Nghiên cứu chọn tạo dòng bất dục đực tế bào chất và dòng duy trì mới phục vụ cho chọn giống lúa lai ba dòng tại Việt Nam

Lúa lai là một trong nhưng thành tựu khoa học nông nghiệp lớn nhất thế giới trong nừa cuối của the kỳ 20. Đốn năm 2013, Bộ Nông nghiệp và PTNT đà công nhận 71 giong lúa lai, trong đó nhập nội lả 52 giống và chọn tạo trong nước là 19. Trong so các giống đà công nhận có 60 giống là giống lúa lai ba dòng. 11 giong là giong lúa lai hai dòng, dẫn theo (Phạm Vãn Thuyết và cs., 2015). Năm 2016 diện tích trồng lúa lai đạt 650 ngàn ha chiếm 9% diện tích trồng lúa của cả nước (Cục Trồng trọt 2016). Tuy nhiên, ưong so hơn 600 ngàn ha thi các giong lúa lai ba dòng chiếm ưèn 70%. Hơn nùa các giống lúa lai ba dòng chọn tạo trong nước được công nhận thì vẫn phải sử dụng dòng mẹ nhập nội. Mặt khác đa so giống lúa lai đang được trồng ở Việt Nam hiện nay được nhập khẩu từ Trung Ọuốc (khoảng 70% lượng hạt giống lúa lai mồi vụ). Việc phụ thuộc giống từ nước ngoải khiến chúng ta không kiềm soát được kế hoạch sân xuất cùng như giá cà vả chất lượng hạt giống. Đề chủ động hơn trong sàn xuất lúa lai, các cơ quan nghiên cứu dà nhập nội và sử dụng dòng bất dục IR58025A (từ 1RRI) để tạo ra một so giống lúa lai 3 dòng nhưng không thể mỡ rộng sàn xuất được vì năng suất hạt lai thấp, giá thành hạt giống cao. Nguyên nhân là do dòng mẹ 1R58025A có khả năng nhận phấn ngoài rất kém. Bên cạnh đó, chủng ta cũng nhập dòng bất dục II-32A từ Trung Ọuổc để sàn xuất một so giống lúa lai ba dòng như Nhị ưu 63, Nhị ưu 838 . có năng suất hạt lai Fị khà quan hơn do dòng mẹ nhận phấn ngoài tốt hơn. Tuy nhiên việc duy trì dòng n-32 A rất khó khăn và chưa thành công tại Việt Nam do H-32A có tính bất dục không ồn định khi nhàn dòng mẹ. Một| dòng mẹ khác là BoA cùng dược sử dụng rộng rài trong sản xuất tại Việt Nam trong các tố hợp như Bắc ưu 64, Bấc ưu 903, Bắc ưu 253.vì có ưu điểm lả cho năng suất cao vả sản xuất hạt lai F1 dề nhưng hạt lai bị hở vò trấu nhiều dản đến nẩy mam ngay ưên bông trước khi thu hoạch hoặc bị mọt gây hại trong kho bào quản giống, mặt khác con lai F1 cỏ phàn ứng nhẹ với ánh sáng ngày ngan nên chi phát triền được trong vụ Mùa trên đất 2 vụ lúa/ năm. Một càn trờ nữa trong sừ dụng nhừng dòng mẹ II-32A và BoA la chúng đều cho con lai cỏ chất lượng gạo từ trung bình đến kém, IR58O25A cho con lai cỏ chất lượng gạo tốt hơn nhưng sàn xuất hạt lai lại cho năng suất