Quan trắc và thực hiện qa/qc trong quan trắc

Hà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG QUAN TRẮC VÀ THỰC HIỆN QA/QC TRONG QUAN TRẮCHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Sơ lược lịch sử hình thành Trung tâm Khoa học Công nghệ và Môi trường là đơn vị sự nghiệp thuộc Liên minh HTX Việt Nam, được thành lập theo Quyết định số 59/2004/QĐ - TCCB ngày 06/2/2004 của Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam ( Trên nền tảng của Trung tâm hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp ngoài quốc doanh NEDCEN theo quyết định số 520 HĐTW/VP ngày 28/12/1992) và hoạt động theo Giấy chứng nhận số A 231 ngày 29/4/2004 của Bộ Khoa học và Công nghệ.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Chức năng nhiệm vụ chính trong quan trắc (1)TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG Bộ phận quan trắc Thực hiện quan trắc chất lượng môi trường nước (nước thải, nước mặt, nước ngầm, nước sinh hoạt), không khí và đất tại các cơ sở sản xuất, các khu công nghiệp, khu đô thị, sông, hồ, bệnh việnTham gia thiết kế và lập kế hoạch cho các chương trình quan trắc- Vận hành, bảo dưỡng, thu thập và xử lý các thông số vi khí hậu và nồng độ các chất khíHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Chức năng nhiệm vụ chính trong quan trắc (2)TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG Bộ phận Phân tíchTiến hành phân tích các mẫu nước, đất, không khí và các loại rau, thực phẩm để xác định và đo kiểm: Các chỉ tiêu về kim loại nặng như asen, thuỷ ngân, sắt, mangan, đồng, kẽm, sử dụng máy quang phổ phát xạ ICP-OESCác chỉ tiêu về dư lượng hoá chất bảo vệ thực vật, các hợp chất hữu cơ, POP, VOC, sử dụng máy sắc ký ghép nối khối phổ (GC/MS), sắc khí lỏng HPLC- Số lượng một số loài vi sinh vật có hại như E.coli, coliform tổng, coliform phân, Samonella,bằng phương pháp nuôi cấy vi sinh vật- Các chỉ tiêu về pH, TSS, COD, độ ẩm, sử dụng máy đo pH, cân phân tích, máy sắc ký ghép nối khối phổ - Các chỉ tiêu về CO, NO2, NH4­+, SO2, NO3-, phôt pho tổng, phenol tổngsử dụng máy đo quang UV-VISHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Phòng phân tích và kiểm tra chất lượng sản phẩm: 10 ngườiTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Nhân lực phòng phân tích và kiểm tra chất lượng sản phẩmTổng số có 10 cán bộ, nhân viên phòng phân tích và kiểm tra chất lượng sản phẩm. Trong đó thạc sỹ: 2 người, đại học: 8 người (trong đó có 2 người đang theo học chương trình cao học)Tất cả các cán bộ của phòng đều tham gia các khóa đào tạo, tập huấn về hệ thống chất lượng theo ISO 17025:2005 do trung tâm và do BoA tổ chức.Hàng năm Trung tâm đều cử cán bộ tham gia các khóa đào tạo về chuyên môn, tham gia các khóa hội thảo, tập huấn, thăm quan học hỏi các phòng phân tích bên ngoài tổ chức.Đào tạo nội bộĐánh giá tay nghề: Dựa trên mẫu chuẩn, mẫu lặp, phân tích tái lặpĐánh giá cả trong quá trình thực hiện hàng ngày (01 tháng/lần)TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Phòng phân tích và kiểm tra chất lượng sản phẩm của Trung tâm đã được công nhận theo ISO/IEC 17025 từ năm 2016. Hiện nay đã có hơn 8 chỉ tiêu được công nhận trong môi trường nướcQuy trình quản lý, quan trắc hiện trường và phân tích trong phòng phân tích luôn tuân thủ theo hệ thống quản lý chất lượng ISO/IEC 17025:2005, theo chương trình đánh giá ISO hàng năm của BoA, Trung tâm luôn đạt kết quả tốt.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Năng lực thiết bị Các trang thiết bị phục vụ quan trắc môi trường khá hiện đại đáp ứng được phân tích các chỉ tiêu về quan trắc môi trường:ICP-OESThiết bị UV-VISThiết bị đo hàm lượng AL400Thiết bị lấy mẫu khí SKCMáy đo pH cầm tay SD50 pHMáy đo độ đục cầm tay AL250T-IRMáy đo DO cầm tay AL250 OxiTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Một số hình ảnh trang thiết bị của Trung tâmTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGMột số hình ảnh trang thiết bị của Trung tâmHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Hà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QUAN TRẮC VÀ THỰC HIỆN QA/QC TRONG QUAN TRẮCTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGQuan trắc môi trườngQuan trắc môi trường là việc theo dõi thường xuyên chất lượng môi trường với các trọng tâm, trọng điểm hợp lý nhằm phục vụ các hoạt động bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.- Quan trắc, đo đạc môi trường nói một cách giản đơn là công việc theo dõi chất lượng môi trường với các mục tiêu cụ thể sau:Cảnh báo về các nguy cơ ô nhiễm, suy thoái môi trường.Xây dựng cơ sở dữ liệu về chất lượng môi trường.Cung cấp các đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường phục vụ việc xây dựng báo cáo hiện trạng môi trường.Đánh giá về diễn biến chất lượng môi trường của từng vùng trọng điểm được quan trắcHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016THỰC HIỆN QA/QC TRONG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG Bảo đảm chất lượng, kiểm soát chất lượng (QA/QC) trong hoạt động quan trắc môi trường đã được quy định rất rõ trong nhiều văn bản:Thông tư 21/2012/TT-BTNMT: quy định việc bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng trong quan trắc môi trườngISO/IEC 17025/2007: mục 5 – các yêu cầu kỹ thuậtĐây là những yêu cầu không thể thiếu trong quan trắc và phân tích môi trường để đảm bảo thu được dữ liệu quan trắc có chất lượng tốt, đảm bảo đúng, chính xác, đáng tin cậy và thỏa đáng với mục đích sử dụng, TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGBảo đảm chất lượng (quality assurance - viết tắt là QA) trong quan trắc môi trường là một hệ thống tích hợp các hoạt động quản lý và kỹ thuật trong một tổ chức nhằm bảo đảm cho hoạt động quan trắc môi trường đạt được các tiêu chuẩn chất lượng đã quy định.Kiểm soát chất lượng (quality control - viết tắt là QC) trong quan trắc môi trường là việc thực hiện các biện pháp để đánh giá, theo dõi và kịp thời điều chỉnh để đạt được độ tập trung, độ chính xác của các phép đo nhằm bảo đảm cho hoạt động quan trắc môi trường đạt các tiêu chuẩn chất lượng theo quy định.Hà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QA/QC trong quan trắc môi trường qua sơ đồ như sau:QA/QC trong hoạtđộng QTMTQA/QC trong thiết kết chương trình QTMTQA/QC trongquan trắchiện trườngQA/QC trongphân tích mẫutrong phòng phân tíchQA/QC trongQuản lý số liệuvà lập báo cáoTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGQA/QC Trong thiết kế chương trình quan trắc (1)QA trong thiết kế chương trình quan trắcCăn cứ vào các yêu cầu của cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trườngCăn cứ vào chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường hiện hành và các nhu cầu thông tin cần thu thậpYêu cầu đối với một chương trình quan trắcPhù hợp với chiến lược, chương trình, kế hoạch BVMT quốc giaThực hiện đầy đủ các quy định về thiết kế chương trình QTMTBảo đảm đáp ứng mục đích sử dụng số liệu, thời gian, tần suất, thành phần và thông số quan trắc hợp lý, tối ưuTuân thủ các quy định về quy trình, phương pháp cho từng thàn phần và thông số môi trường cần quan trắcThường xuyên được rà soát, điều chỉnh, bổ sungHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGQA/QC Trong thiết kế chương trình quan trắc (2)3. Thực hiện việc thiết kế một chương trình QTMT (1)Xác định mục tiêu chương trình quan trắcKhảo sát thực tế khu vực cần quan trắcXác định các nguồn gây tác động, chất gây ô nhiễm chủ yếuXác định kiểu loại quan trắc, thành phần môi trường cần quan trắcLập danh mục các thông số quan trắcThiết kế phương án lấy mẫu: tuyến, điểm lấy mẫuXác định tần suất, thời gian quan trắcXác định phương pháp lấy mẫu, đo tại hiện trường và phương pháp phân tích trong phòng phân tíchHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG3. Thực hiện việc thiết kế một chương trình QTMT (2)Xác định quy trình lấy mẫu, thể tích lấy mẫu cần lấy, dụng cụ chứa mẫuLập danh mục và kế hoạch bảo trì, bảo dưỡng, hiệu chuẩn thiết bịXác định các phương tiện phục vụ lấy mẫu, vận chuyển mẫuLập kế hoạch thực hiện QA/QC trong quan trắc môi trườngLập kế hoạch nhân lực thực hiện quan trắcLập dự toán kinh phí thực hiện chương trình quan trắcLập danh mục các tổ chức, cá nhân tham gia thực hiệnHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QA/QC TRONG QUAN TRẮC HIỆN TRƯỜNG VÀPHÂN TÍCH TRONG PHÒNG PHÂN TÍCHLấy mẫu hiện trường, bảo quản mẫu, vận chuyển mẫu và phân tích trong phòng phân tích thực hiện:Thông tư 21/2012/TT-BTNMT này 19/12/2012 của Bộ TNMT về quy định việc đảm bảo chất lượng và kiểm soát chất lượng trong quan trắc môi trường.Theo các yêu cầu của ISO/IEC 17025:2005.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QA/QC TRONG QUAN TRẮC HIỆN TRƯỜNG* QA:Xác định vị trí lấy mẫuXác định thông số quan trắc: thông số quan trắc, đơn vị đo Phương pháp sử dụng quan trắc thông số đó (sử dụng các phương pháp theo TCVN về quan trắc môi trường hoặc các phương pháp quốc tế được thừa nhận ở Việt Nam).Trang thiết bị phục vụ quan trắcCác phương pháp, cách thức bảo quản mẫu, vận chuyển mẫuHóa chất, mẫu chuẩn theo quy địnhDụng cụ lấy mẫu: Theo yêu cầu của từng thông số quan trắcCán bộ thực hiện lấy mẫu: Có trình độ và chuyên môn phù hợpCác báo cáo lấy mẫu...QC: Sử dụng các mẫu QC để kiểm soát chất lượng: Tùy từng chương trình có số lượng mẫu phù hợp (thường 03 mẫu)TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QA/QC TRONG PHÒNG PHÂN TÍCH (1) QA Nhân viên phòng phân tích: Có quy định rõ chức năng, nhiệm vụ trong văn bản được cấp có thẩm quyền ký.Tài liệu Hệ thống quản lý chất lượng phòng phân tích (Sổ tay chất lượng, Thủ tục hướng dẫn quy trình thực hiện, các biểu mẫu, hướng dẫn...)Kiểm soát tài liệu, hồ sơ phòng phân tíchĐánh giá nội bộ hoạt động phòng phân tích: 01 lần/nămPhương pháp thử nghiệm: TCVN, APHA, EPA..., các phương pháp đều được phê duyệt trước khi đưa vào sử dụng (được rà soát 01 năm/lần hoặc khi có bất kỳ sự thay đổi nào).Trang thiết bị phòng phân tích: Được định kỳ hiệu chuẩn, kiểm tra theo quy địnhĐiều kiện tiện nghi và môi trường bảo đảm không ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệmCác mẫu chuẩn đã được chứng nhận để kiểm soát chất lượngTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016QA/QC TRONG PHÒNG PHÂN TÍCH (2)- Tham gia so sánh liên phòng thí nghiệm và thử nghiệm thành thạo quy trình phân tích hàng năm theo yêu cầu của các thông tư, QCVN ban hành của Bộ Tài nguyên và Môi trường;- Thực hiện phân tích trên các trên các phương pháp và thiết bị khác nhau (đối với các chỉ tiêu được công nhận cả 02 phương pháp sử dụng để kiểm tra chéo); - Phân tích các loại mẫu được lưu giữ (còn đáp ứng được thời gian theo quy định)Xem xét sự tương quan giữa kết quả phân tích với đặc trưng cảm quan của mẫu.QC: Để kiểm soát chất lượng phòng phân tích, Trung tâm đã sử dụng các loại mẫu QC như: mẫu trắng (mẫu trắng thiết bị, vận chuyển, thiết bị, phương pháp), mẫu lặp, mẫu thêm chuẩn, mẫu chuẩn đối chứng và chuẩn kiểm tra.Kiểm tra chất lượng bằng cách sử dụng phương pháp thống kê, đưa ra các giới hạn để so sánh đối chiếu kết quả, phải xác định sai số chấp nhận được.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016Sơ đồ thực hiện QA/QC trong phòng phân tích Mục tiêu chất lượng Lựa chọn P.phápXây dựng, biên soạn PP-Phê duyệt PP-K.tra, đánh giá hiệu quả Tốt Không tốtĐánh giá, soát xét, KT hiệu quả, đánh giá hiệu quả Kiểm soát chất lượng Không tốt TốtTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016HIỆU CHUẨN THIẾT BỊ (1)Là hoạt động xác định, thiết lập mối quan hệ giữa giá trị đo của chuẩn đo lường, phương tiện đo với giá trị của đại lượng cần đo.Hai yếu tố quan trọng của hiệu chuẩnĐộ không đảm bảo đoĐiều kiện môi trường hiệu chuẩnSau khi hiệu chuẩn phương tiện đo được cấp giấy chứng nhận và được dán tem, trên cơ sở đó phòng phân tích có thể quyết định tiếp tục sử dụng phương tiện đo nữa hay không.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016HIỆU CHUẨN THIẾT BỊ (2)Hiệu chuẩn giúp giảm thiểu độ lệch của thiết bị, khẳng định thiết bị đó đang hoạt động ổn định và sai số nằm trong giới hạn cho phép. Vì vậy, tất cả các thiết bị cần phải được hiệu chuẩn trong khoảng thời gian phù hợp.Độ ổn định của thiết bị phụ thuộc vào:Ứng dụng của thiết bịĐiều kiện môi trường sử dụngThời gian sử dụng thiết bịTầm quan trọng của phương tiện đo được hiệu chuẩnĐảm bảo sự hiển thị số đo của phương tiện đo phù hợp với các phép đo khácXác định độ không đảm bảo đo của phương tiện đo, yếu tố giúp cho việc đánh giá độ không đảm bảo đo tổng hợp cho các thông số phân tích.Thiết lập sự tin cậy của phương tiện đoTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016LỢI ÍCH CỦA VIỆC THỰC HIỆN QA/QCKết quả phân tích của Trung tâm ngày càng chính xác và ổn định, đảm bảo sự thỏa mãn của khách hàng;Cải tiến được hiệu quả công việc từ việc lấy mẫu đến báo cáo số liệuGiảm thiểu việc phải phân tích lại;Nâng cao tay nghề cho nhân viênTăng trách nhiệm cho nhân viên và động lực phát triển của Trung tâm.TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016NHỮNG KHÓ KHĂN KHI THỰC HIỆN QA/QCViệc lập hồ sơ phê duyệt phương pháp thử và ước lượng độ không đảm bảo đo mất rất nhiều thời gian và công sức;Khi xây dựng các biểu đồ kiểm soát chất lượng cần phải có số lượng mẫu QC đủ lớn, do đó chi phí thực hiện tốn kém;Yếu tố con người: trình độ, kinh nghiệm và trách nhiệm của nhân viên thử nghiệm;Kinh phí hiệu chuẩn, bảo trì thiết bị khá tốn kém đôi khi khó khăn trong việc lập kế hoạch;Việc sửa chữa các trang thiết bị hỏng mất khá nhiều thời gian cũng ảnh hưởng đến hoạt động quan trắc và việc khảo sát lại thiết bị sau khi sửa chữa.Thử nghiệm thành thạo: Hiện tại Việt Nam không có nhiều các nhà cung cấp dịch vụ PT, việc tiếp cận nhà cung cấp PT ở nước ngoài vẫn chỉ giới hạn với số lượng ít (do thiếu thông tin, kinh phí...);TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016NHỮNG KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤTThường xuyên tổ chức các chương trình thử nghiệm thành thạo, các lớp tập huấn về quan trắc hiện trường và phân tích trong phòng thí nghiệm.Duy trì thực hiện hệ thống chất lượng và kỹ thuật theo ISO/IEC 17025:2005 và Thông tư 21/2012/TT-BTNMT: quy định việc bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng trong quan trắc môi trườngThử nghiệm liên phòng phân tích của các đơn vị khác nhau để trao đổi kinh nghiệm và chỉ ra được các vấn đề trong phòng phân tích: quy trình thử nghiệm, nhân sự, thiết bị để phòng phân tích có ngay những hành động khắc phục, cải tiến phù hợpTRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNGHà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2016CẢM ƠN SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE !TRUNG TÂM KHOA HỌC CÔNG NGHỆ VÀ MÔI TRƯỜNG