Phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp trong lĩnh vực thương mại - Dịch vụ ở tỉnh Đồng Tháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DOANH NGHIỆP TRONG LĨNH VỰC THƯƠNG MẠI - DỊCH VỤ Ở TỈNH ĐỒNG THÁP Giáo viên hướng dẫn: Sinh viên thực hiện: PGS.TS MAI VĂN NAM NGUYỄN THỊ THÚY AN MSSV: 4085431 Lớp: Ngoại thương 2-K34 Cần Thơ, 2012 - - i LỜI CẢM TẠ ------
------ Thấm thoát gần bốn năm trôi qua, em được học tập dưới mái trường đại học Cần Thơ thân yêu. Ở nơi ấy đã gắn bó với em biết bao kỷ niệm, dạy dỗ, sưởi ấm và lưu lại trong tâm hồn em nhiều tình cảm nồng ấm của thầy cô, bạn bè. Khoảng thời gian trên không phải là quá dài nhưng cũng đủ cho em trang bị những kiến thức, kinh nghiệm quý báu làm hành trang cho em bước vào cuộc sống tương lai. Lần đầu tiên làm luận văn nên em không tránh khỏi những khó khăn, bỡ ngỡ nhưng em đã nhận được sự hướng dẫn tận tình của thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh. Đặc biệt em xin gửi lời biết ơn chân thành nhất đến thầy Mai Văn Nam, thầy đã hướng dẫn, giúp đỡ em rất nhiều và tận tình, tạo điều kiện thuận lợi để em có thể hoàn thành tốt nhất bài luận văn. Qua đây, em xin chân thành cảm ơn các thầy cô Khoa Kinh tế - Quản trị kinh doanh đã dạy dỗ, chỉ bảo em trong suốt thời gian qua. Cám ơn cha mẹ đã nuôi dạy, ủng hộ em, là chỗ dựa vững chắc nhất để em có thể tự tin hoàn thành bài luận văn này. Cám ơn bạn bè đã luôn sát cánh cùng em, giúp đỡ em những lúc khó khăn. Trong quá trình thực hiện luận văn do kiến thức và thời gian còn hạn chế nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong sự đóng góp của quý thầy cô để bài luận được hoàn chỉnh hơn. Cuối lời, em xin chúc quý thầy cô, gia đình, bạn bè dồi dào sức khỏe, thành công trong công việc và cuộc sống! Trân trọng. Ngày tháng năm 2012 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Thúy An - - ii LỜI CAM ĐOAN ------
------ Tôi cam đoan rằng đề tài này là do chính tôi thực hiện, các số liệu thu thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với bất kỳ đề tài nghiên cứu khoa học nào. Ngày tháng năm 2012 Sinh viên thực hiện Nguyễn Thị Thúy An - - iii NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN ------
------ …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Ngày…tháng…năm 2012 Giáo viên hướng dẫn - - iv NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN ------
------ …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………… Ngày…tháng…năm 2012 Giáo viên phản biện - - v MỤC LỤC CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ..................................................................................1 1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .........................................................................1 1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ..............................................................................2 1.2.1 Mục tiêu chung ..........................................................................................2 1.2.2 Mục tiêu cụ thể...........................................................................................2 1.3 CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ................................................................................2 1.4 PHẠM VI NGHIÊN CỨU ................................................................................3 1.4.1 Giới hạn nội dung ......................................................................................3 1.4.2 Không gian nghiên cứu .............................................................................3 1.4.3 Thời gian nghiên cứu .................................................................................3 1.4.4 Đối tượng nghiên cứu ................................................................................3 1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU..................................................................................3 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..7 2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN...................................................................................7 2.1.1 Cơ sở lý luận chung về DNNVV ................................................................7 2.1.2 Cơ sở lý luận chung về doanh nghiệp trong lĩnh vực TM - DV...................8 2.1.3 Khái niệm phân tích hoạt động kinh doanh ..............................................11 2.1.4 Bản chất hiệu quả kinh doanh ..................................................................12 2.1.5 Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh ...............................12 2.1.6 Những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh .................................14 2.1.6.1 Yếu tố thị trường...............................................................................14 2.1.6.2 Môi trường bên ngoài.......................................................................15 2.1.6.3 Môi trường bên trong ........................................................................17 2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................................23 2.2.1 Phương pháp thu thập số liệu ...................................................................23 2.2.3 Phương pháp phân tích số liệu..................................................................24 2.2.3.1 Phương pháp so sánh.........................................................................24 2.2.3.2 Phương pháp thống kê mô tả .............................................................24 2.2.3.3 Phương pháp phân tích tần số............................................................25 2.2.2.4 Mô hình PEST ..................................................................................25 2.2.3.5 Ma trận SWOT..................................................................................25 CHƯƠNG 3: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU...............................27 - - vi 3.1 GIỚI THIỆU VỀ ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ..................................................27 3.1.1 Điều kiện tự nhiên ...................................................................................27 3.1.2 Tài nguyên thiên nhiên .............................................................................29 3.1.3 Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Đồng Tháp ............................32 3.1.3.1 Điều kiện xã hội ................................................................................32 3.1.3.2 Tình hình kinh tế ..............................................................................34 3.2 TỔNG QUAN VỀ CÁC DNNVV Ở TỈNH ĐỒNG THÁP .............................38 3.2.1 Số DNNVV hoạt động kinh doanh ở tỉnh Đồng Tháp...............................38 3.2.1.1 Số lượng doanh nghiệp......................................................................38 3.2.1.2 Số lượng doanh nghiệp phân loại theo tiêu chí nguồn vốn.................39 3.2.1.3 Số lượng doanh nghiệp phân loại theo tiêu chí lao động....................40 3.2.1.4 Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa phân theo cơ cấu ngành..............41 3.2.2 Vai trò của DNNVV tại tỉnh Đồng Tháp ..................................................42 3.3 ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NGÀNH TM- DV 2011-2015 ........................43 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN............................45 4.1 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM - DV Ở TỈNH ĐỒNG THÁP .....45 4.1.1 Yếu tố thị trường......................................................................................45 4.1.1.1 Đối với cung ứng đầu vào .................................................................45 4.1.1.2 Đối với giải quyết đầu ra ...................................................................46 4.1.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của DN nhỏ và siêu nhỏ trong lĩnh vực thương mại- dịch vụ tại tỉnh Đồng Tháp................................................................50 4.1.2.1 Kết quả hoạt động kinh doanh của DN nhỏ và siêu nhỏ trong lĩnh vực DV của tỉnh Đồng Tháp..................................................................................50 4.1.2.2 Kết quả hoạt động kinh doanh của DN nhỏ và siêu nhỏ trong lĩnh vực TM của tỉnh Đồng Tháp .................................................................................52 4.1.3 Hiệu quả tài chính của DN nhỏ và DN siêu nhỏ trong lĩnh vực TM-DV ...54 4.1.3.1 Hiệu quả tài chính của DN nhỏ và DN siêu nhỏ trong lĩnh vực DV...54 4.1.3.2 Hiệu quả tài chính của DN nhỏ và DN siêu nhỏ trong lĩnh vực TM...55 4.2 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC DN TRONG LĨNH VỰC TM- DV Ở TỈNH ĐỒNG THÁP .58 4.2.1. MÔI TRƯỜNG BÊN TRONG................................................................58 - - vii 4.2.1.1 Nguồn nhân lực ................................................................................58 4.2.1.2 Vốn và cơ cấu nguồn vốn..................................................................60 4.2.1.3 Tình hình đầu tư vào hoạt động kinh doanh của các DN ...................63 4.2.1.4 Công nghệ thông tin ..........................................................................64 4.2.1.5 Dịch vụ hỗ trợ ..................................................................................65 4.2.2 MÔI TRƯỜNG BÊN NGOÀI..................................................................70 4.2.2.1 Môi trường chính trị, pháp luật..........................................................70 4.2.2.2 Môi trường kinh tế ............................................................................72 4.2.2.3 Môi trường văn hóa- xã hội ...............................................................73 4.2.2.4 Môi trường công nghệ .......................................................................74 4.3 ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CHO DNNVV TRONG LĨNH VỰC TM- DV Ở TỈNH ĐỒNG THÁP........................................................................................76 4.3.1 Cơ sở đề ra giải pháp................................................................................76 4.3.1.1 Điểm mạnh .......................................................................................77 4.3.1.2 Điểm yếu ..........................................................................................77 4.3.1.3 Cơ hội ...............................................................................................77 4.3.1.4 Thách thức ........................................................................................77 4.3.1.5 Phân tích SWOT ...............................................................................78 4.3.2 Một số giải pháp.......................................................................................80 4.3.2.1 Mở rộng khả năng tiếp cận vốn ........................................................80 4.3.2.2 Nâng cao trình độ nguồn nhân lực.....................................................80 4.3.2.3 Giải pháp về mặt bằng sản xuất .........................................................81 4.3.2.5 Tăng cường khả năng liên kết ...........................................................82 4.3.2.6 Xây dựng thương hiệu.......................................................................83 4.3.2.7 Nâng cao chất lượng dịch vụ hỗ trợ...................................................84 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ......................................................85 5.1 KẾT LUẬN.....................................................................................................85 5.2 KIẾN NGHỊ ....................................................................................................85 5.2.1 Đối với các Cơ quan, Sở, Ban Ngành trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp .........86 5.2.3 Đối với các DNNVV hoạt động trong lĩnh vực TM- DV .........................86 5.2.4 Đối với DN cung cấp dịch vụ hỗ trợ ........................................................87 - - viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: BẢNG PHÂN LOẠI DNNVV ................................................................8 Bảng 3.1: ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH TỈNH ĐỒNG THÁP .....................................28 Bảng 3.2: DÂN SỐ TRUNG BÌNH 2010 PHÂN THEO HUYỆN, THỊ, THÀNH PHỐ THUỘC TỈNH ............................................................................................33 Bảng 3.3:LAO ĐỘNG LÀM VIỆC TRONG CÁC NGÀNH KINH TẾ ................34 Bảng 3.4: TỔNG SẢN PHẨM TRÊN ĐỊA BÀN THEO GIÁ SO SÁNH PHÂN THEO KHU VỰC KINH TẾ (GIÁ 1994) .............................................................35 Bảng 3.5: SỐ LƯỢNG VÀ TỶ LỆ DNNVV CỦA TỈNH ĐỒNG THÁP GIAI ĐOẠN 2008- 2010................................................................................................39 Bảng 3.6: SỐ LƯỢNG VÀ TỶ LỆ DOANH NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2008-2010 PHÂN THEO TIÊU CHÍ NGUỒN VỐN....................................................................................... 40 Bảng 3.7: SỐ LƯỢNG VÀ TỶ LỆ DOANH NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2008-2010 PHÂN THEO TIÊU CHÍ LAO ĐỘNG .......................................................................................... 40 Bảng 3.8: SỐ LƯỢNG VÀ TỶ LỆ DOANH NGHIỆP GIAI ĐOẠN 2008-2010 THEO CƠ CẤU NGÀNH .............................................................................................................. 41 Bảng 4.1: NGUỒN CUNG ỨNG ĐẦU VÀO CHO DN........................................45 Bảng 4.2 THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA DN NHỎ VÀ SIÊU NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM- DV Ở TỈNH ĐỒNG THÁP .......................................................46 Bảng 4.3:TÌNH HÌNH MỞ RỘNG THỊ TRƯỜNG TIÊU THỤ CỦA DN ............47 Bảng 4.4: TÌNH HÌNH XÚC TIẾN THƯƠNG MẠI CỦA CÁC DN ....................48 Bảng 4.5: MỨC ĐỘ HOẠT ĐỘNG THƯƠNG HIỆU ..........................................49 Bảng 4.6: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC DV TRONG NĂM 2010, 2011 ..................................................................................................50 Bảng 4.7: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC DV ...............51 Bảng 4.8: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM TRONG NĂM 2011............................................................................................................53 Bảng 4.9 HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA DN NHỎ VÀ DN SIÊU NHỎ TRONG LĨNH VỰC DV.....................................................................................................55 Bảng 4.10 HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH CỦA DN NHỎ VÀ DN SIÊU NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM ......................................................................................56 - - ix Bảng 4.11: SỐ LAO ĐỘNG CỦA DN ..................................................................58 Bảng 4.12: TRÌNH ĐỘ HỌC VẤN CỦA NGƯỜI LÃNH ĐẠO CAO NHẤT ......59 Bảng 4.13: TRÌNH ĐỘ NGƯỜI LAO ĐỘNG.......................................................60 Bảng 4.14 QUY MÔ VỐN CỦA CÁC DN TRONG LĨNH VỰC TM- DV..........61 Bảng 4.15: CƠ CẤU NGUỒN VỐN CỦA DN TM-DV........................................62 Bảng 4.16: TÌNH HÌNH ĐẦU TƯ VÀO HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC DN NĂM 2011, DỰ KIẾN 2012 ...........................................................................................64 Bảng 4.17: SỐ MÁY VI TÍNH TRONG DOANH NGHIỆP .................................65 Bảng 4.18: CHẤT LƯỢNG DVHT CỦA KHU VỰC TƯ NHÂN VÀ NHÀ NƯỚC ..................................................................................................................69 - - x DANH MỤC HÌNH HÌNH 3.1: BẢN ĐỒ HÀNH CHÍNH TỈNH ĐỒNG THÁP...................................27 HÌNH 3.2: CHỈ SỐ PHÁT TRIỂN GDP QUA CÁC NĂM 2007, 2008, 2009, 2010 ......................................................................................................................35 HÌNH 3.3: CƠ CẤU KINH TẾ QUA BA NĂM 2008, 2009, 2010........................37 Hình 4.1: MỨC ĐỘ LIÊN KẾT VỚI NHÀ SẢN XUẤT CỦA DN.......................46 Hình 4.2: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC DV TRONG NĂM 2010, 2011 ..................................................................................................50 Hình 4.3: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC DV TRONG HAI NĂM 2010, 2011 ..........................................................................................52 Hình 4.4: KẾT QUẢ HĐKD CỦA DN NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM TRONG HAI NĂM 2010, 2011 ..........................................................................................52 Hình 4.5 KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA DN SIÊU NHỎ TRONG LĨNH VỰC TM CỦA TỈNH ĐỒNG THÁP ...........................................53 Hình 4.6 KếT QUẢ KINH DOANH DN NHỎ DV VÀ DN NHỎ TM..................54 Hình 4.7 HIỆU QUẢ TÀI CHÍNH GIỮA DN NHỎ TM VÀ DN NHỎ DV ........57 Hình 4.8: TÌNH HÌNH SỬ DỤNG INTERNET VÀO SẢN XUẤT KINH DOANH................................................................................................................65 Hình 4.9: KHẢ NĂNG TIẾP CẬN DV HỖ TRỢ MẶT BẰNG CỦA DN ............66 Hình 4.10: LÝ DO CHƯA TIẾP CẬN DVHT CỦA NHÀ NƯỚC........................67 Hình 4.11 KHẢ NĂNG TIẾP CẬN DVHT CỦA CÁC DN ..................................67 Hình 4.12 : CHẤT LƯỢNG CỦA CÁC LOẠI DVHT TƯ NHÂN .......................69 Hình 4.13: MỨC ĐỘ ẢNH HƯỞNG CỦA DVHT TỚI HOẠT ĐỘNG KINH DOANH................................................................................................................70 - - xi DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT 1. DN: Doanh nghiệp 2. DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa 3. TM-DV: Thương mại - Dịch vụ 4. ĐBSCL: Đồng bằng sông Cửu Long 5. DVHT: Dịch vụ hỗ trợ 6. CBA: Cost benifit analysis :phân tích chi phí lợi ích 7. SWOT: Strenghs ( Điểm mạnh), Weaknesses (Điểm yếu), Opportunities (Cơ hội) và Threats ( Nguy cơ) 8. Tp: Thành phố 9. ROA: Return on assets (lợi nhuận/tổng tài sản) 10. ROE: Return on equity (lợi nhuận/vốn chủ sở hữu) 11. ROS: Return on sales (lợi nhuận/doanh thu) 12. WTO: World Trade Organization (tổ chức thương mại thế giới) 13. PEST: Politics (Chính trị) , Economics (kinh tế ), Socio- Cultural( xã hội-văn hóa) và Technology (công nghệ). 14. GDP: Gross Domestic Products (tổng sản phẩm quốc nội) 15. KH :Kế hoạch 16. DNTN: Doanh nghiệp tư nhân 17. DNNN: Doanh nghiệp nhà nước 18. CNH-HĐH:Công nghiệp hóa- hiện đại hóa 19. ISO: International Organization for Standardization-Tổ chức Quốc tế về tiêu chuẩn hoá 20. HACCP: Hazard Analysis and Critical Control Point-hệ thống phân tích mối nguy và kiểm soát điểm tới hạn 21. GMP: Good Manufacturing Practices -Thực hành sản xuất tốt 22. HĐKD: Hoạt động kinh doanh 23. LN: Lợi nhuận 24. VCSH: Vốn chủ sở hữu 25. TB: Trung bình 26. TNDN: thu nhập doang nghiệp 27. GTGT: Giá trị gia tăng - - xii 28. TNHH: Trách nhiệm hữu hạn 29. UBND: Ủy ban nhân dân 30. VND: Việt Nam đồng