Những giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) tại Việt Nam giai đoạn 2001 - 2005

lời mở đầu Cïng víi ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi, hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) hiÖn nay lµ nguån tµi chÝnh rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc. Víi kho¶n ODA trÞ gi¸ 17,5 tû USD mµ c¸c nhµ tµi trî cam kÕt dµnh cho ViÖt Nam vµ 41% trong sè ®ã ®· ®­îc gi¶i ng©n trong 8 n¨m qua, ODA ®· kh¼ng ®Þnh vai trß cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Nguån ngo¹i tÖ nµy ®ãng gãp mét phÇn quan träng ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn vµ c¬ së h¹ tÇng, khoa häc kü thuËt thÊp kÐm ë n­íc ta. Bªn c¹nh ®ã, sù gia t¨ng cña nguån vèn ODA cßn gióp ChÝnh phñ ViÖt Nam trong viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi bøc xóc, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc y tÕ vµ gi¸o dôc c¬ b¶n. Trong qu¸ tr×nh thu hót vµ sö dông nguån vèn ODA thêi gian qua, møc gi¶i ng©n thÊp lu«n lu«n lµ chñ ®Ò th¶o luËn víi nhiÒu nhµ tµi trî song ph­¬ng vµ ®a ph­¬ng nh»m t×m ra nh÷ng nguyªn nh©n vµ gi¶i ph¸p ®Ó kh¾c phôc. Tuy nhiªn, cho ®Õn nay vÉn ch­a cã sù tiÕn bé ®¸ng kÓ mµ cßn xuÊt hiÖn xu h­íng tèc ®é gi¶i ng©n chËm l¹i trong thêi gian gÇn ®©y. Gi¶i ng©n thÊp thÓ hiÖn sù kh«ng hiÖu qu¶ trong viÖc sö dông nguån vèn ODA vµ lµ mét sù l·ng phÝ lín, trong ®iÒu kiÖn nhu cÇu vÒ vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ cßn rÊt lín nh­ hiÖn nay. V× nh÷ng lý do trªn, t«i ®· chän ®Ò tµi "Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 2001-2005 " lµm ®Ò tµi nghiªn cøu cho bµi LuËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. Môc tiªu cña ®Ò tµi lµ trªn c¬ së kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ ODA, ph©n tÝch thùc tr¹ng gi¶i ng©n ODA ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua ®Ó t×m ra nh÷ng tån t¹i, nguyªn nh©n vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy tèc ®é gi¶i ng©n ODA, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn nµy. Ngoµi phÇn lêi nãi ®Çu vµ kÕt luËn, bµi Chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp nµy ®­îc bè côc nh­ sau: Ch­¬ng I : C¬ së lý luËn chung vÒ nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA) vµ gi¶i ng©n vèn ODA. Ch­¬ng II : §¸nh gi¸ tæng quan vÒ t×nh h×nh gi¶i ng©n nguån vèn ODA t¹i ViÖt Nam giai ®o¹n 1993-1999. Ch­¬ng III : Nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh tiÕn ®é gi¶i ng©n ODA giai ®o¹n 2001-2005. chương I cơ sở lý luận chung về nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) I-Những lý luận cơ bản về ODA 1-Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña ODA 1.1-Kh¸i niÖm ODA lµ tªn gäi t¾t cña ba tõ tiÕng Anh Official Development Assistance cã nghÜa lµ Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc hay cßn gäi lµ ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. N¨m 1972, tæ chøc Hîp t¸c Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn ®· ®­a ra ®Þnh nghÜa nh­ sau: "ODA lµ mét giao dÞch chÝnh thøc ®­îc thiÕt lËp víi môc ®Ých thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. §iÒu kiÖn tµi chÝnh cña giao dÞch nµy cã tÝnh chÊt ­u ®·i vµ thµnh tè viÖn trî kh«ng hoµn l¹i chiÕm Ýt nhÊt 25%". T¹i §iÒu I Quy chÕ qu¶n lý vµ sö dông nguån vèn hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ban hµnh ngµy 5-8-1977 cã nªu kh¸i niÖm vÒ ODA nh­ sau :" Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ®­îc hiÓu lµ sù hîp t¸c ph¸t triÓn gi÷a n­íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam víi mét hay nhiÒu quèc gia, tæ chøc quèc tÕ, bao gåm c¸c h×nh thøc sau: Hç trî c¸n c©n thanh to¸n. Hç trî theo ch­¬ng tr×nh. Hç trî kü thuËt. Hç trî theo dù ¸n. ODA bao gåm ODA kh«ng hoµn l¹i vµ ODA cho vay ­u ®·i cã yÕu tè kh«ng hoµn l¹i chiÕm Ýt nhÊt 25% gi¸ trÞ kho¶n vay. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc bao gåm c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i , viÖn trî cã hoµn l¹i, hoÆc tÝn dông ­u ®·i cña c¸c chÝnh phñ, c¸c tæ chøc thuéc hÖ thèng Liªn Hîp Quèc, c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ dµnh cho c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn. Nguån vèn ®­a vµo c¸c n­íc ®ang vµ chËm ph¸t triÓn ®­îc thùc hiÖn qua nhiÒu h×nh thøc: -Tµi trî ph¸t triÓn chÝnh thøc ( Official Development Finance - ODF ) lµ nguån tµi trî chÝnh thøc cña chÝnh phñ cho môc tiªu ph¸t triÓn. Nguån vèn nµy bao gåm ODA vµ c¸c h×nh thøc ODF kh¸c, ODA chiÕm tû träng chñ yÕu trong nguån ODF. -TÝn dông th­¬ng m¹i tõ c¸c ng©n hµng ( Commercial Credit by Bank ) lµ nguån vèn chñ yÕu nh»m hç trî cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, th­¬ng m¹i... -§Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi ( Foreign Direct Invesment - FDI ) lµ lo¹i h×nh kinh doanh mµ nhµ ®Çu t­ n­íc ngoµi bá vèn tù thiÕt lËp c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh cho riªng m×nh, tù ®øng ra lµm chñ së h÷u, tù qu¶n lý hoÆc thuª ng­êi qu¶n lý (®Çu t­ 100% vèn ), hoÆc gãp vèn víi mét hay nhiÒu xÝ nghiÖp cña n­íc së t¹i thiÕt lËp c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh, råi cïng c¸c ®èi t¸c cña m×nh lµm chñ së h÷u vµ cïng qu¶n lý c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nµy ( xÝ nghiÖp liªn doanh ). -ViÖn trî cho kh«ng cña c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ ( Nongovernment Organisation - NGO ). -TÝn dông t­ nh©n: lo¹i vèn nµy cã ­u ®iÓm lµ hÇu nh­ kh«ng g¾n víi c¸c rµng buéc chÝnh trÞ - x· héi, song c¸c ®iÒu kiÖn cho vay kh¾t khe ( thêi h¹n hoµn tr¶ vèn ng¾n vµ møc l·i suÊt cao), vèn ®­îc sö dông chñ yÕu cho c¸c ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ th­êng lµ ng¾n h¹n. Vèn nµy còng ®­îc dïng cho ®Çu t­ ph¸t triÓn vµ mang tÝnh dµi h¹n. Tû träng cña vèn dµi h¹n trong tæng sè cã thÓ t¨ng lªn ®¸ng kÓ nÕu triÓn väng t¨ng tr­ëng l©u dµi, ®Æc biÖt lµ t¨ng tr­ëng xuÊt khÈu cña n­íc ®i vay lµ kh¶ quan. C¸c dßng vèn quèc tÕ nµy cã mèi quan hÖ rÊt chÆt chÏ víi nhau. NÕu mét n­íc kÐm ph¸t triÓn kh«ng nhËn ®­îc vèn ODA ®ñ møc cÇn thiÕt ®Ó hÖn ®¹i ho¸ c¸c c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi, th× còng khã cã thÓ thu hót ®­îc c¸c nguån vèn FDI, còng nh­ vay vèn tÝn dông kh¸c ®Ó më réng kinh doanh. Nh­ng nÕu chØ t×m kiÕm c¸c nguån vèn ODA, mµ kh«ng t×m c¸ch thu hót c¸c nguån vèn FDI vµ c¸c nguån vèn tÝn dông kh¸c th× chÝnh phñ sÏ kh«ng cã ®ñ thu nhËp ®Ó tr¶ nî cho c¸c lo¹i vèn ODA. 1.2-§Æc ®iÓm cña nguån vèn ODA: -ODA lµ mét giao dÞch quèc tÕ, thÓ hiÖn ë chç hai bªn tham gia giao dÞch nµy kh«ng cã cïng quèc tÞch. Bªn cung cÊp th­êng lµ c¸c n­íc ph¸t triÓn hay c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ. Bªn tiÕp nhËn th­êng lµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn hay c¸c n­íc gÆp khã kh¨n vÒ nguån lùc trong viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi, kinh tÕ hay m«i tr­êng. -ODA th­êng ®­îc thùc hiÖn qua hai kªnh giao dÞch lµ kªnh song ph­¬ng vµ kªnh ®a ph­¬ng. Kªnh song ph­¬ng, quèc gia tµi trî cung cÊp ODA trùc tiÕp cho chÝnh phñ quèc gia ®­îc tµi trî. Kªnh ®a ph­¬ng , c¸c tæ chøc quèc tÕ ho¹t ®éng nhê c¸c kho¶n ®ãng gãp cña nhiÒu n­íc thµnh viªn cung cÊp ODA cho quèc gia ®­îc viÖn trî. §èi víi c¸c n­íc thµnh viªn th× ®©y lµ c¸ch cung cÊp ODA gi¸n tiÕp. -ODA lµ mét giao dÞch chÝnh thøc. TÝnh chÝnh thøc cña nã ®­îc thÓ hiÖn ë chç gi¸ trÞ cña nguån ODA lµ bao nhiªu, môc ®Ých sö dông lµ g× ph¶i ®­îc sù chÊp thuËn vµ phª chuÈn cña chÝnh phñ quèc gia tiÕp nhËn. Sù ®ång ý tiÕp nhËn ®ã ®­îc thÓ hiÖn b»ng v¨n b¶n, hiÖp ®Þnh, ®iÒu ­íc quèc tÕ ký kÕt víi nhµ tµi trî. -ODA ®­îc cung cÊp víi môc ®Ých râ rµng. Môc ®Ých cña viÖc cung cÊp ODA lµ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña c¸c n­íc nghÌo. §«i lóc ODA còng ®­îc sö dông ®Ó hç trî c¸c n­íc gÆp hoµn c¶nh ®Æc biÖt khã kh¨n nh­ khñng ho¶ng kinh tÕ, thiªn tai, dÞch bÖnh...Do ®ã, cã lóc c¸c n­íc ph¸t triÓn còng ®­îc nhËn ODA. Nh­ng kh«ng ph¶i lóc nµo môc ®Ých nµy còng ®­îc ®Æt lªn hµng ®Çu, nhiÒu khi c¸c nhµ tµi trî th­êng ¸p ®Æt ®iÒu kiÖn cña m×nh nh»m thùc hiÖn nh÷ng toan tÝnh kh¸c. -ODA cã thÓ ®­îc c¸c nhµ tµi trî cung cÊp d­íi d¹ng tµi chÝnh, còng cã khi lµ hiÖn vËt. HiÖn nay, ODA cã ba h×nh thøc c¬ b¶n lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i (Ggant Aid), vèn vay ­u ®·i ( Loans Aid ) vµ h×nh thøc hçn hîp. 2-Ph©n lo¹i ODA 2.1-Ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt -ODA kh«ng hoµn l¹i : §©y lµ nguån vèn ODA mµ nhµ tµi trî cÊp cho c¸c n­íc nghÌo kh«ng ®ßi hái ph¶i tr¶ l¹i. Còng cã mét sè n­íc kh¸c ®­îc nhËn lo¹i ODA nµy khi gÆp ph¶i c¸c vÊn ®Ò nghiªm träng nh­ thiªn tai, dÞch bÖnh... §èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn, nguån vèn nµy th­êng ®­îc cÊp d­íi d¹ng c¸c dù ¸n hç trî kü thuËt, c¸c ch­¬ng tr×nh x· héi hoÆc hç trî cho c«ng t¸c chuÈn bÞ dù ¸n. ODA kh«ng hoµn l¹i th­êng lµ c¸c kho¶n tiÒn nh­ng còng cã khi lµ hµng ho¸, vÝ dô nh­ l­¬ng thùc, thuèc men hay mét sè ®å dïng thiÕt yÕu. ODA kh«ng hoµn l¹i th­êng ­u tiªn vµ cung cÊp th­êng xuyªn cho lÜnh vùc gi¸o dôc, y tÕ. C¸c n­íc Ch©u ¢u hiÖn nay dµnh mét phÇn kh¸ lín ODA kh«ng hoµn l¹i cho vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr­êng, ®Æc biÖt lµ b¶o vÖ rõng vµ c¸c loµi thó quý. -ODA vèn vay ­u ®·i : ®©y lµ kho¶n tµi chÝnh mµ chÝnh phñ n­íc nhËn ph¶i tr¶ n­íc cho vay, chØ cã ®iÒu ®©y lµ kho¶n vay ­u ®·i. TÝnh ­u ®·i cña nã ®­îc thÓ hiÖn ë møc l·i suÊt thÊp h¬n l·i suÊt th­¬ng m¹i vµo thêi ®iÓm cho vay, thêi gian vay kÐo dµi, cã thÓ cã thêi gian ©n h¹n. Trong thêi gian ©n h¹n, nhµ tµi trî kh«ng tÝnh l·i hoÆc n­íc ®i vay ®­îc tÝnh mét møc l·i suÊt ®Æc biÖt. Lo¹i ODA nµy th­êng ®­îc n­íc tiÕp nhËn ®Çu t­ vµo c¸c dù ¸n c¬ së h¹ tÇng x· héi nh­ x©y dùng ®­êng x¸, cÇu c¶ng, nhµ m¸y...Muèn ®­îc nhµ tµi trî ®ång ý cung cÊp, n­íc së t¹i ph¶i ®Ö tr×nh c¸c v¨n b¶n dù ¸n lªn c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn cña chÝnh phñ n­íc tµi trî. Sau khi xem xÐt kh¶ thi vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña dù ¸n, c¬ quan nµy sÏ ®Ö tr×nh lªn chÝnh phñ ®Ó phª duyÖt. Lo¹i ODA nµy chiÕm phÇn lín khèi l­îng ODA trªn thÕ giíi hiÖn nay. -H×nh thøc hçn hîp : ODA theo h×nh thøc nµy bao gåm mét phÇn lµ ODA kh«ng hoµn l¹i vµ mét phÇn lµ ODA vèn vay ­u ®·i. §©y lµ lo¹i ODA ®­îc ¸p dông phæ biÕn trong thêi gian gÇn ®©y. Lo¹i ODA nµy ®­îc ¸p dông nh»m môc ®Ých n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông nguån vèn nµy. 2.2-Ph©n lo¹i theo môc ®Ých: -Hç trî c¬ b¶n: lµ nh÷ng nguån lùc ®­îc cung cÊp ®Ó ®Çu t­ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr­êng. ®©y th­êng lµ nh÷ng kho¶n cho vay ­u ®·i. -Hç trî kü thuËt : lµ nh÷ng nguån lùc dµnh cho chuyÓn giao tri thøc, c«ng nghÖ, x©y dùng n¨ng lùc, tiÕn hµnh nghiªn cøu c¬ b¶n hay nghiªn cøu tiÒn ®Çu t­ ph¸t triÓn thÓ chÕ vµ nguån nh©n lùc...Lo¹i hç trî nµy chñ yÕu lµ viÖn trî kh«ng hoµn l¹i. 2.3-Ph©n lo¹i theo ®iÒu kiÖn : -ODA kh«ng rµng buéc : Lµ viÖc sö dông nguån tµi trî kh«ng bÞ rµng buéc bëi nguån sö dông hay môc ®Ých sö dông. -ODA cã rµng buéc : +Rµng buéc bëi nguån sö dông: Cã nghÜa lµ nguån ODA ®­îc cung cÊp dµnh ®Ó mua s¾m hµng ho¸, trang thiÕt bÞ hay dÞch vô chØ giíi h¹n cho mét sè c«ng ty do n­íc tµi trî së h÷u hoÆc kiÓm so¸t ( ®èi víi viÖn trî song ph­¬ng ), hoÆc c«ng ty cña c¸c n­íc thµnh viªn (®èi víi viÖn trî ®a ph­¬ng). +Rµng buéc bëi môc ®Ých sö dông: NghÜa lµ n­íc nhËn viÖn trî chØ ®­îc cung cÊp nguån vèn ODA víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i sö dông nguån vèn nµy cho nh÷ng lÜnh vùc nhÊt ®Þnh hay nh÷ng dù ¸n cô thÓ. -ODA rµng buéc mét phÇn: N­íc nhËn viÖn trî ph¶i dµnh mét phÇn ODA chi ë n­íc viÖn trî (nh­ mua s¾m hµng ho¸ hay sö dông c¸c dÞch vô cña n­íc cung cÊp ODA), phÇn cßn l¹i cã thÓ chi ë bÊt cø ®©u. 2.4-Ph©n lo¹i theo h×nh thøc: -Hç trî dù ¸n: §©y lµ h×nh thøc chñ yÕu cña ODA ®Ó thùc hiÖn c¸c dù ¸n cô thÓ. Nã cã thÓ lµ hç trî c¬ b¶n hoÆc hç trî kü thuËt, cã thÓ lµ cho kh«ng hoÆc cho vay ­u ®·i. -Hç trî phi dù ¸n: Lµ lo¹i ODA ®­îc nhµ tµi trî cung cÊp trªn c¬ së tù nguyÖn. NhËn thøc vÒ c¸c vÊn ®Ò bøc xóc ë n­íc së t¹i, nhµ tµi trî yªu cÇu chÝnh phñ n­íc së t¹i ®­îc viÖn trî nh»m th¸o gì nh÷ng khã kh¨n ®ã. Khi ®­îc chÝnh phñ chÊp thuËn th× viÖc viÖn trî ®­îc tiÕn hµnh theo ®óng tho¶ thuËn cña hai bªn. Lo¹i ODA nµy th­êng ®­îc cung cÊp kÌm theo nh÷ng ®ßi hái tõ phÝa chÝnh phñ n­íc tµi trî. Do ®ã, chÝnh phñ n­íc nµy ph¶i c©n nh¾c kü c¸c ®ßi hái tõ phÝa nhµ tµi trî xem cã tho¶ ®¸ng hay kh«ng. NÕu kh«ng tho¶ ®¸ng th× ph¶i tiÕn hµnh ®µm ph¸n nh»m dung hoµ ®iÒu kiÖn cña c¶ hai phÝa. Lo¹i ODA nµy th­êng cã møc kh«ng hoµn l¹i kh¸ c¸o, bao gåm c¸c lo¹i h×nh sau: +Hç trî c¸n c©n thanh to¸n: Trong ®ã th­êng lµ hç trî tµi chÝnh trùc tiÕp (chuyÓn giao tiÒn tÖ) hoÆc hç trî hµng ho¸, hay hç trî xuÊt nhËp khÈu. Ngo¹i tÖ hoÆc hµng ho¸ ®­îc chuyÓn vµo qua h×nh thøc nµy cã thÓ ®­îc sö dông ®Ó hç trî cho ng©n s¸ch. +Hç trî tr¶ nî: Nguån ODA cung cÊp dïng ®Ó thanh to¸n nh÷ng mãn nî mµ n­íc nhËn viÖn trî ®ang ph¶i g¸nh chÞu. +ViÖn trî ch­¬ng tr×nh: Lµ kho¶n ODA dµnh cho mét môc ®Ých tæng qu¸t víi thêi gian x¸c ®Þnh mµ kh«ng ph¶i x¸c ®Þnh chÝnh x¸c nã sÏ ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo. 3-Nguån gèc lÞch sö cña ODA Sau §¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø II, nÒn kinh tÕ thÕ giíi l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nghiªm träng. NhiÒu n­íc tham chiÕn bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ c¶ ng­êi vµ cña. Víi môc ®Ých vùc dËy nÒn kinh tÕ thÕ giíi, nhiÒu tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ ®· ®­îc thµnh lËp vµo thêi kú nµy. Mét trong nh÷ng kÕ ho¹ch t¸i thiÕt kinh tÕ lóc ®ã lµ kÕ ho¹ch Marshall, tiÒn th©n cña h×nh thøc hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc sau nµy, cã môc ®Ých lµ hç trî c¸c n­íc ch©u ¢u kh«i phôc l¹i nÒn kinh tÕ ®· bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. Ngµy 14-12-1960, t¹i Paris, Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¢u (OEEC ), tiÒn th©n cña tæ chøc Hîp t¸c Kinh tÕ vµ Ph¸t triÓn (OECD) ®­îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn kÕ ho¹ch Marshall. C¸c n­íc tham dù héi nghÞ Paris ®· thèng nhÊt môc tiªu cña Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ ch©u ¢u gåm: -C¶i thiÖn møc sèng vµ ®iÒu kiÖn lao ®éng cña c¸c n­íc thµnh viªn. -§¹t ®­îc tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao vµ bÒn v÷ng, duy tr× sù æn ®Þnh vÒ tµi chÝnh. -Hç trî c¸c n­íc kh¸c ®Æc biÖt lµ c¸c n­íc thµnh viªn vµ c¸c n­íc chÞu sù tµn ph¸ nÆng nÒ sau chiÕn tranh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. -T¨ng c­êng ph¸t triÓn th­¬ng m¹i quèc tÕ dùa trªn c¬ së ®a ph­¬ng.Tæ chøc nµy ban ®Çu cã 19 thµnh viªn gåm cã ¸o, BØ, Cana®a, §an M¹ch, Ph¸p, §øc, Hy L¹p, Aix¬len, ý , Lucx¨mbua, Hµ Lan, Na Uy, Bå §µo Nha, Thôy Sü, Thôy §iÓn, Thæ NhÜ Kú, Anh vµ Mü. C¸c n­íc gia nhËp thªm sau ®ã lµ NhËt B¶n (n¨m 1964), PhÇn Lan (n¨m 1969), ¤xtr©ylia (n¨m 1971), Niuzil©n (n¨m1973) vµ Mªhic« (n¨m 1994). OECD thµnh lËp nhiÒu uû ban ®Ó ph©n chia quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô trong ho¹t ®éng cña m×nh. Mét trong sè ®ã lµ ñy ban hç trî ph¸t triÓn (DAC). §©y lµ ñy ban chuyªn cung cÊp ODA d¹ng tµi chÝnh cho c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. Thµnh viªn cña ñy ban nµy gåm cã Mü, NhËt B¶n, Ph¸p, §øc, Hµ Lan, V­¬ng Quèc Anh, Cana®a, Thôy §iÓn, §an M¹ch, ý, Na Uy, ¤xtr©ylia, Thôy Sü, T©y Ban Nha, BØ, ¸o, PhÇn Lan, Bå §µo Nha, Ailen, Niuzil©n, Luxc¨mbua vµ ñy ban ch©u ¢u. Ban ®Çu, OECD chØ tËp trung viÖn trî cho c¸c n­íc tham chiÕn trong chiÕn tranh thÕ giíi thø II vµ c¸c n­íc bÞ chiÕn tranh tµn ph¸. Sau khi kinh tÕ c¸c n­íc nµy ®· ®­îc phôc håi, viÖc viÖn trî ®­îc më réng ra c¸c quèc gia kh¸c víi môc ®Ých thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ trªn toµn thÕ giíi. Trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh, c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn thuéc phe X· héi chñ nghÜa trong ®ã cã ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng nhËn ®­îc sù viÖn trî trùc tiÕp tõ c¸c n­íc thuéc DAC mµ chØ nhËn gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ vµ Liªn Hîp Quèc. ViÖt Nam trong nhiÒu n¨m liÒn chñ yÕu nhËn viÖn trî tõ Liªn X« vµ c¸c n­íc §«ng ¢u. Thêi kú nµy viÖc cung cÊp ODA chÞu ¶nh h­ëng rÊt nhiÒu bëi yÕu tè chÝnh trÞ. Sau khi Liªn X« vµ hÖ thèng X· héi chñ nghÜa ë §«ng ¢u tan r·, c¸c n­íc X· héi chñ nghÜa kh¸c ®· ph¶i tiÕn hµnh c¶i c¸ch chÝnh trÞ cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, c¸c n­íc t­ b¶n ®· nèi l¹i viÖn trî cho ViÖt Nam, Trung Quèc vµ Cuba. Nh×n chung hiÖn nay, vÊn ®Ò chÝnh trÞ kh«ng cßn ¶nh h­ëng nhiÒu tíi viÖc cung cÊp ODA n÷a. Nhê nh÷ng c¶i c¸ch mang tÝnh chÊt tÝch cùc, n­íc ta nhËn ®­îc sù ñng hé ngµy cµng lín cña céng ®ång c¸c nhµ tµi trî. Trong nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng cña viÖn trî chÝnh thøc ®· gãp nhiÒu c«ng søc cho viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ toµn thÕ giíi vµ gi¶m kho¶ng c¸ch giµu nghÌo gi÷a c¸c quèc gia. Mét sè n­íc ®· v­¬n lªn tõ ®ãi nghÌo vµ l¹c hËu nh­ NhËt B¶n, Hµn Quèc, Mªhic«... ®· chøng minh cho nh÷ng thµnh c«ng cña ODA trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh ®ã, ODA trong nh÷ng n¨m qua cßn béc lé nhiÒu khiÕm khuyÕt. Tuy vËy nã vÉn ®ãng vai trß quan träng trong con ®­êng ph¸t triÓn cña toµn nh©n lo¹i. 4- Vai trß cña ODA ®èi víi c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn: Trong mçi x· héi lu«n tån t¹i sù ho¹t ®éng cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kh«ng sinh lîi. Ch¼ng h¹n nh­ trong lÜnh vùc m«i tr­êng, c¸c c«ng nh©n thu dän vÖ sinh cã thÓ bÞ coi lµ "¨n b¸m" x· héi bëi lÏ c«ng viÖc cña hä ch¼ng lµm ra mét ®ång cña c¶i nµo cho x· héi c¶. ThÕ nh­ng chØ thiÕu hä mét tuÇn hay mét ngµy th«i th× mïi xó uÕ sÏ bèc lªn nång nÆc c¶ thµnh phè. Cã hay kh«ng tån t¹i cña mét c«ng viªn c©y xanh còng ch¼ng ph¶i lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña bÊt cø ai, nh­ng nÕu kh«ng cã nã th× mäi ng­êi sÏ kh«ng cã chç nghØ ng¬i, gi¶i trÝ sau nh÷ng giê lµm viÖc c¨ng th¼ng. §©y lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ t­ nh©n hÇu nh­ kh«ng quan t©m ®Çu t­ mÆc dï nã gi÷ vai trß thiÕt yÕu ®èi víi bÊt kú x· héi hiÖn ®¹i nµo ngµy nay. Bëi v× lÜnh vùc nµy kh«ng sinh lêi, nÕu cã th× còng cÇn thêi gian thu håi vèn l©u. H·y thö t­ëng t­îng mét thµnh phè kh«ng cã bãng d¸ng c«ng nh©n quÐt r¸c hay mét c«ng viªn c©y xanh th× ®iÒu g× sÏ x¶y ra. Ch¾c ch¾n, ng­êi ta sÏ kh«ng chÞu næi sù « nhiÔm m«i tr­êng nÆng nÒ mµ chÝnh hä lµ nguyªn nh©n g©y ra. M«i tr­êng kh«ng sinh lîi ®· ®µnh, ngay c¶ nh÷ng lÜnh vùc cã sinh lîi nh­ng hiÖu qu¶ kinh tÕ chËm nh­ giao th«ng, thuû lîi, ®iÖn, n­íc... còng ch¼ng cã c¸ nh©n nµo d¸m bá tiÒn ra ®Ó x©y dùng. V× nã ®ßi hái vèn lín vµ thêi gian thu håi chËm. Do ®ã c¸c c«ng tr×nh céng céng th­êng ph¶i do Nhµ n­íc ®Çu t­ thùc hiÖn. ThÕ nh­ng, ChÝnh phñ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn l¹i gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc ®Çu t­ vµo c¸c lÜnh vùc c«ng céng. §©y hÇu hÕt lµ c¸c n­íc nghÌo, ®êi sèng nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n. Do ®ã, cã rÊt Ýt vèn tÝch lòy cho ®Çu t­ ph¸t triÓn. D©n nghÌo th× sè tiÒn thu ng©n s¸ch còng kh«ng ®­îc lµ bao, kh«ng ®ñ ®Ó x©y dùng c¸c c«ng tr×nh c«ng céng, h¹ tÇng kü thuËt. C¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn hÇu hÕt ®Òu ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, c¬ së vËt chÊt, kü thuËt l¹c hËu. V× vËy vÊn ®Ò ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n­íc ®ang trë lªn hÕt søc cÊp b¸ch. Xu h­íng quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang lµ ®iÒu kiÖn b¾t buéc c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i t×m mäi c¸ch n©ng cao hiÖu qu¶, tÝnh c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ vµ vÊn ®Ò thiÕu vèn ®ang lµ trë ng¹i lín nhÊt trªn con ®­êng t×m kiÕm sù ph¸t triÓn cña c¸c n­íc nµy. Hµng n¨m, víi tinh thÇn nh©n ®¹o cao c¶, c¸c n­íc ph¸t triÓn ®· cung cÊp mét khèi l­îng ODA ®¸ng kÓ trÞ gi¸ hµng tr¨m tû USD cho c¸c quèc gia ®ang ph¸t triÓn. khèi l­îng ODA ®ã cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¸c n­íc nµy, nã cho phÐp hä cã mét kho¶n tiÒn ®Ó gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò cÊp thiÕt, vµ ®Çu t­ vµo h¹ tÇng c¬ së, c¸c c«ng tr×nh c«ng céng. Cã thÓ nãi, mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng tèt sÏ lµ nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn cña mét ®Êt n­íc. Tuy nhiªn, hÇu hÕt c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cã hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng l¹c hËu, kh«ng ®¸p øng ®­îc nhu cÇu cho ph¸t triÓn kinh tÕ. HiÖn nay, xu h­íng chung cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn lµ t×m c¸ch thu hót nguån vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi (FDI vµ ODA), bæ sung cho nguån vèn eo hÑp trong n­íc. Nguån vèn ®Çu t­ trùc tiÕp n­íc ngoµi (FDI), cã ­u ®iÓm lµ khèi l­îng vèn ®Çu t­ lín vµ n­íc tiÕp nhËn kh«ng ph¶i chÞu g¸nh nÆng nî nÇn. Nh­ng nÕu muèn thu hót ®­îc nhiÒu nguån vèn FDI th× ®ßi hái c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn ph¶i cã mét hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng tèt, mét m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi. §©y lµ nh÷ng yÕu tè mµ c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn cßn thiÕu. NÕu chØ thu hót riªng vèn FDI th× kh«ng ®ñ nhu cÇu ngµy cµng cao vÒ vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. V× vËy, ph¶i thu hót nguån vèn ODA ®Ó bæ sung nhu cÇu vÒ vèn. ODA cã ­u ®iÓm lµ n­íc tiÕp nhËn ®­îc chñ ®éng trong viÖc sö dông nguån vèn nµy vµo nh÷ng lÜnh vùc mµ m×nh quan t©m. Ngoµi viÖc sö dông vèn ODA ®Ó gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò kh¸c cña ®Êt n­íc th× ODA cã thÓ tËp trung cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, lµm cho m«i tr­êng kinh doanh thuËn lîi h¬n. §iÒu nµy sÏ gãp phÇn tÝch cùc t¨ng kh¶ n¨ng thu hót nguån vèn FDI cña c¸c n­íc ®ang ph¸t triÓn. II- sự cần thiết phải tăng cường thu hút và đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn ODA để phát triển nền kinh tế Việt Nam 1-Mét sè h×nh thøc chñ yÕu cña ODA ë ViÖt Nam 1.1-Hç trî theo ch­¬ng tr×nh H×nh thøc nµy th­êng tËp trung gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò x· héi nh­ y tÕ, gi¸o dôc vµ c¸c vÊn ®Ò x· héi kh¸c... C¸c ch­¬ng tr×nh th­êng ®­îc phÝa nhµ tµi trî chñ ®éng ®Ò xuÊt. §èi víi lÜnh vùc y tÕ, mét sè ch­¬ng tr×nh chñ yÕu cña h×nh thøc nµy lµ ch­¬ng tr×nh b¶o vÖ søc khoÎ sinh s¶n, ch­¬ng tr×nh tiªm chñng cho trÎ s¬ sinh, ch­¬ng tr×nh kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, ch­¬ng tr×nh thanh to¸n mét sè bÖnh x· héi, x©y míi vµ c¶i