Quan hệ phân phối ở nước ta hiện nay

Lêi më ®Çu. N­íc ta ®i lªn chñ nghÜa x· héi mµ kh«ng tr¶i qua giai ®o¹n t­ b¶n chñ nghÜa nªn con ®­êng ®i cña chóng ta cßn rÊt dµi.HiÖn nay , ViÖt Nam ®ang tr¶i qua thêi k× qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi.Ph©n phèi thu nhËp trong thêi k× nµy lµ mét vÊn ®Ò v« cïng quan träng do n­íc ta cã tr×nh ®é s¶n xó©t cßn thÊp, s¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng kÞp nhu cÇu vÒ nhiÒu mÆt.NÕu thùc hiÖn ph©n phèi thu nhËp ®óng d¾n ,theo yªu cÇu cña quy luËt kh¸ch quan vµ phï hîp víi t×nh h×nh thùc tiÔn cña ®Êt n­íc th× sÏ t¹o ra ®éng lùc quan träng ®Ó gãp phÇn tÝch cùc thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.Cßn ng­îc l¹i nÕu gi¶i quyÕt kh«ng ®óng ®¾n vÊn ®Ò nµy th× nã sÏ k×m h·m thËm chÝ ph¸ ho¹i s¶n xó©t.Ph©n phèi cã t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi nÒn s¶n xuÊt x· héi nh­ vËy nªn nhµ n­íc c¸ch m¹ng ph¶i sö dông ph©n phèi nh­ lµ c«ng cô ®Ó x©y dùng chÕ ®é x· héi míi, ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ-x· héi theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa.Muèn vËy ph¶i ®æi míi nhËn thøc vÒ ph©n phèi thu nhËp,ph¶i hiÓu r»ng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh­ ë n­íc ta th× ph­¬ng thøc ph©n phèi víi mçi thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nahu lµ kh¸c nhau.H¬n n÷a ®Ó x· héi tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn cã bé m¸y qu¶n lý vµ thiÕt chÕ t­¬ng øng cña nã.V× thÕ chÝnh s¸ch ph©n phèi ph¶i g¾n liÒn gi÷a lîi Ých nhµ n­íc, lîi Ých chñ doanh nghiÖp vµ lîi Ých cña ng­êi lao ®éng.Nhµ n­íc ph¶i sö dông c¸c c«ng cô ®Ó ®iÒu tiÕt vµ ph©n phèi, ®iÒu tiÕt thu nhËp, kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh ph©n phèi nµy. XuÊt ph¸t tõ viÖc nhËn thøc ®­îc vai trß quan träng cña ph©n phèi thu nhËp víi nÒn s¶n xuÊt cña n­íc ta hiÖn nay nªn ®Ò tµi kinh tÕ chÝnh trÞ em sÏ tr×nh bµy lµ ”Quan hÖ ph©n phèi ë n­íc ta hiÖn nay”. Ch­¬ng 1:Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ ph©n phèi. 1.1.B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi. 1.1.1Ph©n phèi lµ mét kh©u cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi . Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi theo nghÜa réng gåm bèn kh©u:S¶n xuÊt ,trao ®æi, ph©n phèi ,tiªu dïng.C¸c kh©u nµy cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong ®ã s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh:c¸c kh©u kh¸c phô thuéc vµo s¶n xuÊt nh­ng chóng còng cã t¸c ®éng trë l¹i ®èi víi s¶n xuÊt còng nh­ ¶nh h­ëng ®Õn nhau.Trong qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ,ph©n phèi vµ trao ®æi lµ c¸c kh©u trung gian nèi s¶n xuÊt víi tiªu dïng, võa phôc vô vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt, võa phôc vô tiªu dïng. Trong ph©n phèi bao gåm : Ph©n phèi cho tiªu dïng s¶n xuÊt(sù ph©n phèi t­ liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng cña x· héi vµo c¸c ngµnh s¶n xuÊt) lµ tiÒn ®Ò ,®iÒu kiÖn vµ lµ mét yÕu tè s¶n xuÊt, nã quyÕt ®Þnh quy m« ,c¬ cÊu vµ tèc ®é ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt.Ph©n phèi thu nhËp quèc d©n h×nh thµnh thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c­ trong x· héi.Ph©n phèi htu nhËp lµ kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt ,do s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.Tuy lµ s¶n vËt cña sù s¶n xuÊt song ph©n phèi cã ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®èi víi s¶n xuÊt: Nã cã thÓ thóc ®Èy hoÆc k×m h·m s¶n xuÊt.Ph.Anghen viÕt: “Ph©n phèi kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ mét kÕt qu¶ thô ®éng cña s¶n xuÊt vµ trao ®æi :nã còng t¸c ®éng trë l¹i s¶n xuÊt vµ trao ®æi”.Ngoµi ra ph©n phèi còng liªn quan mËt thiÕt ®Õn sô æn ®Þnh ®êi sèng kinh tÕ-x· héi vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n. Nh­ vËy ph©n phèi lµ ph©n phèi tæng s¶n phÈm x· héi vµ ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, nã ®­îc thùc hiÖn d­íi c¸c h×nh th¸i: Ph©n phèi hiÖn vËt vµ ph©n phèi d­íi h×nh th¸i gi¸ trÞ( ph©n phèi qua quan hÖ tµi chÝnh, quan hÖ tÝn dông...). 1.1.2.Ph©n phèi lµ mét mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt. Theo C.Mac “quan hÖ ph©n phèi vÒ thùc chÊt còng ®ång nhÊt víi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt Êy, r»ng chóng cÊu thµnh mÆt sau cña quan hÖ s¶n xuÊt Êy”.XÐt vÒ quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi th× ph©n phèi do quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.Ph.Anghen cho r»ng, trªn nh÷ng nÐt chñ yÕu cña nã, sù ph©n phèi lu«n lµ kÕt qu¶ tÊ nhiªn cña nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ trao ®æi trong mét x· héi nhÊt ®Þnh.V× vËy mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cã quy luËt ph©n phèi cña c¶i vËt chÊt nhÊt ®Þnh thÝch øng víi nã. D­íi chÕ ®é c«ng x· nguyªn thuû, t­ liÖu s¶n xuÊt thuéc quyÒn së h÷u chung cña c«ng x· , ttr×nh ®é s¶n xuÊt cßn rÊt thÊp kÐm, ch­a cã s¶n phÈm thÆng d­, x· héi ch­a h×nh thµnh nªn c¸c giai cÊp.Do ®ã ph­¬ng thøc ph©n phèi chØ cã thÓ lµ ph©n phèi b×nh qu©n nh÷ng s¶n phÈm do lao ®éng chung lµm ra. D­íi chÕ ®é chiÕm h÷u n« lÖ, x· héi ®· b¾t ®Çu ph©n chia giai cÊp, cña c¶i cña x· héi tËp trung trong tay c¸c chñ n«.Nh÷ng chñ n« kh«ng nh÷ng xhiÕm h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt mµ cßn chiÕm h÷u c¶ nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt lµ c¸c n« lÖ n÷a.Nh÷ng ng­êi n« lÖ bÞ coi nh­ lµ mét thø t­ liÖu s¶n xuÊt, hä bÞ mua b¸n trao ®æi nh­ nh÷ng mãn hµng sèng.ChÝnh v× thÕ cho nªn nh÷ng s¶n phÈm do ng­êi n« lÖ lµm ra ®Òu bÞ chñ n« chiÕm h÷u, ng­êi n« lÖ chØ ®­îc chóng bè thÝ cho mét phÇn rÊt nhá t­ liÖu sinh ho¹t võa ®ñ ®Ó khái bÞ chÕt ®ãi ®Ó cã thÓ tiÕp tôc lµm viÖc cho chñ n«. D­íi chÕ ®é phong kiÕn, giai cÊp ®Þa chñ phong kiÕn chiÕm h÷u hÇu hÕt ruéng ®Êt ,t­ liÖu s¶n xuÊt.Do ®ã ph­¬ng thøc ph©n phèi lµ giai cÊp ®Þa chñ chiÕm ®o¹t hÇu hÕt s¶n phÈm do n«ng d©n lµm ra, kh«ng nh÷ng s¶n phÈm thÆng d­ mµ c¶ mét phÇn nh÷ng s¶n phÈm cÇn thiÕt:cßn n«ng d©n chØ ®­îc h­ëng mét phÇn rÊt Ýt ái mµ th«i do vËy ®êi sæng cña hä lµ hÕt søc bi ®¸t, thiÕu thèn khá cùc ®ñ mäi bÒ. D­íi chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa ,t­ liÖu s¶n xuÊt nh­ nhµ m¸y hÇm má, ruéng ®Êt...®Òu n»m trong tay c¸c nhµ t­ s¶n,cßn giai cÊp c«ng nh©n lµ nh÷ng ng­êi tr­íc kia vèn lµ nh÷ng n«ng d©n hoÆc nh÷ng ng­êi s¶n xuÊt nhá ,hä bÞ t­íc ®o¹t hÕt t­ liÖu s¶n xuÊt;hä kh«ng cã c¸ch nµo kh¸c ®Ó kiÕm sèng ngoµi viÖc ®i b¸n søc lao ®éng cho giai cÊp t­ s¶n.Do ®ã viÖc ph©n phèi lîi Ých trong chÕ ®é t­ b¶n chñ nghÜa chØ cã lîi cho giai cÊp t­ s¶n mµ th«i, nh»m ®em l¹i nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­ ch giai cÊp Êy.Nguyªn t¾c ph©n phèi cña giai cÊp t­ b¶n lµ nguyªn t¾c ph©n phèi theo sè l­îng t­ b¶n d­íi h×nh thøc lîi nhuËn, ®Þa t«, lîi tøc.Nh­ vËy nhµ t­ b¶n nµo chiÕm h÷u ®­îc cµng nhiÒu t­ liÖu s¶n xuÊt th× cµng ®­îc ph©n chia nhiÒu gi¸ trÞ thÆng d­.Cßn giai cÊp n«ng d©n chØ nhËn ®­îc mét phÇn rÊt nhá gi¸ trÞ thÆng d­ do chÝnh hä lµm ra, hä chØ ®­îc lÜnh tiÒn c«ng, tøc lµ tiÒn b¸n søc lao ®éng cña m×nh Gi¸ trÞ søc lao ®éng lµ giíi h¹n cña tiÒn c«ng, nh­ng giai cÊp c«ng nh©n cã ®­îc lÜnh tiÒn c«ng ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng cña m×nh hay kh«ng lµ tuú thuéc vµo kÕt qu¶ cuéc ®Êu tranh gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµgiai cÊp t­ s¶n.Th«ng th­êng ng­êi c«ng nh©n chØ ®­îc lÜnh tiÒn c«ng d­íi gi¸ trÞ søc lao ®éng ®ã lµ cßn ch­a kÓ nh÷ng tr­êng hîp thÊt nghiÖp hay nöa thÊt nghiÖp. D­íi chÕ ®é x· héi chñ nghÜa, chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt ®­îc thiÕt lËp, chÝnh nã ®· quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt x· héi chñ nghÜa cña ph­¬ng thøc ph©n phèi. ë ®©y ng­êi lao ®éng n¾m quyÒn lµm chñ vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt , do ®ã cã quyÒn lµm chñ qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vµ ph©n phèi.D­íi chñ nghÜa x· héi toµn bé s¶n phÈm lµm ra ®Òu thuéc vÒ nh÷ng ng­êi lao ®éngvµ ®­îc ph©n phèi v× lîi Ých cña nh÷ng ng­êi lao ®éng, nh»m ®¶m b¶o tho¶ m·n nh÷ng nhu cÇu ngµy cµng t¨ng vÒ vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn cña mäi thµnh viªn trong x· héi. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i toµn bé mäi s¶n phÈm lµm ra ®Òu ®­îc ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n mµ sù ph©n phèi tæng s¶n phÈm x· héi bao giê còng ph¶i ®¶m b¶o tr­íc hÕt cho t¸i s¶n xuÊt më réng, v× ®ã lµ c¬ së cña sù giµu cã cña x· héi, sau ®ã míi lµ phÇn ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n Qua d©y cã thÓ thÊy r»ng quan hÖ s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo th× quan hÖ ph©n phèi nh­ thÕ Êy .C¬ së cña quan hÖ ph©n phèi lµ quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ quan hÖ trao ®æi ho¹t ®éng cho nhau.Sù biÕn ®æi lÞch sö cña lùc l­îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt kÐo theo sù biÕn ®æi cña quan hÖ ph©n phèi.Quan hÖ ph©n phèi cã t¸c ®éng trë l¹i quan hÖ së h÷u vµ do ®ã ®èi víi s¶n xuÊt:Cã thÓ lµm t¨ng hoÆc gi¶m quy m« cña së h÷u, hoÆc còng cã thÓ lµm biÕn d¹ng quan hÖ së h÷u.C¸c quan hÖ së h÷u võa cã tÝnh ®ång nhÊt võa cã tÝnh lÞch sö.TÝnh ®ång nhÊt thÓ hiÖn ë chç, trong bÊt cø x· héi nµo, s¶n phÈm lao ®éng nµo còng ph¶i ®­îc ph©n chia thµnh :Mét bé phËn cho s¶n xuÊt , mét bé phËn ®Ó dù tr÷ vµ mét bé phËn cho tiªu dïng chung cña x· héi vµ cho tiªu dïng c¸ nh©n.TÝnh lÞch sö cña quan hÖ s¶n xuÊt thÓ hiªn ë chç mçi x· héi cã quan hÖ ph©n phèi riªng phï hîp víi nã.ChØ thay ®æi ®­îc quanhÖ ph©n phèi khi ®· c¸ch m¹ng ®­îc quan hÖ s¶n xuÊt ®Î ra quan hÖ ph©n phèi Êy. Ph©n phèi cã t¸c dông to lín ®èi víi s¶n xuÊt nªn nhµ n­íc c¸ch m¹ng cÇn sö dông ph©n phèi nh­ lµ c«ng cô ®Ó x©y dùng chÕ ®é x· héi míi , ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa . 1.2.C¸c nguyªn t¾c ph©n phèi ë n­íc ta. 1.2.1.TÝnh tÊt yÕu cña sù tån t¹i nhiÒu nguyªn t¾c ph©n phèi ë n­íc ta. 1.2.1.1.NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau. Nh­ ®· nãi ë phÇn trªn ph©n phèi lu«n lu«n lµ kÕt qu¶ tÊt nhiªn cña nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt vµ trao ®æi trong mét x· héi nhÊt ®Þnh.V× vËy mçi ph­¬ng thøc s¶n xuÊt cã quy luËt ph©n phèi riªng thÝch øng víi nã.Quan hÖ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c tËp ®oµn x· héi trong s¶n xuÊt còng nh­ trong ph©n phèi. NÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa cña n­íc ta gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn nhiÒu h×nh thøc së h÷u: +Thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íc :Dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt. +Thµnh phÇn kinh tÕ tËp thÓ :Cã nhiÒu h×nh thøc hîp t¸c ®a d¹ng mµ nßng cèt lµ hîp t¸c dùa trªn chÕ ®é së h÷u cña c¸c thµnh viªn vµ së h÷u tËp thÓ. +Thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ vµ tiÓu chñ:Dùa trªn t­ h÷u nhá vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ kh¶ n¨ng lao ®éng cña b¶n th©n ng­êi lao ®éng vµ gia ®×nh. +Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n:Lµ thµnh phÇn kinh tÕ mµ dùa trªn chiÕm h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vÒ t­ liÖu s¶n xuÊtvµ bãc lét søc lao ®éng lµm thuª. +Thµnh phÇn kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc:Lµ thµnh phÇn kinh tÕ bao gåm c¸c h×nh thøc liªn doanh liªn kÕt gi÷a kihn tÕ nhµ n­íc víi t­ b¶n t­ nh©n trong n­íc vµ ngoµi n­íc mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho c¸c bªn tham gia. +Thµnh phÇn kinh tÕ cã vèn ®Çu t­ n­íc ngoµi: Bao gåm c¸c doanh nghiÖp cã thÓ 100% vèn n­íc ngoµi , cã thÓ liªn doanh liªn kÕt víi doanh ngiÖp nhµ n­íc hoÆc doanh nghiÖp t­ nh©n ë n­íc ta. Phï hîp víi mçi thµnh phÇn kinh tÕ ,mçi h×nh thøc së h÷u lµ mét h×nh thøc ph©n phèi thu nhËp nhÊt ®Þnh.MÆc dï c¸c thµnh phÇn kinh tÕ n­íc ta kh«ng tån tai biÖt lËp mµ ®an xen lÉn nhau vµ hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt, nh­ng ch­a thÓ thùc hiÖn ®­îc ph©n phèi thu nhËp theo mét h×nh thøc mµ ph¶i thùc hiÖn theo nhiÒu h×nh thøc..ChØ cã nh­ vËy míi gi¶i phãng ®­îc søc s¶n xuÊt, khai th¸c triÖt ®Ó mäi tiÒm n¨ng kinh tÕ cña dÊt n­íc nh»m ph¸t triÓn m¹nh mÏ kinh tÕ x· héi cña n­íc ta. 1.2.1.2.Trong nÒn kinh tÕ n­íc ta cßn tån t¹i nhiÒu ph­¬ng thøc kinh doanh kh¸c nhau. NÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ®Þnh h­íng x· héi chñ nghÜa..Trong nÔn kinh tÕ nµy cã nhiÒu chñ thÓ s¶n xuÊt kinh doanh thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau tham gia.Mçi thµnh phÇn kihn tÕ cã ph­¬ng thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau .Ngay trong mçi thêi k×, kÓ c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nhµ n­íccòng cã c¸c ph­¬ng thøc kihn doanh kh¸c nhau,do ®ã kÕt qu¶ vµ thu nhËp kh¸c nhau. H¬n n÷a trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, c¸c chñ thÓ s¶n xuÊt, kinh doanh tham gia vµo nÒn kinh tÕ ®Òu cã sù kh¸c nhau vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n, së h÷u cña c¶i ,tay nghÒ, n¨ng lùc së tr­êng, thËm chÝ c¶ sù may m¾n... Do ®ã cã sù kh¸c nhau vÒ thu nhËp. V× vËy kh«ng thÓ cã mét h×nh thóc ph©n phèi mµ ph¶i cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi. 1.2.2.C¸c Nguyªn t¾c ph©n phèi ë n­íc ta 1.2.2.1.Nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. *TÝnh tÊt yÕu cña nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng : Nh­ ®· nãi, nÒn kinh tÕ n­íc ta lµ nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn ,víi nhiÒu h×nh thøc së h÷u kh¸c nhau nªn tån t¹i nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi.Tuy nhiªn ph©n phèi theo lao ®éng lµ h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu v× ph©n phèi theo lao ®éng lµ quy luËt kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi. Së dÜ ph©n phèi theo lao ®éng lµ quy luËt kinh tÕ kh¸ch quan cña chñ nghÜa x· héi v×: -Sù xo¸ bá chÕ ®é x· héi ng­êi bãc lét ng­êi, sù thiÕt lËp quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa ®· ®em l¹i quyÒn lµm chñ tËp thÓ vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt cho ng­êi lao ®éng.Ng­êi lao ®éng sö dông t­ liÖu s¶n xuÊt ®ã ®Ó s¶n xuÊt ra cña c¶i vËy chÊt cho x· héi.C¬ së duy nhÊt quyÕt ®Þnh ®Þa vÞ vµ phóc lîi cña con ng­êi trong x· héi chØ cã thÓ lµ lao ®éng .Cho nªn viÖc ph©n phèi vËt phÈm tiªu dïng nhÊt thiÕt ph¶i v× lîi Ých cña con ng­êi lao ®éng vµ ph¶i dùa vµo c¬ së lao ®éng mµ mçi ng­êi ®· cèng hiÕn cho x· héi. -D­íi chñ nghÜa x· héi lùc l­îng s¶n xu©t ph¸t triÓn m¹nh mÏ , n¨ng xuÊt lao ®éng t¨ng lªn kh«ng ngõng, nh­ng s¶n phÈm x· héi lµm ra vÉn ch­a ®­îc dåi dµo ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi theo nhu cÇu “lµm theo n¨ng lùc , h­ëng theo nhu cÇu”.V× vËy ph©n phèi theo lao ®éng lµ tÊt yÕu ®Ó thùc hiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt, chuÈn bÞ mäi ®iÒu kiÖn tiÕn lªn thùc hiÖn nguyªn t¾c ph©n phèi theo nhu cÇu. -X· héi x· héi chñ nghÜa võa míi tho¸t thia tõ x· héi cò nªn nã cßn mang nhiÒu dÊu vÕt cña x· héi cò nh­: Cßn sù kh¸c nhau gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay, lao ®éng lµnh nghÒ vµ lao ®éng kh«ng lµnh nghÒ, gi÷a lao ®éng gi¶n ®¬n va lao ®éng kÜ thuËt..Nh÷ng sù kh¸c nhau ®ã dÉn tíi n¨ng suÊt lao ®éng kh¸c nhau vµ kÕt qu¶ lao ®éng còng kh¸c nhau. Lao ®éng ch­a trë thµnh nhu cÇu bËc nhÊt cña con ng­êi;®èi víi rÊt nhiÒu ng­êi nã cßn lµ ph­¬ng tiÖn ®Ó sinh sèng.Do ®ã th¸i ®é ®èi víi lao ®éng vµ h­ëng thô vÉn cßn nh÷ng sù kh¸c nhau, trong khi cã nh÷ng ng­êi ch¨m chØ lao ®éng th× vÉn cã nh÷ng ng­êi l­êi biÕng, lµm viÖc víi th¸i ®é uÓ o¶i, thËm chÝ lµm Ýt mµ muèn h­ëng nhiÒu. ChÝnh tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ x· häi kh¸ch quan nh­ thÕ th× ph©n phèi theo lao ®éng lµ quy luËt kinh tÕ cña chñ nghÜa x· héi *Néi dung vµ h×nh thøc ph©n phèi theo lao ®éng. Ph©n phèi theo lao ®éng lµ lÊy kÕt qu¶ lao ®éng lµm th­íc ®o ®Ó ph©n phèi c¸c vËt phÈm tiªu dïng c¸ nh©n cho mäi ng­êi lao ®éng c¨n cø vµo sè l­îng ,chÊt l­îng lao ®éng,vµo n¨ng suÊt lao ®éng cña hä.NghÜa lµ ai lµm nhiÒu th× h­ëng nhiÒu, ai lµm Ýt,lµm xÊu th× h­ëng Ýt, ai cã søc lao ®éng mµ kh«ng lµm th× kh«ng ®­îc h­ëng. *C¨n cø ®Ó ph©n phèi theo lao ®éng lµ: -Sè l­îng lao ®éng ®­îc ®o b»ng thêi gian lao ®éng hoÆc sè l­îng s¶n phÈm lµm ra. -Tr×nh ®é thµnh th¹o hoÆc chÊt l­îng s¶n phÈm lµm ra. -§iÒu kiÖn vµ m«i tr­êng lao ®éng -TÝnh chÊt cña lao ®éng. -C¸c ngµnh nghÒ ®­îc khuyÕn khÝch *Ph©n phèi theo lao ®éng ®­îc thùc hiÖn qua c¸c h×nh thøc cô thÓ nh­: TiÒn c«ng trong c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh TiÒn th­ëng TiÒn phô cÊp TiÒn l­¬ng trong c¸c c¬ quan hµnh chÝnh sù nghiªp. Nh­ng kh«ng ph¶i ph©n phèi theo lao ®éng lµ ph©n phèi toµn bé s¶n phÈm quèc d©n. Tr­íc hÕt tæng s¶n phÈm quèc d©n ph¶i kh©u trõ c¸c kho¶n sau: +PhÇn thay thÕ cho nh÷ng t­ liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt +PhÇn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng +PhÇn dù tr÷ ®Ó ®Ò phßng c¸c biÕn cè bÊt ngê PhÇn cßn l¹i lµ ®Ó tiªu dïng.Nh­ng tr­íc khi ph©n phèi cho c¸ nh©n l¹i ph¶i khÊu trõ: +PhÇn ®Ó chi phÝ vÒ qu¶ lý hµnh chÝnh vµ quèc phßng +PhÇn ®Ó më réng c¸c sù nghiÖp phóc lîi c«ng céng nh­ tr­êng häc ,gi¸o dôc, y tÕ ... +PhÇn ®Ó nu«i d­ìng nh÷ng ng­êi kh«ng cã kh¶ n¨ng lao ®éng Sau khi khÊu trõ toµn bé nh÷ng kho¶n nµy th× míi ®em ph©n phèi trùc tiÕp cho tiªu dïng c¸ nh©n ng­êi lao ®éng theo nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. *T¸c dông vµ h¹n chÕ cña ph©n phèi theo lao ®éng -Thóc ®Èy mäi ng­êi n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®èi víi lao ®éng, n©ng cao n¨ng suÊt ®éng nh»m ®¹t tíi hiÖu qu¶ lao ®éng cao nhÊt -ViÖc tr¶ c«ng cao h¬n cho ng­êi lao ®éng lµnh nghÒ cã n¨ng suÊt cao kÝch thÝch mäi ng­êi h¨ng h¸i häc tËp v¨n ho¸ ,kÜ thuËt nghiÖp vô...®Ó trë thnµh lao ®énggiái,cã tr×nh ®é kÜ thuËt cao.Nhê ®ã mµ s¶n xuÊt ph¸t triÓn, ®«ng fthêi lµm cho ®éi ngò c¸n bé vµ c«ng nh©n kÜ thuËt lµnh nghÒ nagú cµng ®«ng ®¶o xo¸ bá dÇn sù kh¸c nhau gi÷a c¸c lo¹i lao ®éng. -Ph©n phèi theo lao ®éng cã t¸c dông vµ ®Êu tranh chèng nh÷ng tµn d­ cña x· héi cò nh­ l­êi biÕng ,lµm xÊu , lµm Èu..lo¹i trõ nh÷ng kÎ ngåi kh«ng ,¨n b¸m,cñng cè kÜ luËt lao ®éngvµ lµm cho mäi ng­êi”do thãi quen lao ®éng cho tËp thÓ mµ lµm vµ do ý thøc tù gi¸c thÊy cÇn ph¶i lµm v× lîi Ých c«ng céng-mét thø lao ®éng ®· trë thµnh nhu cÇucña mét c¬ thÓ lµnh m¹nh”. Do tÊt c¶ nh÷ng t¸c dông nãi trªn ph©n phèi theo lao ®éng khuyÕn khÝch c¶i tiÕn kÜ thuËt ,n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn,s¶n xuÊt nhiÒu cña c¶i vËt chÊt vµ lµm giµu cho tæ quèc, n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n . Nh­ng bªn c¹nh nh÷ng t¸c dông to lín Êy ph©n phèi theo lao ®éng còng kh«ng tr¸nh khái nh÷ng h¹n chÕ nh­ lµ nã ®· thõa nhËn sù kh«ng ngang nhau vÒ thÓ chÊt ,tinh thÇn n¨ng khiÕu,tøc ngang nhau vÒ n¨ng lùc lao ®éng cña nh÷ng ng­êi lao ®éng.ChÝnh v× thÕ khi thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cÇn ph¶i l­u ý c¸c ®iÓm : Mçi doanh nghiÖp ®Òu trë thµnh mét chñ thÓ ph©n phèi thu nhËp c¸ nh©n. Ph¶i thõa nhËn sù tån t¹i kh¸ch quan cña møc ®é chªnh lÖch thu nhËpgi÷a c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ Møc chªnh lÖch thu nhËp qua ph©n phèi theo lao ®éng gi÷a c¸c vïng. Do nh÷ng t¸c ®éng cña ph©n phèi theo lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng nªn ®ßi hái ph¶i cã sù can thiÖp cña nhµ n­ícnh»m xö lý tèt mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých toµn d©n ,lîi Ých cña c¬ së s¶n xuÊt-kinh doanhvµ lîi Ých c¸ nh©n ng­êi lao ®éng. 1.2.2.2.Nguyªn t¾c kÕt hîp ph©n phèi theo vèn vµ ph©n phèi theo lao ®éng ë nh÷ng ®¬n vÞ kinh tÕ hîp t¸c bËc thÊp. Hîp t¸c x· lµ h×nh thøc liªn kÕt tù nguyÖn cña nh÷ng ng­êi lao ®éngnh»m kÕt hîp s­c m¹nh cña tõng thµnh viªn víi søc m¹nh tËp thÓ ®Ó gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ h¬n nh÷ng vÊn ®Ò cña s¶n xuÊt kinh doanhvµ ®êi sèng .Hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc d­íi nhiÒu h×nh thøc®a d¹ng theo nguyªn t¾c tù nguyÖn,b×nh ®¼ng,cïng cã lîi, qu¶n lý d©n chñ. Hîp t¸c x· ®­îc tæ chøc trªn c¬ së ®ãng gãp cæ phÇn vµ sù tham gia lao ®éng trùc tiÕp cña x· viªn.Ph©n phèi thu nhËp trong hîp t¸c x· ®­îc thùc hiÖn trªn c¬ së kÕt qu¶ lao ®éng ®ång thêi theo cæ phÇn ®· ®ãng gãp cña c¸c x· viªn. 1.2.2.3.Nguyªn t¾c ph©n phèi trong c¸c thµnh phÇn kinh tÕ c¸ thÓ. Trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy ng­êi lao ®éng sö dông c¸c t­ liÖu s¶n xuÊt tù cã cña m×nh, dùa vµo lao ®éng cña m×nh hoÆc chñ yÕu cña m×nh ®Ó s¶n xuÊt kinh doanh.ë thµnh phÇn kinh tÕ nµy thu nhËp c¸ nh©n lµ phÇn cßn l¹i sau khi ®· bï ®¾p c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ®· tiªu dïng,c¸c yÕu tè s¶n xuÊt phô thªm ®Ó më réng s¶n xuÊt vµ sau khi ®· lµm trßn nghÜa vô nép thuÕ ®èi víi nhµ n­íc theo quy ®Þnh.§Æc ®iÓm cña nguyªn t¾c ph©n phèi thu nhËp nµy lµ nã phô thuéc së h÷u t­ liÖu s¶n xuÊt ,vèn ®Çu t­vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh cña chÝnh nh÷ng ng­êi lao ®éng. Do kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt víi sù cèng hiÕn lao ®éng cña nh÷ng ng­êi lao ®éng nµy nªn nguyªn t¾c ph©n phèi nµy kÝch thÝch tÝnh tchs cùc s¸ng t¹o cña ng­êi lao ®éng.Bªn c¹nh ®ã trong thnµh phÇn kinh tÕ nµy c¸c c¸ thÓ tù do quyÕt ®Þnh tû lÖ gi÷a tÝch luü ®Ó më réng s¶n xuÊt víi ph©n f dµnh cho tiªu dïng c¸ nh©n nªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn gi¶i quyÕt sao cho mäi chñ thÓ kinh tÕ ®Òu tiÕt kiÖm tiªu dïng ®Ó më réng ®Çu t­ s¶n xuÊt. 1.2.2.4.Nguyªn t¾c ph©n phèi trong kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n vµ kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc Kinh tÕ t­ b¶n t­ nh©n dùa trªn h×nh thøc së h÷u t­ nh©n t­ b¶n chñ nghÜa vÌ t­ liÖu s¶n xuÊt vµ thuª m­ín c«ng nh©n,do ®ã s¶n phÈm lµm ra thuéc quyÒn së h÷u vµ chi phèi cña c¸c nhµ t­ b¶n.ViÖc ph©n phèi ë ®©y ®­îc tiÕn hµnh theo nguyªn t¾c së h÷u t­ b¶n vµ së h÷u søc lao ®éng.ë ®©y ng­êi c«ng nh©n chØ ®­îc h­ëng l­¬ng, cßn ng­êi chñ së h÷u vèn hoÆc nh÷ng ng­êi gãp vèn ­ëng lîi nhuËn hay lîi tøc cæ phÇn. Kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­ícbao gåm c¸c h×nh thøc hîp t¸c liªn doanh gi÷a kinh tÕ nhµ n­íc víi t­ b¶n t­ nh©n trong vµ ngoµi n­íc.ViÖc ph©n phèi ë ®©y dùa trªn c¬ së së h÷u vèn cæ phÇn,së h÷u søc lao ®éng.Lîi tøc cæ phÇn trong h×nh thøc kinh tÕ t­ b¶n nhµ n­íc lµ phÇn cßn l¹i cña bé phËn gi¸ trÞ míi sau khi ®· khÊu trõ kho¶n tr¶ c«ng cho c«ng nh©n vµ ng­êi qu¶n lý,kho¶n thuÕ nép cho nhµ n­íc.§ã lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ thÆng d­ ®­îc ph©n chia gi÷a nhµ t­ b¶n vµ nhµ n­íc®¹i diÖn cho lîi Ých cña toµn d©n.Ng­êi lao ®éng ®­îc nhËn theo chÊt l­îng,hiÖu qu¶ lao ®éngcña m×nh. 1.2.2.5.Nguyªn t¾c ph©n phèi th«ng qua phóc lîi tËp thÓ ,phóc lîi x· héi. §Ó n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n ho¸ tinh thÇn cho ng­êi d©n ,®Æc biÖt lµ c¸c tÇng líp nh©n d©n lao ®én