Ngân sách nhà nước nguồn tài trợ quan trọng cho phát triển kinh tế - Xã hội ( thực tiễn ở một số nước và Việt Nam hiện nay)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TPHCM ĐẠI HỌC KINH TẾ LUẬT ((( TIỂU LUẬN MÔN HỌC THUẾ VÀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH Đề tài NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NGUỒN TÀI TRỢ QUAN TRỌNG CHO PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI ( THỰC TIỄN Ở MỘT SỐ NƯỚC VÀ VIỆT NAM HIỆN NAY) GVHD: TS. NGUYỄN THANH DƯƠNG Nhóm học viên: 1. Phạm Thị Thanh Huyền 2. Đoàn Thị Thu Huyền 3. Nguyễn Thành Linh 4. Triệu Thị Thùy Linh 5. Nguyễn Lê Tuyết Loan 6. Phan Thị Mến 7. Lê Thị Thúy Nga 8. Nguyễn Thị Thúy Nga Lớp : Cao học Khóa 10 Chuyên ngành: Kinh tế Tài chính – Ngân hàng TPHCM, NĂM 2011 MỤC LỤC Trang Lời mở đầu 4 Chương 1: Lý luận cơ bản về Ngân sách nhà nước 6 1.1. Ngân sách nhà nước: 6 1.1.1.Khái niệm và bản chất của NSNN: 6 1.1.2.Các nguyên tắc quản lý NSNN: 8 1.1.3.Vai trò của NSNN trong nền kinh tế thị trường: 9 1.1.3.1.Vai trò huy động nguồn tài chính của NSNN để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của nhà nước: 9 1.1.3.2. Vai trò điều tiết, quản lý vĩ mô nền kinh tế xã hội của ngân sách nhà nước: 10 1.2.Thu ngân sách nhà nước: 14 1.2.1.Khái niệm thu NSNN: 14 1.2.2.Cơ cấu thu NSNN ở Việt Nam: 15 1.2.3.Vai trò thu NSNN: 16 1.3.Chi ngân sách nhà nước: 17 1.3.1Khái niệm chi NSNN: 17 ` 1.3.2.Đặc điểm chi NSNN: 18 1.3.3.Vai trò chi NSNN: 18 Chương 2: Ngân sách nhà nước nguồn tài trợ cho phát triển kinh tế - xã hội. 23 2.1. Ngân sách nhà nước nguồn tài trợ cho phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam: 23 2.1.1. Vai trò huy động nguồn tài chính của ngân sách nhà nướcđể đảm bảo nhu cầu chi tiêu của nhà nước: 23 2.1.2. Vai trò điều tiết, quản lý vĩ mô nền kinh tế xã hỗi của ngân sách nhà nước: 26 2.1.2.1. Vai trò kích thích sự tăng trưởng kinh tế theo định hướng phát triển kinh tế xã hội của ngân sách nhà nước: 26 2.1.2.2. Ngân sách là công cụ góp phần ổn định thị trường, giá cả và chống lạm phát: 33 2.1.2.3. Vai trò của ngân sách nhà nước trong việc điều chỉnh thu nhập của các tầng lớp dân cư trong xã hội: 37 2.2. Ngân sách nhà nước nguồn tài trợ cho phát triển kinh tế - xã hội ở Mỹ: 46 Chương 3: Một số kiến nghị 49 3.1. Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam đến năm 2020: 49 3.1.1. Mục tiêu chủ yếu về phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường: 49 3.1.2. Phương hướng phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam đến năm 2020: 51 3.2. Một số kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý NSNN cho phát triển kinh tế - xã hội: 58 Kết luận 62 LỜI MỞ ĐẦU Trong lịch sử loài người, nhà nước ra đời trong  cuộc  đấu tranh của xã  hội có giai  cấp,  nó là sản phẩm của  cuộc  đấu tranh giai cấp, nhà nước xuất hiện với tư  cách là cơ quan  có quyền lực công cộng  để thực  hiện  các chức năng và  nhiệm  vụ về nhiều mặt như quản lý hành chính, chức năng  kinh tế,  chức  năng trấn ápvà các  nhiệm  vụ xã  hội. Để thực hiện được chức năng và  nhiệm vụ của mình nhà  nước cần phải có nguồn lực  tài chính - đó là  cơ sở vật chất  cho  nhà  nước tồn  tại  và hoạt  động – Ngân sách nhà nước. Điều đó cũng giải thích vì sao sự hình thành, phát triển của ngân sách Nhà nước luôn gắn với sự ra đời của Nhà nước. Ngày nay nền kinh tế thị  trường  càng phát  triển thì  vị  trí và  vai  trò của ngân sách nhà nước ngày  càng  quan trọng đối với sự phát triển kinh tế xã hội của quốc gia. Vì  vậy phát triển kinh tế xã hội bền vững  là  yêu cầu cơ bản cấp bách trong thời  kỳ công  nghiệp  hóa – Hiện đại  hóa ở nước ta hiện nay,  trong  đó Ngân sách nhà nước (NSNN) đóng vai  trò chủ đạo. Ngân sách  nhà nước là  nơi tập  trung  quỹ tiền tệ lớn nhất trong  nền kinh tế,  có mối quan hệ chặt  chẽ vởi tổng sản  phẩm xã hội và  thu nhập quốc dân  cùng mối quan hệ khăng  khít với tất  cả các khâu của hệ  thống tài chính đặc bịêt là tài chính doanh nghiệp và  tín dụng. Hơn nữa NSNN là kế hoạch tài chính vi  mô là  khâu  chủ đạo trong hệ thống các  khâu tài chính quyết định sự phát  triển kinh  tế, công bằng xã hội,  đảm bảo an  ninh quốc phòng thực  hiện công bằng  xã hội.Trên cơ sở nhận thức rõ vai trò quan trọng của ngân sách nhà nước trong nền kinh  tế thị  trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay, chúng tôi chọn  đề tài “NSNN nguồn tài trợ quan trọng cho phát triển kinh tễ xã hội ở các nước và Việt Nam hiện nay” với mong muốn có cái nhìn sâu sắc hơn về ngân sách nhà nước, thực tiễn chi ngân sách cho phát triển kinh tế xã hội ở một số nước và Việt Nam trong thời gian qua, qua đó đưa ra những kiến nghị và biện pháp cho Việt Nam trong thời gian tới. Kết cấu đề tài: Chương I: Những lý luận cơ bản về NSNN. Chương II: Ngân sách nhà nước nguồn tài trợ quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội. Chương III: Một số kiến nghị. Tuy nhiên, NSNN là một vấn  đề mang tính vĩ mô,  với trình độ  hiểu biết cũng  như trình độ lý luận có hạn nên bài viết của nhóm không  thể tránh khỏi những khiếm khuyết. Nhóm nghiên cứu rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của thầy cô để  bài viết được  hoàn thiện  hơn. Nhóm nghiên cứu xin  chân  thành cảm ơn TS Nguyễn Thanh Dương đã hướng dẫn và góp ý để nhóm nghiên cứu hoàn thành bài viết của này. CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ngân sách nhà nước: Khái niệm và bản chất của Ngân sách nhà nước: * Nói về ngân sách, có nhiều quan điểm khác nhau: Theo từ điển Bách Khoa Toàn Thư của Liên Xô (cũ) năm 1971 cho rằng: “Ngân sách là bảng liệt kê các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước trong một giai đoạn nhất định; là mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ một xí nghiệp, cơ quan hoặc cá nhân nào trong một giai đoạn nhất định”. Theo từ điển Bách Khoa Toàn Thư về kinh tế của Pháp: “Ngân sách là văn kiện được Nghị viện hoặc Hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó, các nghiệp vụ tài chính (thu, chi) của một tổ chức công (Nhà nước, chính quyền, địa phương, đơn vị công) hoặc tư nhân (doanh nghiệp, hiệp hội,…) được dự kiến và cho phép”. Từ điển kinh tế thị trường của Trung Quốc định nghĩa: “Ngân sách nhà nước là kế hoạch thu chi tài chính hàng năm của Nhà nước được xét duyệt theo trình tự pháp định”. Từ điển thuật ngữ tài chính tín dụng (1996) của Viện Nghiên cứu tài chính cho rằng: “Ngân sách được hiểu là dự toán và thực hiện mọi khoản thu nhập (tiền thu vào) và chi tiêu (tiền xuất ra) của bất kỳ một cơ quan, xí nghiệp, tổ chức, gia đình hoặc cá nhân trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm)”. Theo luật Ngân sách nhà của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. (Trích điều 1 trong luật của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam số 01/2002/QH11 ngày 16/12/2002 về ngân sách nhà nước) Từ những quan điểm trên ta có thể rút ra khái niệm về ngân sách Nhà nước như sau: Ngân sách nhà nước là dự toán (kế hoạch) thu – chi bằng tiền của Nhà nước trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm). Ở Việt Nam, năm ngân sách bắt đầu từ 01/01 và kết thúc vào 31/12 hàng năm. Và kỳ họp thứ nhất vào tháng 6, thường dành để xem xét tình hình chấp hành ngân sách nhà nước; kỳ họp thứ hai vào tháng 11, tháng 12 để thảo luận và phê chuẩn ngân sách nhà nước cho năm tài chính tiếp theo. * Về bản chất của ngân sách nhà nước: Ta thấy rằng, lịch sử hình thành và phát triển của NSNN ở các nước trên thế giới cho thấy NSNN ra đời, phát triển cùng với kinh tế hàng hóa và Nhà nước. Mặc dù, các biểu hiện của NSNN rất đa dạng và phong phú nhưng về thực chất chúng đều phản ánh các nội dung cơ bản sau: Thứ nhất, NSNN hoạt động trong lĩnh vực phân phối các nguồn tài nguyên và vì vậy nó thể hiện các mối quan hệ về lợi ích kinh tế giữa Nhà nước và xã hội. Thứ hai, quyền lực về NSNN thuộc về Nhà nước, do vậy mọi khoản thu và chi tài chính của Nhà nước đều do Nhà nước quyết định và nhằm mục đích phục vụ yêu cầu thực hiện các chức năng của Nhà nước. Từ đó có thể đưa ra kết luận bản chất của NSNN như sau: “Ngân sách nhà nước là hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình phân phối các nguồn tài chính của xã hội để tạo lập và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước nhằm thực hiện các chức năng của nhà nước”. Các quan hệ kinh tế này bao gồm: Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, dịch vụ. Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các đơn vị hành chính sự nghiệp. Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và các hộ gia đình, dân cư. Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với thị trường tài chính. Quan hệ kinh tế giữa Nhà nước với các định chế tài chính quốc tế, chính phủ các nước, các tổ chức phi chính phủ. Các nguyên tắc quản lý Ngân sách nhà nước: Bốn nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước: Thứ nhất : Nguyên tắc thống nhất. - Nhà nước chỉ có một ngân sách tập hợp tất cả các khoản thu và các khoản chi. - Sự thống nhất của ngân sách còn thể hiện trong sự thống nhất về hệ thống ngân sách, về các báo biểu, mẫu biểu tài chính. - Nguyên tắc thống nhất đảm bảo cho yêu cầu kiểm tra từ phía nghị viện đối với hoạt động tài chính của chính phủ. Thứ hai : Nguyên tắc về sự đầy đủ và toàn bộ của ngân sách nhà nước. Nguyên tắc này được đưa ra nhằm chống lại tình trạng để ngoài ngân sách của khoản thu hoặc chi thuộc ngân sách nhà nước, dẫn đến tình trạng lãng phí trong quá trình chi tiêu của chính phủ. Thứ ba : Nguyên tắc trung thực. Tính trung thực đòi hỏi phải thể hiện: Chính xác trong ngân sách các nghiệp vụ tài chính của chính phủ . Phản ánh đầy đủ các khoản thu, chi. Sự phù hợp giữa dự toán đã phê chuẩn và thực tế chấp hành. Chính xác trong hạch toán thu, chi ngân sách nhà nước. Thứ tư : Nguyên tắc công khai. Chính phủ phải công bố công khai trên báo chí và các phương tiện thông tin khác về ngân sách nhà nước bao gồm: nội dung, khối lượng các khoản thu, chi chủ yếu. Thực tế ở mỗi nước và trong từng giai đoạn, vì lợi ích giai cấp và vì các lý do khác nhau nhiều khi những nguyên tắc cơ bản cũng bị vi phạm hoặc chỉ được chấp hành một cách hình thức. Đó cũng là nguyên nhân diễn ra các cuộc đấu tranh gay gắt giữa nghị viện và chính phủ, giữa nhân dân và nhà nước. Vai trò của Ngân sách nhà nước trong nền kinh tế thị trường: Vai trò huy động nguồn tài chính của ngân sách nhà nước để đảm bảo nhu cầu chi tiêu của nhà nước: Vai trò về mặt tài chính này của ngân sách nhà nước được xác định trên cơ sở bản chất kinh tế của ngân sách nhà nước. Đây là vai trò lịch sử của ngân sách nhà nước được xuất phát từ nội tại của phạm trù tài chính mà trong bất kỳ chế độ xã hội và cơ chế kinh tế nào, ngân sách nhà nước đều phải thực hiện và phát huy. Để phát huy vai trò của ngân sách nhà nước trong quá trình phân phối, huy động một bộ phận các nguồn tài chính vào ngân sách nhà nước cần thiết phải lưu ý đến: (1)- Mức động viên các nguồn tài chính từ đơn vị cơ sở để hình thành nguồn thu của ngân sách nhà nước. Nếu mức động viên của ngân sách nhà nước là hợp lý và tối ưu thì sẽ không tác động tiêu cực đến quá trình hoạt động cũng như các quyết định của các chủ thể kinh doanh. Nếu chỉ chú ý đến lợi ích của nhà nước mà đặt ra mức động viên, sự đóng góp của xã hội quá cao thì sẽ dẫn đến làm giảm mối quan tâm của các chủ thể kinh doanh trong việc hợp lý hóa và nâng cao hiệu quả hoạt động kinh tế của mình cũng như thực hiện các chiến lược phát triển kinh tế lâu dài của nhà nước. Mức huy động thu nhập được sáng tạo ra ở khu vực sản xuất, kinh doanh vào ngân sách nhà nước thấp cũng dẫn đến phát sinh những tiêu cực đối với hiệu quả sản xuất, kinh doanh và ảnh hưởng đến lợi ích kinh tế của nhà nước và xã hội. Xuất phát từ những lý do đó, cần thiết phải xác định mức huy động thu nhập từ khu vực sản xuất, kinh doanh vào ngân sách nhà nước một cách tối ưu, phù hợp với khả năng đóng góp tài chính của các chủ thể kinh doanh. (2)- Các công cụ kinh tế được sử dụng tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước và thực hiện các khoản chi của ngân sách nhà nước. (3)- Tỷ lệ động viên (tỷ suất thu) của ngân sách nhà nước trên GDP. Vai trò điều tiết, quản lý vĩ mô nền kinh tế xã hội của ngân sách nhà nước. Vai trò điều tiết, quản lý vĩ mô nền kinh tế xã hội của ngân sách nhà nước được xuất phát từ những điều kiện kinh tế - xã hội cụ thể trong một gian đoạn phát triển nhất định. Và nhà nước sử dụng ngân sách nhà nước là công cụ để điều tiết quản lý vĩ mô nền kinh tế - xã hội theo ba nội dung cơ bản: (1)- Kích thích sự tăng trưởng kinh tế theo định hướng kinh tế xã hội. (2)- Điều tiết thị trường giá cả, chống lạm phát. (3)- Điều tiết thu nhập của các tầng lớp dân cư trong xã hội. (1) Vai trò kích thích sự tăng trưởng kinh tế theo định hướng phát triển kinh tế xã hội của ngân sách nhà nước. Để định hướng và thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế nhà nước sử dụng công cụ thuế và chi ngân sách nhà nước để hướng dẫn, kích thích và tạo ra sức ép đối với các chủ thể kinh tế trong hoạt động kinh tế. Cụ thể: Công cụ thuế: Một mặt, nhà nước dùng công cụ thuế để tạo ra nguồn thu chủ yếu của ngân sách nhà nước; Mặt khác, thuế góp phần kích thích sản xuất phát triển, thu hút được các doanh nghiệp và tư nhân bỏ vốn đầu tư vào các ngành nghề cần thiết và điều chỉnh cơ cấu nền kinh tế theo các định hướng phát triển. Để làm được điều đó, thuế phải thể hiện được những vai trò sau đây: + Thứ nhất, để hướng dẫn, khuyến khích, thúc đẩy các thành phần kinh tế mở rộng phát triển sản xuất kinh doanh thì thuế phải có tác động điều tiết trên các lĩnh vực: sản xuất, phân phối lưu thông và tiêu dùng. + Thứ hai, hệ thống thuế phải bao quát các hoạt động kinh tế, xây dựng thuế suất phù hợp với các ngành, nghề hoặc mặt hàng cần kích thích hoặc hạn chế phát triển. + Thứ ba, để tạo ra môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế và doanh nghiệp trong nước với doanh nghiệp nước ngoài, nhà nước thực hiện: Thống nhất áp dụng các loại thuế đối với các chủ thể kinh tế, Áp dụng thuế xuất khẩu, nhập khẩu linh hoạt để bảo đảm sự tồn tại và phát triển của sản xuất, vừa tạo ra sức ép buộc các doanh nghiệp và tư nhân quan tâm đến công nghệ , tiếp cận thị trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất. + Thứ tư, việc đánh thuế có ảnh hưởng trực tiếp đến hình thành vốn đầu tư ở các doanh nghiệp và ở tư nhân đặc biệt là thuế đánh vào thu nhập. Vì vậy, để thực hiện các biện pháp khuyến khích đầu tư trong các doanh nghiệp thì việc sử dụng các mức thuế suất khác nhau, giảm thuế, ưu đãi về thuế cho các dự án đầu tư là một vấn đề rất quan trọng. Ngân sách nhà nước có tác dụng định hướng và điều chỉnh các hoạt động kinh tế bằng các giải pháp lớn về chi ngân sách nhà nước Vai trò này của Ngân sách nhà nước được thể hiện thông qua các khoản chi phát triển kinh tế, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, vào các ngành kinh tế mũi nhọn hoặc trợ giá cho các ngành có ảnh hưởng tới sự phát triển của nền kinh tế. Cụ thể: Chi tiêu của ngân sách nhà nước cho cơ sở hạ tầng kinh tế (điện, nước, thủy lợi, năng lượng, giao thông vận tải, viễn thông ...) và các ngành kinh tế quan trọng sẽ tạo điều kiện và hướng nguồn vốn đầu tư của các doanh nghiệp trong và ngoài nước vào các lĩnh vực và các vùng cần thiết để hình thành cơ cấu kinh tế mới, đồng thời các khoản chi đầu tư kinh tế đó của ngân sách nhà nước trở thành động lực thúc đẩy sự ra đời của các cơ sở kinh tế mới. (2) Ngân sách là công cụ góp phần ổn định thị trường, giá cả và chống lạm phát. Hoạt động của ngân sách nhà nước thường xuyên gắn liền với các hoạt động của nền kinh tế thị trường mà một trong những đặc điểm nổi bật của nền kinh tế thị trường là cạnh tranh giữa các nhà doanh nghiệp trong sản xuất kinh doanh nhằm đạt được lợi thế trên thị trường và hạn chế mức độ rủi ro mạo hiểm. Các yếu tố cơ bản của thị trường là cung cầu và giá cả thường xuyên tác động lẫn nhau và chi phối mạnh sự hoạt động của thị trường. Sự chi phối hai yếu tố cơ bản này dẫn đến sự dịch chuyển vốn của các doanh nghiệp trong nền kinh tế từ ngành này sang ngành khác. Song trong thực tế, việc dịch chuyển vốn của các doanh nghiệp sang lĩnh vực sản xuất kinh doanh có lời hơn diễn ra theo một quá trình phức tạp, khó khăn và đối với nền kinh tế dịch chuyển vốn hàng loạt sẽ tác động tiêu cực trực tiếp đến sự ổn định của cơ cấu kinh tế. Do đó, nhằm đảm bảo lợi ích kinh tế cho các doanh nghiệp và lợi ích của xã hội, đồng thời giữ vững cơ cấu kinh tế đã xác định, nhà nước sử dụng ngân sách nhà nước tác động tích cực lên thị trường: Đối với thị trường hàng hóa: Khi nhu cầu về một loại hàng nào đó vượt cung làm cho giá cả tăng cao, nhà nước có thể điều tiết bằng cách đưa dự trữ loại hàng đó ra thị trường để cân đối cung cầu và trên cơ sở đó bình ổn giá cả và hạn chế khả năng kéo theo tăng giá đồng loạt. Khi cung của một loại hàng hóa nào đó vượt quá nhu cầu xã hội làm cho giá mặt hàng đó giảm mạnh dẫn đến nguy cơ thiệt hại về lợi ích kinh tế cho người sản xuất kinh doanh và dẫn đến xu hướng dịch chuyển vốn sang các ngành nghề khác. Lúc này nhà nước sẽ tác động lên thị trường và giá cả bằng việc mua hàng hóa đó với một giá thích hợp hoặc vận dụng hình thức trợ giá để đảm bảo lợi ích của người sản xuất kinh doanh cũng như lợi ích của xã hội trong quá trình phát triển kinh tế. Sự điều tiết của nhà nước lên thị trường hàng hóa được thực hiện bằng việc bố trí các khoản chi của ngân sách nhà nước về dự trữ tài chính, dự trữ nhà nước trong ngân sách hàng năm bao gồm dự trữ bằng tiền, vàng, ngoại tệ, các loại hàng hóa vật tư chiến lược. Đối với thị trường tài chính: Ngân sách nhà nước điều tiết thị trường tài chính bằng các biện pháp tích cực : Khai thác các nguồn vay trong nước bằng phát hành các loại trái phiếu . Tranh thủ các khoản vay vốn, viện trợ của nước ngoài bằng các biện pháp thu hút và gọi vốn, Tham gia trên thị trường chứng khoán với tư cách vừa là người phát hành đồng thời với cả tư cách người mua chứng khoán. Thực hiện các biện pháp này, ngân sách nhà nước tác động tích cực vào mối quan hệ kinh tế giữa các chủ thể trên thị trường tài chính đồng thời vừa tạo nguồn tài chính cho ngân sách lại vừa thúc đẩy giao lưu các nguồn vốn góp phần điều tiết lượng tiền trong lưu thông, kiềm chế và đẩy lùi lạm phát. (3) Vai trò của ngân sách nhà nước trong việc điều chỉnh thu nhập của các tầng lớp dân cư trong xã hội. Nền kinh tế thị trường với những khuyết tật của nó sẽ dẫn đến xã hội bị phân hóa về thu nhập. Để giảm bớt sự chênh lệch và điều tiết thu nhập giữa các tầng lớp giai cấp trong xã hội cần phải có “bàn tay hữu hình” của nhà nước tác động bằng sử dụng ngân sách nhà nước. Trong nền kinh tế thị trường, ngân sách nhà nước ảnh hưởng đến phân phối thu nhập với phạm vi rộng lớn ở cả hai mặt : thu và chi của ngân sách : Về thu: Thông qua các sắc thuế thu nhập, thuế gián thu hoặc thuế đánh theo lũy tiến, ngân sách nhà nước huy động sự đóng góp của những thành phần kinh tế, tổ chức kinh tế và các cá nhân nhằm điều chỉnh một phần thu nhập của các tầng lớp dân cư. Thuế trở thành công cụ quan trọng của nhà nước để điều tiết và phân phối lại sự chênh lệch giữa các loại thu nhập của xã hội. Tuy nhiên, công cụ thuế có những giới hạn nhất định trong việc cải tiến phân phối thu nhập, nó không thể làm biến chuyển căn bản thu nhập của những tầng lớp có thu nhập thấp và rất thấp. Chi của ngân sách nhà nước : Bằng các hình thức chi trợ cấp và các khoản chi phúc lợi cho các chương trình phát triển xã hội là nguồn bổ sung thu nhập của một số tầng lớp dân cư, nó góp phần làm giảm bớt khoảng cách chênh lệch về thu nhập giữa các tầng lớp dân cư, tăng cường tính ổn định trong đời sống kinh tế xã hội. Thu Ngân sách nhà nước: Khái niệm thu ngân sách nhà nước: Đứng về phương diện pháp lý thu ngân sách nhà nước là biểu hiện bằng tiền phần giá trị tổng sản phẩm quốc dân được tập trung vào quỹ tiền tệ của Nhà nước để chi dùng cho sự tồn tại và phát triển của bộ máy Nhà nước và cho các nhu cầu phát triển chung của xã hội. Tuy nhiên, về thực chất, thu ngân sách nhà nước chỉ bao gồm những khoản tiền nhà nước huy động vào ngân sách nhà