Nghiên cứu sự tác động của ngôn ngữ @ lên tiếng mẹ đẻ

Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008 270 NGHIÊN CỨU SỰ TÁC ĐỘNG CỦA NGÔN NGỮ @ LÊN TIẾNG MẸ ĐẺ A STUDY ON THE IMPACTS OF @-LANGUAGE ON THE MOTHER TONGUE SVTH: NGUYỄN ĐÀM THANH TRANG NGUYỄN THỊ THANH THUÝ NGUYỄN THỊ THU HẰNG Lớp: 05CNP02, Trường Đại học Ngoại ngữ GVHD : TS.LÊ VIẾT DŨNG Khoa tiếng Pháp, Trường Đại học Ngoại ngữ TÓM TẮT Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và Internet, một loại ngôn ngữ mới do giới trẻ sáng tạo đã ra đời- ngôn ngữ @. Hiện nay, ngôn ngữ này ngày càng phát triển và có những tác động lớn đến tiếng Việt. Bài báo cáo này giới thiệu về ngôn ngữ @ và một số tác động của nó lên tiếng mẹ đẻ, đồng thời đưa ra một số biện pháp để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. SUMMARY Together with the strong development of science, technology and the Internet, there is a new kind of language called @ - language which is composed by the youth. This kind of language is increasing more and more, and has some certain influences on Vietnamese language. This article would like not only to introduce to you about @ - language and its impacts on the mother tongue but to give some solutions to reserve the purity of Vietnamese as well. A. Phần mở đầu 1. Lí do chọn đề tài Trải qua nhiều thời kì, ngôn ngữ đã và đang phát triển không ngừng. Nó thể hiện, diễn đạt tâm tư, suy nghĩ và mong ước của mọi người, mọi thế hệ. Đặc biệt là trong thế kỉ XXI, thế kỉ của cuộc cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại sẽ mở ra cơ hội tốt đẹp cho sự phát triển toàn diện của đất nước ta. Tuy nhiên, cũng chính cơn lốc này đã tạo ra một thế giới ảo. Ở đó, thế hệ 8X và 9X sử dụng một ngôn ngữ riêng: thứ ngôn ngữ "không đụng hàng" mà mọi người vẫn thường gọi là "ngôn ngữ của thế hệ @". Hiện nay, loại ngôn ngữ @ này càng ngày càng lan truyền rộng rãi trong giới học sinh, sinh viên. Nhiều người cho rằng chẳng thể hiểu nỗi giới trẻ đang viết gì trên các chat room, các diễn đàn, blog....Chính vì vậy, không có gì là ngạc nhiên khi hàng loạt các ý kiến trái ngược nhau về việc sử dụng ngôn ngữ này xuất hiện trên các mặt báo, các phương tiện thông tin và ngay cả ở một số diễn đàn nói về “tuổi teen”. Trong phạm vi nhỏ hẹp của bài nghiên cứu, chúng tôi chỉ xin bàn về tác động của ngôn ngữ @ đối với tiếng mẹ đẻ - tiếng Việt. 2. Đối tượng nghiên cứu Sự tác động của ngôn ngữ @ lên tiếng mẹ đẻ. 3. Phạm vi nghiên cứu - Lớp 11A1, trường THPT chuyên Lê Quý Đôn, Đà Nẵng. - Lớp 10TN11, trường THPT Phan Châu Trinh, Đà Nẵng. Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008 271 B. Nội dung nghiên cứu I. Cơ sở lí luận 1. Khái niệm ngôn ngữ Giống như các phạm trù khác, ngôn ngữ cũng có rất nhiều khái niệm: - "Ngôn ngữ là hệ thống tín hiệu quan trọng và độc đáo nhất trong giao tiếp của loài người; là phương tiện để biểu hiện và phát triển tư duy, bảo lưu và chuyển giao có hiệu lực nhất các truyền thống lịch sử - văn hoá của một dân tộc". - "Ngôn ngữ là một loại hệ thống tín hiệu bao gồm mặt hình thức và mặt nội dung". - "Ngôn ngữ là âm thanh có ý nghĩa và hệ thống mà loài người dùng để liên lạc, cảm thông và diễn đạt tư tưởng với nhau". Tóm lại: Ngôn ngữ có thể được hiểu là hệ thống những âm, những từ và những quy tắc kết hợp chúng mà những người trong cùng một cộng đồng dùng làm phương tiện để giao tiếp với nhau. 2. Khái niệm ngôn ngữ @ Để hiểu ngôn ngữ @ là gì, trước hết chúng ta tìm hiểu xem từ @ có nghĩa là gì. @ ( a còng ) là một ký tự đặc biệt chuyên dùng để định nghĩa địa chỉ e-mail, xuất hiện trên bàn phím máy tính. Sau đó @ được dùng như biểu tượng của thế giới mạng và những gì liên quan đến internet. Vậy, ngôn ngữ @ là một thứ ngôn ngữ biến dạng, được thay đổi từng chi tiết của các chữ cái tiếng Việt, qua sự kết hợp của rất nhiều loại ký hiệu khác nhau. Ngôn ngữ @ thực chất là ngôn ngữ mạng, thường được giới trẻ sử dụng trong các chat room, các diễn đàn và blog. 3. Sự phát triển của ngôn ngữ tiếng Việt a. Tiếng Việt trong thời kỳ dựng nước Thời kỳ này, tiếng Việt chưa có thanh điệu, còn có hai âm tiết ( 1 mờ 1 rõ ) còn đậm nét Nam Á, chưa phân hoá thành hai tiếng Việt và Mường. b. Tiếng Việt trong thời kỳ Bắc thuộc và chống Bắc thuộc: Tiếng Việt và tiếng Mường bắt đầu phân hoá, tiếng Việt chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của tiếng Hán về các mặt ngữ âm, từ vựng và cả ngữ pháp, các thanh điệu tăng lên gấp đôi. c. Tiếng Việt trong thời kỳ độc lập tự chủ: Thời kỳ này một hệ thống chữ viết đã được xây dựng nhằm ghi lại tiếng Việt. Đó là chữ Nôm. Tiếng Việt thời kỳ này đã rất giống với tiếng Việt hiện đại, cặp âm tiết mờ và rõ đã biến mất, xuất hiện nhóm phụ âm đầu bl, ml, tl…. d. Tiếng Việt trong thời kỳ Pháp thuộc: Dưới thời Pháp thuộc, ngôn ngữ hành chính, ngoại giao, giáo dục lúc này là tiếng Pháp nhưng tiếng Việt vẫn không ngừng tự khẳng định mình. Tiếng Việt ngày càng tỏ rõ tính năng động và tiềm năng phát triển dồi dào. e. Tiếng Việt từ sau cách mạng tháng Tám đến nay Sau cách mạng tháng Tám, tiếng Việt đã trở thành một ngôn ngữ văn hoá phát triển, được mở rộng chức năng xã hội. Bên cạnh là công cụ giao tiếp chung của người Việt và các dân tộc anh em trong nước, tiếng Việt còn làm công cụ giáo dục và hoạt động của nhà nước trên mọi lĩnh vực. Hiện nay, khi nhân loại đã bước sang thế kỉ XXI, với sự phát triển như vũ bão của khoa học-công nghệ thì việc sử dụng internet và việc “chat” qua mạng đã trở nên phổ biến và kéo theo nó là sự xuất hiện của"ngôn ngữ chat", "ngôn ngữ @". II. Kết quả nghiên cứu 1. Thực trạng hiện nay Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008 272 Hiện nay, ngôn ngữ @ là niềm say mê của giới trẻ. Thế hệ 8X và 9X đang ra sức sáng tạo không ngừng thứ ngôn ngữ của mình. Càng ngày càng có nhiều những biến thể mới mà những ai “lạc hậu” sẽ không thể hiểu nổi. Qua điều tra thực tế, chúng tôi rút ra được rằng, hiện nay ngôn ngữ @ có bốn xu hướng biến đổi như sau: a. Phép cộng - gia tăng hàm lượng xúc cảm Giới trẻ sử dụng phép cộng bằng cách thêm vào trong từ những chữ cái để tạo ra âm mới. Ví dụ: vui = dzui, thôi = thoai, về = dzìa… Ngoài ra, các icon ( biểu tượng cảm xúc) cũng là một dạng của xu hướng trong phép cộng mà tuổi “teen” rất ưa chuộng. Ví dụ:    Kết quả nghiên cứu thực tế cho thấy có đến 93,1% những người được hỏi trả lời là biết phép cộng và số người sử dụng phương pháp này cũng không ít: 71,4%. Kết quả này thể hiện tính phổ biến của phép cộng. Nhiều học sinh thừa nhận rằng, việc thêm chữ để tạo từ “mới” và nhất là các icon giúp họ thể hiện dễ dàng các cung bậc tình cảm của mình. b. Phép trừ - những chuyên gia keo kiệt về thời gian Phép trừ là cách hiểu ngược lại của phép cộng, nó có xu hướng biến tướng thay đổi tiếng Việt kiểu như “ gần âm cùng nghĩa”. Ví dụ: biết = bít, viết = vít, buồn = bùn… Thực tế nghiên cứu: có 79,3% số học sinh tham gia cuộc điều tra trả lời là biết phép trừ và 79% trong số đó sử dụng thường xuyên để “chat”, viết blog, tham gia diễn đàn… Đây là con số không nhỏ thể hiện mức độ tràn lan của phép trừ. c. Phép thay thế - sự biến đổi kỳ lạ Đây là một phương pháp khá thông dụng, tuy không bằng 2 phương pháp trên nhưng cũng được các chatter và blogger sử dụng nhiều. Cụ thể: có 65,5% học sinh thừa nhận biết và 36,7% thực hành. Phép thay thế có 2 dạng: c1. Phép thay thế bộ phận: là cách mà dân @ thay chữ này bằng chữ khác trong một từ. Ví dụ: Bé = pé, thôi = thui,… c2. Phép thay thế toàn bộ: là cách thay hẳn từ này bằng một từ khác. Ví dụ: không = hẻm, gì =j,… d. Mã hóa - trò chơi trốn tìm với chữ. Mã hoá là kiểu viết với số ghép cạnh những con chữ. Ví dụ: các bạn trẻ hay viết "G92U" thay vì "Good night to you", hay "9wk" thay cho "nice weekends"... Không dừng lại ở đó, với tâm lý luôn thích sự mới lạ, "dân 9X" vừa cho ra đời một bảng chữ cái mới, qua sự kết hợp nhiều ký hiệu khác nhau để tạo nên một cách viết với hình tượng tương đối giống với bảng chữ cái tiếng Việt Qua tìm kiếm thông tin trên internet, chúng tôi đã tìm được bảng chữ cái "mật mã @" của thế hệ 9X như sau: BẢNG CHỮ CÁI "MẬT MÃ @" (BẢNG MẬT MÃ 9X) A = Cl B = 3 hoặc ß (ß = Alt+225) C = ( D = ]) E = F_ G = (¬ (¬ = Alt + 170) H = †| († = Alt+0134) I = ] K = ]< L = ]_ M = /v\ N = ]\[ O = º (º = Alt + 248 = Alt+0186) P = ]º QU = v\/ R = Pv S = § T = † († = Alt+0134) U = µ (µ = Alt+230) V = v W = v\/ X = >< Y = ¥ (¥=Alt+157) Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008 273 Dù ai nói ngã nói nghiêng thế nào, ngôn ngữ @ vẫn được giới trẻ đam mê. Ngày càng có nhiều kiểu viết chữ lạ được tung ra, và ngay sau đó được cộng đồng mạng nhanh chóng đón nhận và phát tán rộng rãi. 2. Nguyên nhân Có thể nói sức lan toả của “ngôn ngữ @” đã thực sự chiếm lĩnh trong giới trẻ. Qua điều tra, khi được hỏi “ vì sao bạn lại sử dụng cách viết @”, chúng tôi đã thu nhận được nhiều cách trả lời khác nhau. Nhưng nhìn chung đều bắt nguồn từ những nguyên nhân sau: - Cảm thấy thích thú khi được viết một ngôn ngữ khác thường (65,3%). - Việc sử dụng nguyên tắc “phép trừ” sẽ tiết kiệm được thời gian viết. (49%). - Thể hiện “mốt tuổi teen” (14,28%). - Không muốn bố mẹ hiểu mình đang chat gì với bạn bè (8,16%). Ngôn ngữ @ ra đời giúp cho giới trẻ có thể chia sẽ tâm sự "nội bộ" với bạn của mình. 3. Hậu quả Ai cũng biết ngôn ngữ @ trên mạng phong phú và đa dạng đến mức nào nhưng nhiều người còn cảm thấy “thực sự choáng” khi thấy nó ngoài đời còn bao la hơn nữa. Mới đây, một phụ huynh đã chia sẻ với báo Thanh Niên rằng: “Tôi có con gái 14 tuổi, chẳng biết cháu học từ đâu mà gần đây, bật ra mấy từ hết sức méo mó, kinh dị và khó hiểu. Cháu gọi tôi là ma ma, thấy mẹ dọn cơm ra, thốt lên: “He he he, ngon góa, măm măm. Có đồ en ngon gòi”. Đây quả là một điều đáng báo động, “ngôn ngữ chat” đã lan ra đường phố, trường học, gia đình. Nó cứ như một loại “virus”, lây lan nhanh tới mức độ chóng mặt, và dần dần trở thành “dịch”. Nhiều người đã lo ngại rằng nếu thế hệ 8X và 9X thường xuyên sử dụng những ngôn ngữ như thế này thì trong tương lai tiếng Việt vốn giàu đẹp của chúng ta sẽ đi về đâu? Thật vậy, trong thời gian gần đây các thầy cô giáo đang lên tiếng cảnh báo rằng học sinh bây giờ sử dụng cả những ngôn ngữ tán gẫu thường nhật trong các cuộc chát vào các bài tập làm văn trên lớp. Điển hình như, đầu tháng 5/2008, cộng đồng mạng đang xôn xao về bài viết môn văn của Bùi Minh Thu, học sinh lớp 10G5 trường Marie Curie, đã dùng nhiều tiếng lóng và ký hiệu rất phổ biến trong giới tuổi teen hiện nay, ví dụ: "Đồ quỷ sứ, tao là đàn bà phụ nữ hẳn hoi, hàng họ đầy đủ, tem chưa bóc, còn zin 100%, thế mà mài dám gọi tao = anh àk, bà lại vả cho một fát thì hết cả lấc cấc bây h". Nếu chúng ta cứ tiếp tục để tình trạng này diễn ra, “căn bệnh” này sẽ rất khó trị!. Không những thế chính thứ “ngôn ngữ mới” này tạo cho các em thói quen lười suy nghĩ để tìm từ hay ý đẹp, không nhận biết được giá trị văn hóa của ngôn ngữ, miễn viết sao cho nhanh, cho lạ là được. Theo tiến sĩ Huỳnh Văn Sơn, Trưởng bộ môn Tâm lý học (Khoa Tâm lý giáo dục Trường ĐH Sư phạm TP.HCM), dưới ảnh hưởng của “phương tiện giao tiếp” đơn giản tới mức hời hợt như thế, các em sẽ mất đi năng lực cảm thụ vẻ đẹp của ngôn ngữ mẹ đẻ. Tình trạng này lan rộng sẽ ảnh hưởng đến tâm sinh lý của các em. Bắt chước là chuyện bình thường, nhưng nếu trẻ cứ bắt chước mà không được định hướng, chọn lọc sẽ trở thành thói quen khó điều chỉnh và về lâu dài tạo nên những vết trầm tích ảnh hưởng đến tâm lý. Nếu cứ để trẻ chạy theo thói quen qua loa, đại khái khi sử dụng ngôn ngữ thì trong việc làm, sinh hoạt cũng dễ dàng trượt theo sự hời hợt, đơn giản ấy. Quả thật, trong một vài năm trở lại đây, xã hội đựơc biết đến những bài văn “cười ra nước mắt” của các cô cậu học trò trong các kỳ thi Đại học, kiểu như: : "Mỵ và A Phủ là một đôi thanh mai trúc mã, họ thực lòng thực dạ yêu nhau quên trời quên đất, mặt dù quá xá người cản trở nhưng họ củng lấy được nhau bằng cách dắt nhau đi vô rừng ". Còn một bộ phận không nhỏ nữa là do "mốt nói ngọng" từ internet, trong các forum, topic, khung chat yahoo... chi chít những từ như hok=không, dzậy= vậy… Tuyển tập Báo cáo “Hội nghị Sinh viên Nghiên cứu Khoa học” lần thứ 6 Đại học Đà Nẵng - 2008 274 4. Biện pháp Để góp phần gìn giữ sự trong sáng của tiếng Việt, chúng tôi xin đưa ra một số biện pháp như sau: - Các diễn đàn (forum) trên mạng nên xây dựng Nội quy diễn đàn và kiểm tra việc chấp hành nội quy của các thành viên là một trong các biện pháp tốt nhất. Ví dụ như Nội quy diễn đàn sinh viên trường Đại học Ngoại ngữ Hà Nội có nội dung sau đây (trích): "Tránh gửi các bài viết sai chính tả hoặc dùng ngôn ngữ chat kiểu như "mắc ơi!, chít rùi" v.v... Hãy giữ cho tiếng Việt của chúng ta được trong sáng. Những bài viết này sẽ được nhắc nhở và biên tập lại". - Các thầy cô nên thiết lập một kênh đối thoại trực tiếp với các học sinh, từ đó nhắc nhở các em không nên lạm dụng quá ngôn ngữ này và nghiêm cấm sử dụng nó vào trong các bài viết và bài kiểm tra. - Các bậc phụ huynh nên trò chuyện cùng con em mình như những người bạn để hiểu được tâm tư nguyện vọng của giới trẻ hiện nay, và đưa ra những lời khuyên một cách thiết thực nhất. - Nhà trường và đoàn thanh niên cần định hướng cho học sinh - sinh viên hiểu những giá trị tốt đẹp của ngôn ngữ mẹ đẻ để nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ, giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. C. KẾT LUẬN Ngôn ngữ không chỉ là công cụ để chúng ta giao tiếp, biểu lộ tình cảm, suy nghĩ của mình, mà còn có vai trò quan trọng trong việc phát triển khả năng tư duy cũng như ảnh hưởng lớn đến việc hình thành nhân cách con người. Một ngôn ngữ đa dạng, biểu cảm nhưng hàm xúc và logic là một tiêu chuẩn cần đặt ra cho những sáng tạo mới. Bất kể ngôn ngữ nào cũng đều trải qua quá trình biến đổi lâu dài để phát triển và hoàn thiện. Tiếng Việt của chúng ta cũng vậy. Nếu so sánh những từ chúng ta thường dùng ngày nay và các từ mà “các cụ ngày xưa” vẫn dùng, ta cũng thấy khác nhau nhiều. Có rất nhiều từ mới và nhiều từ không mới nhưng được dùng với nghĩa khác. Vì vậy, thế hệ 8X và 9x cũng đã phải vận dụng đầu óc, sự liên tưởng phong phú của mình thì mới nghĩ ra được sự thay thế, và chúng cho là “hoàn hảo”. Chúng tôi cho rằng ta không nên phản đối chuyện tạo từ vựng cũng như du nhập các từ mới để làm phong phú thêm ngôn ngữ giao tiếp trên cộng đồng mạng. Cho nên chúng ta không nên vội lo lắng, phiền lòng khi thấy giới trẻ ngày nay sử dụng quá nhiều những từ ngữ, cách biểu hiện ngôn ngữ mới, lạ tai, khó hiểu… Tuy nhiên, cũng cần phải có sự “kiểm soát” nhất định và tăng cường các hình thức giáo dục để giới trẻ không quên rằng sản phẩm này đơn giản là một cuộc chơi và chỉ nên có ở thế giới ảo. Nó hoàn toàn vô nghĩa nếu dùng nó trong văn bản chính thống, trong giao tiếp, thông tin với những đối tượng khác (không phải là giới trẻ). Có như thế tiếng Việt mới không trở thành một tập hợp tùy tiện, thiếu cấu trúc, thiếu logic. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Hoàng Phê (1998), Từ điển tiếng Việt, Trung tâm từ điển học, Đà Nẵng. [2] Phan Hồng Liên (2007), Để tiếng Việt ngày càng trong sáng, Nxb Văn học, Hà Nội. [3] Phan Trọng Luận (2006), Sách Ngữ văn lớp 10 tập 2, Nxb Giáo dục, Hà Nội. Các trang web tham khảo [4] [5] [6]