 khái quát hoá, trừu tượng hoá, ... Qua đó HS thường xuyên được rèn luyện ý thức tự giác trong học tập, nâng cao khả năng hiểu biết của bản thân. Thông qua hoạt động giải bài tập sẽ giúp cho tư duy được rèn luyện và phát triển thường xuyên, đúng hướng, thấy được giá trị lao động, nâng khả năng vận dụng của HS lên một bước, góp phần cho quá trình hình thành nhân cách toàn diện của HS. Giáo viên xây dựng được hệ thống bài tập không chỉ có tác dụng ôn tập, củng cố kiến thức đã học mà còn có tác dụng để phát triển kiến thức, phát triển năng lực tư duy của học sinh. Tiểu kết chƣơng 1 Trong chương 1 chúng tôi đã nghiên cứu hệ thống hóa một số vấn đề về lí luận và thực tiễn của đề tài. Chúng tôi rút ra được một số vấn đề về mặt phương pháp luận, có tính chất định hướng để đề xuất những biện pháp phát triển năng lực nhận thức và tư duy cho học sinh. Các khái niệm về năng lực nhận thức, tư duy sáng tạo giúp chúng tôi đề xuất các biểu hiện năn